Περιφέρεια : Στερεάς Ελλάδας
Νομός : Εύβοιας
-- Δήμος Αιδηψού -
Τα Λουτρά Αιδηψού είναι κωμόπολη του νομού Ευβοίας, του Δήμου Ιστιαίας - Αιδηψού όπως αυτός συστάθηκε σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καλλικράτης.Βρίσκεται σε απόσταση 107 χιλιομέτρων βορειοδυτικά της Χαλκίδας.Ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 2.719 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001.Ο οικισμός είναι η μεγαλύτερη λουτρόπολη της Ελλάδας, λόγω της ύπαρξης θερμών ιαματικών πηγών, που είναι κατάλληλες για τη θεραπεία πολλών παθήσεων.
Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού
Ιστορία
Διοικητική ιστορία
Μυθολογία - γεωγραφικά στοιχεία
Η περιοχή της Αιδηψού έχει μια ξεχωριστή θέση στη μυθολογία. Η θεά Αθηνά ζήτησε από το θεό της φωτιάς, Ήφαιστο, να φέρει στην επιφάνεια της γης νερά θερμά, νερά να ξεκουράζουν, νερά να γιατρεύουν, ώστε ο προστατευόμενός της, ο μυθικός ήρωας Ηρακλής να έρχεται να ξεκουράζεται μετά από κάθε άθλο. Ο θεός Ήφαιστος δεν χάλασε το χατίρι της αγαπημένης του αδερφής. Χτύπησε με το θεϊκό σφυρί του τα έγκατα της γης και αμέσως ξεπήδησαν τα θερμά ιαματικά νερά.Κατά τη μυθολογία, αυτοί που εγκαταστάθηκαν πρώτοι στην Εύβοια και στην αρχαία Αιδηψό ήταν οι Κουρήτες που έφεραν τη λατρεία του Δία. Προς τιμή του έκτισαν ναό, που μέσα σε αυτόν ανάθρεψαν το Δία και έγιναν οι φύλακές του. Μετά τους Κουρήτες ήρθαν οι Αβαντες που κυριάρχησαν στην Εύβοια. Η Αιδηψός συμμετείχε υπό την Ιστιαία ή το Δίο στην άλωση της Τροίας.Ο γεωγράφος Στράβων (63 π.Χ. - 24 μ.Χ.) χαρακτηρίζει τις πηγές των Λουτρών σαν Ελλοπικές, από τον Ελλοπα, το γιο του Ιωνα, που κατέλαβε όλη την περιοχή μαζί με την υπόλοιπη Ιστιαία. Ο ίδιος κάνει αναφορά στους σεισμούς της Αιδηψού, αναφέροντας ότι το περισσότερο μέρος των Λιχάδων νήσων και του Κηναίου ακρωτηρίου βυθίστηκε, καθώς και οι θέρμες της Αιδηψού.Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης (384 - 322 π.Χ.), στα Μετεωρολογικά του, σε αναφορά τους στις πηγές των Λουτρών, αναφέρει ότι η θάλασσα σχηματίζει υπόγεια ποτάμια και από αυτή την αιτία δημιουργήθηκαν τα θερμά λουτρά της Αιδηψού.Η περιοχή από τους παλαιότερους χρόνους ήταν γνωστή για τα χαλκουργεία της και ίσως αυτό δικαιολογεί το ότι ήταν από τις λίγες πόλεις που είχαν δικό τους νόμισμα. Το νόμισμα αυτό, που αναφέρει ο Ρήγας Φερραίος στη Χάρτα του, είχε χαραγμένο στη μία πλευρά κάβουρα και στην άλλη ένα ψάρι, συμβολίζοντας το θαλάσσιο πλούτο της περιοχής.Ο Στ. Βυζάντιος αναφέρεται στα μεταλλεία χαλκού κοντά στην Αιδηψό και στο περίφημο "αιδηψικόν ξίφος".Ο ιστορικός Πλούταρχος (50 - 125 μ.Χ.) περιγράφει την κοινωνική ζωή που είχε αναπτυχθεί στην περιοχή, την ευχάριστη διαμονή στην πόλη και τις διασκεδάσεις τις, και τη λαμπρή διατροφή με τα άφθονα ψάρια και τα πτηνά της. Ο ιστορικός αναφέρει ακόμα ότι η Αιδηψός επί τέσσερις και πλέον αιώνες, από το βασιλιά της Μακεδονίας Αντίγονο μέχρι τους Ρωμαίους αυτοκράτορες Γέτα και Γορδιανό γνώρισε μεγάλη ακμή.Σύμφωνα με μια ντόπια λαϊκή παράδοση, η Λειψώ (αρχαίο όνομα της Αιδηψού) δεν ήταν παρά τα βιβλικά Σόδομα και Γόμορα, η πόλη της αμαρτίας, εξαιτίας της αμαρτωλής ζωής που περνούσαν οι επισκέπτες εκεί, παραδίδεται ακόμα και η καταστροφή τους, μετά το αναποδογύρισμα και το βούλιαγμα της γης, καθώς και η μετέπειτα εμφάνιση των θερμών νερών. Η ίδια παράδοση λέει πως από τη βιβλική καταστροφή σώθηκε μόνο μια γυναίκα, η Ζαχάραινα ή Αγαθοσύνη, μαζί με τη γουρούνα της και τα γουρουνόπουλά της, τη μόνη της περιουσία, παράκουσε όμως τη θεία εντολή να μη γυρίσει να δει τα γεγονότα και τιμωρήθηκε με μαρμάρωμα στη θέση, που παρέμεινε ως τοπωνύμιο πάνω από το νεκροταφείο της Αιδηψού. Αλλη παράδοση, ταυτίζει, τέλος, την Αιδηψό με τη Βαβέλ.
