Καρλόβασι Σάμου

Ελλάδα

Περιφέρεια : Βορείου Αιγαίου
Νομός : Σάμου

Νομός Σάμου

Το Καρλόβασι είναι κωμόπολη του νομού Σάμου με πληθυσμό 6.708 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011[2]. Είναι το δεύτερο πολυπληθέστερο κέντρο του νησιού μετά την Πόλη της Σάμου. Είναι γνωστή και ως συμπρωτεύουσα του νομού Σάμου. Σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του 2011 (Σχέδιο Καλλικράτης), από 1 Ιανουαρίου 2011 εντάχθηκε στο νέο διευρυμένο Δήμο Σάμου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.

Καρλόβασι Σάμου

Γεωγραφία
Πλατεία Καρλοβασίου

Το Καρλόβασι βρίσκεται στα Βορειοδυτικά του νησιού και αποτελείται από 5 συνοικίες: Το Παλαιό Καρλόβασι, το Νέο Καρλόβασι, το Μεσαίο Καρλόβασι, τον Όρμο και το Λιμάνι.[3] Γι'αυτό στο παρελθόν λεγόταν Καρλοβάσια. Παράγει ελιές, λάδι, εξαιρετικά κρασιά με παγκόσμια βραβεία, σιτηρά, σταφίδες, μέλι, σύκα. Είχε πολλά βυρσοδεψεία και καπνεργοστάσια τα οποία σταδιακά έκλεισαν λόγω της ανάπτυξης άλλων μορφών βιομηχανίας και τεχνολογίας. Στο Καρλόβασι βρίσκεται και η Σχολή Θετικών επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου [4], που περιλαμβάνει τις σχολές: Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων, Μαθηματικών και Στατιστικής.

Σύμφωνα με το μεγάλο Σαμιώτη ιστορικό Επαμεινώνδα Σταματιάδη, το όνομα Καρλόβασι προέρχεται από τις δύο τουρκικές λέξεις Karli - ovasi που σημαίνουν χιονισμένος κάμπος. Αν και η ερμηνεία αυτή είναι η επικρατέστερη, όμως δεν είναι εντελώς πειστική γιατί το Καρλόβασι σχεδόν ποτέ δεν καλύπτεται από χιόνια. Γι' αυτό άλλοι ιστορικοί καταφεύγουν σε άλλες ερμηνείες. Σε δημοσίευμά της η ιστορικός Ευαγγελία Μπαλτά συνδυάζει το τοπωνύμιο Καρλή - Οβαζί με την αναφορά για την ύπαρξη ενός ποταμού στην περιοχή με παρόμοιο όνομα. Είναι λοιπόν πιθανόν το Καρλόβασι να μην είναι ο χιονισμένος κάμπος, αλλά ο κάμπος του ποταμού Καρκλίκ (Καρκλίκ - οβασί), που η χρήση το οδήγησε στη σημερινή ονομασία Καρλόβασι. Έχει πολλές εκκλησίες με σπουδαιότερες τον Άγιος Νικόλαο την Παναγία, την Αγία Τριάδα και πολλές άλλες.

Το λιμάνι Καρλοβασίου ξεκίνησε να κατασκευάζεται στη θέση Σχίνος, δυο χιλιόμετρα από το Νέο Καρλόβασι[3], στα τέλη του 19ου αιώνα, κατά την περίοδο της Ηγεμονίας στη Σάμο. Η θέση επιλέχθηκε από τον ισχυρό πολιτικό Ιωάννη Χατζηγιάννη. Σημαντικά κτίρια στο λιμάνι Καρλοβασίου είναι το Τελωνείο και το Λιμενικό Ταμείο. Παλαιότερα λειτουργούσε ταρσανάς που ιδρύθηκε από τον Ιωάννη Κοντάρα. Τα τελευταία χρόνια έγινε επέκταση του λιμανιού προς την ανατολική πλευρά. Είναι το οικονομικό κέντρο του Καρλοβασίου.

Από το Καρλόβασι καταγόταν ο Λυκούργος Λογοθέτης, ηγέτης των Σαμίων κατά την Επανάσταση του 1821.

