Κωμιακή Νάξου

 

 

.

Περιφέρεια : Νότιο Αιγαίο
Νομός : Κυκλάδων

-- Δήμος Δρυμαλίας --

Η Κωμιακή (ή Κορωνίδα ή το επίσημο Κορωνίς) είναι χωριό της ορεινής Νάξου σε υψόμετρο 550-620 μέτρων, με 279 κατοίκους (απογραφή 2011).[1] Διοικητικά υπάγεται στην Τοπική Κοινότητα Κορωνίδος του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων της Περιφερειακής Ενότητας Νάξου της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου (κατά το Σχέδιο Καλλικράτης). Έχει χαρακτηριστεί από το 1988 παραδοσιακός οικισμός.[2][3]

Κωμιακή

View Larger Map

Η Παλαιότερα ανήκε στην άλλοτε επαρχία Νάξου του νομού Κυκλάδων. Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας αποτελούσε έδρα κοινότητας του δήμου Δρυμαλίας. Από 1 Ιανουαρίου 2011 αποτελεί ιδία έδρα της ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας Δρυμαλίας, του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων.

Η Κωμιακή (Κορωνίς) είναι το βορειότερο ορεινό χωριό της Νάξου. Βρίσκεται σε υψόμετρο 550-620 μέτρων στις κορυφογραμμές του όρους "Κόρωνος". Οι κατοικοί του ασχολούνται με την γεωργία την κτηνοτροφία, οικοδομικές δραστηριότητες και τον τουρισμό. Παλιότερα ήταν πρωτεύουσα του παλαιού Δήμου Κορωνίδος. Διαθέτει δημοτικό σχολείο και ο ιερός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου.

Η Κωμιακή κατοικείται από την προϊστορική εποχή, όπως αυτό καταδεικνύεται από το ίδιο το όνομά της που υποδηλώνει το κέντρο (Κώμη) πολλών μικρότερων οικισμών, αλλά και από τον μεγάλο αριθμό τάφων της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου (3500 π.Χ.) που βρίσκονται γύρω από το χωριό, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.

Το τοπωνύμιο "Κωμιακή" διασώζεται σε έγγραφα της Φραγκοκρατίας από τα μέσα του 15ου αιώνα σε λατινική γραφή "Chimiachi" (1449) και "Comiachi" (1537). Η πρώτη καταγραφή του τοπωνυμίου στα ελληνικά βρίσκεται σε δικαιοπρακτικό έγγραφο του 1639 (διαθήκη της Βαγιανής Χωριανού). Το όνομα "Κορωνίς" εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1834, όταν ιδρύθηκαν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος Δήμοι. Ένας από τους πέντε Δήμους της Νάξου ήταν ο Δήμος Κορωνίδος, που περιελάμβανε τους οικισμούς Απεράθου, Κωμιακή, Βόθροι, Σκαδό, Μάση, Κεραμωτή, ΑΠόλλωνα, Σκεπόνι, Χίλια Βρύση κ.λπ. Έδρα του Δήμου Κορωνίδος ορίστηκε ο οικισμός της Κωμιακής. Το ίδιο συνέβη και το 1912 όταν καταργήθηκαν οι Δήμοι και ιδρύθηκαν Κοινότητες. Η Κοινότητα Κορωνίδος είχε έδρα τον οικισμό της Κωμιακής και περιελάμβανε στα όριά της τους οικισμούς Κωμιακή, Απόλλωνα, Σκεπόνι, Χίλια Βρύση.

Στα βόρεια της Κωμιακής και κοντά στα τελευταία σπίτια και την "παλαιά βρύση της Χωστής" εντοπίστηκε στη θέση "Αξός" το 1995 από τον Κωμιακίτη φιλόλογο-συγγραφέα Νίκο Ι. Λεβογιάννη ο μοναδικός στη Νάξο Θολωτός Μυκηναϊκός τάφος. Τον τάφο αυτό είχε ανασκάψει το 1910 ο αρχαιολόγος Κλων Στέφανος, αλλά από τότε είχε ξεχαστεί ακόμη και η ύπαρξή του. Πρόκειται για κτίσμα διαστάσεων 3,60μ. η διάμετρος, και 2,40 το ύψος, που τοποθετείται στα τέλη του 15ου και τις αρχές του 14ου αιώνα π.Χ.