Προϊστορικοί χρόνοι
Η κατοίκηση στην περιοχή της Αιδηψού άρχισε αιώνες πριν την εγκατάσταση γύρω από τις θερμές πηγές και την ανάδειξη της περιοχής για υδροθεραπεία. Στο ύψωμα Κουμπί, δύο χιλιόμετρα βόρεια των Λουτρών Αιδηψού, έχει ανακαλυφθεί κεραμική της αρχαιότερης νεολιθικής περιόδου και η ύπαρξη οικισμού της μεσοελλαδικής περιόδου, η κατοίκηση του οποίου ήταν συνεχής τουλάχιστον μέχρι τους πρώτους μυκηναϊκούς χρόνους. Νεολιθικοί οικισμοί διαπιστώθηκαν στην περιοχή των Γιάλτρων και στο Καστέλι Γιάλτρων. Εγκατάσταση των πρωτοελλαδικών χρόνων έχει διαπιστωθεί δυτικά του Αγιόκαμπου, στο λόφο Βίγλα ή Αλμυρή.
Ιστορικοί χρόνοι
Τον 14ο αιώνα π.Χ. φαίνεται να διακόπτεται η κατοίκηση στο Κουμπί και μέχρι τα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. δεν υπάρχουν στοιχεία. Συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους έχει διαπιστωθεί στο ύψωμα Καστέλι Γιάτρων, θέση που ταυτίζεται με την πόλη Αθήναι - Διάδαι. Κατά τους κλασικούς χρόνους, παράλληλα με την Αιδηψό, ανάπτυξη παρουσιάζουν τα Γιάλτρα, στα οποία υπάρχουν επίσης θερμές πηγές δίπλα στη θάλασσα. Μαρμάρινες, επιτύμβιες στήλες με ανάγλυφες παραστάσεις που έχουν βρεθεί στην περιοχή μαρτυρούν την ύπαρξη μόνιμης εγκατάστασης πολύ κοντά στο σημερινό οικισμό των Γιάλτρων. Στην παραλία τους, δίπλα στο σημείο που αναβλύζουν σήμερα οι πηγές, είναι ορατοί τοίχοι κτιρίων των ρωμαϊκών χρόνων. Κατά τους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους και κατά το μεγαλύτερο μέρος των ρωμαϊκών χρόνων, η Αιδηψός δεν αποτελούσε ξεχωριστό δήμο, αλλά υπαγόταν στο δήμο της Ιστιαίας. Η μεγάλη ακμή της τοποθετείται χρονικά στην εποχή της ρωμαιοκρατίας. Κατά τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους, η πόλη είχε επεκταθεί βόρεια του Θερμοποτάμου, ενός χειμάρρου που έχει καλυφθεί σήμερα από την ομώνυμη οδό. Από τα τέλη του 3ου ή τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., η Αιδηψός αποτέλεσε ξεχωριστό δήμο. Η τελευταία περίοδος ακμής τοποθετείται στους 5ο και 6ο αιώνα π.Χ. στα χρόνια των αυτοκρατόρων Θεοδοσίου και Ιουστινιανού. Εξαιτίας της φήμης της περιοχής ήταν πολλοί αυτοί που συνέρρεαν για λουτροθεραπεία, έτσι ώστε από εκείνη κιόλας την εποχή ζητούσαν από τους επισκέπτες να καταβάλουν τέλος διαμονής. Η περιοχή έζησε τη μεγάλη της ακμή κυρίως κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους, ιδιαίτερα τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Ο ιστορικός Πλούταρχος αναφέρει ότι η Αιδηψός ήταν ένας χώρος, όπου συναντιόνταν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να κάνουν λουτρά, να ξεκουραστούν, να συζητήσουν και να διασκεδάσουν. Χρήση των λουτρών έκανε ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας. Σύμφωνα με τον ιστορικό Πλούταρχο, όταν ο Σύλλας αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας ερχόταν στα Λουτρά. Σήμερα σώζονται ερείπια λουτρών, που φέρουν την ονομασία "Λουτρά του Σύλλα". Την Αιδηψό επισκέφτηκαν ακόμα οι Αυτοκράτορες Ανδριανός, Μάρκος, Αυρήλιος Σεπτίμιος, Σεβήρος, Περτίνος με την αυτοκράτειρα Ιουλία Δόβνα. Στην πόλη βρέθηκαν βάθρα ανδριάντων του Μέγα Κωνσταντίνου του Βυζαντίου και του αυτοκράτορα Θεοδόσιου. Με την πλήρη επικράτηση του Χριστιανισμού, άρχισε να εγκαταλείπεται η λουτροθεραπεία που είχε συνδεθεί με τα ρωμαϊκά ήθη και αποτελούσε ειδωλολατρική συνήθεια. Ο πληθυσμός συγκεντρώθηκε στην ενδοχώρα, στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής, κοντά στο σημερινό οικισμό της Αιδηψού, όχι μόνο για να αποφύγει τον τόπο της ακολασίας αλλά και τις επιδρομές των Σλάβων, των Αράβων και των πειρατών.
Μεσαιωνικοί χρόνοι
Από τον 8ο μ.Χ. αιώνα, η Αιδηψός ήταν έδρα επισκοπής. Τον 10ο αιώνα υπήρχε ανατολικά των Λουτρών, κοντά στη σημερινή περιοχή Πλατάνια, μονή του Αγίου Γεωργίου, γνωστή ως "της Θέρμας". Κατά την περίοδο της φραγκοκρατίας την περιοχή κυβερνούσε τριτημόριος ή εκτημόριος βαρώνος. Κατά το διάστημα 1383-1410 αναφέρεται ως κυρά της Αιδηψού και των Λιχάδων ή Πετρονέλλα Τόκκο. Παρά τη ρητή υπόσχεση που είχε δώσει ο Σουλτάνος να μην ενοχληθούν οι βενετσιάνικες αποικίες, γύρω στα 1414-1415, τουρκικά πλοία με άτακτα πληρώματα κατέλαβαν και κατέστρεψαν την Αιδηψό καθώς και όλη την περιοχή. Φεύγοντας πήραν μαζί τους και πολλούς σκλάβους. Οι εναπομείναντες κάτοικοι μετοίκησαν στο σημερινό οικισμό της Αιδηψού. Η περιοχή υπέκυψε στους Οθωμανούς μετά την άλωση της Χαλκίδας, το 1470, χωρίς να πολεμήσει.
