Άγιος Νικήτας Λευκάδας

.

Περιφέρεια : Ιόνια νησιά
Νομός : Λευκάδας

Ο Άγιος Νικήτας είναι χωριό της Λευκάδας.

Ιστορία

View Larger Map

Τη δεκαετία του 1970 αρχίζει σταδιακά η ανάπτυξη του τουρισμού που χαρακτηρί-ζει τη χρονική περίοδο που διαρκεί μέχρι σήμερα .Η συγκυρία αυτή αναζωογόνησε ασφαλώς το χωριό αλλά είχε σίγουρα και αρνητικές επιπτώσεις που όλοι κατανοού-με. Από το 1978 το χωριό έχει χαρακτηρισθεί από τις κρατικές αρχές ως παραδοσια-κός οικισμός και η ανέγερση οικοδομών στη περιοχή ακολουθεί αυστηρές προδια-γραφές που ελέγχονται από το γραφείο πολεοδομίας του νησιού .

Ιστορία
Αρχαιότητα

Φαίνεται ότι η περιοχή είχε κατοικηθεί κατά την αρχαιότητα. Ανασκαφές έχουν φέρει στην επιφάνεια ευρήματα που κατατάσσονται στην παλαιολιθική περίοδο, αλλά και νεότερα που προέρχονται από εγκαταστάσεις ανθρώπων της περιόδου από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Οι ψαράδες του χωριού έχουν επανειλημμένα ανασύρει από το βυθό της θάλασσας αντικείμενα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, όπως αγγεία, αμφορείς κ.ά. Επίσης, στη θέση Ελληνικά υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης παλαιών ανθρωπίνων δραστηριοτήτων . Η ίδια, εξ’ άλλου, ονομασία της τοποθεσίας αυτής, παραπέμπει στην εποχή πριν την επικράτηση του Χριστιανισμού. Εντύπωση ακόμη προκαλεί και η ύπαρξη ορισμένων πολύ παλαιών ελαιοδέντρων στη γύρω περιοχή.

Πρώτες αναφορές για το χωριό

Έρευνα στο Αρχειοφυλακείο Λευκάδος έδειξε ότι οι πρώτες αναφορές στο χωριό χρονολογούνται από το 1816, οπότε αναφέρεται σαν μαχαλάς του χωρίου Κάτω Εξανθείας (πρόκειται για το σημερινό χωριό Δρυμώνας). Ευρήματα σε παλιά σπίτια του χωριού, καθώς και η μικρή καμπάνα του Ναού, παραπέμπουν στη δεκαετία του 1830. Η σημερινή εικόνα του Αγίου Νικήτα στο τέμπλο του Ναού φέρει την χρονολογία 1848, ενώ στις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας αναγράφεται 1814. Σε εκκλησιαστικό έγγραφο, αναφέρεται ότι το 1841 έγινε χειροτονία του ιερέως Ευσταθίου Κατωπόδη εις το χωρίο Άγιος Νικήτας της περιοχής του χωρίου Εξανθείας.

Οι ιστορικές πηγές, επομένως, δείχνουν ότι ο οικισμός είναι σχετικά πρόσφατος. Εξάλλου, υπήρξε μεγάλη δραστηριότητα των πειρατών στις παραλιακές περιοχές της Λευκάδας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1477-1684 και κυρίως προς το τέλος αυτής. Φαίνεται, όμως, ότι το τοπωνύμιο, άρα και η εκκλησία υπήρξε από παλιότερα με κάποια ίσως διαφορετική μορφή και ανοικοδομήθηκε με την εγκατάσταση των κατοίκων. Για παράδειγμα, υπάρχει σε γκραβούρα ενετικός χάρτης του 1687 από το «Isolario» του Ιταλού γεωγράφου Βιτσέντζο Κορονέλι (1650-1718), ο οποίος ονομάζει τη περιοχή «Porto Angius», ενώ σε νεώτερο Ενετικό χάρτη του 1757 που σχεδιάστηκε από τον Girolamo Delanges αναφέρεται η σημερινή ονομασία του χωριού, χωρίς όμως να σημειώνεται η ύπαρξη κάποιου οικισμού στη περιοχή.

