Το Αρχοντικό Δεκόζη Βούρου βρίσκεται εκεί που λειτουργεί σήμερα το "Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών" στην Οδό Παπαρρηγοπούλου αριθ. 7 στην Πλατεία Κλαυθμώνος. Το αρχοντικό αυτό ανήκε στο μεγαλέμπορο από τη Χίο Σταμάτιο Δεκόζη Βούρο (Χίος 1792 - Αθήνα 1881), του οποίου ο πατέρας Κοζής Βούρος σκοτώθηκε από τους Τούρκους κατά τις φοβερές σφαγές της Χίου το 1822.

Το Αρχοντικό Δεκόζη Βούρου, μετέπειτα ανάκτορο του 'Οθωνα, στην Αθήνα, Πλατεία Κλαυθμώνος (DIMSFIKAS)

Ο Σταμάτιος Δεκόζης Βούρος, φυγάδας από τη Χίο, εγκαταστάθηκε πρώτα στη Βιέννη και αργότερα στην Κωνσταντινούπολη, συνεχίζοντας τις εμπορικές δραστηριότητες του πατέρα του. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος, ο Βούρος αποφασίζει να επιστρέψει στην πατρίδα του. Από το 1832 έφυγε από την Κωνσταντινούπολη, όπου διέμενε και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, ιδρύοντας τραπεζικό οίκο και ασχολούμενος με οικονομικές επιχειρήσεις.

Εγχάρακτη επιγραφή στην είσοδο του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, Πλατεία Κλαυθμώνος (DIMSFIKAS)

Στην Αθήνα, πρωταρχικό μέλημα του Βούρου ήταν η οικοδόμηση του σπιτιού του. Εκείνη την εποχή το οικιστικό σχέδιο της Αθήνας ήταν τελείως αδιαμόρφωτο. Πολύ σύντομα όμως η πόλη θα αλλάξει μορφή και η ανοικοδόμηση της ερειπωμένης πόλης θα ξεκινήσει με αρχοντικά και σπίτια που άρχισαν να χτίζουν Ευρωπαίοι και Έλληνες ομογενείς που επέστρεφαν στην ελεύθερη Ελλάδα. Στα 1834 αρχίζει και η διάνοιξη της οδού Σταδίου.

Το αρχοντικό Δεκόζη Βούρου είναι από τα πρώτα σπίτια που χτίστηκαν στην Αθήνα στα 1833/34. Τα σχέδια του αρχοντικού εκπονήθηκαν από τους Γερμανούς αρχιτέκτονες Λύντερς (G. Lueders) και Χόφερ (J. Hoffer) και αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα της κλασικιστικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Η περιοχή της πλατείας Κλαυθμώνος, όπου χτίστηκε το αρχοντικό, ήταν τότε τελείως ασχημάτιστη. Το αρχοντικό, όταν περατώθηκε η κατασκευή του, ήταν το πιο αξιόλογο κτίσμα που υπήρχε στην κατεστραμμένη πόλη.

Το αρχοντικό του Δεκόζη Βούρου είναι ένα απλό διώροφο κτίριο με όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά της κλασικιστικής αθηναϊκής κατασκευής. Εξωτερικά έχει κεραμωτή στέγη, μια μαρμάρινη βάση και το μπαλκόνι με τα λεπτοδουλεμένα φουρούσια.
Εγχάρακτη επιγραφή στην είσοδο του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, Πλατεία Κλαυθμώνος

Στα 1836, ο βασιλιάς Όθων, επιστρέφοντας από το Μόναχο μετά το γάμο του με την Αμαλία, χρησιμοποίησε ως προσωρινή κατοικία τη "Μεγάλη Οικία" Βούρου στην τότε οδό Νομισματοκοπείου και ήδη Παπαρρηγοπούλου αριθ. 7 και τη διπλανή οικία του Γ. Αφθονίδη (που δεν υπάρχει σήμερα), συνδέοντας μεταξύ τους με στοά τα δύο αυτά αρχοντικά. Ο Όθων και η Αμαλία έμειναν σ' αυτό το "Παλιό Παλάτι", όπως το αποκαλούσαν αργότερα οι Αθηναίοι, από το 1836 μέχρι το 1843. Διαμόρφωσαν μάλιστα και ένα κήπο μπροστά στο παλάτι, από τον οποίο προήλθε ο σημερινός κήπος της Πλατείας Κλαυθμώνος.

Η βασιλική αυτή κατοικία μεταφέρθηκε το 1843 στο νεόχτιστο τότε κτίριο των Ανακτόρων, έργο του Γερμανού αρχιτέκτονα Φρειδερίκου Γκαίρτνερ (Friedrich Gaertner), όπου στεγάζεται σήμερα η Βουλή των Ελλήνων.

Το 1859, ο Σταμάτιος Δεκόζης Βούρος έχτισε δίπλα στο σπίτι του, στον αριθ. 5 της οδού Παπαρρηγοπούλου, ένα δεύτερο αρχοντικό, για κατοικία του γιου του Κωνσταντίνου Βούρου, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γεράσιμου Μεταξά, που σώζεται μέχρι σήμερα.

Σήμερα, το αρχοντικό του Δεκόζη Βούρου στεγάζει από το 1980 το "Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών", που ίδρυσε ο Λάμπρος Ευταξίας, δισέγγονος του Σταματίου Δεκόζη Βούρου.
Πηγές

Αγγελική Κόκκου: "Το αρχοντικό Δεκόζη Βούρου", "Αθήνα - Μόναχο", σελ. 61 - 63, 'Εκδοση Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών - 'Ιδρυμα Βούρου - Ευταξία σε συνεργασία με το Βαυαρικό Εθνικό Μουσείο, Μόναχο, 1980.
Επαμ. Κ. Στασινοπούλου: "Η Αθήνα του περασμένου αιώνα" (1830 - 1900), Αθήνα, 1963.
Χρ. Εμ. Αγγελομάτη: "Τα τρία Παλάτια", "ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ", τεύχος 239, σελ. 1635-1638, Αθήνα, 1936.
Γιάννη Καιροφύλα: "Η Αθήνα και οι Αθηναίοι", τόμ. 1ος, Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα, 1978.

Μνημειώδη κτίρια Αθήνας