Τουρκοκρατία
Κατά την τουρκοκρατία αρχικά υπαγόταν στο Ναχιγιέ των Ωρεών και αργότερα στο Καζάν Ωρεών. Από το 1475 αποτελούσε ζευγολατιό μαζί με τα χωριά Γιάλτρα και Λιχάδα. Το 1783 ο Αχμέτ μπέης παραχώρησε το ζευγολατιό Αιδηψού στη θυγατέρα του Τουρκάλα Χαμπιμπέ Χανού, που ήταν σύζυγος του Μεχμέτ μπέη και αδελφή του Χασάν μπέη-Αχμέτ Παπαζαδέ.
Νεότεροι χρόνοι
Η περιοχή πουλήθηκε το 1839 στους κατοίκους των οικισμών Αιδηψός, Γιάλτρα και Λιχάδα.
Οι κάτοικοι που ήθελαν να κάνουν τα λουτρά τους έστηναν καταλύματα στο συνοικισμό Πλατάνια των Λουτρών Αιδηψού, όπου υπήρχαν πηγές. Από το 1842 ο δήμος Αιδηψίων εισέπραττε λουτρικά δικαιώματα από τους λουόμενους και εστήθησαν παραπήγματα. Από το έτος 1875 με πρωτοβουλία του τότε Αρχιεπισκόπου Ευβοίας Καμπάνη, ανεγέρθηκε ο πρώτος οικίσκος και στη συνέχεια και άλλοι, για να φτάσουμε στην ανέγερση ξενοδοχείων. Τα Λουτρά της Αιδηψού άρχισαν να κατοικούνται μόνιμα από το 1900 και μετά. Μέχρι το 1907 δεν απογραφόταν κανένας κάτοικος, γιατί τα Λουτρά χρησιμοποιούνταν μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, όσο διαρκούσε η λουτροθεραπεία. Στις αρχές του 19ου αιώνα, η περιοχή της Αιδηψού δέχεται τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, που θα δώσουν νέα ώθηση στην ανάπτυξη, στους τομείς της αλιείας, γεωργίας και του εμπορίου. Σ' αυτό το διάστημα κατασκευάζονται στα Λουτρά Αιδηψού εκτός από το ξενοδοχείο "Θέρμαι Σύλλα", που είναι ήδη κτισμένο, μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, όπως το "Ηράκλειον", "Στάδιος", "Ιστιαία", "Αίγλη", "Αύρα" και άλλα. Επίσης δημιουργούνται ιδιωτικά υδροθεραπευτήρια για να καλύψουν τις ανάγκες των λουομένων και ταυτόχρονα άλλες μορφές επιχειρήσεων, όπως πολυτελή κέντρα διασκέδασης με ζωντανή μουσική και φημισμένα ορχηστρικά συγκροτήματα. Το τουριστικό πρόσωπο των Λουτρών Αιδηψού είναι πλέον γεγονός. Επώνυμοι εφοπλιστές βιομήχανοι, πολιτικοί και καλλιτέχνες τα επισκέπτονται. Εδώ πέρασαν στιγμές ξεκούρασης ο Ελευθέριος Βενιζέλος, η Μαρίκα Κοτοπούλη, ο Κωστής Παλαμάς και πολλοί άλλοι. Στις 16 και 18 Απριλίου του 1941, γερμανικά στούκας βομβάρδισαν ευβοϊκές πόλεις, ανάμεσά τους και τα Λουτρά Αιδηψού. Τα χρόνια της γερμανικής κατοχής έρχονται και τα σύννεφα του πολέμου που σκεπάζουν όλη την Ελλάδα θα ρίξουν τη σκιά τους και στην κοσμοπολίτικη περιοχή της Αιδηψό. Η περιοχή στάθηκε τυχερή, μια και ο κατοχικός στρατός χρησιμοποίησε τα ξενοδοχειακά της καταλύματα για την υποδοχή τραυματιών, με αποτέλεσμα να γλιτώσει ακόμη μια καταστροφή. Τα Λουτρά της Αιδηψού με τη λήξη του πολέμου γίνονται και πάλι τόπος έλξης χιλιάδων επισκεπτών, όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από τη μακρινή ακμάζουσα Αίγυπτο και Κύπρο, όπως επίσης και από την Ευρώπη και Αμερική. Πολλοί άνθρωποι της πολιτικής, της τέχνης και του πλούτου, όπως ο Τσώρτσιλ, ο Ωνάσης, η Γκρέτα Γκάρμπο, η Μαρία Κάλλας και άλλοι, περνούν ευχάριστες ώρες διαμονής και διασκέδασης, ενώ ο λογοτέχνης Μενέλαος Λουντέμης διανύει την εφηβεία του εδώ, εργαζόμενος, και γράφοντας το έργο του "Καληνύχτα Ζωή".
Αξιοθέατα
Αρχαιολογικοί χώροι - Μνημεία
Σπηλιά Σύλλα
Ενα από τα σωζόμενα ευρήματα της ρωμαϊκής περιόδου είναι τα λουτρά στη "Σπηλιά του Σύλλα". Βρίσκεται πίσω από το υδροθεραπευτήριο του ΕΟΤ κοντά στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων στον οικισμό των Λουτρών Αιδηψού. Η "σπηλιά" του Σύλλα είναι ένα μικρό οικοδόμημα με τρούλο. Ολόκληρο το κτίσμα έχει καλυφθεί από τις αποθέσεις των θειούχων υδάτων που αναβλύζουν στην περιοχή και δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται για είσοδο σπηλιάς. Στην είσοδο της "σπηλιάς" βρίσκονται δύο ογκώδη βάθρα αγαλμάτων με επιγραφές προς τιμήν των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Ανδριανού και Σεπτίμιου Σεβήρου αφιερωμένες από το δήμο Ιστιαίας. Το πρώτο φέρει και μεταγενέστερη επιγραφή προς τιμήν του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Βυζαντίου. Η "σπηλιά" συνδέθηκε με το Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα, ο οποίος επισκεπτόταν τα λουτρά για θεραπεία.