Σήμερα θεωρείται βέβαιο ότι οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής εγκαταστάθηκαν σταδιακά από το κοντινό χωριό Δρυμώνας στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Αντίθετα, είναι άγνωστο πότε και πώς ονομάστηκε η περιοχή Άγιος Νικήτας. Προφανώς σχετίζεται με τη λατρεία του Αγίου στον ομώνυμο ναό, αλλά η ίδρυσή του φαίνεται ότι πάει πολύ πίσω στο χρόνο, πιθανότατα πριν την Ενετική κατάκτηση της Λευκάδας (1684), οπότε τοποθετείται και η ίδρυση του Δρυμώνα

Σχετικά με τον Άγιο Νικήτα και το ναό του χωριού

Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι ο Άγιος είναι άγνωστος στην Ελλαδική Εκκλησία και δεν αναφέρεται πουθενά αλλού η ύπαρξη ναού η εικόνας του. Σύμφωνα με την παράδοση, οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού βρήκαν την εικόνα του Αγίου σε ερημική τοποθεσία χωρίς να γνωρίζουν ποιον ακριβώς απεικονίζει και μετά από επαφές με τις θρησκευτικές αρχές έκτισαν τον ομώνυμο ναό. Πάντως σώζεται μέχρι σήμερα στο ναό εικόνα του Αγίου, πιθανά του 18ου αιώνα, που πρέπει να εξυπηρετούσε τις λατρευτικές ανάγκες των πιστών πριν την ανοικοδόμησή του. Σίγουρα όμως υπάρχει ένα κενό μεταξύ των ανθρώπων που έδωσαν το όνομα στην περιοχή και των νέων του κατοίκων και αυτό ουσιαστικά μας πληροφορεί η παράδοση. Αυτό είναι ένα φαινόμενο που συναντάται συχνά στην ιστορία του νησιού , διότι οι καταστροφικοί σεισμοί κυρίως, αλλά και οι επιδημίες, καθώς και η συχνή εναλλαγή κατακτητών ερήμωναν μεγάλες περιοχές, ακόμη και ολόκληρο το νησί, για να εποικιστεί στη συνέχεια από κατοίκους άλλων περιοχών (π.χ. Θεσπρωτοί, Κρήτες, Χιώτες, Πρεβεζάνοι, Ακαρνάνες κ.ά.).

Τη χρονική αυτή περίοδο, συγκεκριμένα, εκτός από τη μετάβαση από την κυριαρχία των Τούρκων στην κυριαρχία των Ενετών, την οποία επακολούθησε αναδιανομή της γεωργικής γης, καθώς οι τελευταίοι, αφού έδιωξαν τους μουσουλμάνους, παραχώρησαν μεγάλες περιοχές στους δικούς τους συμμάχους, υπήρξε και επιδημία πανώλης το 1644, που σκότωσε 2000 άτομα, φονικοί σεισμοί κατά τα έτη 1612, 1613, 1625, 1630, 1704, καθώς και άλλες καταστροφές αργότερα, με αποτέλεσμα το 1716 το νησί να είναι σχεδόν έρημο. Καταστροφικοί σεισμοί αναφέρονται επίσης και κατά τις ημερομηνίες: 5 Ιουνίου 1722, 22 Φεβρουαρίου 1723, 30 Σεπτεμβρίου 1769 και ο καταστροφικότερος ίσως όλων στις 23 Μαρτίου 1783, που έγινε αισθητός στη Βενετία και κατέρρευσαν, εξ αιτίας του, στο νησί 855 σπίτια και 7 εκκλησίες.

Όλοι οι παραπάνω παράγοντες πιθανότατα συνέβαλλαν να εγκαταλειφθεί για κάποιο χρονικό διάστημα η περιοχή και να παραμείνει μόνο η εκκλησία του Αγίου Νικήτα, στην οποία οφείλεται η ονομασία του χωριού. Η ύπαρξη αυτού του κενού στην ιστορία του χωριού αποδεικνύεται εξάλλου από το γεγονός ότι οι κάτοικοί του στα μέσα του 18ου αιώνα φαίνεται πώς δεν γνώριζαν πώς να τιμούν τη μνήμη του Αγίου που τον είχαν ορίσει ως πολιούχο τους και ζήτησαν πληροφορίες από το Άγιο Όρος. Έτσι, κατόπιν αιτήματος των κατοίκων, ο Αγιορείτης μοναχός Ιάκωβος Μελενδύτης συνέγραψε το έτος 1861 μία ακολουθία του Αγίου, στον πρόλογο της οποίας αναφέρεται: «Χρή τους εγχωρίους Χριστιανούς ψάλλειν ετησίως…».

