Η Έφεσος ήταν μία από τις σημαντικότερες Ιωνικές πόλεις της Μικράς Ασίας σχεδόν στα παράλια του Αιγαίου. Ήταν χτισμένη παρά τον μυχό του Καΰστριου κόλπου Α.ΒΑ. της Σάμου.
Τοπογραφία
Η αρχαία Έφεσος (ο σημερινός αρχαιολογικός χώρος) κατά την αρχαιότητα ήταν πολύ πλησίον της θάλασσας, λεγόμενη μάλιστα και "θαλασσοθέα", πλην όμως οι συνεχείς προσχώσεις του ποταμού Καΰστρου ανάγκαζε τους κατοίκους κατά μακρά διαστήματα να μετακινούν τους οικισμούς του δυτικότερα. Παρά ταύτα η αρχαία πόλη οικοδομήθηκε στις χαμηλές πλαγιές των λόφων Κορησός και Πρίων οπού στη συνέχεια αυτών εκτεινόταν η εύφορη πεδιάδα της Εφέσου το λεγόμενο Εφέσιο πεδίο. Ο ναός της Εφεσίας Αρτέμιδος βρισκόταν ακριβώς στη πεδιάδα αυτή απέχοντας 1 μίλι (δέκα στάδια) από την πόλη. Η δε γονιμότητα της πεδιάδας της Εφέσου καθώς και η θέση της πόλης της Θαλασσοθέας σε κομβικό σημείο της φυσικής οδού επικοινωνίας της θάλασσας του Αιγαίου με την Μικρασιατική ενδοχώρα συνέβαλαν κατά μέγιστο λόγο στην ακμή της πόλης.
Ιστορικές παραδόσεις
Σύμφωνα με τις αρχαίες παραδόσεις περί της Εφέσου που διέσωσαν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς ιστορικοί, γεωγράφοι κ.λπ. η Έφεσος φερόταν να κατοικήθηκε κατά τους προϊστορικούς (μυθικούς) χρόνους από τις Αμαζόνες που φέρονταν να κινήθηκαν από την περιοχή του Καυκάσου κάνοντας επιδρομές στη Μικρά Ασία καταλαμβάνοντας διάφορες περιοχές - πόλεις που πήραν το όνομα των ικανοτέρων εξ αυτών, οι οποίες και ήταν μεταξύ άλλων η Έφεσος, η Σμύρνη, η Κύμη, η Μύρινα και η Σινώπη.
Ο Στράβων, αναφέρει επιπρόσθετα επί των παραπάνω ότι σε μεταγενέστερους χρόνους οι πόλεις αυτές λάτρευαν τις επώνυμες αυτών ηρωίδες Αμαζόνες και έκοβαν ακόμα και νομίσματα με παραστάσεις Αμαζόνων. Οι Εφέσιοι συγκεκριμένα κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. θέλοντας να τιμήσουν την επώνυμη Αμαζόνα Έφεσο προκήρυξαν διαγωνισμό μεταξύ των διασημότερων γλυπτών της εποχής τους για την κατασκευή αγάλματος προκειμένου να το τοποθετήσουν στο ναό της Εφεσίας Αρτέμιδος.
Ιστορία
Οι πόλεις της αρχαίας Ιωνίας
Η Έφεσος οφείλει την ακμή της στο ότι βρισκόταν πάντα σε στενή σχέση με τις χώρες της Ανατολής. Γύρω στον 8ο π.Χ. αιώνα, η Έφεσος έγινε το οικονομικό κέντρο της Μικράς Ασίας. Υπήρχε εκεί η πλούσια οικογένεια του Μέλανος, που οι απόγονοί της παντρεύονταν πριγκίπισσες από τη Λυδία. Η Έφεσος βρισκόταν πάντα σε καλές σχέσεις με τις Σάρδεις γιατί από εκεί εξαρτιόταν το διακομιστικό εμπόριο που της άφηνε τόσα πλούτη. Οι στατήρες του Φάνη, οι οποίοι είναι από τα πρώτα ελληνικά νομίσματα, εμφανίστηκαν κατά τα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. και θεωρείται πιθανό πως σχετίζονται με την πόλη της Εφέσου βάσει της παράστασης του ελαφιού που φέρουν και της σύνδεσης του ζώου με την Άρτεμη, προστάτιδας της Εφέσου.[1]
Κατά τον 6ο αιώνα πέρασε κάτω από την κυριαρχία του Κροίσου, διατηρώντας όμως την αυτονομία της. Πέρασε, στη συνέχεια, διαδοχικά από την κυριαρχία του Κύρου και των επόμενων Περσών βασιλιάδων κι έτσι αποτέλεσε τμήμα του περσικού κράτους. Απελευθερώθηκε το 334 π.Χ. από τα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οπότε άλλαξε το όνομά της και ονομάστηκε Αρσινόεια, από το όνομα της γυναίκας του Λυσίμαχου. Την εποχή αυτή ξαναβρήκε την παλιά εμπορική της δραστηριότητα. Αργότερα συμπεριλήφθηκε στο βασίλειο της Περγάμου και έγινε μια από τις πιο αξιόλογες ρωμαϊκές επαρχίες της Ασίας. Το 88 π.Χ. την κατάλαβε ο Μιθριδάτης, μετά όμως από την ήττα του από τις ρωμαϊκές λεγεώνες, εγκαταστάθηκε εκεί το διοικητήριο του Σύλλα.