Αρχαιολογική συλλογή Αιδηψού.
Η αρχαιολογική συλλογή στεγάζεται στον ημιώροφο του Υδροθεραπευτηρίου του ΕΟΤ. Μερικά από τα ογκώδη εκθέματα βρίσκονται στους χώρους υποδοχής, στο ισόγειο. Στην κύρια είσοδο του κτιρίου στέκονται δύο ενεπίγραφα βάθρα προς τοπικούς άρχοντες της ρωμαϊκής Εύβοιας. Στο χώρο υποδοχής εκτίθεται η πλάκα με τα σύμβολα του μυθικού ήρωα Ηρακλή, το τόξο και τη λεοντή και υπερφυσικό άγαλμα ιματιοφόρου άνδρα του 2ου - 3ου αιώνα μ.Χ.. Στον ημιόροφο, στον προθάλαμο της αίθουσας που εκτίθεται η συλλογή, βρίσκεται θραύσμα επιτύμβιας στήλης του 4ου αιώνα π.Χ. από τα Γιάλτρα, που παρουσιάζει γυμνό νέο και τμήμα ρωμαϊκού αγάλματος του Ηρακλή. Στη συλλογή παρουσιάζονται στοιχεία από το προϊστορικό παρελθόν της περιοχής, κυρίως ευρήματα από τις ανασκαφές στον προϊστορικό οικισμό του Κουμπιού, λόφου 2 χλμ. βόρεια των Λουτρών Αιδηψού. Εκτίθενται δείγματα κεραμικής από τους γεωμετρικούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους από το Καστέλι Γιάλτρων και από ανασκαφές σε οικόπεδα στο κέντρο των Λουτρών Αιδηψού. Φιλοξενούνται ακόμα το μυκηναϊκό ξίφος που βρέθηκε στην περιοχή του οικισμού Καστανιώτισσας του δήμου Ιστιαίας, πελέκεις και σμίλες από το όρος Καντήλι.
Κτίριο λουτρών ρωμαϊκής περιόδου.
Ο Γ. Παπαβασιλείου, γυμνασιάρχης και σύμβουλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας κατά την περίοδο 1900-1916, ανέσκαψε κτίριο λουτρών ρωμαϊκής περιόδου στα Λουτρά Αιδηψού, στη γωνία των οδών Ομήρου και Φιλελλήνων. Στην περιοχή είχαν βρεθεί παλαιότερα βάσεις αγαλμάτων με αναθηματικές επιγραφές των αρχαίων πόλεων της Ιστιαίας και της Αιδηψού και άγαλμα άνδρα του 2ου αιώνα μ.Χ.. Αλλα, πρωιμότερα, ευρήματα από τη θέση είναι αναθηματική επιγραφή του τέλους του 2ου αιώνα π.Χ. και άγαλμα γυναίκας, ύστερου 2ου - πρώιμου 1ου αιώνα π.Χ.. Το κτίριο των λουτρών ήταν κυκλικό, με θολωτή οροφή και χωριζόταν σε πολυγωνικά διαμερίσματα. Κατά την ανασκαφή βρέθηκαν τμήματα γλυπτών, εκ των οποίων το σημαντικότερο είναι πορτραίτο άνδρα (230-250 μ.Χ.). Το κτίσμα δεν είναι ορατό σήμερα. Τα γλυπτά φυλάσσονται στο Μουσείο Χαλκίδας.
Λόφος Κουμπί.
Βρίσκεται 2 χιλιόμετρα βόρεια των Λουτρών Αιδηψού. Έχει εντοπιστεί κεραμική της αρχαιότερης νεολιθικής περιόδου. Έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη οικισμού της μεσοελλαδικής περιόδου στις δυτικές υπώρειες του υψώματος, η κατοίκηση του οποίου υπήρξε συνεχής μέχρι τους πρώτος μυκηναϊκούς χρόνους. Οι ανεσκαμμένοι χώροι φαίνεται ότι είχαν εν μέρει αποθηκευτικό χαρακτήρα, με πιθάρια όπου φυλάσσονταν καρποί και υγρά προϊόντα. Σε έναν από τους χώρους βρέθηκαν τμήμα χοάνου με υπολείμματα εκκαμίνευσης χαλκού, κομμάτι από το τελικό προϊόν, σκωρίες και μικρά ελάσματα χαλκού,που αποτελούν ένδειξη ότι στον οικισμό γινόταν επεξεργασία χαλκού.
Ξενοδοχεία Ηράκλειον και Στάδιο
Τα ξενοδοχεία αυτά είναι από τα πρώτα που χτίστηκαν την πρώιμη εποχή της νεότερης ιστορίας της Αιδηψού. Με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά στοιχεία είναι αξιοθαύμαστα στολίδια για την Αιδηψό. Το Στάδιο λειτουργεί ακόμα, το Ηράκλειο λειτουργούσε μέχρι και το 2010. Η αρχιτεκτονική και ιστορική τους αξία είναι αυτή που εξυμνείται από τους τουρίστες που τα επισκέπτονται.
Φυσική ομορφιά
Η φυσική ομορφιά της περιοχής έχει βραβευθεί πολλές φορές με γαλάζιες σημαίες και δεν είναι τυχαίο ότι το μεγαλύτερο μέρος του Όρους Τελέθριου έχει χαρακτηριστεί βιότοπος νατούρα.
Όρος Τελέθριο
Το βουνό που ορθώνεται πίσω από την πόλη της Αιδηψού προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για αποδράσεις, έχει ύψος 970 μέτρα και πολλές διαδρομές μέσα από αγροτικούς δρόμους, μονοπάτια βοσκότοπων και φυσικά περάσματα. Το βουνό προσφέρεται για κάθε είδους αθλητική δραστηριότητα, από αναβάσεις και ορειβασία μέχρι ποδήλατα και μηχανοκίνητα βλ.evia offroad team. Η θέα απλώνεται από τις σποράδες μέχρι και τα παράλια της Στερεάς.
