.
Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Πιερίας
Άποψη Κονταριώτισσας
Η Κονταριώτισσα ή Κουντουριώτισσα (πληθυσμός: 1.980 κάτοικοι, κατά την απογραφή 2001) είναι ένα χωριό στο νομό Πιερίας, νότια της πρωτεύουσας του νομού, Κατερίνης. Απέχει 9 χιλιόμετρα από την Κατερίνη. Αποτελεί έδρα του Δήμου Δίου και μέχρι την 1 Ιανουαρίου 1999 ήταν κοινότητα. Σήμερα είναι ο μοναδικός οικισμός στο Δημοτικό Διαμέρισμα Κονταριώτισσας.
Υποδομή
Το χωριό διαθέτει αγροτικό ιατρείο, φαρμακείο, νηπιαγωγείο, εξαθέσιο Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Λύκειο, δημαρχείο (σύγχρονο κτίριο από το 2006), δύο μεγάλους ναούς (Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής και Ι. Ν. Αγίου Θωμά), πολιτιστικό σύλλογο (με την επωνυμία "Πίερες"), Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών, ΚΑΠΗ (κέντρο ψυχαγωγίας ηλικιωμένων) και πιο πρόσφατα, δημιουργήθηκε το οικοτροφείο "Τερψιχόρη" για ψυχικά ασθενείς, παράρτημα του ψυχοθεραπευτηρίου της Πέτρας, στον Όλυμπο. Η Κονταριώτισσα έχει επίσης έναν ποδοσφαιρικό σύλλογο και έναν όμιλο καλαθοσφαίρισης (αμφότερους με την επωνυμία "Παύλος Μελάς").
Υπάρχουν δύο ενορίες, αυτή των ντόπιων κατοίκων, με ναό την Αγία Παρασκευή και αυτή των προσφύγων (ήρθαν στο χωριό μετά το 1922 από το Νεοχώρι Χηλής) των οποίων ο κεντρικός ναός είναι ο Άγιος Θωμάς. Για τους πρόσφυγες του χωριού ανεγέρθηκε ειδικό μνημείο του Δήμου Δίου, το οποίο βρίσκεται σήμερα στην πλατεία της ενορίας του Αγίου Θωμά, κοντά στο ναό. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει και ένας ναός παλαιοημερολογιτών, οι Άγιοι Ανάργυροι, καθώς επίσης και ο βυζαντινός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου αλλά και ο ναός του Αγίου Αθανασίου, όπου βρίσκονται και τα κοιμητήρια των ντόπιων και των προσφύγων του χωριού αντίστοιχα. Έξω από το χωριό βρίσκεται και το εξωκλήσι της Αγίας Ειρήνης και ένα άλλο του 1975, η Αγία Βαρβάρα.
Ιστορικά στοιχεία και ονομασία
Στην αρχαιότητα, σύμφωνα με κάποιους συγγραφείς, βρισκόταν στη θέση του χωριού η αρχαία πόλη Πιερίς, που φέρεται ως πόλη - αφετηρία της λατρείας του Ορφέα. Επίσης, πολλοί από τους κατοίκους της Κονταριώτισσας έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του Ολύμπου, το 1878. Σύμφωνα με μία εκδοχή, το όνομά της το οφείλει στα κοντάρια, τα οποία κατασκευάζονταν στην περιοχή κατά το Μεσαίωνα. Η παλαιότερη ονομασία της είναι Κουντουριώτισσα και προέρχεται από το κο(υ)ντούρι, που σημαίνει ξυλάλετρο. Μια ακόμα εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από τα κουντουρά, που σημαίνει τα άλογα με κοντές ουρές [1]. Η επίσημη ονομασία όμως είναι "Κονταριώτισσα".
Το χωριό αναφέρεται από πολλούς περιηγητές. Ο Ουίλιαμ Μάρτιν Λικ την ονομάζει Ανδριώτισσα και ο Λεόν Εζέ αναφέρει ότι στις αρχές του 19ου αιώνα είχε 50 σπίτια, ήταν τσιφλίκι του Αλή Πασά και ανήκε στον Μπέη της Κατερίνης.
Ο περιηγητής Τρύφων Ευαγγελίδης πέρασε από το χωριό (Κονδουριώτισσα) και ο ίδιος αναφέρει ότι ήταν στη μέση από ένα δάσος βελανιδιών. Επίσης. τονίζει ότι στο ναό της, στην Παναγία, "ανευρίσκονται στήλαι ενεπίγραφοι και άλλα λείψανα αρχαία, άτινα ο Εζέ θεωρεί ως τα της αρχαίας πόλεως Ατέρας".
Στις αρχές του 20ού αιώνα, το χωριό αναφέρεται ως Χωριό Κοντουργιώτισσα, υπαγόμενο στον Καζά Κατερίνης. Το Σαντζάκι Θεσσαλονίκης περιελάμβανε τον Καζά Κατερίνης και άλλους 12 Καζάδες (Στρωμνίτσης, Καφαντάρ, Δοϊράνης, Γευγελής, Γενιτσών, Αβρέτ Ισάρ, Λαγκαδά, Βοδενών, Βεροίας, Κασσανδρείας, Αγίου Όρους και Θεσσαλονίκης) . Αναφέρεται ως τσιφλίκι, με 450 Χριστιανούς κατοίκους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Κονταριώτισσα υπαγόταν και η Κοινότητα του Αγίου Σπυρίδωνα για αρκετά χρόνια. Ο Άγιος Σπυρίδων είχε την ονομασία Καλύβια Κοντουργιωτίσσης και οι Βλάχοι κάτοικοί του κατοικούσαν από τα τέλη του 19ου αιώνα στο Ναό του Αγίου Αθανασίου. Στη συνέχεια έφυγαν και πήγαν στο Ξερολίβαδο Ημαθίας.
