.
Περιφέρεια : Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
Νομός : Έβρου
-- Δήμος Διδυμοτείχου --
Η Κυανή είναι χωριό της περιφερειακής ενότητας Έβρου. Βρίσκεται στην κοιλάδα του Ερυθροπόταμου, ο οποίος είναι παραπόταμος του ποταμού Έβρου[1], σε απόσταση 116 χλμ. από την Αλεξανδρούπολη και 12 χλμ. ΒΔ[2] από το Διδυμότειχο.
Ονομασία
Η ονομασία Κυανή δόθηκε στο χωριό μετά το 1920, καθώς νωρίτερα έφερε την ονομασία Τσαουσλί[3] ή Τσιαουσλί[4], η οποία προέρχεται από την τουρκική λέξη τσαούς, η οποία αναφέρεται σε αξίωμα του οθωμανικού στρατού και συγκεκριμένα σε αυτό του λοχία.
Μετά την απελευθέρωση της περιοχής το 1920 απέκτησε την σημερινή της ονομασία, χάρη στα πολλά βαφεία που υπήρχαν στο χωριό και τα οποία χρησιμοποιούσαν την μπλε- γαλάζια βαφή = κυανό χρώμα για την ενδυματολογική-παραδοσιακή φορεσιά ανδρών (γαλάζιο βρακί, από αυτό και η ονομασία των γαλαζοβράκηδων Μαραίων) και γυναικών (γαλάζιο φουστάνι)[5].
Ανθρωπογεωγραφία
Οι κύριες πληθυσμιακές ομάδες του χωριού χωρίζονται μέσω ενός μικρού ρέματος (Μπόκλουτζας),στους ντόπιους-παλαιότερους κατοίκους του χωριού τους Μαραίους ή Μάρηδες ή Γαλαζοβράκηδες, που ήρθαν στο χωριό ως εργάτες Τούρκων γαιοκτημόνων και τους Ματζούρηδες ή πρόσφυγες, από την Ανατολική Θράκη (Ψαθιώτες, Ζαλουφιώτες από το μικρό Ζαλούφι[6]) στους οποίους παραχωρήθηκε γη από το ελληνικό κράτος μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Υπάρχουν αρκετοί επίσης πρόσφυγες με καταγωγή από την Ανατολική Ρωμυλία το ελληνικό Ακ Αλαν (Ακαλανιώτες) και την αρβανιτόφωνη Μανδρίτσα. Στο χωριό εγκαταστάθηκαν μετά την ενσωμάτωσή του στην Ελλάδα αρκετές οικογένειες με καταγωγή από το Σουφλί σαν επαγγελματίες τις τότε εποχής (αραμπατζήδες=μάστορες που φτιάχνανε τα κάρα, σιδεράδες, έμποροι). Τέλος στα ανατολικά του χωριού υπάρχει ένας οικισμός αθίγγανων, των επονομαζόμενων Κατσίβελλων. Προς εκείνη τη πλευρά του χωριού βρίσκονται το μουσουλμανικό νεκροταφείο και τα ερείπια του μουσουλμανικού τεμένους, που ανάγονται από την εποχή που κτίστηκε το χωριό από Τούρκους μεγαλογαιοκτήμονες. Μεταξύ των πληθυσμών υπάρχουν ειρηνικές σχέσεις αλληλοεξάρτησης και φιλίας.
