Η αρχαία Φαλάσσαρνα ήταν αρχαία πόλη-κράτος στη βορειοδυτική Κρήτη. Η Φαλάσσαρνα ήταν ένας από τους σημαντικότερους λιμένες της Κρήτης και άκμασε κυρίως στην ελληνιστική περίοδο. Η περιοχή κατοικήθηκε από τη Μεσομινωική μέχρι τα μέσα του 1ου αι. π.Χ.. Κοντά στην αρχαία πόλη βρίσκεται οργανωμένη παραλία, γνωστή ως Παχιά Άμμος.
Άποψη των τειχών του λιμανιού, διακρίνεται ο κυκλικός πύργος
Παραλία στα Φαλάσαρνα

Όστρακα τα οποία έχουν ανακαλυφθεί στις γύρω πλαγιές δείχνουν ότι η περιοχή κατοικήθηκε από τη Μεσομινωική εποχή, αλλά η ιστορία της πόλης παραμένει άγνωστη μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ., όταν και ο οικισμός άκμασε, καθώς βρισκόταν στον ναυτικό δρόμο που ένωνε την Αλεξάνδρεια με το Αιγαίο. Οι πρώτες αναφορές της πόλης γίνονται το 350 π.Χ. και συνεχίζουν μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ.. Η Φαλάσαρνα ήταν υπολογίσιμη ναυτική δύναμη, διέθετε ισχυρές οχυρώσεις, λιμάνι, ναούς, εμπορικούς δρόμους και έκοβε δικό της νόμισμα.[1] Το λιμάνι της πόλης βρισκόταν σε μια λιμνοθάλασσα και συνδεόταν με τη θάλασσα μέσω διώρυγας μήκους 50 μέτρων, πλάτους 10 και βάθους 2, ενώ ήταν το μοναδικό περιτειχισμένο λιμάνι της Κρήτης. Θεωρείται ότι τόσο οι οχυρώσεις όσο και η διώρυγα κατασκευάστηκαν περίπου το 335 π.Χ. Έχουν ανακαλυφθεί άλλα δύο, αβαθέστερα κανάλια. Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως δύο από τους τέσσερις πύργους του λιμανιού, ένα κυκλικό (σώζεται σε ύψος 4,5 μέτρων) και ένα τετράπλευρο, και δύο αποβάθρες, μία από πώρινους και μία από ασβεστολιθικούς λιθόπλινθους. Το λιμάνι έχει φραγεί, πιθανόν από Ρωμαίους το 69 π.Χ., ώστε να μην ξαναχρησιμοποιηθεί.[2] Η πόλη πιθανόν είχε γίνει άνδρο πειρατών και γι'αυτό καταστράφηκε από τους Ρωμαίους, οι οποίοι αργότερα δημιούργησαν μια άλλη πόλη λίγο νοτιότερα η οποία ονομάστηκε επίσης Φαλάσσαρνα.[1]

Πάνω από το λιμάνι, στο πέτρινο ακρωτήριο, βρισκόταν η ακρόπολη. Όλο το ακρωτήριο ήταν οχυρωμένο και στη βάση του υπήρχε διπλός οχυρωματικός τοίχος, μήκους 550 μ., με τρεις αμυντικούς προμαχώνες. Ανατολικά του λιμανιού βρισκόταν το νεκροταφείο, στο οποίο έχουν ανασκαφεί 43 τάφοι. Εκεί βρίσκεται ο «θρόνος της Φαλάσσαρνας», πιθανόν βήμα για ομιλίες.[2]

Η Φαλάσσαρνα αναμίχθηκε σε δύο πολέμους με γειτονικές πόλεις κράτη κατά την ελληνιστική περίοδο. Ο πρώτος ήταν με την Πολυρρήνια, πιθανών λόγω διαμαχών για εδάφη. Ξεκίνησε στο τέλος του 4ου αιώνα και τελείωσε περί το 290 π.Χ., μετά τη παρέμβαση του Κλεομένη της Σπάρτης. Η συνθήκη ειρήνης χαράκτικε σε πέτρινη πλάκα η οποία σήμερα σώζεται στο μουσείο της Κισάμου[3]. Ένας δεύτερος πόλεμος έγινε ενάντια στην Κυδωνία περί το 184 π.Χ..

Σήμερα το λιμάνι και οι εγκαταστάσεις του βρίσκονται 6-9 μέτρα πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, πιθανών λόγω της ανύψωσης που προκλήθηκε από τον σεισμό του 365.[1]

Η περιοχή εξερευνήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα από Άγγλους, οι οποίοι εντόπισαν τον οικισμό και το κλειστό λιμάνι, ενώ συστηματικές ανασκαφές ξεκίνησαν το 1986.[1]

Παραπομπές