Φουρνά Ευρυτανίας

Περιφέρεια : Στερεάς Ελλάδας
Νομός : Ευρυτανίας

Η Φουρνά είναι χωριό του νομού Ευρυτανίας και απέχει 42 χλμ περίπου από την πρωτεύουσα του Νομού το Καρπενήσι. Είναι χτισμένη στη δυτική πλαγιά του λόφου του προφήτη Ηλία, σε υψόμετρο 850 μέτρων περίπου.

Πληροφορίες

Στην αρχαιότητα, στην περιοχή κατοικούσε ο αρχαίος λαός των Δολόπων. Θεμέλια αρχαίου τείχους που ανακαλύφθηκαν στην κορυφή του λόφου του προφήτη Ηλία, ακριβώς επάνω από τη Φουρνά, αποδίδονται σε κάποια αρχαία πόλη ή κέντρο, πιθανόν στην Κτιμένη, ιδρυτής της οποίας θεωρείται ο ήρωας Κτίμενος. Στα χρόνια του Βυζαντίου, στο χωριό είχαν παραχωρηθεί ειδικά προνόμια, κάποια από τα οποία διατηρθήκαν και επί Τουρκοκρατίας. Η Φουρνά ονομαζόταν τότε Κιοστένι, δηλαδή παρατηρητήριο, και αποτελούσε την έδρα του διορισμένου από την Υψηλή Πύλη λογοθέτη των Αγράφων, δηλαδή του προέδρου των αρχόντων και προεστών όλων των χωριών της περιοχής.

Από το 1833 ως το 1912 ήταν πρωτεύουσα του Δήμου Κτημενίων και από το 1912 μέχρι το 1992 αποτέλεσε ξεχωριστή κοινότητα. Από το 1993 μέχρι το 2010 ήταν έδρα του Δήμου Φουρνάς και από το 2010 είναι δημοτική ενότητα του καλλικρατικού δήμου Καρπενησίου που περιλαμβάνει 3 δημοτικά διαμερίσματα (Φουρνάς, Βράχας και Κλειστού).

Η Φουρνά αναφέρεται συχνά στις σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας: οι κάτοικοί της πήραν θέση πλάι στους αντάρτες του ΕΛΑΣ και τους οδήγησαν στα βουνά της περιοχής, ενώ στο χωριό πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ ενόπλων πολιτών και χωροφυλάκων το καλοκαίρι του 1946.

Τον Ιανουάριο του '47 στη Φουρνά στήθηκε το Αρχηγείο της Ευρυτανίας και τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου εδώ πραγματοποιήθηκε η πρώτη μάχη του εμφυλίου.
Παραδοσιακά προϊόντα ντόπιας παραγωγής

Το μέρος είναι ιδιαιτέρως εύφορο και παράγει πολλά προϊόντα όπως κάστανα, καρύδια, φασόλια και ελατίσιο μέλι.
Δημόσιες υπηρεσίες

Εκτός από το γραφείο του Δήμου Καρπενησίου υπάρχει Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), Αγροτικό Ιατρείο, Ταχυδρομείο-Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Αστυνομικό Τμήμα, Κλιμάκιο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Δασαρχείο, Δασικός-Αγροτικός Συνεταιρισμός.
Σχολεία

Στη Φουρνά λειτουργούν: Νηπιαγωγείο, Μονοθέσιο Δημοτικό και Γυμνάσιο με Λυκειακές Τάξεις πλήρως εξοπλισμένο με υπολογιστές, πλούσια βιβλιοθήκη και ένα υπερσύγχρονο εργαστήριο Φυσικών Επιστημών.
Κατά την αρχαιότητα

