Το μοναστήρι της Τατάρνας ή Τετάρνας είναι από τα πιο ιστορικά μοναστήρια της Στερεάς Ελλάδας.Βρίσκεται στο νομό Ευρυτανίας δυτικά από το χωριό Τριπόταμος και πλησίον της παλιάς ιστορικής μονοκάμαρης γέφυρας με την ίδια ονομασία (γέφυρα Τατάρνας) στον ποταμό Αχελώο. Το παλιό ιστορικό μοναστήρι δεν υπάρχει πια, όπως και η παλιά γέφυρα. Κατέρρευσε (to 1963) μετά από τους σεισμούς, που επακολούθησαν την κατασκευή του φράγματος των Κρεμαστών και την δημιουργία μιας τεράστιας τεχνητής λίμνης (λίμνη των Κρεμαστών).

Για πρώτη φορά συναντάμε το όνομα Τατάρνα το 1556 στο ιδρυτικό του μοναστηριού από τον ιδρυτή του μοναχό Δαβίδ. Ο Καισάριος Δαπόντες (1713-1784) αναφέρει το μοναστήρι σ' ένα στιχούργημά του.

"Ακούω κατά τ' ΄Αγραφα εις την του Φαναρίου
επισκοπήν, αντάμα δε και του Νεοχωρίου,
Τατάρνα μοναστήριον είναι της Παναγίας
παρόμοιον ως τα λοιπά εις τας θαυματουργίας..."

Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στο γενέθλιο της Θεοτόκου και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με παλιό κώδικα αναφέρεται: "Ετελειώθη ο πάνσεπτος και περίφημος ναός... του όντος εις τας όχθας του Αχελώου ποταμού, της επονομαζομένης Τετάρνης (έτ ξπη΄=1580) του μηνός Σεπτεμβρίου κθ΄, αρχιερατεύοντος Λιτζάς και Αγράφων κυρίου Γερμανού, ηγουμενεύοντος (του εκ) των αδελφών της μονής κυρίου Γαβριήλου..."

Το μοναστήρι κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας υπέστη πολλές καταστροφές και κάηκε αρκετές φορές. Παραταύτα το μοναστήρι επανακτίστηκε στα χρόνια του Όθωνα το 1841 με σχέδια του βαυαρού μηχανικού Knocht.

Στο μουσείου του μοναστηριού διασώζονται πολλά κειμήλια και μεταξύ αυτών το καντήλι που πρόσφερε ο Κατσαντώνης, (ηρωικός κλέφτης των Αγράφων και του Βάλτου), σε εκπλήρωση τάματος, όπως αναφέρεται και το δίστιχο.

Χίλια φλουρία ' χω στο Προυσσό και χίλια στ' Βαρετάδα
και στης Τατάρνας τη Μονή ένα χρυσό καντήλι.

Νέο Αρχονταρίκι: "Πάσχα στην Ιερά Μονή Τατάρνης"

Βιβλιογραφία

Βασιλείου Πάνου - Το μοναστήρι της Τατάρνας - Αθήνα 1979
Παπαϊωάννου Κώστας - Αλευράδα - Αθήνα 2007 (ISBN 978-960-631-817-7)
Τζάνη Μιλτιάδη - Ιστορικά Σημειώματα της Ιεράς Μονής Τατάρνας - Εφημερίδα "Λαός", Αγρίνιο 15-12-1957
Θεοχάρη Μαρία - "Η Ιστορική Μονή της Τατάρνης" - Εφημερίδα "Καθημερινή", 2-4-1963
Woodhouse,W,J., Aetolia:Its Geography, Topography and Antiquities, Oxford 1897
Leake, W., Travels in Nothern Greece, London 1835
Θεοχάρη Μαρία, Εκκλησιαστικά άμφια της Μονής Τατάρνης, Αθήνα 1965
Βασιλείου Πάνου, Ενθυμήσεις, Επιγραφές κι ένα Σιγίλλιο του μοναστηριού της Τατάρνας, Αθήνα 1968
Έβη Τουλούπα, Τριπόταμος Ευρυτανίας, Εφημερίδα «Τα Νέα», σελ. 30, Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου 1998