Κατά τον φιλόλογο Ν. Λεβογιάννη και άλλους (Δημ. Οικονομίδης, Στ. Φατούρος, Αικ. Παπαθωμά κ.λπ.) από το τοπωνύμιο αυτό πιθανολογείται ότι προέρχεται το τοπωνύμιο "Νάξος" . Το μνημείο αυτό συνδέεται απ' τους ερευνητές με τον τάφο άρχοντα της περιοχής ίσως δε και με τον πρώτο οικιστή της Νάξου τον βασιλιά Νάξο, ο οποίος ήρθε από την περιοχή της Μ. Ασίας επί κεφαλής οικιστών.

Το τοπωνύμιο "Αξός" διασώζεται όχι μόνο στην προφορική παράδοση, αλλά και σε δικαιοπρακτικά έγγραφα. Οι ντόπιοι αποκαλούν "Αξό" τον ίδιο τον τάφο. Κατά τους παραπάνω ερευνητές το όνομα της Νάξου προέρχεται από αυτό το τοπωνύμιο. Οι ίδιοι έχουν εντοπίσει παρόμοιο τοπωνύμιο στην Καππαδοκία (ελληνικό χωριό), στην Κρήτη (αρχαία πόλη). Το τοπωνύμιο αυτό συνδέεται γλωσσικά με το όνομα Νάξος. ( Νάξος > Αξία > Αξιά > Άξος >Αξός )

Στον παραθαλάσσιο οικισμό Απόλλωνα (ΒΑ. της Νάξου) βρίσκεται ένα από τα δυο αρχαία λατομεία της Νάξου στα οποία πρωτοξεκίνησε η μεγαλύτερη τέχνη της αρχαιότητας, η μαρμαρογλυπτική. Οί "κούροι" της Νάξου είναι οι αρχαιότεροι στον ελληνικό κόσμο και από το αρχαίο αυτό λατομείο του Απόλλωνα μεταφέρθηκαν στη Δήλο, αλλα και σε άλλα μέρη εκατοντάδες ημίεργα αγάλματα και μαρμάρινοι όγκοι. Στο αρχαίο λατομείο του Απόλλωνα έχει απομείνει ο υπερμεγέθης κούρος (11 μέτρα) του Θεού Διονύσου, δεκάδες τομές στα μάρμαρα και πολλά κομμάτια από μέλη αρχιτεκτονικά, αλλά και απομεινάρια από ημίεργους κούρους.
Στην κορυφή του λόφου του λατομείου και στη θέση "Γράμματα" υπάρχει η επιγραφή "όρος χωρίου ιερού Απόλλωνος" που χρονολογείται στα τέλη του 5ου και προς τις αρχές του 4ου αιώνα π. Χ. και πιθανώς ανήκει σε ιερό του Θεού που υπήρχε εκεί. Το όνομα του οικισμού προέρχεται από την επιγραφή αυτή.

Στο βουνό "Καλόγερος" ανατολικά του όρμου του Απόλλωνα κείτονται τα ερείπια του "κάστρου του Καλοέρου", που λειτουργούσε από την προϊστορική εποχή ως τους βυζαντινούς χρόνους και την τουρκοκρατία. Σώζονται ένας προϊστορικός πύργος με κυκλώπεια τείχη και μερικές από τις εγκαταστάσεις των βυζαντινών χρόνων (πύργοι, δωμάτια και δεξαμενές).

Στον όρμο του Απόλλωνα διασώζονται τα απομεινάρια του "αρχαίου λιμανιού του Απόλλωνα". Το καλοκαίρι του 2007 η αρχαιολόγος Αγγελική Σίμωσι, της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων τα εντόπισε (παλιός μόλος). Αναφορά στον αρχαίο μόλο του Απόλλωνα κάνει ο περιηγητής Ιγνάτιος Λίχτε, ηγούμενος της μονής Ιησουιτών στο κάστρο της Νάξου, στο βιβλίο του " Νάξος" που δημοσιεύτηκε σε μετάφραση του Γ. Κρέμου στο περιοδικο "Απόλλων εν Πειραιεί" (1892). Εκεί ο Λίχτε, που επισκέφτηκε τον Απόλλωνα την περίοδο 1680-1690, αναφέρει "...ο λιμένας δεν αξίζει διόλου, επειδή είναι το στόμιον αυτού πάρα πολύ ανοικτόν και υπόκειται εις τον βορειοανατολικόν άνεμον. Όμως ήτο ένα πρόχωμα (μώλος) από το οποίον απομένει μόνον τόσον όσον χρειάζεται διά να μην αλησμονηθεί ολοτελώς".

