.

Αρχαία πόλη της Λακωνικής κείμενη παρά τα ερείπια του μεσαιωνικού φρουρίου της Ζαρνάτας στη δυτική πλευρά του Ταϋγέτου πάνω από την μεταξύ των Κιτριών και Καρδαμύλης περιοχής.

Η Αλαγονία ανήκε στο Κοινό Ελευρερολακώνων που απαρτιζόταν από 18 πόλεις. Το όνομά της οφείλεται στην ομώνυμη νύμφη, κόρη του Διός και της Ευρώπης.

Με το αυτό όνομα φέρεται σήμερα τέως δήμος και κοινότητα στο Νομό Μεσσηνίας.

Ιστορία της Αλαγονίας

Η Αλαγονία κατά την Eλληνική μυθολογία ήταν “νύμφη” κόρη του Διός και της Ευρώπης.

Κοινό των Ελευθερολακώνων

Στην αρχαία Ελλάδα η Αλαγονία ήταν μία από τις πόλεις του “Κοινού των Ελευθερολακώνων’ το δε Κοινό των Ελευθερολακώνων ήταν Ομοσπονδία δεκαοχτώ πόλεων της Λακωνίας που αποχώρησαν από τη Σπάρτη και αποτέλεσαν συμπολιτεία αυτόνομη. Οι κάτοικοι της συμπολιτείας εκκαλούντο από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, Λακεδαιμόνιοι, μέχρι των χρόνων του Ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αύγουστου επί της εποχής του οποίου έλαβαν το όνομα ελεύθεροι Λάκωνες ή Ελευθερολάκωνες.

Οι δεκαοκτώ πόλεις του Κοινού τον Ελευθερολακώνων κατά αλφαβητική σειρά ήτανε οι εξής:

Ακριαί, Αλαγονία, Ασωπός,

Βοιαί, Βρασιαί, Γερηνία,

Γερονθραί, Γύθειον, Επίδαυρος ή Λιμηρά,

Καινήπολις, Λάς, Λεύκτρα,

Μαριός, Οίτυλος, Πύρριχος,

Τενθρώνη και Χάραξ.

Παυσανίας

Η αρχαία πόλη Αλαγονία κατά τον αρχαίο Έλληνα περιηγητή Παυσανία που έζησε το δεύτερο αιώνα μ. Χ. βρισκότανε σε απόσταση τριάντα σταδίων προς τα μεσόγαια από την πόλη Γερηνία. Καθορίζοντας δε επακριβώς τη γεωγραφική θέση της Αλαγονίας ο Παυσανίας γράφει στο κεφάλαιο είκοσι πέντε του Γ! βιβλίου του τα εξής:

“ Γερηνίας δε ως εις μεσόγαιαν άνω τριάκοντα σταδίους απείχε. Αλαγονία και το πόλισμα κατενεμήθη ήδη και τούτο Ελευθερολάκωσιν" δηλαδή η Αλαγονία απέχει από τη Γερηνία τριάντα στάδια προς το μεσογειακό και ανηφορικό μέρος της χώρας και αυτή η πόλη συμπεριλαμβανόταν στον κατάλογο των πόλεων που αποτελούν το Κοινό των Ελευθερολακώνων.

Αν τώρα ληφθεί υπόψη ότι στη θέση της αρχαίας Γερηνίας βρίσκεται σήμερα το χωριό Κάμπος του τέως δήμου Αβίας, τότε η αρχαία Αλαγονία, που απείχε από τη Γερηνία τριάντα στάδια (πέντε χιλιόμετρα) προς τα μεσόγεια, πρέπει ασφαλώς να τοποθετηθεί στη θέση που βρίσκεται σήμερα το χωριό Κέντρον (πρώην Γαϊτσές) του τέως Δήμου Αβίας. Σύμφωνα με τα παραπάνω η αρχαία πόλη Αλαγονία βρισκόταν έξω από τα όρια του τέως δήμου Αλαγονίας που φέρει το όνομα της.