Ανάπτυξη του χωριού και αμπελουργία

Από την τελευταία 30ετία του 19ου αιώνα μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του '30 του 20ού αιώνα, είναι η περίοδος ακμής για το χωριό. Οι γύρω λόφοι μετατρέπονται σταδιακά σε χωράφια και κυρίως αμπελοκαλλιέργειες που παράγουν την εκλεκτή Λευκαδίτικη ποικιλία οίνου Βαρτζαμί, με το βαθύ κόκκινο χρώμα που το κάνει περιζήτητο στην Ευρώπη και ειδικότερα στη Γαλλία, όπου το χρησιμοποιούσαν για να επιτύχουν τον ιδανικό χρωματισμό στα δικά τους προϊόντα.

Η μη ύπαρξη οδικού δικτύου αυτή την εποχή και η φυσική θέση του χωριού ανάγκαζε τους παραγωγούς και των γύρω χωριών να προωθούν τα προϊόντα τους μέσω του Αγίου Νικήτα και έτσι εξελίχθηκε σε εμπορικό κέντρο και λιμάνι με τελωνείο. Ο Άγιος Νικήτας αποτέλεσε τότε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα διακίνησης κρασιών της Λευκάδας προς την Κέρκυρα, την Πρέβεζα και την Ιταλία. Η παραγωγή κρασιού στο Χωριό στις αρχές του 20ού αιώνα υπερέβαινε τους 500 τόνους, ενώ ο αριθμός των νοικοκυριών ήταν 30-40.

Φαίνεται πως αργότερα, οι Γάλλοι χρησιμοποίησαν τα εδάφη των αποικιών τους στη Μεσόγειο, όπως η Αλγερία, για να καλλιεργήσουν αντίστοιχες ποικιλίες αμπέλου, καθώς ήδη από το 18ο αιώνα η αμπελοκαλλιέργεια αποτελούσε μια τυπική απασχόληση των αποίκων στις Μεσογειακές ακτές της Αφρικής. Η μείωση της ζήτησης του κρασιού, πιθανά και η επιδημία «περονόσπορου» που αναφέρεται ότι έπληξε το 1900 τα αμπέλια του νησιού οδήγησαν σταδιακά στην εγκατάλειψη των αμπελώνων από τους χωρικούς και την ενασχόλησή τους με την καλλιέργεια της ελιάς κυρίως, αλλά και με την αλιεία. Παράλληλα, η ανάπτυξη της οδικής συγκοινωνίας, τα πρώτα φορτηγά αυτοκίνητα, εμφανίσθηκαν στη Λευκάδα τα έτη 1927-1928. Έτσι, τα γύρω χωριά συνδέθηκαν απευθείας με τη πρωτεύουσα και, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο φυσικός λιμένας του χωριού δεν παρείχε προστασία στα πλεούμενα από τους πολύ ισχυρούς βόρειους ανέμους στην περιοχή, το χωριό του Αγίου Νικήτα οδηγήθηκε σε παρακμή και απομόνωση.

Μεταπολεμική περίοδος

Τα χρόνια μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ακολούθησε ο Εμφύλιος και η δικτατορία. Η φτώχεια έπληξε και τον Άγιο Νικήτα όπως όλα τα χωριά της Λευκάδας. Η μετανάστευση συνεχίστηκε και μετά το 1950 με εντατικούς ρυθμούς, ερημώνοντας το Χωριό. Ένα άτυπο μνημείο της περιόδου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Ιταλικής κατοχής αποτελεί σήμερα το ερειπωμένο «Παρατηρητήριο» στην περιοχή Στρώμα, στο λόφο πάνω από τη παραλία του Μύλου. Για αυτή την περίοδο και για την περίοδο του Εμφυλίου, μπορεί να αντλήσει κανείς αρκετά στοιχεία από τη γενικότερη βιβλιογραφία που υπάρχει για όλο το νησί, όμως πολλές φορές τα συγγράμματα αυτά απέχουν από την αντικειμενική θεώρηση και είναι συνήθως επηρεασμένα από την παραταξιακή σκοπιά του εκάστοτε συγγραφέα.

Τη δεκαετία του 1970 αρχίζει σταδιακά η ανάπτυξη του τουρισμού που χαρακτηρίζει τη χρονική περίοδο που διαρκεί μέχρι σήμερα. Η συγκυρία αυτή αναζωογόνησε ασφαλώς το χωριό, αλλά είχε σίγουρα και αρνητικές επιπτώσεις. Από το 1978, το χωριό έχει χαρακτηρισθεί από τις κρατικές αρχές ως παραδοσιακός οικισμός και η ανέγερση οικοδομών στην περιοχή ακολουθεί αυστηρές προδιαγραφές, που ελέγχονται από το Γραφείο Πολεοδομίας του νησιού .

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License