Άγιος Ζαχαρίας Γράμμου

Περιφέρεια : Δυτική Μακεδονία
Νομός : Καστοριάς

Ο Άγιος Ζαχαρίας Γράμμου αρχικά ήταν ένα μοναστήρι στην σημερινή Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς που αργότερα σε κοντινή απόσταση δημιουργήθηκε και ένας ομώνυμος οικισμός[1].

Γεωγραφία

Βρίσκεται δίπλα στα Ελληνοαλβανικά σύνορα, στον κεντρικό Γράμμο (υψόμετρο 1.200 μ.) και δίπλα στις αρχές του ποταμού Αλιάκμονα (Άνω Αλιάκμονας)[2]. Απέχει 30 χλμ. δυτικά από το Νεστόριο.

Ιστορία της Μονής

Το μοναστήρι ιδρύθηκε περίπου στα τέλη του 16ου αιώνα. Μετά την καταστροφή του Λινοτοπίου το 1769, μετά τα "Ορλωφικά", από τους Τουρκοαλβανούς[1] εγκαταστάθηκε εκεί μουσουλμανικός πληθυσμός που μετέτρεψε την εκκλησία σε τζαμί. Αργότερα ο ναός μετατράπηκε σε έναν αχυρώνα. Μετά την ενσωμάτωση και αυτής της περιοχής στην ελληνική επικράτεια το 1913 έγιναν προσπάθειες συντήρησης και ανακατασκευής της. Σήμερα έχει απομείνει μόνο το κτίσμα του ναού σε κακή κατάσταση. Διακρίνονται όμως τα ίχνη των κελιών και ο νάρθηκας είναι μισοερειπωμένος.
Εσωτερικός διάκοσμος

Εσωτερικά ο σταυροειδής με τρούλο ναός ήταν κατάγραφος με τοιχογραφίες που πιστοποιούν την αξία των καλλιτεχνών και τις αναζητήσεις της μεταβυζαντινής τέχνης. Η ζωγραφική είναι του 17ου αιώνα, όπως επιβεβαιώνεται από μια επιγραφή που υπάρχει στη νότια πλευρά, πάνω από το παράθυρο.

"ΔΕΗĊΙĊ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕ....ΕΝ ΕΤΕΙ ΑΧΟΑ" 1671[3]

Το 1990 ο ναός ανακηρύχθηκε πολιτιστικό μνημείο.[4]
Εσωτερικές εικονογραφήσεις

Διοικητικά

Ο οικισμός αναφέρεται το 1918 με το όνομα Ζαγάρι στο ΦΕΚ 259Α - 29/12/1918 να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Γιαννοβαίνης (Γιαννοχωρίου) που ανήκε στο νομό Φλωρίνης. Το 1927 μετονομάζεται σε Άγιος Ζαχαρίας και το 1940 καταργείται[5].
Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Στη Μονή του Αγίου Ζαχαρία
Το Λινοτόπι και οι ζωγράφοι του.
Η Μονή του Αγίου Ζαχαρία στον Γράμμο και η βλάχικη επιγραφή του

Παραπομπές

«Μνημεία και Ιστορικοί Τόποι». Δήμος Νεστορίου (στα Αγγλικά). 21 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2019.
«Στη Μονή του Προφήτου Ζαχαρία». www.cyberotsarka.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2019.
Συλλογικό έργο, επιμ.Νίκος Δόϊκος «Καστοριανά μνημεία-Μακεδονική κληρονομιά» σ. 137 εκδ. Χρωμογραφή, 1995
Διαρκής κατάλογογος των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της Ελλάδας
«ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε.». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2019.