Σλαύοι

Κατά τον αποικισμό των Σλαύων που έγινε στην Πελοπόννησο τον όγδοο μ.Χ. αιώνα επί αυτοκράτορος του Βυζαντίου Κωνσταντίνου του Ε'. Εγκατεστάθησαν Σλάβοι στη Λακωνία και κυρίως στις πλαγιές του Ταϋγέτου σαν ποιμένες ή γεωργοί. Στις ανατολικές πλαγιές του Ταϋγέτου εγκατεστάθησαν οι Σλάβοι (Εζερίται) και στις δυτικές πλαγιές δηλαδή περιοχή της αρχαίας Δενθελιάτιδος χώρας, εγκατεστάθησαν οι Σλάβοι (Μεληγγοί). Τότε χτιστήκανε από τους Μεληγγούς τα χωριά που είχαν μέχρι προ ολίγων ετών σλαβικά ονόματα όπως Σίτσοβα, Τσερνίτσα, Μεγάλη Αναστάσοβα, και Μικρή Αναστάσοβα. Τα χωριά Λαδά και Καρβέλι φαίνεται ότι χτίσθηκαν αργότερα όταν αυξήθηκε ο πληθυσμός της περιοχής.

Το έτος 1927 τα παραπάνω σλαβικά χωριά μετονομάστηκαν σε Αλαγονία η Σίτσοβα, σε Αρτεμισία η Τσερνίτσα, σε Νέδουσα η μεγάλη Αναστάσοβα και Πηγές η μικρή Αναστάσοβα.

Εκτός όμως από τα ονόματα των χωριών υπάρχουν μέχρι σήμερα πολλές τοποθεσίες στην περιοχή αυτή που διατηρούν τα σλαβικά ονόματα π.χ. Ιμποβός, Πλεσιβίτσα, Πελενίτσα, Μπόροβα, Σιλίμποβες κ.α.

Οι Μεληγγοί ήταν ειδωλολάτρες και ασχολούντο με τη γεωργία και κυρίως με την κτηνοτροφία. Τούτο μαρτυρούν τα πολλά ποιμνιοστάσια (μαντριά) που βρίσκονται ερειπωμένα στην περιοχή. Ήτανε άνθρωποι απείθαρχοι και σκληροί, πολεμοχαρείς και ορμητικοί και πολλές φορές δημιουργούσαν ζητήματα στη διοίκηση του θέματος της Πελοποννήσου.

Χριστιανισμός

Το δέκατο μ. Χ. αιώνα οι κάτοικοι της Αλαγονίας, έγιναν Χριστιανοί ύστερα από μεγάλες και επίπονες προσπάθειες που κατέβαλε για τον εκχριστιανισμό τους ο Άγιος Νίκων ο «Μετανοείτε» πολιούχος της Σπάρτης. Έτσι στο τέλος του δέκατου μ. Χ. αιώνα έχουμε στην περιοχή της αρχαίας Δενθαλιάτιδας έξι χωριά με κατεύθυνση από Βορρά προς Νότο : την Μεγάλη Αναστάσοβα, τη Σίτσοβα, τη Μικρή Αναστάσοβα, τη Τσερνίτσα, το Λαδά και το Καρβέλι, που κατοικούντο από Σλάβους που έγιναν Χριστιανοί.

Με την πάροδο του χρόνου με την επίδραση της χριστιανικής θρησκείας και κυρίως με την ευεργετική επίδραση που είχε για τους Σλάβους η επικοινωνία και επιμειξία τους με τους Έλληνες κατοίκους των γειτονικών περιοχών, με τους οποίους ανέπτυξαν διάφορες σχέσεις, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές κ. λ. π. οι Σλάβοι των παραπάνω χωριών άρχισαν να αποκτούν Ελληνική συνείδηση να μιλάνε την Ελληνική γλώσσα και έτσι να εμφανίζονται σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής σαν Έλληνες. Με αυτόν τον τρόπο μετά τον εκχριστιανισμό συνετελέσθη και ο εξελληνισμός αυτών.

