Αμπελοχώρι Καστοριάς

-- Δήμος Άργους Ορεστικού --

Το Αμπελοχώρι είναι ορεινός οικισμός του νομου Καστοριάς (υψόμ. 670μ., 179 κάτοικοι βάσει της απογραφής του 2001. Βρίσκεται στο νότιο άκρο του νομού, 16 χλμ. νότια της πόλης της Καστοριάς. Υπάγεται διοικητικά στο δήμο Άργους Ορεστικού. Μέχρι το 1950 ονομαζόταν Μαρκοχώρι και[1] μέχρι το 1927 ονομαζόταν Μαρκόβιανη.[2] [3]

Δημογραφική Κλίμακα Πληθυσμού

Η εξέλιξη του πληθυσμού[4] του χωριού έχει ως εξής:
1886 1900 1913 1920 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001
40 [5] 194[6] 178 [7] 119[8] [9] 135 [10] 181 183 170 131 149 139 179

Μέσα σε χρόνια 14 μεταξύ 1886 και 1900 ο Марковени μας δίνει αύξηση πληθυσμού κατά 154 άτομα.
Με την εγκατάσταση 51 προσφύγων μέχρι το 1926 και σε σύγκριση με τα στατιστικά στοιχεία του 1928 συνάγεται ότι μεταναστεύσανε λιγότερα από 30 άτομα οικειοθελώς βάσει του υπογραφέντος στις 29.9.1924 Πρωτόκολλου Πολίτη Καλφώφ μεταξύ των υπουργών των εξωτερικών Ελλάδας και Βουλγαρίας.

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό αναφέρεται γραπτά για πρώτη φορά ως «Μαρκόβιανι» από τον Σχινά το 1886: «Χωρίου 40 κατοίκους χριστιανούς έχοντος», ενώ σε αυστριακό χάρτη εκείνης της εποχής εμφανίζεται με το όνομα Markoveni.[11] To 1900, ο Βούλγαρος Кънчов[12] αναφέρει ότι το χωριό Марковени (Μαρκόβιανι) αποτελούνταν από 194 χριστιανούς Βούλγαρους. Ωστόσο, κατα τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908) ο μακεδονομάχος Γεώργιος – Τσόντος Βάρδας, σε υπόμνημα του προς την κυβέρνηση των Αθηνών σχετικά με τα Καστανοχώρια αναφέρει: «Ελληνικόν χωρίον κατά την έναρξη της ενόπλου δράσεως των ελληνικών σωμάτων. Ομιλούν την μακεδονικήν γλώσσα. Έχει διορισθεί Έλλην διδάσκαλος. Ουδείς κίνδυνος. Υπάρχουν 19 οθωμανικαί οικογένειαι και 7 ελληνικαί οικογένειαι (64 ψυχαί)». Λίγο πριν την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς (1912) το χωριό Μαρκόβιανι απαριθμούσε «140 ορθόδοξους Έλληνες», [13] ενώ σε χάρτη του Κοντογιάννη εμφανίζεται ως χριστιανικός οικισμός «Μαρκόβιανι καζά Καστορίας». Το 1918, επι κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου, το χωριό Μαρκόβιανη αποτελουσε οικισμό της κοινότητας Χρούπιστας[14] ( και με την απογραφή του 1920 απαριθμούσε 119 κατοίκους (55 άρρενες και 64 θήλεις). Μετά την μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών (1923) η Μαρκόβιανη έγινε μικτός οικισμός γηγενών και προσφύγων και μέχρι το 1926 εγκαταστάθηκαν 11 προσφυγικές οικογένειες Ποντιακής καταγωγής (51 άτομα),[15] ενώ 15 οικογένειες μουσουλμάνων (120 άτομα) εγκατέλειψαν το χωριό με προορισμό την Τουρκία, σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων [Ε.Α.Π.][16] Το 1927, επί κυβερνήσεως Αλέξανδρου Ζαΐμη, «ο συνοικισμός Μαρκόβιανη της κοινότητος Αμμουδάρας (πρώην Πισιάκων) μετονομάζεται εις Μαρκοχώρι» (ΦΕΚ 179 / 30.8.1927) και απαριθμεί 135 κατοίκους (74 άρρενες και 61 θήλεις), εκ των οποίων οι 120 ήταν μόνιμοι (Απογραφή 1928).

Σήμερα, το χωριό έχει περίπου 140 μόνιμους κατοίκους, με πολλούς Αμπελοχωρίτες να έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό (ΗΠΑ, Γερμανία, Αυστραλία κ.α.). Οι κάτοικοι ασχολούνται κατά κύριο λόγο με την γεωργία (σιτάρι, φασόλια). Στο χωριό λειτουργούσε μονοθέσιο δημοτικό σχολείο μέχρι το 1995, ενώ λειτουργεί η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, του οποίου η μνήμη εορτάζεται στις 12 Δεκεμβρίου. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’90 υπήρχε ποδοσφαιρική ομάδα με την ονομασία «ΚΕΡΑΥΝΟΣ» Αμπελοχωρίου, ενώ τα τελευταια 20 χρόνια υφίσταται ο πολιτιστικός σύλλογος Αμπελοχωρίου «ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ», με πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα.

Παραπομπές

Φ.Ε.Κ. 179/30.8.1928
Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Μαρκόβιανη -- Μαρκοχώρι
Δημήτρης Λιθοξόου, Πληθυσμός και οικισμοί της περιοχής Καστοριάς
Mapping Migration in Kastoria
Μαρκόβιανι Καστορίας: «Χωρίου 40 κατοίκους χριστιανούς έχοντος» [Σχινάς 1886]
Марковени / Костурска каза, 194 χριστιανοί Βούλγαροι [Кънчов 1900]
94 άρρενες και 84 θήλεις [Απαρίθμηση]
Марковени, 7 σπίτια χριστιανών Σλάβων και 14 Τούρκων [Милојевић 1920]
55 άρρενες και 64 θήλεις [Απογραφή 1920]
Ελληνική απογραφή 1928, σελ. 286
Νικόλαος Σχινάς, Οδοιπορικαί σημειώσεις Μακεδονίας, Ηπείρου, νέας οροθετικής γραμμής και Θεσσαλίας, Αθήναι 1887
Васил Кънчов, Σόφια 1900 σ. 268
(Χαλκιόπουλος, 1910)
ΦΕΚ 259/21.12.1918
135 άτομα «51 πρόσφυγες μετά το 1922 (11 οικογένειες», Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων(ΕΑΠ)
Ευστάθιος Πελαγίδης, Η αποκατάσταση των προσφύγων στη δυτική Μακεδονία, Εκδ. Αφοι Κυριακίδη [1]

Γεωγραφία της Ελλάδας