Η Οικία Κωστή Παλαμά, του Έλληνα ποιητή Κωστή Παλαμά (1859 - 1943), σώζεται μέχρι σήμερα και βρίσκεται στην Αθήνα επί της οδού Περιάνδρου αριθ. 5 στη συνοικία της Πλάκας, απέναντι και με θέα τους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

Το σπίτι του Κωστή Παλαμά στην Πλάκα (DIMSFIKAS)

Το Σπίτι της Πλάκας

Η Οικία Κωστή Παλαμά στην Πλάκα είναι ένα διώροφο κτίριο που οικοδομήθηκε μέσα στη δεκαετία 1920-1930. Έχει τα χαρακτηριστικά ενός νεοκλασικού αστικού σπιτιού του Μεσοπολέμου με τα ακροκέραμα του γείσου του και τις σιδεριές στα μπαλκόνια.

Το 1935, ο Κωστής Παλαμάς, σε μεγάλη πια ηλικία, αναγκάστηκε να μετακομίσει, μετά την έξωσή του από την προηγούμενη κατοικία του στην οδό Ασκληπιού αριθ. 3, κατεδαφισμένη σήμερα όπου είχε ζήσει περισσότερα από σαράντα χρόνια (1894 - 1935), στο πλακιώτικο σπίτι της οδού Περιάνδρου 5. Στο σπίτι αυτό σ' ένα από τα δύο διαμερίσματα του δευτέρου ορόφου κατοικούσε ο Παλαμάς, η σύζυγός του Μαρία Βάλβη και η κόρη τους Ναυσικά, μοιραζόμενος το σπίτι και με άλλους ενοίκους. Σε αυτή την οικία, ο Παλαμάς έγραψε πολλά από τα ποιήματα και λογοτεχνήματά του.
Υπέρθυρη επιγραφή στην Οικία Παλαμά, Πλάκα

Στο σπίτι αυτό έζησε ο Παλαμάς τα τελευταία χρόνια της ζωής του κι άφησε την τελευταία του πνοή, εν μέσω γερμανικής Κατοχής, στις 27 Φεβρουαρίου 1943. Στην πάνδημη κηδεία του, πλήθος κόσμου συνέρρεε στο σπίτι της οδού Περιάνδρου και στους γύρω δρόμους για να συνοδέψει τον ποιητή στην τελευταία του κατοικία. Η νεκρώσιμη ακολουθία, χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Δαμασκηνού, τελέστηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1943 στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Πινακίδα στο σπίτι της οδού Ασκληπιού (DIMSFIKAS)

Στην κηδεία παραβρέθηκε όλος ο πνευματικός κόσμος της χώρας: Σπύρος Μελάς, Άγγελος Σικελιανός, Γιώργος Θεοτοκάς, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Ηλίας Βενέζης, Σωτήρης Σκίπης, Ιωάννα Τσάτσου, Γιώργος Κατσίμπαλης, Μαρίκα Κοτοπούλη κ. ά. Ο Άγγελος Σικελιανός αποχαιρέτησε τον Παλαμά με τη φράση: «Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα».

Σήμερα, η Οικία Κωστή Παλαμά έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Μια μαρμάρινη πλάκα πάνω από την κύρια είσοδο του σπιτιού αναγράφει: "Στο σπίτι αυτό πέθανε ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς στις 27 Φεβρουαρίου 1943".
Το Φιλολογικό Σαλόνι της Οδού Ασκληπιού

Το σημαντικότερο φιλολογικό σαλόνι της εποχής ήταν το σπίτι του Παλαμά στην οδό Ασκληπιού 3. Στο σπίτι αυτό έζησε ο Παλαμάς το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, οπότε μετακόμισε στην Πλάκα. Το σπίτι αυτό είχε δυό ορόφους, που επικοινωνούσαν μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα. Μια εξωτερική μαρμάρινη σκάλα οδηγούσε από την εξώθυρα του δρόμου κι από την αυλή του σπιτιού στην είσοδο του επάνω ορόφου, όπου διέμενε ο Παλαμάς.

Στο σπίτι αυτό του Παλαμά γίνονταν τα βράδια, κυρίως τα Σαββατόβραδα, φιλολογικές συγκεντρώσεις με λογοτέχνες και λόγιους της εποχής, οι οποίοι συζητούσαν για την πνευματική ζωή και τη σύγχρονη λογοτεχνική κίνηση, αλλά και για τη μοντέρνα ευρωπαϊκή λογοτεχνία.

Στο φιλολογικό αυτό κύκλο του Παλαμά ανήκαν ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο Μιλτιάδης Μαλακάσης, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο Ιωάννης Γρυπάρης, ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, ο Λάμπρος Πορφύρας, ο Παύλος Νιρβάνας και άλλοι, οι οποίοι διάβαζαν στις βραδυνές τους συναθροίσεις έργα τους, κάθε νέα δημιουργία τους στην ποίηση, το θέατρο ή το διήγημα.
Πινακίδα στο σπίτι της οδού Ασκληπιού

Το ιστορικό αυτό σπίτι του Παλαμά, όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του και έγραψε τα πιο πολλά από τα έργα του, κατεδαφίστηκε το 1966, παρόλες τις διαμαρτυρίες και έγγραφες αναφορές του πνευματικού κόσμου. Στον τύπο της εποχής είχε χαρακτηριστεί ως "πνευματικό έγκλημα".

Σήμερα, η πολυκατοικία που έχει ανεγερθεί στη θέση του στεγάζει το Ίδρυμα Κωστή Παλαμά. Μια εντοιχισμένη πλάκα στο νέο κτίριο αναγράφει ότι έζησε εκεί ο ποιητής Κωστής Παλαμάς από το 1884 μέχρι το 1935.
Πηγές

Ελένη Μπίστικα: "Αναμνήσεις από την Περιάνδρου 5 και την οικογένεια Κωστή Παλαμά - τις μοιράζεται μαζί της η Έλλη Σολομωνίδη", Εφημ. "Καθημερινή", 6 Φεβρουαρίου 2009.
Γιάννης Παπακώστας: "Φιλολογικά Σαλόνια και Καφενεία της Αθήνας", σελ. 85-101: "Το Φιλολογικό Σαλόνι του Παλαμά", β' έκδοση, Βιβλιοπωλείον της "ΕΣΤΙΑΣ" Ι. Δ. ΚΟΛΛΑΡΟΥ ΚΑΙ ΣΙΑΣ Α.Ε., Αθήνα, 1991.
Τάσος Βουρνάς: "Ενα πνευματικό έγκλημα συντελείται. Το ιστορικό σπίτι του Παλαμά πρόκειται να κατεδαφισθεί!", Εφημ. "Η Αυγή", 29 Ιουνίου 1966.
Εφημ. "Καθημερινή": "Η κηδεία του Κωστή Παλαμά το 1943", 21 Νοεμβρίου 2010.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

«Οικία Κωστή Παλαμά», ιστότοπος του προγράμματος «Οδυσσεύς», Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού.
«Την τελευταία στιγμή ματαιώθηκε ο πλειστηριασμός της οικίας του Κωστή Παλαμά», άρθρο στον ιστότοπο In.gr, 14 Ιανουαρίου 2011.
«Ιστορικά κτίρια, χαμένα στον χρόνο», άρθρο στον ιστότοπο της εφημερίδας «Η Καθημερινή», 3 Σεπτεμβρίου 2011.

Μνημειώδη κτίρια Αθήνας