Τουρκοκρατία

Την εποχή της Τουρκοκρατίας τα παραπάνω έξι χωριά διατήρησαν το καθένα χωριστά το Σλαβικό του όνομα (Σίτσοβα, Τσερνίτσα κ.λ.π.), όλα όμως μαζί ονομάστηκαν «πισινά χωριά», ή «πισινοχώρια» γιατί τα χωριά αυτά σε σχέση με το Μυστρά, που ήτανε το διοικητικό κέντρο της περιοχής ήταν χτισμένα στο δυτικό (πισινό) μέρος του Ταϋγέτου ενώ ο Μυστράς ήτανε χτισμένος στο ανατολικό (μπροστινό) μέρους του Ταϋγέτου. Στα πισινά χωριά κατά τους χρόνους της δουλείας δεν κατοικήσανε ποτέ Τούρκοι και έτσι ο πληθυσμός τους ήτανε πάντοτε καθαρά ελληνικός. Το έτος 1645 οι Τούρκοι επετέθησαν εναντίον των Ενετών που κατείχαν την Κρήτη και κατέλαβαν τα Χανιά.

Στη συνέχεια διαρκώς πολεμώντας υπόταξαν μέσα σε είκοσι πέντε χρόνια ολόκληρη την Κρήτη, εκτός από την πόλη του Ηρακλείου, που λεγόταν τότε «Χάνδαξ» και ήτανε καλά οχυρωμένη. Οι Τούρκοι με επιμονή και πείσμα συνέχισαν την πολιορκία του Ηρακλείου από το 1645 μέχρι το 1669 όπου το Ηράκλειο παρεδόθη με συνθήκη στους Τούρκους. Οι Τούρκοι μπήκαν στην πόλη του Ηρακλείου που ήτανε έρημη από κατοίκους. Όλοι οι κάτοικοι της πόλεως και πολλοί άλλοι Κρητικοί που είχαν καταφύγει εκεί, εγκατέλειψαν την πόλη και πέρασαν με παντός είδους πλωτά μέσα, Ενετικά και Κρητικά, στις απέναντι ακτές της Πελοποννήσου και στα Ιόνια νησιά, παίρνοντας μαζί τους τις οικογένειες τους και ότι άλλο μπορούσαν να μεταφέρουν από τα περιουσιακά τους στοιχεία.

Πολλοί από τους Κρητικούς που πέρασαν στις απέναντι ακτές της Μάνης πίστεψαν ότι δε θα ήταν ασφαλής, αν εγκαθίσταντο στα παράλια χωριά της περιοχής, τα οποία διαρκώς κινδυνεύανε από τις επιδρομές των πειρατών, και γι’ αυτό προτίμησαν να εγκατασταθούν στο εσωτερικό της χώρας. Ήρθαν λοιπόν στα πισινά χωριά και εγκαταστάθηκαν σ’ αυτά γιατί ούτε Τούρκους κατοίκους είχαν, ούτε κινδύνευαν από τους πειρατές. Η γνώμη αυτή για την εγκατάσταση Κρητικών προσφύγων στα πίσω χωριά στηρίζεται:

α) στο ότι οι κάτοικοι των χωριών αυτών μοιάζουν στη φυσιογνωμία με τους Κρητικούς.
β) στην ομοιότητα της προφοράς και ιδίως του «και» που προφέρονται σαν «Τσε» και
γ) Στα Κρητικά επώνυμα, που έχουν πολλοί κάτοικοι των πισινών χωριών.