Θρησκεία
Η Ενορία Κυανής υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου[7]. Παλαιότερος ιερός ναός της Ενορίας ήταν αυτός του Αγίου Δημητρίου. Επειδή όμως, ο χώρος του ναού αυτού δεν επαρκούσε για όλους τους κατοίκους του χωριού, κατασκευάστηκε, με χορηγία του δημάρχου Διδυμοτείχου, Ευάγγελου Παπατσαρούχα, ένας νέος ιερός ναός στο κέντρο του χωριού, πάνω από το Μπόκλουτζα, αυτός της Αγίας Ειρήνης, ο οποίος χάρη στο μέγεθός του θεωρείται καθεδρικός ναός. Στις 5 Μαΐου 2011, ημέρα εορτής της Αγίας Ειρήνης, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου, Δαμασκηνός χειροτόνησε τον νέο ιερέα του χωριού, πάτερ Γεώργιο Σερκελίδη, ενώ αρχιψάλτης είναι ο Τραμπίδης Δημήτριος. Επίσης, η εκκλησία της Κυανής έχει ιδιόκτητα διάφορα διεσπαρμένα αγροτεμάχια έξω από το χωριό, τα οποία καλλιεργούνται από τους κατοίκους του. Η επιλογή του κατοίκου που θα καλλιεργήσει το αγροτεμάχιο γίνεται με μία διαδικασία σχεδόν παρόμοια με αυτήν της δημοπρασίας. Παλαιότερα στο χωριό υπήρχε και μουσουλμανικό τέμενος, το οποίο όμως μετά την μετανάστευση και των τελευταίων Τούρκων κατοίκων του χωριού έχει εγκαταλειφθεί και σήμερα από αυτό έχουν απομείνει μόνο κάποιοι λίθοι από τους οποίους ήταν κατασκευασμένο. Περίπου στα 2 χλμ. απόσταση από το χωριό βρίσκεται, κτισμένο πάνω σε έναν λοφίσκο το παρεκκλήσι της Αγίας Τριάδος, στο οποίο οι ντόπιοι γλεντούν τις Πρωτομαγιές και τελείται εκεί Θεία Λειτουργία του Αγίου Πνεύματος, ενώ την προηγούμενη ημέρα γίνεται Αγιασμός Υδάτων από το κοντινό πηγαδάκι που βρίσκεται στις άκρες του λοφίσκου. Επίσης, γύρω από τον λοφίσκο βρίσκονται οι περιοχές Σούιτζακι και Γελάκια, οι οποίες καλλιεργούνται από τους ντόπιους.
Τοπική Κοινότητα Κυανής
Η Κυανή έχει δικό της κοινοτικό συμβούλιο, το οποίο στεγάζεται στο κτίριο της κοινότητας στην κεντρική πλατεία του χωριού, κοντά στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης, υπάγεται στον Δήμο Διδυμοτείχου. Πρόεδρος του Συμβουλίου Τοπικής Κοινότητας Κυανής είναι ο Κακάκης Ευάγγελος, ενώ μέλη αυτού αναδείχθηκαν με τις δημοτικές εκλογές του 2011 οι Κουρδάκης Πασχάλης και Βαντάνα Τριανταφυλλιά. Επίσης, η Τοπική Κοινότητα Κυανής έχει στην κατοχή της ένα αγροτεμάχιο, απέναντι από το μουσουλμανικό νεκροταφείο, το οποίο ενοικιάζει σε κατοίκους του χωριού για να το καλλιεργούν. Ως κοινότητα συστάθηκε επίσημα το 1924 με το ΦΕΚ 194Α-14/08/1924 με έδρα τον ομώνυμο οικισμό. Στην κοινότητα αρχικά συμπεριλαμβάνονταν και οι οικισμοί Ασβεστάδες, Κουφόβουνο και Μαυροκκλήσι οι οποίοι εν συνεχεία αποσπάστηκαν[8]. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» αποτελεί την τοπική κοινότητα Κυανής που ανήκει στη δημοτική ενότητα Διδυμοτείχου του δήμου Διδυμοτείχου και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει πληθυσμό 474 κατοίκους[9].
Αθλητισμός
Η Κυανή διαθέτει δική της αθλητική ποδοσφαιρική ομάδα, η οποία αποτελείται από ντόπιους καθώς και Πομάκους παίκτες. Έδρα της ομάδας είναι το γήπεδο της Κυανής "Ευάγγελος Κεκές", προς τιμήν του μεγάλου χορηγού της ομάδας. Το 2011, οι αθλητικοί σύλλογοι της Κυανής και του γειτονικού χωριού των Ασβεστάδων αποφάσισαν την συνένωση των αθλητικών ενώσεων των δύο χωριών («Α.Ε. Κυανής» και «Α.Ο. Δόξα Ασβεστάδων»), ώστε να έχουν καλύτερη απόδοση στους ποδοσφαιρικούς αγώνες, και έτσι ιδρύθηκε η Αθλητική Ένωση Κυανής-Ασβεστάδων, με έδρα το γήπεδο της Κυανής "Ευάγγελος Κεκές"[10].