Τοποθεσία "Σταυρός"
Ακολουθώντας πορεία από Αιδηψό προς Ήλια λίγο έξω από την Αιδηψό είναι η τοποθεσία Σταυρός. Είναι εύκολο να την βρείτε αφού το όνομα της το πήρε από έναν σταυρό που είναι τοποθετημένος στον λόφο που ορθώνεται από πάνω. Στο συγκεκριμένο σημείο το βουνό μπαίνει μέσα στην θάλασσα και πολύ κοντά στην στεριά παρατηρούμε βάθη άνω των 200 μέτρων. Η βιοποικιλότητα στο σημείο είναι αξιοπρόσεκτη και πολλές φορές γίνεται αιτία καταδύσεων.
Παραλίες της Αιδηψού
Μονόπετρα
"Για να πας στην μονόπετρα πρέπει να είσαι παιδί" λένε οι μεγαλύτεροι στους μικρότερους. Αναφερόμαστε στην πιο όμορφη και απομονωμένη πετρώδη παραλία της Αιδηψού, για να φτάσεις εκεί πρέπει να διασχίσεις ένα μονοπάτι 50 μέτρων που βρίσκεται κρυμμένο πίσω από το Στάδιο και να περάσεις πάνω από πέτρες μεγάλου μεγέθους που βρίσκονται στην παραλία. Αξίζει όμως τον κόπο αφού μπροστά σου απλώνεται όλο το Ανατολικό κομμάτι της Αιδηψού ( το πιο ωραίο όπως αναφέρουν οι επισκέπτες).
Παραλία παιδικού σταθμού
Η παραλία ακριβώς κάτω από τον παιδικό σταθμό. Μια αμμώδης παραλία που καταλήγουν πολλές από τις πηγές της Αιδηψού υπόγειες ή επιφανειακές. Το τοπίο που προσφέρουν τα στολίδια της Αιδηψού είναι μοναδικό. Παραλίες στολισμένες με ασβεστόλιθους από την συνεχή ροή των Ιαματικών νερών.
Πλάζ
Δίπλα βρίσκεται η οργανωμένη δημοτική παραλία της Αιδηψού με το σήμα κατατεθέν της τους δύο καταρράχτες θερμού νερού να προσφέρονται για τον καλύτερο συνδυασμό μπάνιου και χαλάρωσης(Θαλασσοθεραπεία).
Παραλία Θέρμαι Σύλλα
Κάτω από το ξενοδοχείο "Θέρμαι Σύλλα" βρίσκεται η δεύτερη μεγαλύτερη παραλία της Αιδηψού. Αποτελείται από λεπτό αμμοχάλικο και είναι από τις πιο καθαρές σε ολόκληρη την Αιδηψό. Την προτιμούν οι ένοικοι του ξενοδοχείου και οι κάτοικοι της περιοχής.
Παραλία Θερμοπόταμου
Στο δέλτα του χείμαρου θερμοπόταμου, ενός χείμαρου από ζεστό Ιαματικό νερό βρίσκεται η μεγαλύτερη παραλία της Αιδηψού που εκτείνεται από την οδό Θερμοποτάμου ως και το "ΚΥΜΑ". Η πολυσύχναστη παραλία στο κέντρο της Αιδηψού με όλη την τουριστική και εμπορική δραστηριότητα στον παραλιακό δρόμο που την διασχίζει ακριβώς από πάνω.
Τρεις Μώλοι
Η παραλία που προτιμούν οι μικροί ντόπιοι αλλά και τουρίστες. Μια παραλία δίπλα στο λιμάνι της Αιδηψού που το χαρακτηριστικό της είναι οι μώλοι που εκτείνονται στην θάλασσα και προσφέρονται για βουτιές και ψάρεμα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Μοναδικά
Μουσείο Θαλάσσιας Ιστορίας "ΝΑΥΤΙΛΟΣ"
Στο κέντρο της Αιδηψού το μουσείο "ΝΑΥΤΙΛΟΣ" προσφέρει μια μοναδική εμπειρία (υπάρχουν άλλα δύο αντίστοιχα μουσεία σε όλη την Ελλάδα. Η περιήγηση μέσα από τα όστρακα που εκθέτονται στο μουσείο συνοδεύεται και από βίντεο και εξιστόρηση της ιστορίας της γης από την δημιουργία και την κατοίκηση των θαλασσών από τους πρώτους οργανισμούς μέχρι σήμερα. Το μουσείο διαθέτει και χώρο για πολλές εκδηλώσεις όπου ενδεικτικά έχουν γίνει εκθέσεις ζωγραφικής και δεξιώσεις μοναδικού κάλλους.
Η μικρή βουλή
Στο δημοτικό πάρκο της Αιδηψού ανάμεσα στο δημοτικό σχολείο και το ξενοδοχείο "Θέρμαι Σύλλα" υπάρχει ένας υπέροχος χώρος με πεύκα και θάμνους που τους καλοκαιρινούς κυρίως μήνες οι τουρίστες μαζεύονται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο με το βάθρο και αναλύουν τα επίκαιρα πολιτικά και όχι μόνο ζητήματα. Επίσης είναι ένας καλός τρόπος για να κάνει κανείς έρευνα για το τι αρέσει και τι όχι στους τουρίστες που επισκέπτονται την Αιδηψό. Το τέλος κάθε συνεδρίασης ακολουθεί μουσική και τραγούδι, ανέκδοτα και παλιές ιστορίες από τους γηραιότερους.
40 πλατάνια
Η πιο ειδυλλιακή και ρομαντική, ήρεμη γωνιά της Αιδηψού. Σε αυτή την περιοχή με τις εξαίσιες ταβέρνες, τα σύγχρονα ξενοδοχεία και το μοναδικό ομόνυμο ζαχαροπλαστείο- καφέ μπορεί ο κάθε επισκέπτης να ξαναερωτευτεί. Μέσα από τα πλατάνια που περικλείουν όλη την περιοχή και την ζεστασιά που αναδύει η πηγή ακριβώς πίσω από το ζαχαροπλαστείο - καφέ.