Παραθέτουμε χαρακτηριστικά μερικά επώνυμα, που έχουν μέχρι σήμερα άνθρωποι που γεννήθηκαν στα πισινά χωριά ή κατάγονται από αυτά: Αθανασουλάκης, Αποστολάκης, Αλεξανδράκης, Αρφανάκης, Βαλσαμάκης, Βασιλάκης, Γιαννουκάκης, Δημάκης, Ζαχαράκης, Καπετανάκης, Κωνσταντάκης, Λιακάκης, Μυρτιάκης, Οικονομάκης, Παπαδάκης, Ρουσάκης, Στρατηγάκης, Χριστοδουλάκης. Όλα αυτά τα Κρητικά επώνυμα και άλλα, που ίσως άλλαξαν με την πάροδο του χρόνου, είναι μία σοβαρή απόδειξη ότι κάποτε εγκαταστάθηκαν Κρητικοί στα πισινά χωριά ύστερα από κάποιο δυσμενές γι’ αυτούς ιστορικό γεγονός. Και τέτοιο γεγονός ασφαλές είναι η άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους.

Εκτός όμως από τους Κρητικούς πρόσφυγες και άλλοι Έλληνες κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας άφησαν τον τόπο τους, ο οποίος δεν τους έδινε ασφάλεια, είτε γιατί ήταν παράλιος, είτε γιατί κατοικούσαν σε αυτόν Τούρκοι, και εγκαταστάθηκαν στα πισινά χωριά όπου ήταν ασφαλής από τις λεηλασίες των πειρατών και από την αρπακτική μανία των Τούρκων. Αλλά και οι κλέφτες ακόμη, που είχαν βγει στα βουνά για να πολεμήσουν τους Τούρκους, σε αυτά τα χωριά έβρισκαν έστω και προσωρινά στοργή, ανακούφιση και φιλόξενη στέγη.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι οι ντόπιοι, που όπως είπαμε παραπάνω είχαν γίνει τελείως Έλληνες, οι Κρητικοί πρόσφυγες και οι έποικοι από άλλα μέρη είχαν την ίδια Εθνική συνείδηση μιλούσαν την ίδια γλώσσα πίστευαν στην ίδια θρησκεία και είχαν πλήρη επιμειξία μεταξύ τους ώστε σύντομα αποτέλεσαν ένα ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο στο οποίο υπήρχαν μόνο οι συνηθισμένες πνευματικές, οικονομικές και κοινωνικές διαφορές που είναι φυσικό να παρουσιάζονται μεταξύ των ατόμων και των οικογενειών μιας κοινωνίας.

Σχολή Μελέ

Στην καλλιέργεια και ανάπτυξη αυτής της Εθνικής ενότητας συντέλεσε και η λειτουργία της Σχολής του Γένους στη θέση «Μελέ». Η σχολή του Μελέ ιδρύθηκε τον δέκατο όγδοο αιώνα στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου που είναι κοντά στο χωριό Τσερνίτσα (νυν Αρτεμισία). Σ’ αυτήν δίδαξαν τα Ελληνικά γράμματα και την Ελληνική ιδέα της απελευθερώσεως του Γένους μεγάλοι δάσκαλοι κατά κανόνα κληρικοί και μαθητές της Σχολής υπήρξαν μεγάλες μορφές των Αγώνων του 1821. Από το ενιαίο και αδιάσπαστο Ελληνικό σύνολο που είχε δημιουργηθεί στην περιοχή των πίσω χωριών, γεννήθηκαν:

1) κατά τους τελευταίους χρόνους της δεκαετίας ο Οικουμενικός Πατριάρχης και εθνάρχης Προκόπιος ο Πελοποννήσιος (1785 – 1789) που γεννήθηκε στη Σίτσοβα και πέθανε σ’ αυτή εξόριστος

2) κατά την έναρξη του αγώνα του 1821 ο μητροπολίτης Ναυπλίου και Άργους Γρηγόριος Καλαμαράς που γεννήθηκε στη Σίτσοβα και πέθανε από τις στερήσεις και τις κακουχίες στην Τρίπολη, όπου εκρατήθει σαν όμηρος