Απασχόληση
Η πλειονότητα του πληθυσμού της Κυανής Έβρου είναι συνταξιούχοι αγρότες-κτηνοτρόφοι, αν και πολλοί από αυτούς ακόμα και εν συνταξιοδότηση συνεχίζουν να απασχολούνται με την γεωργία και να καλλιεργούν αγροτεμάχια εκμεταλλευόμενοι τα έσοδα από τις επιδότησης και τη σοδειά τους. Η Κυανή μάλιστα έχει και δικό της αγροτικό συνεταιρισμό, ο οποίος συμμετέχει στην Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Διδυμοτείχου. Δεν είναι όμως λίγοι αυτοί που συνεχίζουν να απασχολούνται επαγγελματικά με την γεωργία, ενώ πολλοί κάτοικοι του χωριού, κυρίως αυτοί της πιο νεαρής ηλικίας, έχουν άλλες επαγγελματικές ασχολίες είτε στην ίδια την κυανή είτε στο Διδυμότειχο και άλλα σημεία του Έβρου. Επίσης στην Κυανή υπάρχουν ένα συνεργείο αυτοκινήτων-πρατήριο βενζίνης, ένα συνεργεία αγροτικών μηχανημάτων, καφενεία και παντοπωλείο. Τέλος, ένα μέρους του πληθυσμού ασχολείται μη επαγγελματικά με την κτηνοτροφία, κυρίως προβάτων, ενώ ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού ασχολείται ερασιτεχνικά με την εκτροφή βοοειδών.
Καλλιέργειες
Οι καλλιέργειες που απαντώνται σε αγροτεμάχια στην ευρύτερη περιοχή της Κυανής και με τις οποίες ασχολούνται οι Κυανιώτες παραγωγοί είναι οι εξής:
μαλακό σιτάρι
σκληρό σιτάρι
ελαιοκράμβη
τριφύλλι
βιολογικό τριφύλλι
ηλίανθος
βαμβάκι
καλαμπόκι
παντζάρι
Ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ντόπιων καλλιεργεί ερασιτεχνικά και αμπελώνες, από τους οποίους παράγει κρασί και τσίπουρο. Τέλος, σύμφωνα με ένα Ευρωπαϊκό Κοινοτικό πρόγραμμα, οι ντόπιοι θα μπορούσαν να πάρουν μεγάλες επιδοτήσεις εάν καλλιεργούσαν σε κάποια αγροτεμάχιά τους δέντρα. Έτσι, θα έπαιρναν επιδότηση ανάλογα με τα πόσα στρέμματα δέντρα θα καλλιεργούσαν. Τα είδη δέντρων που καλλιεργήθηκαν και επιδοτήθηκαν είναι τα εξής:
ακακίες
λεύκες (στην τοπική διάλεκτο "καβάκια")
μουριές
αμυγδαλιές
Αρκετά αγροτεμάχια δηλώνονται σε αγρανάπαυση, δηλαδή δεν καλλιεργούνται καθόλου.
Παιδεία
Στο χωριό παλαιότερα λειτουργούσε δημοτικό σχολείο, ενώ για ένα διάστημα λειτουργούσε και νηπιαγωγείο, παράλληλα με το δημοτικό. Η λειτουργία και των δύο διακόπηκε ταυτόχρονα, όταν πια ο νεανικός πληθυσμός του χωριού είχε μειωθεί αισθητά, σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην είναι δυνατή η λειτουργία της σχολικής μονάδας. Το κτίσμα του δημοτικού σχολείου, καθώς και του νηπιαγωγείου, που βρίσκονται σε έναν λοφίσκο με πευκώνα , σε ωραία τοποθεσία.
Πολιτισμός
Το χωριό ανήκει σε μία κατηγορία 13 χωριών, που ονομάζονται χωριά των Μάρηδων[11]. Έτσι, η Κυανή διατηρεί τις πολιτιστικές τους παραδόσεις με την αναβίωση του εθίμου του "Μπέη", που ανάγεται από την εποχή της Τουρκοκρατίας, όταν ο μπέης της περιοχής επέτρεπε στους Έλληνες της περιοχής να δράσουν ελεύθερα για μόνο μία μέρα, και έτσι εκείνοι το εκμεταλλεύονταν για να χλευάζουν εναντίον των Τούρκων καταπιεστών τους. Εκείνη τη μέρα διεξάγεται κάτι σαν παρέλαση καρναβαλιού παραδοσιακών στολών, με αντίστοιχη βασίλισσα του καρναβαλιού να είναι ο "Μπέης". Η "παρέλαση" αυτή καταλήγει, αφού διασχίζει όλο το χωριό, στην κεντρική του πλατεία, όπου και διεξάγεται μεγάλο παραδοσιακό γλέντι. Επίσης, στο χωριό λειτουργεί ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κυανής[12], ο οποίος ιδρύθηκε με χορηγία του δημάρχου Διδυμότειχου Ευάγγελου Παπατσαρούχα και απαριθμεί ποικίλες δραστηριότητες, όπως αναβίωση των παραδοσιακών εθίμων, χωρών και της ντόπιας μαγειρικής καθώς και διεξαγωγή εκδρομών ψυχαγωγικού χαρακτήρα για όσους είναι εγγεγραμμένοι σ' αυτόν. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος κυανής φιλοξενείται σε ένα μικρό κτίσμα, κοντά στην κεντρική πλατεία του χωριού.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Γκαϊντατζήδες του Έβρου : Βαγγέλης Κεκές από την Κυανή Διδυμοτείχου στο https://www.youtube.com
Ένα ιστορικό ντοκουμέντο για την Κυανή Διδυμοτείχου από τον ιστότοπο http://didymoteicho.net
ΕΘΙΜΟ ΤΟΥ ΜΠΕΗ _ 2013 Κυανή Διδ/χου στο www.youtube.com
Παραπομπές
Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 66, τομ.19.