Παλιό υδροθεραπευτήριο
Το υδροθεραπευτήριο που έκανε την Αιδηψό γνωστή σε όλο τον κόσμο. Σήμερα είναι ένα στολίδι που μπορείς να επισκεφθείς τους εξωτερικούς χώρους με την βλάστηση και το συντριβάνι αλλά όχι το εσωτερικό στο οποίο γίνονται προσπάθειες να αναστηλωθεί και να καταστεί επισκέψιμο
Το ΚΥΜΑ
Αυτό το όμορφο κτίσμα μέσα στην θάλασσα στηριζόμενο σε κωλόνες κάποτε ήταν το πιο πολυσύχναστο καφενείο της Αιδηψού. Το σήμα κατατεθέν της Αιδηψού μετά από προσπάθειες ετών από τοπικούς παράγοντες και απλούς πολίτες το 2012 μπήκε στο ΕΣΠΑ και ετοιμάζεται η αναστύλωση αλλά και μεγέθυνση του με σκοπό να γίνει ένας χώρος πολιτισμού επισκέψιμος μετά από πολλά χρόνια.
Αναψυχή και Διασκέδαση
Η Αιδηψός εδώ και πολλά χρόνια υπήρξε μέρος θερινών διακοπών. Εξ αιτίας αυτού οι περισσότερες εκδηλώσεις λαμβάνουν χώρα τους καλοκαιρινούς μήνες. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παραμελείται η χειμερινή περίοδος που προσελκύει πλήθος κόσμου τα τελευταία χρόνια από Ελλάδα και εξωτερικό.
Πολιτιστικές Εκδηλώσεις
Παραδοσιακοί χοροί
καρναβάλι
Επιτάφιος
χριστουγεννιάτικο χωριό
κούλουμα
Διεθνές Φεστιβάλ
Ευκαιρίες διασκέδασης
Ιππικά κέντρα
Θαλάσσια Σπορ
Πάρτι Ηλίων
Αθλητικά
Ποδόσφαιρο
Ο βασιλιάς των σπόρ έχει την τιμητική του και στην Αιδηψό, η κωμόπολη διακρίνεται εδώ και πολλά χρόνια στα ερασιτεχνικά πρωταθλήματα της Εύβοιας και εχεί αναδείξει πολλούς αθλητές σε μεγάλες ομάδες της Α και Β εθνικής.
Ομάδες
Ο.Π.Α Αιδηψού
Α.Ο. Αιδηψού
Εκδηλώσεις
5Χ5
Μπάσκετ
Το μπάσκετ στην Αιδηψό μπορεί να χαρακτηριστεί και ως εθνικό άθλημα αφού λίγοι είναι αυτοί που δεν έχουν περάσει από την ομάδα του ΣΥΛΛΑ που έχει φέρει πολλές διακρίσεις στην Αιδηψό είτε μέσω της ομάδας είτε μέσω των παιχτών.
Ομάδες
Σ.Κ. ΣΥΛΛΑΣ Αιδηψού
Ο Σύλλογος Καλαθόσφαιρας ΣΥΛΛΑΣ ΑΙΔΗΨΟΥ ιδρύθηκε το 1990 στα Λουτρά Αιδηψού από κάποιους ανθρώπους που αγαπούσαν το μπάσκετ και είχαν μεράκι με τον αθλητισμό. Ο Κώστας Πάτρας, ο Δημήτρης Δημητρίου, ο Γιάννης Πέτρου, ο Νίκος Κελαηδίτης και άλλοι είναι μερικοί από αυτούς. Οι προπονήσεις και οι αγώνες γίνονταν στο ανοιχτό γήπεδο κάτω από αντίξοες συνθήκες. Κατόπιν που φτιάχτηκε το κλειστό στο Γυμνάσιο η ομάδα έχει την έδρα της εκεί.
Πολλοί παίχτες έχουν διακριθεί από την ομάδα του ΣΥΛΛΑ οι παίχτες με τις πιο μεγάλες πορείες στο εγχώριο αλλά και πανευρωπαικό μπάσκετ είναι οι
Νίκος Παππάς(Α1,) Μάκης Κιαπέκος(Β,Γ Εθνική) Θοδωρής Ρουμελιώτης (Β,Γ Εθνική)
Ο σύλλογος παρά τις αντίξοες συνθήκες, που τον αναγκάζουν, για να αγωνιστεί να διανύει, το λιγότερο αποστάσεις 2 ωρών, έχει εδραιωθεί στις μεγάλες ερασιτεχνικές κατηγορίες και αποτελείται από 6 αγωνιστικά τμήματα στις κατηγορίες Κορασίδων, Νεανίδων, Γυναικών, Παίδων, Εφήβων και Ανδρών.
Αξιοσημείωτο είναι ότι τα τμήματα υποδομής του συλλόγου αριθμούν πάνω από 150 αθλητές.
Εκδηλώσεις
Υπο την Αιγίδα του Σ.Κ. ΣΥΛΛΑΣ Αιδηψού διοργανώνονται εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους, εκδρομές σε παιχνίδια της Α1, εξωτερικά τουρνουα κ.α.
3Χ3
Μια από τις πιο γνωστές μπασκετικές διοργανώσεις είναι το πρωτάθλημα 3Χ3. Διοργανώνεται σε δημόσιο χώρο κοντά στην παραλία της Αιδηψού και συμμετέχει όποιος θέλει. Η διοργάνωση λαμβάνει χώρα τις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη και έχει στόχο την εξοικείωση των παιχτών όπως επίσης και των θεατών με το μπάσκετ αλλά και τον αθλητισμό γενικότερα.