3) ο θρυλικός ήρωας της Επαναστάσεως Νικήτας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς ο Τουρκοφάγος που γεννήθηκε στη Μεγάλη Αναστάσοβα και έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων

4) κατά τους πρώτους χρόνους μετά την απελευθέρωση ο Εθνικός ευεργέτης Πέτρος Δημάκης , που γεννήθηκε στη Μικρή Αναστάσοβα, πλούτισε σαν έμπορος στη Ρουμανία και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα δώρισε τη μεγάλη περιουσία του στο Κράτος με τον όρο να λειτουργεί στην περιοχή της πατρίδας του ένα «Αλληλοδιδακτικό» και ένα «Ελληνικό» σχολείο κατά το εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής εκείνης. Για τη στέγαση αυτών των σχολείων ο Πέτρος Δημάκης έκτισε με δικές του δαπάνες ένα μεγαλοπρεπές διδακτήριο διώροφο κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στη θέση «Μελέ». Σε αυτό εκτός από τις αίθουσες διδασκαλίας υπήρχαν αίθουσες για τη διαμονή του διδασκάλου και αίθουσες για τη διαμονή των μαθητών.

Το θαυμάσιο εκείνο διδακτήριο λειτούργησε από το 1857 μέχρι το 1902 όπου κατεστράφη από πυρκαγιά.

Αγώνας της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821

Στα χρόνια της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, η περιοχή των πισινών χωριών, λόγω της μορφολογίας του εδάφους και τις απουσίας των Τούρκων, χρησιμοποιήθηκε σαν ασφαλές ορμητήριο για τον αγώνα εναντίον των Τούρκων και οι πισινοχωρίτες πρόθυμοι έτρεξαν στον αγώνα με άξιους οπλαρχηγούς μεταξύ των οποίων ήταν και ο Γεώργιος Βασιλάκης από τη Σίτσοβα που προήχθη σε χιλίαρχο το 1825 και δολοφονήθηκε στη Σίτσοβα το 1828.

Ιδιαίτερη σημασία είχε το ιερό μοναστήρι του Μαρδακίου που βρισκότανε στον μέσο του δρόμου που ξεκίναγε από τα χωριά της Αρκαδίας πέρναγε από τα πισινά χωριά και κατέληγε στα χωριά της Μάνης. Έτσι το μοναστήρι του Μαρδακίου χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές σαν τόπος συγκεντρώσεως των μεγάλων οπλαρχηγών Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Κεφάλα κ.λ.π. οι οποίοι συσκέπτονταν σε αυτό και έπαιρναν τις μεγάλες αποφάσεις. Έτσι συνήλθαν εκεί στις 18 Μαρτίου 1821 οι οπλαρχηγοί και αποφάσισαν να πάρουν την Καλαμάτα, πράγμα που έγινε στις 23 Μαρτίου 1821.

Οι πισινοχωρίτες εκτός από το υψηλό Εθνικό φρόνημα που τους διέκρινε είχαν και ζωηρό θρησκευτικό συναίσθημα πράγμα που το αποδεικνύουν οι πολλές εκκλησίες και τα πολλά μοναστήρια που υπήρχαν στην περιοχή τους. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τα ονόματα μοναστηριών που υπήρχαν επί Τουρκοκρατίας π.χ. Κοιμήσεως της Θεοτόκου Μαρδακίου κοντά στη Μεγάλη Αναστάσοβα, Ζωοδόχου Πηγής, Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και Αγίου Αντωνίου κοντά στη Σίτσοβα, Δώδεκα Αποστόλων κοντά στη Μικρή Αναστάσοβα, Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου ή Μελέ κοντά στη Τσερνίτσα και Κοιμήσεως της Θεοτόκου - Σιδερόπορτας κοντά στο Καρβέλι.

Νομός Λακωνίας: Δήμος, Κοινότητα

Ελαφονήσου | Καρυών

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης : Διοικητική διαίρεση νομού Λακωνίας

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης

1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

Αλαγονία (αρχαία πόλη)

.