ΚΑΨΙΑ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ

View Larger Map

Χτισμένο στους πρόποδες του Μαινάλου σε υψόμετρο 700μ, κοντά στην Τρίπολη (8 χιλ) και στο δρόμο για το Λεβίδι, είναι το χωριό Κάψια (Κάψα ή Κάψιας). Είναι ένα τυπικό αρκαδικό χωριό της Μαντινείας κα ανήκει στο Δήμο Μαντινείας. Κατά την απογραφή του 1991 είχε 460 κατοίκους. Η περιοχή είναι γνωστή από παλιά για τα εξαιρετικής ποιότητας κρασιά της. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, την αμπελουργία, την οινοποιία και την κτηνοτροφία.

Κοντά στο χωριό βρίσκεται αξιόλογο σπήλαιο, από τα πλέον σημαντικά της Πελοποννήσου. Δίπλα από κεντρικό δρόμο είναι η όμορφη μητροπολιτική εκκλησία του χωριού.

Στο ύψωμα πάνω από το χωριό είναι το εκκλησάκι του «ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ» με πανοραμική θέα στο Μαίναλο και στο μαντινειακό πεδίο. Στο χωριό λειτουργούν επίσης παραδοσιακός ξενώνας και ταβέρνες.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΨΙΑ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ

Μικρό το χωριό του Κάψια Αρκαδίας, αλλά με αξιόλογη σύγχρονη ιστορία, που τιμά τους κατοίκους του χωριού και προάγει την συμφιλίωση των λαών, ανεξαρτήτως ιδεολογικών, φυλετικών, οικονομικών και λοιπών διαφορών.

Συγκεκριμένα, κατά την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, την 3η Σεπτεμβρίου 1943 οι Σύμμαχοι εισέβαλαν στην κεντρική Ιταλία υπό την αρχηγία του Bernard L. Montgomery. Η Ιταλία υπέγραψε ανακωχή και έμεινε εκτός πολέμου. Την 10η Σεπτεμβρίου 1943, ο Ιταλικός στόλος παραδόθηκε στα λιμάνια της Μάλτας και της Μεσογείου και από την 13η Σεπτεμβρίου 1943 Γερμανοί και Ιταλοί στρατιώτες μάχονταν μεταξύ τους στην Ελλάδα. Την 21η Σεπτεμβρίου γίνεται το Μακελειό της Κεφαλονιάς όπου η Ιταλική μεραρχία Άκουι παραδόθηκε στους Γερμανούς στη Κεφαλονιά. Τις επόμενες μέρες, 4.500 Ιταλοί εκτελέστηκαν και άλλοι 3.000 πνίχτηκαν από τους Γερμανούς. Την 13η Οκτωβρίου 1943 η Ιταλία κήρυξε πόλεμο στη Γερμανία.

Εκείνες λοιπόν τις ημέρες, ο Ιταλός στρατιώτης με το όνομα Σαλβατόρε (Σωτήρης) ζήτησε την βοήθεια των ανταρτών, προκειμένου να γλυτώσει από τους γερμανούς. Οι αντάρτες οδήγησαν τον Σαλβατόρε στο χωριό Κάψια, όπου ζήτησαν την βοήθεια του Δημοδιδάσκαλου του χωριού Ιωάννη Ορφανού του Παρασκευά, προκειμένου να οργανώσει τους κατοίκους, για να κρύβουν εναλλάξ στα σπίτια τους τον Ιταλό Σαλβατόρε. Πράγματι, όλοι οι κάτοικοι αμέσως κινητοποιήθηκαν και εναλλάξ προσέφεραν στέγη, τροφή και καταφύγιο στον Ιταλό Σαλβατόρε από τους γερμανούς στρατιώτες. Ο Ιταλός από την πρώτη στιγμή, που δέχθηκε την βοήθεια των Ελλήνων, ήθελε να ξεπληρώνει την βοήθεια και τα έξοδα του φαγητού του, κάνοντας εργασίες στην κάθε οικογένεια, που τον φιλοξενούσε. Από φιλότιμο, όταν δεν είχε εργασία να κάνει, αρνιόταν να φάει καίτοι του πρόσφεραν φαγητό.