BeachVolley
Το beacvolley είναι από τα αγαπημένα αθλήματα των κατοίκων της Αιδηψού και αυτό φαίνεται από τα δύο γήπεδα που είναι γεμάτα κόσμο όλο το καλοκαίρι από παιδιά μέχρι μεγαλύτερους που παίζουν φιλικούς αγώνες προς τέρψη των θεατών, τουριστών και ντόπιων.
Πανελλήνιο πρωτάθλημα BV JUNIORS K23
Με όπλο την αγάπη για το άθλημα η Αιδηψός το καλοκαίρι του 2012 κατάφερε να γίνει ένας από τους σταθμούς του Πανελλήνιου πρωταθλήματος BV JUNIORS K23. Μια διοργάνωση με μεγάλη απήχηση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, το beachvolley είναι ακόμη και στα ολυμπιακά αθλήματα. Στο πλαίσιο αυτής της διοργάνωσης για πρώτη φορά διοργανώθηκε επίσημο τουρνουά Β. Ευβοίας με ομάδες από όλη την Εύβοια που έπαιξαν για την χαρά του αθλήματος και για την ευχαρίστηση των εκατοντάδων θεατών που έσπευσαν να τους παρακολουθήσουν.
Εκκλησιαστική παρουσία και παράδοση
Oι Εκκλησίες και οι Μονές της περιοχής κρύβουν μια ιστορία που ξεκινά από τα χρόνια πριν το Χριστό και καταλήγει σε μια πανδαισία ήχων και παραδόσεων που προκαλούν δέος και ηρεμούν τον κόσμο από την σκληρή καθημερινότητα.
Αγ. Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός
Οι πολιούχοι της πόλης γιορτάζουν την 1η Ιουλίου και την προηγούμενη στις 30 Ιουνίου γίνεται η περιφορά της εικόνας με την συμμετοχή χιλιάδων ντόπιων και επισκεπτών. Η πανηγυρική λειτουργία στον Ναό προσφέρει κατάνυξη και δέος σε όποιον την παρακολουθήσει. Η εκκλησία έχει κτιστεί με την περίφημη πέτρα Αιδηψού και αρχιτεκτονικά εντάσσεται στην τεχνοτροπία της Βασιλικής.
Το παρεκκλήσι του Αγ. Φανουρίου
Το παρεκκλήσι του Αγ. Φανουρίου βρίσκεται στα Ανατολικά του Ναού των Αγ. Αναργύρων (πίσω από το Ιερό). Ο Αγ. Φανούριος γιορτάζει στις 27 Αυγούστου και είναι γνωστή η παράδοση των πιστών με την προσφορά φανουρόπιτας.
Ο Αγ. Παντελεήμονας
Η εκκλησία του Αγ. Παντελεήμονα είναι το νεότερο εκκλησιαστικό κτίσμα της Αιδηψού και δημιουργήθηκε από την όλο και αυξανόμενη ανάγκη των πιστών για εκκλησιασμό.Γιορτάζει στις 27 Ιουλίου και η προσέλευση είναι από τις πιο πολυπληθέστερες καθ όλη την διάρκεια του έτους στην Αιδηψό. Πολλές φορές συγκρίνεται και με την προσέλευση τις ημέρες του πάσχα!!!
Το παρεκκλήσι της Αγίας Βαρβάρας
Το παρεκκλήσι βρίσκεται στο υπόγειο του Ναού και χρησιμοποιείται τις καθημερινές για την λειτουργία του Όρθρου και του Εσπερινού της Ενορίας. Η Αγ. Βαρβάρα γιορτάζει στις 4 Δεκεμβρίου.
Μονή Αγ. Γεωργίου Ηλίων
Εορτασμοί - Εκδηλώσεις
Στις 23 Απριλίου του Αγίου Γεωργίου. Στις 3 Νοεμβρίου, γιορτή Ανακομιδής λειψάνων του Αγίου Γεωργίου. Στις 10 Φεβρουαρίου, του Αγίου Χαραλάμπους.Στις 28 Ιουλίου, της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου. Στις 26 Ιουλίου, της Αγίας Παρασκευής.
Περιγραφή
Η γυναικεία μονή του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται σε πανοραμική τοποθεσία, στο όρος Τελέθριο, μεταξύ του βουνού Βαλάντι με υψόμετρο 883 μέτρα και του βουνού Γυμνό με υψόμετρο 748 μέτρα. Η θέση που επιλέχτηκε να γίνει η μονή είναι μοναδική, στην αγκαλιά του βουνού με θέα την απεραντοσύνη του ουρανού και της θάλασσας.Στη μονή υπάρχουν τίμια λείψανα των Αγίων: Γεωργίου, Μαρίνης, Μάμαντος και Κυριακής. Αρχικά η μονή είχε στον περίβολό της τρεις πτέρυγες. Σήμερα έχει μόνο την ανατολική. Η νότια κατεδαφίστηκε από τον ηγούμενο Κοσμά Ζαρίκο, ενώ η βόρεια από τον αρχιμανδρίτη Κλήμη Ζώκαρη, που ηγουμένευε εκεί. Οι πτέρυγες που κατεδαφίστηκαν, αναπληρώθηκαν από τοίχους. Στο βόρειο τοίχο βρίσκεται η είσοδος της μονής. Το Καθολικό της που διατηρείται σε καλή κατάσταση, είναι βυζαντινού ρυθμού με νάρθηκα. Το σχήμα του είναι τρίκλιτο, σταυρεπίστεγο, με τρούλο και κεραμοσκεπή. Ο τρούλος του στηρίζεται σε τέσσερις κίονες, που φέρουν κιονόκρανα κορινθιακού ρυθμού. Ο νάρθηκας συνδέεται με το ναό με μεγάλη θολωτή πόρτα. