Η Οικία Λαπαθιώτη, ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α', βρίσκεται στη συμβολή των οδών Κουντουριώτου 23 και Οικονόμου 30 στα Εξάρχεια, κάτω από το λόφο του Στρέφη, στην Αθήνα.

Οικία Λαπαθιώτη (*)

Το διώροφο αυτό νεοκλασικό αρχοντικό ανήκε στον ποιητή του Μεσοπολέμου Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1888 - 1944), ο οποίος έζησε στο σπίτι αυτό πάνω από 40 χρόνια κι έγραψε εδώ το μεγαλύτερο μέρος του ποιητικού έργου του. Ο αντικομφορμιστής και με πολλές ιδιαιτερότητες ποιητής αυτοκτόνησε στο σπίτι του αυτό στα χρόνια της Κατοχής, στις 8 Ιανουαρίου 1944. Πέθανε σε απόλυτη ένδεια και η κηδεία του έγινε με έρανο των φίλων του.

Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης γεννήθηκε στην Αθήνα σ' ένα σπίτι (που υπάρχει και σήμερα) στη γωνία της οδού Ευριπίδου και της πλατείας Αγίων Θεοδώρων, απέναντι από την εκκλησία, όπου και βαπτίστηκε. Αφού είχε ζήσει προηγουμένως σ' ένα σπίτι στην οδό Ακαδημίας 53, απέναντι στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, απ' όπου παρακολουθούσε τους Επιταφίους και τις Αναστάσεις, μετακόμισε οικογενειακώς σ' ένα άλλο στην οδό Πανεπιστημίου, που ήταν, όπως αφηγείται ο ίδιος, "απέναντι απ' τ' Οφθαλμιατρείο και την Καθολική την εκκλησία... που έριξαν κατόπι για να χτισθεί το σημερινό μέγαρο της Τραπέζης της Ελλάδος".

Τα πρώτα χρόνια μετά το 1900, ο Λαπαθιώτης εγκαθίσταται σε νεαρή ηλικία στο εξαρχιώτικο σπίτι των οδών Κουντουριώτου και Οικονόμου. Οι πρώτες εντυπώσεις για το πατρικό αυτό σπίτι του ήταν οδυνηρές, όπως φαίνεται κι από τις περιγραφές του στο βιβλίο του "Η Ζωή μου", μια "απόπειρα συνοπτικής αυτοβιογραφίας", που έγραψε σε 29 συνέχειες για το περιοδικό "Μπουκέτο" . Γράφει ο ίδιος: "απ' τα κεντρικά μας σπίτια να βρεθούμε σε μια ερημιά - γιατί το μέρος ήταν ερημιά, για τη μικρή πρωτεύουσα της εποχής εκείνης - μας στοίχισε παρά πολυ! Μια πρώτη μας επίσκεψη σ' αυτό μου έδωσε την εντύπωση μεγάλης καταδίκης".

Η Οικία Λαπαθιώτη οικοδομήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1870, με καταφανή μορφολογικά στοιχεία νεοκλασικής κατοικίας της εποχής: εξώστη με μαρμάρινα φουρούσια, σφυρήλατα κιγκλιδώματα, αέτωμα στη στέψη με επιζωγραφισμένο τύμπανο, παραστάδες κορινθιακού ρυθμού, εσωτερική αυλή και χαγιάτι με εξωτερική σκάλα.

Ο ποιητής Γιώργος Ιωάννου περιγράφει με λεπτομέρειες το σπίτι του Λαπαθιώτη (περιοδ. "Λέξη", τεύχος 33, Μαρτ.-Απρ. 1984), ως εξής: "Είναι σπίτι δίπατο, με ισόγειο από τη μεριά της οδού Οικονόμου. Είναι τεράστιο, έχει στέγη με αέτωμα και από πίσω μεριά κήπο. Στο τζαμικιάνι, όπου καταλήγει η σκάλα, σώζονται ακόμη μικρά χρωματιστά τζάμια, που τόσο συνηθίζονταν τότε στα αρχοντικά. Η είσοδος είναι από την Κουντουριώτου, αλλά η πρόσοψη με το μπαλκόνι από την Οικονόμου. Τα πάντα ξεφτισμένα και ο σοβάς πεσμένος ολότελα και περίεργα. Εν τούτοις, το σπίτι δεν μοιάζει για ετοιμόρροπο. Κάτω από το σοβά υπήρχαν χοντροί τοίχοι φτιαγμένοι με μεγάλες πέτρες, που τώρα προβάλλουν...".

Η Οικία Λαπαθιώτη κηρύχθηκε το 1984 από το Υπουργείο Πολιτισμού διατηρητέο ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο των νεότερων χρόνων.
Πηγές

Ναπολέων Λαπαθιώτης: "Η Ζωή μου: Απόπειρα συνοπτικής αυτοβιογραφίας" (Φιλολογική επιμέλεια Γιάννης Παπακώστας), Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, Αθήνα 2009.
Γιώργος Ιωάννου - Αφιέρωμα στον Ν. Λαπαθιώτη, περιοδ. "Λέξη", τεύχος 33, Μάρτ.-Απρ. 1984.
Κάτια Μητροπούλου: "Αθήνα: Μνήμες και κτήρια", α' έκδοση, Εκδόσεις "Ι. Σιδέρης", Αθήνα 2004.
Νίκος Βατόπουλος: "Ο...άλλος θάνατος του ποιητή" (Διατηρητέο κρίθηκε το σπίτι του Ν. Λαπαθιώτη πριν από 10 χρόνια κι όμως καταρρέει!", Εφημ. Η Καθημερινή, 30 Ιανουαρίου 1994.
Δημήτρης Ρηγόπουλος: "Ιδιώτες αποκαθιστούν την οικία Λαπαθιώτη", Εφημ. Η Καθημερινή, 27 Μαρτίου 2007.
Αρχείο Νεοτέρων Μνημείων (Ηλεκτρονική 'Εκδοση), Ιστότοπος www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio

Μνημειώδη κτίρια Αθήνας