Περιφέρεια : Κεντρική Μακεδονία
Νομός : Χαλκιδικής

Ο Άγιος Νικόλαος είναι μεγάλος οικισμός που βρίσκεται στη Χαλκιδική και ανήκει στο Δήμο Σιθωνίας. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή (2001), το δημοτικό διαμέρισμα Αγίου Νικολάου έχει 2.292 κατοίκους, ενώ ο δήμος, με έδρα τη Νικήτη, 8.891.

Ιστορία

Στην ευρύτερη περιοχή του Αγίου Νικολάου έχουν εντοπιστεί ίχνη προϊστορικών οικισμών. Βορειοανατολικά του σημερινού οικισμού, στη θέση Πύργος, αναπτύχθηκε στα κλασικά χρόνια ο οικισμός Σίγγος από τον οποίο έλαβε το όνομά του ο Σιγγιτκός κόλπος, μετέπειτα επονομασθείς του Αγίου Όρους που χωρίζει τις χερσονήσους Σιθωνίας και Άθω.

Το σύγχρονο χωριό σχηματίστηκε από την ένωση δύο οικισμών: του Αγίου Νικολάου, όπου κατοικούσαν πρόσφυγες από τη Μάνη, και του Αγίου Γεωργίου, κατοικούμενου από ντόπιους Χαλκιδικιώτες. Κατ' άλλους η ονομασία οφείλεται στη μονή Αγίου Νικολάου του Χρυσοκαμάρου, μετόχι της μονής Ξενοφώντος του Άγίου Όρους, που βρισκόταν στη θέση Πύργος.

Οι κάτοικοι του Αγίου Νικολάου συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίοι αγωνιστές της επανάστασης του 1821 ήταν ο Ιωάννης (Γιαννάκης) Παπά, ο Τριαντάφυλλος Αστερίου και ο Στέργιος Παύλου[1] [Σημ. 1] [2] < Οι κάτοικοι συμμετείχαν επίσης και στο κίνημα του Τσάμη Καρατάσου το 1854. Η περιοχή απελευθερώθηκε από τους Οθωμανούς το 1912.
Το χωριό σήμερα

Οι κάτοικοι του Αγίου Νικολάου ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη μελισσοκομία, ενώ ανεπτυγμένη είναι και η δραστηριότητα στο χώρο του τουρισμού. Υπάρχει διθέσιο Νηπιαγωγείο, επταθέσιο Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και Ενιαίο Λύκειο. Η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού (Αστέρας Αγίου Νικολάου) αγωνίζεται στην Β' τοπική κατηγορία της ΕΠΣ Χαλκιδικής. Δραστηριοποιείται πολιτιστικός σύλλογος με την ονομασία "Βουρβουρού".

Διαθέτει Κέντρο Υγείας, Αστυνομικό Τμήμα, Ταχυδρομείο και Κοινοτικό Μέγαρο.
Πολιτιστικά στοιχεία

Υπάρχουν τρεις τοπικές εορτές: του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Παρασκευής. Η μεγάλη εκκλησία τιμάται στον Άγιο Γεώργιο ενώ η δεύτερη σε μέγεθος είναι αφιερωμένη στην πολιούχο Αγία Παρασκευή.

Στο πανηγύρι του Αγίου Νικολάου στον λόφο Βέτρυνο (Συντεταγμένες: 40°14'39"N 23°41'38"E ), μετά τη Θεία Λειτουργία, ανάβονται φωτιές για να καούνε οι θάμνοι γύρω από το εκκλησάκι, για να αποσυμφορηθεί από τα αγριόχορτα που μεγάλωσαν μέσα στον χρόνο.

Στο πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου η Θεία Λειτουργία τελείται στο παλιό εξωκκλήσι του Αγίου στην περιοχή Δημάνια (Συντεταγμένες: 40°14'55"N 23°40'27"E ). Μετά τη Λειτουργία, ετοιμάζονται μεζέδες και ποτά που συνοδεύονται από χορούς συνοδεία ζωντανής ορχήστρας.

Άλλο εξωκκλήσι του χωριού είναι αυτο της Αγίας Μαρίνας, το οποίο βρίσκεται λίγο έξω από τον οικισμό, στους πρόποδες του λόφου Γκούβαλη, στο οποίο τελείται η Θεία Λειτουργία την ημέρα της εορτής της αγίας.