Επίσης, το Καρλόβασι αποτέλεσε τόπο εξορίας του Γιάννη Ρίτσου.

Ιστορία

Παλαιότερα ονομάζονταν «Νεοχώριον». Κτίστηκε γύρω στα 1550 απο Σαμίους, την εποχή της ερήμωσης της Σάμου[5]. Τα βυρσοδεψία αποτέλεσαν μεγάλο μέρος στην ιστορία του Καρλοβάσου. Εκεί επεξεργάζονταν το δέρμα από τα ζώα και το έκαναν ρούχα. Αυτή τη στιγμή, το μόνο που έχει μείνει είναι ερείπια τα οποία αποτελούν αξιοθέατο για τους πολλούς τουρίστες του νησιού αυτού. Επίσης, κοντά στο Φουρνιώτικο Ρέμα υπάρχουν και τα ερείπια του λεπροκομείου που λειτουργούσε παλαιότερα στο Καρλόβασι.

Οι πρώτες κατοικίες κτίσθηκαν στη Θέση Αλωνάκι, πάνω στα ερείπια της Γοργύρας. Το Καρλόβασι την εποχή της Ηγεμονίας υπήρξε σπουδαίο βιομηχανικό, εμπορικό και πνευματικό κέντρο του Αιγαίου. Το 1890 είχε 3.348 κατοίκους. Μαζί με το Μεσσαίο Καρλόβασι και το Παλαιό συνέθεταν ένα σύμπλεγμα πόλεως ισάξιο με το λιμένα Βαθέος την πρωτεύουσα της Σάμου.

Στο φιλελεύθερο Καρλόβασι ιδρύεται το 1784 η Σχολή Καρλοβασίου με χρήματα που άφησε για σκοπό αυτό ο φωτισμένος Καρλοβασίτης ΕπΙσκοπος Πορφύριος Ζεμπέτης. Το πρωτοποριακό για την εποχή του σχολείου που αργότερα μετονομάστηκε σε Πορφυριάδα Σχολή προς τιμήν του ιδρυτού της, υπηρέτησε τις ίδιες επαναστάσεις και μορφοποίησε τους ηγέτες της και αναμφισβήτητα πρώτο του Καρλοβασίτη Λογοθέτη Λυκούργο.

Επίσης στο Καρλόβασι ξεκινάει και βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί προοδευτικά το κίνημα των Καρμανιόλων, το οποίο γεννάει μιαν επανάσταση πριν από την επανάσταση, φαινόμενο μοναδικό στα Ελληνικά δεδομένα. [6]

Το 1887 θεμελιώθηκε στη θέση «Παναγίτσα» Καρλοβάσου και περατώθηκε το 1890 λεπροκομείο επειδή τα κρούσματα ήταν αρκετά. Το 1966 το Λεπροκομείο Σάμου καταργήθηκε και οι 10 περίπου άρρωστοι μεταφέρθηκαν στο Λοιμοδών Αθήνας «Αγία Βαρβάρα»[7].

Γειτονικά χωριά

Κοντακαίικα
Κονταίικα
Άγιοι Θεόδωροι
Λέκκα
Πλάτανος
Κοσμαδαίοι
Υδρούσσα
Μαραθόκαμπος
Πάνδροσο