Στη θέση της σημερινής Φουρνάς κατοικούσε ο αρχαίος λαός των Δολόπων, ενώ η σημερινή περιοχή των Αγράφων αποτελούσε την αρχαία Δολοπία. Βασιλιάς της ήταν ο Πηλέας, ο πατέρας του Αχιλλέα. Στην κορυφή του λόφου του προφήτη Ηλία, ακριβώς επάνω από τη Φουρνά, ανακαλύφθηκαν θεμέλια αρχαίου τείχους, γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι κατά την αρχαιότητα υπήρχε εκεί κάποια πόλη ή κέντρο, πιθανόν η Κτιμένη, που ιδρυτής της θεωρείται ο ήρωας Κτίμενος.
Ξεχωριστά προνόμια στη Βυζαντινή εποχή και την τουρκοκρατία

Από τότε που εξαφανίστηκαν οι Δόλοπες, δεν έχουμε παραδόσεις ούτε ιστορικές πληροφορίες για τον τόπο μας, πότε, για παράδειγμα, εμφανίζεται η Φουρνά ή ποια χωριά προϋπήρξαν της εμφάνισής της. Όπως όμως προκύπτει από τα ερείπια και τα ονόματα τοποθεσιών, Βουλγαρομνήματα και άλλα παρόμοια, η περιοχή αυτή, σε διάφορες εποχές, λεηλατήθηκε και ερημώθηκε από Βουλγάρους ή άλλους επιδρομείς.

Στα χρόνια του Βυζαντίου οι κάτοικοι της ορεινής και δυσπρόσιτης αυτής περιοχής των Αγράφων έτυχαν ειδικών προνομίων αυτοδιοίκησης, ίσως και φορολογικής απαλλαγής, καθεστώς που διατηρήθηκε και από τους Σουλτάνους και έδωσε την ονομασία Άγραφα στην περιοχή.

Κέντρο των Αγράφων επί Τουρκοκρατίας, η Φουρνά υπήρξε το μεγαλύτερο και σημαντικότερο κεφαλοχώρι της εν λόγω περιφέρειας. Αυτό αποδεικνύεται από τα έγγραφα της Τουρκικής διοίκησης, των Πατριαρχών, των Μητροπολιτών, των Επισκόπων και γενικά από την αλληλογραφία της Μονής της Ζωοδόχου Πηγής Φουρνάς. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Φουρνά αποτέλεσε την έδρα του διορισμένου από την Υψηλή Πύλη λογοθέτη των Αγράφων, δηλαδή του προέδρου των αρχόντων και προεστώτων όλων των χωριών της περιοχής. Από τα προνόμια που παρασχέθηκαν εκ μέρους του Σουλτάνου το ευεργετικότερο ήταν ότι, κατά τους χρόνους της δουλείας σε όλο το χώρο των Αγράφων, ουδέποτε στάλθηκε τουρκική φρουρά, η οποία δεν προχώρησε πέρα από την κορυφογραμμή των ορίων της Φθιώτιδας και της Θεσσαλίας. Σπουδαίος αγωνιστής, άγαλμα του οποίου υπάρχει σήμερα στην πλατεία του χωριού, με σημαντική δράση στην περιοχή ήταν ο Λεπενιώτης Στα τουρκικά η Φουρνά ονομαζόταν Κιοστένι, δηλαδή παρατηρητήριο.

Ιστορικές ειδήσεις από το 1700 και μετά μας προσφέρει ο Διονύσιος ο Ιερομόναχος και Ιστοριογράφος από τη Φουρνά, κτίτορας της εκεί μονής της Ζωοδόχου Πηγής (περ. 1735) και ιδρυτής της περίφημης Σχολής των Αγράφων με έδρα τη Φουρνά.
Προσωπικότητες

Διονύσιος ο εκ Φουρνά, ιερομόναχος, αγιογράφος, συγγραφέας.
Κωνσταντίνος Σαψάλης, υπουργός.

Παραπομπές

(Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.

Δημοτική Ενότητα Φουρνά
Τοπική Κοινότητα Βράχας
Βράχα, η
Τοπική Κοινότητα Κλειτσού
Κλειστό, το
Μαυρόλογγος, ο
Μεσοχώρι, το
Πλάτανος, ο
Τοπική Κοινότητα Φουρνάς
Φουρνά, η