Επειδή όμως, η κατάσταση κατά την κατοχή ήτανε δύσκολη, οι μήνες περνούσαν, η τροφή δυσκολοεύρετη και ο κίνδυνος από τους γερμανούς πολύ μεγάλος, όσο και να είχανε την θέληση να βοηθήσουν οι κάτοικοι, είχανε αρχίσει να κουράζονται και να δυσανασχετούν. Τότε ο Δημοδιδάσκαλος του χωριού η οικογένεια του Ιωάννη Π. Ορφανού και η οικογένεια του Νικολάου Αρμόνη ανέλαβαν να κρύβουν στα σπίτια τους τον Ιταλό Σαλβατόρε, εναλλάξ. Ο δημοδιδάσκαλος Ιωάννης Π. Ορφανός βοήθησε τον Σαλβατόρε σαν αδελφό του, μέχρι την στιγμή που μπόρεσε ο Σαλβατόρε να επιβιβαστεί στην Πάτρα σε πλοίο με προορισμό την Ιταλία. Τότε ο Σαλβατόρε ενώ όλοι νόμισαν ότι είχε επιβιβαστεί στο πλοίο, εκείνος δεν επιβιβάστηκε. Το πλοίο αυτό το τορπίλισαν οι γερμανοί και οι επιβάτες του σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν. Ο Σαλβατόρε επιβιβάστηκε στο επόμενο πλοίο και επέστρεψε στην πατρίδα του την Ιταλία. Στην Ελλάδα όλοι οι κάτοικοι του χωριού τον θεωρούσαν σκοτωμένο και είχαν λυπηθεί. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους γερμανούς, ο Σαλβατόρε επέστρεψε στην Ελλάδα και επισκέφτηκε τον Δημοδιδάσκαλο του χωριού Ιωάννη Π. Ορφανό στην Τρίπολη, καθώς και τους φίλους του χωριανούς με δώρα, προκαλώντας ευχάριστη έκπληξη σε όλους. Όλοι χάρηκαν που είχε σωθεί. Από τότε ο Σαλβατόρε επισκεπτότανε το χωριό το Κάψια και ιδιαιτέρως τον δάσκαλο Ιωάννη Π. Ορφανό και την οικογένεια του δασκάλου στην Τρίπολη και την Αθήνα κάθε καλοκαίρι. Το επίθετό του ποτέ δεν το αποκάλυψε σε κανέναν, λόγω του επαγγέλματος του, γιατί εργαζότανε στην μυστική αστυνομία της Ιταλίας όπως είχε πει. Τα τελευταία 15 χρόνια δεν έχει επισκεφτεί κανέναν στην Ελλάδα και θεωρούν όλοι ότι λόγω της προχωρημένης ηλικίας του θα έχει αποβιώσει.

Η ιστορία του Σαλβατόρε είναι αληθινή και πρέπει να αποτελεί αιώνια φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση για όλους τους ανθρώπους και τους λαούς.

ΕΞΕΧΟΥΣΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

· Οικογένεια Καλτεζιώτη : Ο Κωνσταντίνος Καλτεζιώτης χρημάτισε βουλευτής, και ο Νικόλαος Καλτεζιώτης πρώην βουλευτής και πρώην υπουργός Παιδείας. Ο τελευταίος με χρηματοδότηση από προγράμματα της ευρωπαϊκής ένωσης, ανακαίνισε το πατρικό του σπίτι σε ξενώνα και αγόρασε γειτονικές οικίες αναπαλαιώνοντάς τες σε ξενώνες στο χωριό.

· Οικογένεια του ιατρού Γεώργιου Καπόγιαννη. Ο Γεώργιος Καπόγιαννης ήταν ο ιατρός του χωριού Κάψια στα μέσα του 20ου αιώνα.