Σε ό,τι αφορά την Εκπαίδευση, το χωριό σύμφωνα με στοιχεία, είχε 1 Δημοτικό Σχολείο με 1 δάσκαλο και 30 μαθητές το 1894 -1895. Στα 1930 αναφέρεται στο χωριό η ύπαρξη ενός σχολείου (Κουντουριωτίσσης Α΄, στο συνοικισμό των ντόπιων κατοίκων), με 165 παιδιά και 2 δασκάλους.
Κατανομή πληθυσμού τις τελευταίες τρεις δεκαετίες
Έτος Πληθυσμός
1981 1.390
1991 1.717
2001 1.980
Οικονομία
Η κύρια ασχολία των σχεδόν 2.000 κατοίκων του χωριού είναι η καλλιέργεια καπνού. Την 1 Ιουλίου 2002, σφοδρή χαλαζόπτωση έπληξε το χωριό καταστρέφοντας μεγάλο μέρος της παραγωγής. Αρκετοί κάτοικοι επίσης ασχολούνται και με το εμπόριο, τις μεταφορές και την κτηνοτροφία.
Η Μονή Οσίου Εφραίμ
Έθιμα
Το έθιμο του Εβραίου λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα και συνίσταται στο κάψιμο μιας κούκλας κρεμασμένης επάνω σε ξύλινο στύλο, ανάμνηση του θανάτου του Ιούδα, ο οποίος κρεμάστηκε μετά την προδοσία του Ιησού. Η προετοιμασία γίνεται το πρωί της ίδιας ημέρας και συμμετέχουν παιδιά (σχεδόν αποκλειστικά αγόρια) και νέοι, οι οποίοι μαζεύουν ξύλα και ντύνουν με παλιά ρούχα την κούκλα. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, λίγο μετά την έναρξη των θρηνητικών ασμάτων ("Αι γενεαί πάσαι") για τον Εσταυρωμένο, η κούκλα οδηγείται στην πυρά, στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Θωμά και ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου.
Αξιοθέατα
O Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, έργο βυζαντινού ρυθμού που χρονολογείται από τον 11ο αιώνα , αποτελεί αξιοθέατο και λειτουργεί την 15η Αυγούστου, ημέρα της Παναγίας. Την ίδια ημερομηνία κορυφώνεται η εμποροπανήγυρη στο χωριό. Ο σπάνιος αρχιτεκτονικός του τύπος και η περιορισμένη του διακόσμηση τον χρονολογούν στις αρχές του 11ου αιώνα. Πρόκειται για το παλαιότερο σωζόμενο βυζαντινό μνημείο στην Πιερία. Ενδιαφέρον προκαλεί το οικοδομικό του υλικό που μεταφέρθηκε από το γειτονικό Δίον. [2]. Στην ίδια περιοχή υπάρχει και νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου.
Στο χωριό βρίσκεται επίσης το νέο γυναικείο μοναστήρι του Οσίου Εφραίμ (1983), το οποίο επισκέπτονται καθημερινά πολλοί επισκέπτες από άλλους νομούς της χώρας και ενίοτε από το εξωτερικό. Τον Ιούλιο του 2006 μεταφέρθηκε στο μοναστήρι από τη Συρία και το ιερό λείψανο (χέρι) του Οσίου. Στη Μονή μεταξύ άλλων μπορεί ο επισκέπτης να προμηθευτεί και παραδοσιακά εδέσματα, γαλακτοκομικά και γλυκά της περιοχής.
Βιβλιογραφία
- Ι. Φ. Καζταρίδης, Η Μακεδονία κατά την Τουρκοκρατία: Η Πιερία των περιηγητών και των γεωγράφων, εκδόσεις ΜΑΤΙ.
- Ι.Φ. Καζταρίδης, Κατερίνη: από τη μικρή κώμη στην πολύτροπη πόλη, εκδ. ΜΑΤΙ.
| ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ |
|---|
| Δημοτική Κοινότητα Λεπτοκαρυάς |
| Λεπτοκαρυά, η |
| Δημοτική Κοινότητα Πλαταμώνος |
| Πλαταμών, ο |
| Τοπική Κοινότητα Παντελεήμονος |
| Νέος Παντελεήμων, ο |
| Παντελεήμων, ο |
| Παραλία Παντελεήμονος, η |
| Τοπική Κοινότητα Πόρων |
| Άγιος Δημήτριος, ο |
| Νέοι Πόροι, οι |
| Πόροι, οι |
| Τοπική Κοινότητα Σκοτίνης |
| Άνω Σκοτίνα, η |
| Παραλία Σκοτίνης, η |
| Σκοτίνα, η |
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