Δημητράκου, Σπύρου Δ. (1970). Γεωγραφία. Άτλας Παγκόσμιος. Ελλάς. τόμος ΙΙ. Αθήναι: Εκδόσεις Δέλτα. σελ. 830.
Βαλσαμίδης, Πασχάλης (2004). «Τα ελληνικά σχολεία στο βιλαέτι Αδριανουπόλεως». Δελτίο Εταιρείας Μελέτης της καθ' ημάς Ανατολής. τόμος Α΄. Αθήνα. σελ. 143.
Σαββίδης, Σάββας (2012). Ο Φιλάρετος Βαφείδης. Βίος και έργο. Θεσσαλονίκη: Διδακτορική Διατριβή, ΑΠΘ. σελ. 120.
«ΜΑΡΗΔΕΣ». www.poths1991.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2019.
«Ιστορία των Αρβανιτών « Πατρίδα μου». Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2019.
Α΄ Αρχιερατική Περιφέρεια τέως Δήμου Διδυμοτείχου.
«ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε.». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2019.
«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10488 (σελ. 14 του pdf)
«Ένωση Κυανής Ασβεστάδων | Thrakisports». Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2019.
«Ιστορία των Μάρηδων « Πατρίδα μου». Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2019.
«Πολιτιστικά Όργανα Μάρηδων - Μάρηδες, το γνήσιο Θρακικό φύλο...». sites.google.com. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2019.
| Δημοτική Ενότητα Διδυμοτείχου |
|---|
| Δημοτική Κοινότητα Διδυμοτείχου |
| Διδυμότειχο, το |
| Νέοι Ψαθάδες, οι |
| Δημοτική Κοινότητα Ελληνοχωρίου |
| Ελληνοχώρι, το |
| Θυρέα, η |
| Λαγός, ο |
| Τοπική Κοινότητα Ασβεστάδων |
| Ασβεστάδες, οι |
| Τοπική Κοινότητα Ασημένιου |
| Ασημένιο, το |
| Τοπική Κοινότητα Ισαακίου |
| Ισαάκιο, το |
| Τοπική Κοινότητα Καρωτής |
| Καρωτή, η |
| Τοπική Κοινότητα Κουφοβούνου |
| Κουφόβουνο, το |
| Τοπική Κοινότητα Κυανής |
| Κυανή, η |
| Τοπική Κοινότητα Μάνης |
| Ευγενικόν, το |
| Μάνη, η |
| Σιταριά, η |
| Τοπική Κοινότητα Πετράδων |
| Πετράδες, οι |
| Τοπική Κοινότητα Ποιμενικού |
| Ποιμενικόν, το |
| Τοπική Κοινότητα Πραγγίου |
| Πραγγίο, το |
| Τοπική Κοινότητα Πυθίου |
| Πύθιο, το |
| Ρήγιο, το |
| Σταθμός, ο |
| Τοπική Κοινότητα Σιτοχωρίου |
| Σιτοχώρι, το |
| Τοπική Κοινότητα Σοφικό |
| Σοφικόν, το |
|
Νομός Έβρου : Δήμος Αλεξανδρούπολης | Βύσσας | Διδυμοτείχου | Κυπρίνου | Μεταξάδων | Ορεστιάδος | Ορφέα | Σαμοθράκης | Σουφλίου | Τραϊανούπολης | Τριγώνου | Τυχερού | Φερών Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Έβρου |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