· Οικογένεια Παρασκευά Ορφανού και Κων/νας Ορφανού το γένος Αναγνωστοπούλου:

α. Ο γιός του, Ιωάννης Παρασκευά Ορφανός, ήταν ο δημοδιδάσκαλος του χωρίου Κάψια Αρκαδίας επί 30 έτη. Γεννήθηκε το 1903 στο Κάψια και κοιμήθηκε το 1993. Όλοι οι μαθητές του έχοντας αποκτήσει καλές βάσεις κατά την φοίτησή τους στο σχολείο, διακρίθηκαν στην εργασία τους για την αγωγή τους και την μόρφωσή τους και η πλειονότητά τους είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου (δάσκαλοι, καθηγητές, ιατροί κ.λ.π.). Στα χρόνια του οι γονείς απέφευγαν να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο και προτιμούσαν να τα κρατούν στις αγροτικές εργασίες. Ο Ιωάννης Ορφανός με την προσωπικότητά του και τον ήρεμο και καλοπροαίρετο χαρακτήρα του έπειθε τους γονείς να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο, για να μορφωθούν. Όταν οι μαθητές του χωριού έδιναν εξετάσεις για την εισαγωγή τους στο γυμνάσιο, ο Ιωάννης Ορφανός έκανε αφιλοκερδώς ιδιαίτερα μαθήματα στους μαθητές στην οικία του, προκειμένου να τους βοηθήσει να εισαχθούν στο γυμνάσιο. Πράγματι οι μαθητές του σημείωναν επιτυχίες που ανέκδειαν το σχολείο του χωριού Κάψια πρώτο σε επιτυχίες στις εισαγωγικές εξετάσεις από όλα τα Σχολεία της περιφέρειας. Ακούραστα και αγόγγυστα προσέφερε τις υπηρεσίες του στους συγχωριανούς του μέχρι του θανάτου του. Στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, έσωσε την ζωή ενός καταδιωκόμενου, από τους γερμανούς, ιταλού στρατιώτη, του Σαλβατόρε. Αποτελεί φωτεινό παράδειγμα ιδανικού δασκάλου, σωστού οικογενειάρχη και έντιμου και σωστού πολίτη για τις νεότερες γενιές.

β. Ο άλλος γιός του, Νικόλαος Παρασκευά Ορφανός, επαναπατριστείς μετανάστης στις Η.Π.Α., ήταν Μέγας Ευεργέτης του ενοριακού Ιερού Ναού «Αγίου Νικολάου» Κάψια Αρκαδίας και του Δημοτικού σχολείου Κάψια Αρκαδίας. Βοήθησε με τεράστια χρηματικά ποσά το χωριό του και τους κατοίκους του χωριού και έμεινε στις μνήμες όλων για τον καλό του χαρακτήρα και το φιλότιμό του.

γ. Η Ελπίδα σύζυγος του Ιωάννου Ορφανού, ήταν κτήτορας Ιερού Ναού «Προφήτη Ηλία» Κάψια Αρκαδίας, το γένος Γεωργίου Τσαντρίζου από τα Πάκια Λακωνίας και της Αργυρός Δεληγιάννη. Πήρε την πρωτοβουλία να κτίσει ένα εκκλησάκι μικρό στην κορυφή του βουνού, για να στεγάσει την εικόνα του προφήτη Ηλία η οποία ήτανε μέσα σε πετρόκτηστο πρόχειρο εικονοστάσιο. Το εκκλησάκι ήταν μικρό και χωρούσε μόνο την Αγία Τράπεζα με τα ιερά σκεύη, καθώς και τον ιερέα. Όταν οι κάτοικοι είδαν ότι η ξενοχωριανή Ελπίδα έκτισε το εκκλησάκι, που εκείνοι δεν είχαν θελήσει επί χρόνια να κτίσουν, αισθάνθηκαν άσχημα. Ζήτησαν από την Ελπίδα Ορφανού να την άδεια και την βοήθεια να το μεγαλώσουν, ώστε να χωρούν και οι εκκλησιαζόμενοι εντός της εκκλησίας. Η Ελπίδα μαζί με μια φίλη της χωριανή ανέλαβαν την συλλογή χρημάτων και κυρίως καρπού (σιτάρι και άλλων γεωργικών προϊόντων), τα οποία τα πούλησαν εν συνεχεία σε χονδρέμπορους, και με τα χρήματα που συλλέχθηκαν αγόρασαν οικοδομικά υλικά. Οι νέοι και οι νέες του χωριού ανέλαβαν την μεταφορά των υλικών από το χωριό στην κορυφή του βουνού, κουβαλώντας τα στους ώμους τους. Οι μαστόροι έκτισαν εν συνεχεία την εκκλησία μεγαλύτερη και κράτησαν το παλιό εκκλησάκι της Ελπίδας, ως Ιερό του σημερινού Ιερού Ναού. Σημειωτέον ότι την εποχή εκείνη δεν υπήρχε δρόμος, ούτε καν μονοπάτι, που να οδηγεί στην κορυφή του βουνού. Ούτε τα μουλάρια μπορούσα να ανέβουν στην κορυφή του βουνού. Όλα τα υλικά ανέβαιναν από τους ανθρώπους, που τα κουβαλούσαν στο ώμο τους. Επίσης τότε κατασκευάστηκε και η στέρνα νερού δίπλα στην εκκλησία. Σήμερα υπάρχει αμαξιτός δρόμος που οδηγεί στο εκκλησάκι του προφήτη Ηλία. Τα χρόνια που ακολούθησαν, τόσο οι κάτοικοι του χωριού, όσο και πολλοί κάτοικοι που είχανε μεταναστεύσει στο εξωτερικό, προσέφεραν χρηματικά ποσά και η εκκλησία βελτιώθηκε.

