Νομαρχία Ανατολικής Αττικής

-- Δήμος Αυλώνος --

Ο Αυλώνας[1] είναι κωμόπολη της βόρειας Αττικής, κοντά στα σύνορα με την Βοιωτία. Απέχει 50 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Διοικητικά ανήκει στον καλλικρατικό δήμο Ωρωπού, ενώ μέχρι το τέλος του 2010 αποτελούσε έδρα του ομώνυμου δήμου. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 170 μέτρων σε αμφιθεατρική θέση στις βόρειες πλαγιές της Πάρνηθας. Ο Αυλώνας παλαιότερα ήταν γνωστός με το όνομα Σαλισάτι ή Σάλεσι ή και Κακοσάλεσι.

View Larger Map

Όνομα

Η αρχαία ελληνική ονομασία του χωριού είναι Αυλών που σημαίνει πέρασμα. Το όνομα Αυλών διασώζεται σε μαρμάρινη αναθηματική πλάκα αφιερωμένη στο Θεό Διόνυσο τον Αυλωνέα. Η λέξη Σάλεσι ή Σαλισάτι που σημαίνει επίσης πέρασμα είναι λατινική και με αυτήν μεταφράστηκε η λέξη Αυλών στα χρόνια της Φραγκοκρατίας. H ονομασία Κακοσάλεσι έμεινε από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας επειδή ο ορεινός όγκος ακριβώς πάνω από την κωμόπολη αποτελούσε παρατηρητήριο και ορμητήριο των επαναστατών και κλεφτών με συνέπεια να είναι κακό πέρασμα για τους Τούρκους. Η ονομασία αυτή διατηρήθηκε ως επίσημη μέχρι το 1927 οπότε ο οικισμός ανέκτησε την αρχαία του ονομασία Αυλών (ο Αυλώνας) από την μακρόστενη κοιλάδα-πέρασμα που διασχίζεται από τον ποταμό Ασωπό.[2]
Ιστορικά στοιχεία

Στην περιοχή άρχισαν να πρωτοεγκαθίστανται Αρβανίτες τον Μεσαίωνα. Κατά τον 19ο αιώνα συνδέθηκε με την σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε τη Χαλκίδα με την Αθήνα, αυξάνοντας έκτοτε τον πληθυσμό.

Μετά την απελευθέρωση ο Αυλώνας (με την ονομασία Σάλεσι) εντάχθηκε στον δήμο Τανάγρας της τότε επαρχίας Θηβών. Το 1840 εντάχθηκε στον δήμο Περαίας της επαρχίας Αττικής ο οποίος το 1871 μετονομάστηκε σε δήμο Ωρωπίων. Μετά την κατάργηση των διευρυμένων δήμων, με την διοικητική διαίρεση του 1912, ο Αυλώνας αποτέλεσε έδρα της ομώνυμης κοινότητας η οποία μετεξελίχθηκε σε δήμο το 1990.[3]

Στη διάρκεια της Ιταλογερμανικής κατοχής στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1941-1944) ο Αυλώνας υπέστη μεγάλες καταστροφές. Περίπου το 40% των σπιτιών είχε καταστραφεί.

Το 1930 αριθμούσε 2.230 κατοίκους. Το 1971 ήταν 2.509 ενώ το 1981 διπλασιάστηκαν, στους 5.215. Στην απογραφή του 2001 οι κάτοικοι υπολογίζονταν στους 5.056 ενώ με βάση την απογραφή του 2011 υπολογίζονται σε 5.744. Πολιούχος της περιοχής είναι ο Άγιος Δημήτριος. Οδικώς ο Αυλώνας εξυπηρετείται από την εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, στη παράκαμψη Μαλακάσας, αμέσως μετά τα πρώτα διόδια από την οποία απέχει 8 χιλιόμετρα, ενώ επίσης εξυπηρετείται από τον προαστιακό σιδηρόδρομο Αθήνας-Χαλκίδας.

Η περιοχή είναι παραδοσιακά γεωργική-κτηνοτροφική και βιομηχανική, με αρκετούς κατοίκους να μετακινούνται στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις των Οινοφύτων στην Βοιωτία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή είναι η μόλυνση του νερού από τις παράνομες ρίψεις αποβλήτων στον Ασωπό ποταμό.

Έξω από την πόλη βρίσκονται το Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων (ΚΕΤΘ) του Ελληνικού Στρατού Ξηράς καθώς και οι ειδικές φυλακές ανηλίκων Αυλώνα.
Αξιοθέατα

Στην κεντρική πλατεία της κωμόπολης, στο τρίτο κατώτερο επίπεδο, βρίσκεται η εκκλησία βυζαντινού ρυθμού Αγίων Αντωνίου και Ανδρέα, που κτίσθηκε με δωρεά της Λουκίας Ζυγομαλά (1866-1947), συζύγου του Αντωνίου Ζυγομαλά, μεγάλων ευεργετών της περιοχής, το 1938, κατ΄ απομίμηση της ιστορικής βυζαντινής εκκλησίας των Αγίων Θεοδώρων του Μυστρά, από τον αρχιτέκτονα Ν. Ζουμπουλίδη.

Επίσης το Μουσείο Ζυγομαλά, δημιούργημα και αυτό της Λουκίας Ζυγομαλά, όπου στεγάζεται μεγάλη λαογραφική συλλογή αυθεντικών κεντημάτων και ειδών χρυσοκεντητικής, το οποίο εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Δείτε επίσης

Μάχη του Κακοσάλεσι
Δήμος Αυλώνος Αττικής

Παραπομπές

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής - Δήμος Αυλώνος, atticaeast.gr
Πανδέκτης, μετονομασίες

Διοικητικές Μεταβολές των ΟΤΑ, Κοινότητα Αυλώνος

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Ωρωπού, Αυλώνας
Επίσημος Ιστότοπος Δήμου Αυλώνα
Επίσημος ιστότοπος της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής.
Πολεοδομία
Γενικό Λύκειο Αυλώνα. ιστορία του χωριού
Γυμνάσιο Αυλώνα
Σχολεία Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα
Άγιος Ιωάννης, Αυλώνα - βυζαντινό μνημείο

----

Αυλώνας Αττικής
Αυλώνας Αχαΐας
Αύλωνας Λέσβου
Αυλώνας Μεσσηνίας

Νομαρχία Ανατολικής Αττικής : Δήμος, Κοινότητα Παλλήνης | Αγίου Στεφάνου | Αρτέμιδος | Αυλώνος | Αχαρνών | Βάρης | Βούλας | Βουλιαγμένης | Γέρακα | Γλυκών Νερών | Καλυβίων Θορικού | Κερατέας | Κρωπίας | Λαυρεωτικής | Μαραθώνος | Μαρκοπούλου Μεσογαίας | Νέας Μάκρης | Παιανίας | Ραφήνας | Σπάτων-Λούτσας Αγίου Κωνσταντίνου | Αναβύσσου | Ανθούσας | Ανοίξεως | Αφιδνών | Βαρνάβα | Γραμματικού | Διονύσου | Δροσιάς | Θρακομακεδόνων | Καλάμου | Καπανδριτίου | Κουβαρά | Κρυονερίου | Μαλακάσης | Μαρκοπούλου Ωρωπού | Νέων Παλατίων | Παλαιάς Φωκαίας | Πικερμίου | Πολυδενδρίου | Ροδοπόλεως | Σαρωνίδος | Σκάλας Ωρωπού| Σταμάτας | Συκαμίνου | Ωρωπού Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση της νομαρχίας Ανατολικής Αττικής