Καταρράκτες

Τρία χιλιόμετρα έξω από το Καρλόβασι, στην περιοχή Ποτάμι, βρίσκονται οι περίφημοι φυσικοί καταρράκτες της Σάμου. Οι καταρράκτες αποτελούν μία ιδιαίτερη και εξαιρετική φυσική ομορφιά, ενώ σχηματίζουν δύο μικρές λίμνες, ιδανικές για τους τολμηρούς που επιθυμούν να κολυμπήσουν στα παγωμένα νερά τους. Ο δρόμος για τον θαυμασμό αυτού του υπέροχου αξιοθέατου είναι καταρχάς η οδήγηση μέχρι το Ποτάμι και στη συνέχεια το περπάτημα 1,5 χιλιομέτρου φτάνοντας στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης,που αποδεικνύεται να είναι η παλαιότερη εκκλησία του νησιού. Στο συγκεκριμένο σημείο είναι το μέσο της διαδρομής. Από εκεί,ώστε να παρεβρεθεί κανείς στον πρώτο καταρράκτη,θα πρέπει να σκαρφαλώσει 50 έως 60 ξύλινα σκαλοπάτια. Στην αντίθετη περίπτωση,ο δρόμος για τον μεγάλο καταρράκτη κάνει αναγκαία την κολύμβηση 50 μέτρων,αφού στο σημείο αυτό,τα νερά βαθαίνουν και κανείς δεν έχει τη δυνατότητα να περάσει με τα πόδια. Είναι μία μοναδική εμπειρία κι ένα ξεχωριστό μέρος για εξερεύνηση,που σίγουρα ο καθένας μπορεί να διασκεδάσει.
Πορφυριάδα Σχολή

Η Πορφυριάδα εμπορική σχολή ,είναι από τα πιο σημαντικότερα κτίσματα της πόλης του Καρλοβάσου. Ιδρύθηκε το 1781 με οικονομική δωρεά από τη διαθήκη του Επισκόπου Προφυρίου. Εκτείνεται σε ένα μεγάλο μήκος της οδού Γοργύρα και ξεχωρίζει λόγω του μεγάλου του όγκου, αλλά και της αρχιτεκτονικής του. Είναι όλο πέτρινο και στην είσοδό του κυριαρχούν 4 μεγάλες κολώνες ύψους περίπου. Μπροστά από την Πορφυριάδα υπάρχει ένα πολύ μεγάλο προαύλιο το οποίο χρησιμοποιείται για συναυλίες, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες όπου το Δημοτικό παραμένει κλειστό.

Ρίβα

Η Ρίβα παλαιότερα ήταν απάνεμη περιοχή, όπου έδεναν τα καΐκια που μετέφεραν στο Καρλόβασι[8] πρώτες ύλες και έπαιρναν κατεργασμένα δέρματα, λάδι, κρασί και άλλα προϊόντα της δυτικής Σάμου. Το όνομα προήλθε κατά πάσα πιθανότητα από το ρήμα «αριβάρω», που σημαίνει «φθάνω» και αφορούσε στα πλεούμενα που έφθαναν εκεί. Μέχρι το 1960 η Ρίβα ήταν η πιο ακμάζουσα περιοχή του Καρλοβάσου, όπου συγκεντρωνόταν το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της πόλης. Βυρσοδεψεία[9], αποθήκες, εμπορικά, τράπεζες, αρχοντικά, καφενεία και κέντρα διασκέδασης συνέθεταν ένα παραδοσιακό βιομηχανικό έργο. Η ένωση της Σάμου με την Ελλάδα[10] βρίσκει πρωτοπόρους τους Καρλοβασίτες, ενώ η Μικρασιατική καταστροφή φέρνει στο Καρλόβασι ομογενείς πρόσφυγες από τη γειτονική Μικρά Ασία. Έτσι, το 1923 στη Ρίβα ιδρύεται προσφυγικός καταυλισμός. Η υποχώρηση της βιοτεχνίας δέρματος, αλλά και η καταστροφή της παραλίας από τους βορειοδυτικούς ανέμους οδήγησαν στην παρακμή της περιοχής.

Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Στο Καρλόβασι βρίσκεται η Σχολή Θετικών επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Στεγάζεται σε εξαιρετικά νεοκλασσικά κτίρια αλλά και σε βιομηχανικά κτίρια βυρσοδεψείας που του έχουν παραχωρηθεί[11]. Αποτελεί παράρτημα του Πανεπιστημίο Αιγαίου που έχει έδρα τη Μυτιλήνη. Έχει σχολές Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων, Μαθηματικών και Στατιστικής και προσφέρει προπτυχιακές, μεταπτυχιακές (master’s) και διδακτορικές σπουδές (phd).