δ. Ο άλλος γιός του, Γιώργος Π. Ορφανός, χημικός μετανάστευσε στις Η.Π.Α., και βοήθησε με τεράστια χρηματικά ποσά το χωριό του και τους κατοίκους του χωριού.

· Οικογένεια Νικολάου Αρμόνη. Ο Νικόλαος Αρμόνης στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, έσωσε την ζωή ενός καταδιωκόμενου, από τους γερμανούς, ιταλού στρατιώτη, του Σαλβατόρε. Αποτελεί φωτεινό παράδειγμα, σωστού οικογενειάρχη και έντιμου και σωστού πολίτη για τις νεότερες γενιές.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΨΙΑ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ

Στα αξιοθέατα του χωριού υπάρχουν τα κάτωθι:

1. Το μαρμάρινο άγαλμα– προτομή του Ιωάννη Παρασκευά Ορφανού δημοδιδάσκαλου του χωριού επί 30 έτη. Η πολύ επιτυχημένη προτομή είναι κατασκευής της επιχείρησης “VIPAPHARM τηλ.: 210-7718687, το φιλοτέχνησε ο παγκοσμίου φήμης γλύπτης Ζεγκ και βρίσκεται δίπλα στο ξενοδοχείο “Αρχοντικό Καλτεζίωτη» στο νεκροταφείο του «Αγ. Νικολάου» Κάψια.

2. Το μαρμάρινο άγαλμα — προτομή της Ελπίδας Ιωάννου Ορφανού (1915-2009). Η πολύ επιτυχημένη προτομή είναι κατασκευής της επιχείρησης “VIPAPHARM” τηλ.: 210-7718687, το φιλοτέχνησε ο παγκοσμίου φήμης γλύπτης Ζεγκ και βρίσκεται δίπλα στο ξενοδοχείο “Αρχοντικό Καλτεζίωτη» στο νεκροταφείο του «Αγ. Νικολάου» Κάψια.

3. Το μαρμάρινο άγαλμα– προτομή του Νικολάου Παρασκευά Ορφανού (1893-1975), επαναπατρισθέντος μετανάστη στις Η.Π.Α., ο οποίος υπήρξε ο Μέγας Ευεργέτης του ενοριακού Ιερού Ναού «Αγίου Νικολάου» Κάψια Αρκαδίας και του Δημοτικού σχολείου Κάψια Αρκαδίας. Η πολύ επιτυχημένη προτομή είναι κατασκευής της επιχείρησης “VIPAPHARM” τηλ.: 210-7718687, το φιλοτέχνησε ο παγκοσμίου φήμης γλύπτης Ζεγκ και βρίσκεται δίπλα στο ξενοδοχείο “Αρχοντικό Καλτεζίωτη» στο νεκροταφείο του «Αγ. Νικολάου» Κάψια.