Η Έφεσος ήταν πόλη αφιερωμένη στην Άρτεμη. Η πόλη είχε στην αρχή ένα μικρό ναό, που αργότερα καταστράφηκε, για να κτιστεί το μεγαλόπρεπο Αρτεμίσιο, που η κατασκευή του κράτησε 120 χρόνια. Ο ναός αυτός, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, ήταν το μεγαλύτερο οικοδόμημα της Ιωνίας. Το ιερό της Άρτεμης υπηρετούσαν ιερείς και ιέρειες παρθένοι, που ονομάζονταν Μεγάβυζοι. Ο ναός καταστράφηκε το 356 π.Χ., ξαναχτίστηκε και τελικά τα μάρμαρά του έγιναν οικοδομικά υλικά για διάφορα βυζαντινά μνημεία στην Κωνσταντινούπολη.
Εκκλησία της Εφέσου
Στα πρώτα μεταχριστιανικά χρόνια, η Έφεσος διατήρησε τη λαμπρότητά της και ιδρύθηκε εκεί χριστιανική εκκλησία. Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα των πρώιμων και μέσων βυζαντινών χρόνων περιλαμβάνουν πολλές εκκλησίες, λουτρά, και πολυτελείς κατοικίες.[2] Η Εκκλησία της Εφέσου ήταν μία από τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες της Μικράς Ασίας και που αποτέλεσε στην συνέχεια μία από τις Επτά Εκκλησίες της Αποκάλυψης στις οποίες στάλθηκε από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη ιδιαίτερη επιστολή «Αποκάλυψη»[3]. Μετά την τουρκική κατάληψη καταστράφηκε. Τώρα απομένουν μόνο ερείπια της αρχαίας πόλης και του ναού, που τα περισσότερα έχουν έρθει στο φως από τις ανασκαφές.
Σημαντικοί Εφέσιοι
Ηράκλειτος, Προσωκρατικός φιλόσοφος
Καλλίνος, Ποιητής του 8ου αιώνα π.Χ.
Ζεύξις, Ζωγράφος του 5ου αιώνα π.Χ.
Παρράσιος, Ζωγράφος του 5ου αιώνα π.Χ.
Αγασίας, Γλύπτης του 2ου αιώνα π.Χ.
Αρτεμίδωρος ο Εφέσιος, Γεωγράφος του 1ου αιώνα π.Χ.
Σορανός ο Εφέσιος, Γιατρός του 1ου αιώνα μ.Χ.
Δείτε επίσης
Μουσείο Εφέσου (Βιέννη)
Αρχαιολογικό μουσείο Εφέσου
Νέα Έφεσος Πιερίας
Παραπομπές
«Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία». asiaminor.ehw.gr. Ανακτήθηκε στις 2016-07-10.
Σίδερης Α. (επιμ.), Έφεσος. Ιστορία και Αρχιτεκτονική, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Αθήνα 2010, ISBN 978-960-7957-64-1
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού: Η Αποκάλυψη του Ιωάννη και οι επτά εκκλησίες της Ασίας
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
Πανελλήνια Ένωση Εφεσίων
Έφεσος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Εξωτερικές Συνδέσεις
Βλέπε ακόμα
Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος
Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω
|
Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία. |
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