Αθλητισμός

Στο Καρλόβασι δραστηριοποιούνται οι ακόλουθες αθλητικές ομάδες:

Α.Ε.Καρλοβάσου
Ιωνικός Καρλοβάσου
Ρίβα
Κέρκης (χρησιμοποιεί τις αθλητικές εγκαταστάσεις στο στάδιο και στο κλειστό γήπεδο του Καρλοβάσου).

Αρχιτεκτονική

Στο Καρλόβασι διασώζονται αρκετά κτίρια αρχιτεκτονικού κάλλους και ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα:

Πορφυριάδα Σχολή Καρλοβάσου.
Χατζηγιάννειος βιβλιοθήκη.
Όλα τα βυρσοδεψεία (ταμπάκικα) στην παράκτια ζώνη του Καρλοβασίου.
Το λεπροκομείο.

Εκκλησίες

Άγιος Νικόλαος
Αγιά Τριάδα
Ιερός Ναός Εισοδείων της Θεοτόκου
Οσίας Ματρώνας.

Ο ναός της Αγίας Ματρώνας αποπερατώθηκε το 1845 απο Χιώτες, οι οποίοι έφεραν την θαυματουργή εικόνα και μέρος από το λείψανο της Αγίας.

Ναός Κοίμησης Θεοτόκου
Αγία Μαρκέλλα
Ο Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος,που χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, προς το Ποτάμι Καρλοβασίου.

Σχολεία

Νηπιαγωγείο Λιμανιού
Νηπιαγωγείο Μεσαίου
Νηπιαγωγείο Όρμου
Νηπιαγωγείο Μεγάρου
1ο Δημοτικό σχολείο Πορφυριάδας
2ο Δημοτικό σχολείο Όρμου
3ο Δημοτικό σχολείο Μεσαίου
Γυμνάσιο Καρλοβασίου
Γενικό Λύκειο
Ε.Π.Α.Λ Καρλοβάσιου
Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ)

Πολιτισμός

Στο Καρλόβασι δραστηριοποιούνται οι ακόλουθοι πολιτιστικοί σύλλογοι:

Ιωνικός (Παραδοσιακοί χοροί)
Ρίβα (Παραδοσιακοί χοροί)

Λειτουργεί ωδείο με το όνομα «Πυθαγόρεια Μουσική Σχολή». Το Μέγαρο Καρλοβάσου λειτουργεί ως λαογραφικό μουσείου που παρουσιάζει μεταξύ άλλων παραδοσιακά ενδύματα, μοντέλου παραδοσιακού σπιτιού.
Παραπομπές

Greek Travel Pages
Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011
«Καρλόβασι». Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών & Επικοινωνιακών Συστημάτων. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ανακτήθηκε στις 2013-07-24.
Σχολή Θετικών επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Κουρέρης, Γεώργιος (2002). Ηγεμονική Σάμος. 2002, σελ. 47.
[www.isamos.gr «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΛΟΒΑΣΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΙΑ ΕΠΟΧΗ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ»] Check |url= value (βοήθεια). 5 ιουνιου 2015. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |date= (βοήθεια)
Νικολαΐδη, Μανώλη. «Η Υγεία εν Σάμω και Ικαρία».
«Καρλόβασι Σάμου. Ντοκυμαντέρ - iSamos.gr». www.isamos.gr. Ανακτήθηκε στις 2018-01-04.
«Το ταμπάκικο». Μουσείο Βυρσοδεψίας. 2009-04-01. Ανακτήθηκε στις 2018-01-04.
«Η Ένωση της Σάμου με την Ελλάδα». ΕΛΛΑΣ. 2009-11-10. Ανακτήθηκε στις 2018-01-04.

[www.mysamos.gr «Ο Τουριστικός Οδηγός της Σάμου»] Check |url= value (βοήθεια).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Σάμου
SamosIn.gr Καρλόβασι και όλα για την Σάμο
Δήμος Καρλοβασίου
Δήμος Καρλοβασίων

Φωτογραφίες απο την Σάμο

---

Νομός Σάμου : Δήμος

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Σάμου

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License