4. Η επίχρυση απείρου κάλους και ανεκτίμητης χρηματικής και καλλιτεχνικής αξίας εικόνα πολύ μεγάλων διαστάσεων 110cm x 100cm της Παναγίας της Ελευθερώτριας, κατασκευής Πατριαρχείου Μόσχας, υπό τρόπον δωρεά εις μνήμη του δημοδιδάσκαλου Ιωάννη Παρασκευά Ορφανού. Η αγιογράφηση της εικόνας παρουσιάζει την Παναγία σε μια πολύ οικεία, ευγενική και προσιτή προς τον προσκυνούντα, μορφή. Η επίχρυση επικάλυψη της εικόνας είναι από χρυσό 24 καρατίων και αποτελεί υπόδειγμα τελειότητας στην τέχνη της αγιογραφίας και επιχρύσωσης. Η εικόνα φυλάσσεται στον μεγάλο Ιερό Ναό του «Αγίου Νικολάου» Κάψια. Η εικόνα εκτίθεται με δυσκολία προς προσκύνηση στα πλήθη των πιστών που εισρέουν στο χωριό καθημερινά, για ευνόητους λόγους ασφάλειας. Ο ιερέας του χωριού επιμελείται της φυλάξεώς της και πολύ δύσκολα την παρουσιάζει και εκθέτει προς προσκύνηση, παρ’ ότι θα έπρεπε.

Όσοι επισκεφτείτε το χωριό να επιμείνετε να την δείτε και να προσκυνήσετε την Παναγιά μας.

5. Το σπήλαιο του Κάψια. Το σπήλαιο βρίσκεται σε απόσταση 1 χλμ. από τον οικισμό Κάψια, στο νοτιοδυτικό άκρο της πεδιάδας της Αρχαίας Μαντινείας. Αποτελεί τμήμα ενός συστήματος ενεργών και ανενεργών καταβοθρών. Μπροστά από την είσοδό του βρίσκονται τρεις καταβόθρες, τις οποίες περικλείει πέτρινο φράγμα ημικυκλικού σχήματος. Εντός του σπηλαίου έχει εντοπιστεί ανθρώπινο οστεολογικό υλικό, το οποίο σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, προέρχεται από άτομα που πνίγηκαν κατά τη διάρκεια πλημμύρας του σπηλαίου κατά τους ιστορικούς χρόνους. Το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο κατά τα νεολιθικά, ελληνιστικά χρόνια και στον 4ο-6ο αιώνα μ.Χ. Παρουσιάζει τουριστικό ενδιαφέρον. Τα έργα αξιοποίησής του τελείωσαν το 2009 και η τουριστική εκμετάλλευση του σπηλαίου ανατέθηκε στη Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης του Δήμου Μαντινείας με την εποπτεία της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδας. {Κείμενο από την παρουσίαση του σπηλαίου από το Υπουργείου Πολιτισμού (http://odysseus.culture.gr [22])}

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΨΙΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Π. ΟΡΦΑΝΟΥ ΔΗΜΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ, Δρ. Βίκτωρ Γ. Παπαγιαννόπουλος

Φωτογραφίες του σπηλαίου από http://www.arcadiaportal.gr/news/fotografiki-ksenagisi-sto-spilaio-kapsia

Βιβλιογραφία 1. http://odysseus.culture.gr 2. www.kapsia.site40.net 3. www.orphanos.web44.net

Νομός Αρκαδίας : Δήμος, Κοινότητα Τριπόλεως | Απόλλωνος | Βαλτετσίου | Βόρειας Κυνουρίας | Βυτίνας | Γόρτυνος | Δημητσάνας | Ηραίας | Κλείτορος | Κοντοβάζαινας | Κορυθίου | Λαγκαδίων | Λεβιδίου | Λεωνιδίου | Μαντινείας | Μεγαλόπολης | Σκυρίτιδας | Τεγέας | Τρικολώνων | Τροπαίων | Φαλαισίας | Φαλάνθου Κοσμά Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Αρκαδίας