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού είναι αριστούργημα ξυλογλυπτικής τέχνης και φέρει χρονολογία κατασκευής του 1834, σε επιγραφή χαραγμένη πάνω από την Ωραία Πύλη. Στο μοναστήρι φυλάσσονται ακόμα τα κομμάτια του τέμπλου του ναού των Αγίων Αναργύρων. Τα κομμάτια που σώζονται δείχνουν ότι επρόκειτο για τέμπλο με μεγάλη καλλιτεχνική αξία. Ο ναός των Αγίων Αναργύρων βρίσκεται κοντά στα Ανω Ήλια και είναι ερειπωμένος.Μέσω του βυζαντινού ρυθμού κατακόμβης που υπάρχει στη μονή, ο προσκυνητής οδηγείται με υπόγειο θολωτό διάδρομο στο ναϊδριο του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Στην κατακόμβη υπάρχουν στοές ανεξερεύνητες. Αυτές εικάζεται οτι ήταν κτίρια του ειδωλολατρικού ναού του θεού Απόλλωνα. Σε μια από αυτές είναι και το οστεοφυλάκιο της μονής. Υπάρχει και άλλη υπόγεια κρύπτη, στον περίβολο της μονής, άγνωστης χρήσης. Σε άλλη κατακόμβη, 400 μέτρα δυτικά, βρίσκεται ο μικρός ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Ιστορία - Παράδοση
Επί αιώνες ήταν ανδρική μονή, το 1970 μετετράπη σε γυναικεία επί Μητροπολίτου Χαλκίδος Νικολάου (Σελέντη). Η μονή εικάζεται ότι έχει κτισθεί στα ερείπια αρχαίου ναού του θεού Απόλλωνα, αρχαίου θεού του ήλιου και του φωτός. Σύμφωνα πάντως με ευρήματα που βρέθηκαν στο ύψωμα Ψηλή Ράχη, στην περιοχή των Ροβιών του δήμου Ελυμνίων, το 2001, εξετάζεται το ενδεχόμενο να βρισκόταν εκεί ο ναός του Απόλλωνα και όχι στα αρχαία ερείπια που κτίστηκε η μονή του Αγίου Γεωργίου. Το πότε ιδρύθηκε η μονή και από ποιους είναι άγνωστο, γιατί δε διασώθηκε τίποτα εξαιτίας των αλλεπάλληλων λεηλασιών και καταστροφών των αρχείων της. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι ιδρύθηκε το 1259 μ.Χ. στα χρόνια της Ενετοκρατίας, αφού είχε καταστραφεί προηγουμένως η ομώνυμη μονή της "Θέρμας" που ήταν κτισμένη δυτικά στη χαράδρα που κατεβαίνει προς τον οικισμό της Αιδηψού. Υπάρχει το ενδεχόμενο λοιπόν να ιδρύθηκε από τους διασωθέντες μοναχούς της μονής της "Θέρμας" που προτίμησαν να ιδρύσουν νέα μονή παρά να ξανακτίσουν την κατεστραμμένη. Το ενδεχόμενο αυτό ενισχύει και το γεγονός ότι αφιερώθηκε στον Αγιο Γεώργιο και όχι στον Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο που ήταν αφιερωμένη η σκήτη του.
Μονή Χρυσοβαλάντου
Εορτασμοί - Εκδηλώσεις
Στις 12 Ιουνίου, του Οσίου Ονουφρίου. Στις 6 Μαΐου, του Αγίου Ιώβ. Στις 8 Νοεμβρίου, του Ταξιάρχου Μιχαήλ.
Περιγραφή
Στον παλιό οικισμό του Ταξιάρχη, όπου υπήρχε το Μετόχι Ταξιαρχίας βρίσκεται το γυναικείο μοναστήρι της Οσίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου. Πρόκειται για μια νέα σχετικά μονή, χτισμένη ανάμεσα στους οικισμούς Ροβιές και Ήλια, στους πρόποδες του όρους Τελέθριου, με θέμα το Βόρειο Ευβοϊκό. Εκτός από την εσωτερική εκκλησία της Οσίας Ειρήνης, η μονή έχει και άλλα δύο εσωτερικά παρεκκλήσια: του Οσίου Ονουφρίου του ασκητού και του Αγίου Ιώβ του πολυάθλου. Τα εκκλησάκια αυτά, κοσμούνται με θαυμάσιες βυζαντινές αγιογραφίες. Στον ελαιώνα της μονής βρίσκεται ανακαινισμένη η παλιά εκκλησία του Ταξιάρχου Μιχαήλ, παλαιού μετοχίου της μονής Αγίου Γεωργίου Ηλίων. Κάτω από το μοναστήρι στην παραλία, βρίσκονται οι παιδικές κατασκηνώσεις της Μητρόπολης Χαλκίδας.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Λουτρά Αιδηψού Εύβοιας
Λουτρά Αιδηψού & Αιδηψός
Δημοτική Ενότητα Αιδηψού |
---|
Δημοτική Κοινότητα Λουτρών Αιδηψού |
Αιδηψός, η |
Ήλια, τα |
Λουτρά Αιδηψού, τα |
Μαούνης, ο |
Μονή Αγίου Γεωργίου, η |
Παιδούπολη, η |
Παραλία Αγίου Νικολάου, η |
Πολύλοφο, το |
Τοπική Κοινότητα Αγίου |
Αγιόκαμπος, ο |
Άγιος |
Βαρβάρα, η |
Βίγλα, η |
Πλατανιάς, ο |
Σκεπαστή, η |
Τοπική Κοινότητα Γιάλτρων |
Άγιος Γεώργιος Γιάλτρων, ο |
Γιάλτρα, τα |
Λουτρά Γιάλτρων, τα |
Ροδοδάφνη, η |
Νομός Εύβοιας : Δήμος, Κοινότητα Χαλκιδέων | Αιδηψού | Αμαρυνθίων | Ανθηδώνος | Αρτεμισίου | Αυλίδος | Αυλώνος | Διρφύων | Διστύων | Ελυμνίων | Ερέτριας | Ιστιαίας | Καρύστου | Κηρέως | Κονιστρών | Κύμης | Ληλαντίων | Μαρμαρίου | Μεσσαπίων | Νέας Αρτάκης | Νηλέως | Σκύρου | Στυραίων | Ταμιναίων | Ωρεών | Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Ευβοίας |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License