Στο μεγαλύτερο πανηγύρι, αυτό της πολιούχου Αγίας Παρασκευής, οι εκδηλώσεις αρχίζουν νωρίτερα από τη μέρα της μνήμης της. Κάθε βράδυ στην πλατεία στήνεται λαϊκό παραδοσιακό γλέντι με τοπικές ή ξένες ορχήστρες. Το βράδυ της παραμονής οι πιστοί αγρυπνούν στον αυλόγυρο της εκκλησίας. Ανήμερα, μετά τη Θεία Λειτουργία, προσφέρεται "μπισκοτολούκουμο".

Παρόμοια πανηγύρια με φαγητό και χορό γίνονται του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος (πρώτο Σάββατο Σαρακοστής) στον Όρμο Παναγίας και την Καθαρή Δευτέρα στην πλατεία του χωριού.

Την Τρίτη του Πάσχα γίνεται η μεγάλη λιτανεία όλων των εικόνων του Αγίου Γεωργίου. Στη στάση που γίνεται στο εξωκκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στον Παπίδηλο, προσφέρονται κόκκινα αυγά, τυρί, ψωμί και κρασί για τους οδοιπόρους πιστούς που λιτανεύουν τα "Εικονίσματα" όπως αποκαλούν οι ντόπιοι τη λιτανεία αυτή. Η παράδοση θέλει την αρχή αυτής εκδήλωσης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Οι κάτοικοι πήγαιναν μέχρι τον Όρμο Παναγίας με τα πόδια και καθώς έσκυβαν να προσκυνήσουν τις εικόνες που ήταν αραδιασμένες στο πεζούλι των Αγίων Θεοδώρων, αντάλαζαν μυστικά τα σχέδιά τους για την Επανάσταση. Σήμερα η διαδρομή έχει μειωθεί και περιορίζεται περιμετρικά του χωριού.
Δ.δ. Αγίου Νικολάου

Εξέλιξη πληθυσμού
Έτος απογραφής Κάτοικοι
1928 1.587
1940 1.927
1951 2.027
1961 2.121
1971 2.071
1981 1.932
1991 1.982
2001 2.292
Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιδιωτική ιστοσελίδα με τουριστικές πληροφορίες για τον Άγιο Νικόλαο
Κατάλογος επαγγελματιών Αγίου Νικολάου
Σωματείο Τουριστικών Καταλυμάτων Αγίου Νικολάου "ΞΕΝΙΟΣ ΔΙΑΣ"

Παραπομπές

↑ Γενικά Αρχεία του Κράτους, Φάκελοι Αγωνιστών του 1821
↑ Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αριστεία Αγωνιστών του 1821

Σημειώσεις

↑ Από το ιστολόγιο του αρχαιολόγου Νικόλαου Παπαοικονόμου: doumbia-istoria.blogspot.com

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΙΘΩΝΙΑΣ
Δημοτική Κοινότητα Αγίου Νικολάου
Άγιος Νικόλαος, ο
Αϊμπελίτσι, το
Βουρβουρού, η
Γαλήνη, η (Δ.Κ.Αγίου Νικολάου)
Διάπορος, η
Ελαιώνας, ο
Ελιά, η (Δ.Κ.Αγίου Νικολάου)
Ζωγράφου, ο
Λαγονήσι, το
Όρμος Παναγίας, ο
Περιστέρι, το
Πύργος, ο
Σαλονικιού, η
Σχοινιά, τα
Φτερωτή, η
Δημοτική Κοινότητα Νέου Μαρμαρά
Αγία Κυριακή, η
Αζάπικο, το
Γαλήνη, η (Δ.Κ.Νέου Μαρμαρά)
Ήμερη Ελιά, η
Κέλυφος, η (νησίς)
Λιμάνι Καρρά, το
Νέος Μαρμαράς, ο
Παρθενών, ο
Σπαλαθρονήσια, τα (νησίς)
Στυλαδάριο, το
Δημοτική Κοινότητα Νικήτης
Ελιά, η (Δ.Κ.Νικήτης)
Νικήτη, η
Τοπική Κοινότητα Μεταγκιτσίου
Άγιοι Θεόδωροι, οι
Μεταγκίτσι, το

Νομός Χαλκιδικής : Δήμος Πολυγύρου | Ανθεμούντα | Αρναίας | Ζερβοχωρίων | Καλλικράτειας | Κασσάνδρας | Μουδανιών | Ορμυλίας | Παλλήνης | Παναγίας | Σιθωνίας | Σταγίρων-Ακάνθου | Τορώνης | Τριγλίας Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, δείτε επίσης Διοικητική διαίρεση νομού Χαλκιδικής