Από τον μόλο αυτόν φορτώνονταν στην αρχαιότητα οι μαρμάρινοι όγκοι και τα αγάλματα για να μεταφερθούν διά θαλάσσης στη Δήλο και αλλού. Η αρχαιολόγος Αγγ. Σϊμωσι, σε άρθρο της στο περιοδικό "Ναξιακά" (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 2007) με τίτλο "ένα αρχαίο λιμενικό έργο στον Απόλλωνα Νάξου" το χρονολογεί στον 6ο με 7ο αιώνα π.Χ. Αναφορές στονο αρχαίο μόλο του Απόλλωνα έχει κάνει παλαιότερα σε άρθρα του και ο Κωμιακίτης φιλόλογος Ν.Ι.Λεβογιάννης.

Ο ομότιμος καθηγητής της αρχαιολογίας Βασ. Λαμπρινουδάκης στην ανακοίνωσή του στο 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα η Νάξος διά μέσου των αιώνων" (Κωμιακή Νάξου 2008) αναφέρεται στην ύπαρξη αρχαίου λιμανιού στον Απόλλωνα και επισημαίνει ότι ο μόλος αυτός εξυπηρετούσε κατά την αρχαιότητα όχι μόνο την εξαγωγή μαρμάρινων έργων, αλλά και τη διακίνηση άλλων προϊόντων.

Στο ίδιο συνέδριο η καθηγήτρια της αρχαιολογίας στο Παν/μιο ΑΘήνών Γεωργία Κοκκορου - Αλευρά αναφέρεται επίσης σε σχετική ανακοίνωσή της στον αρχαίο αυτό μόλο.

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) με ομόφωνη απόφασή του (24.4.2012) οριοθέτησε ως ενάλιο αρχαιολογικό χώρο τον όρμο του Απόλλωνα για την προστασία του αρχαίου μόλου (ΦΕΚ 292/14.9.2012).

Στον Απόλλωνα και μέσα σοτν οικισμό έχει εντοπιστεί σε θεμέλια κτιρίων, πεζουλών κ.λπ. ο αρχαίος δρόμος, ένα μαρμαροστρωμένο καλντερίμι, πάνω στο οποίο μετέφεραν στη θάλασσα με το σύστημα της διολίσθησης τους μαρμάρινους όγκους για φόρτωση.

Ερείπια από προϊστορικά κάστρα (Ελληνικά) διασώζονται σε μεγάλη έκταση στις περιοχές Μυρίση-Κανά, Γυναικόπετρα Φανερωμένης, Τρυπητός.

Γνωστοί είναι επίσης οι μισοερειπωμένοι φράγκικοι πύργοι του Γριμάλδι στο Σκεπόνι, του Ντερεμόν στου Κανά, των Κόκκων στην Αγιά και το φράγκικο κάστρο στο κέντρο του οικισμού της Κωμιακής με το "πυργόσπιτο του Φράγκου".

Στην εκκλησία της Θεοσκέπαστης στην Κωμιακή διασώζονται αγιογραφίες των αρχών του 20ου αιώνα του Μυτιληνιού ζωγράφου Μαλούκη, στα πρόσωπα των οποίων αποτυπώνονται φυσιογνωμίες κατοίκων του χωριού την περίοδο που τις ζωγράφιζε ο καλλιτέχνης. Λόγω αυτής τους της ιδιαιτερότητας έχουν κηρυχθεί προστατευόμενο μνημείο απ' την Εφορία Βυζαντινών αρχαιοτήτων Κυκλάδων.

Από την Κωμιακή κατάγεται ο Οικουμενικός Πατριάρχης Άνθιμος Γ΄ , κατά κόσμον Σακελλάριος Χωριανόπουλος, ο οποίος διαδέχτηκε τον Ευγένιο ΣΤ΄, ο οποίος διετέλεσε Πατριάρχης επί έξ μήνες, αφού διαδέχτηκε τον απαγχονισθέντα από τους Τούρκους Γρηγόριο τον Ε΄. Ο Άνθιμος εκλέχτηκε Πατριάρχης όντας φυλακισμένος του Σουλτάνου επί 7μηνο για δεύτερη φορά. Ο Άνθιμος παρέμεινε στον Οικουμενικό θρόνο επί διετία (1822-1824), καθαιρεθείς απ΄ το Σουλτάνο, ο οποίος τον συνέλαβε με σκοπό να τον απαγχονίσει, αλλά τελικά τον εξόρισε στην περιοχή της Καππαδοκίας. ο Άνθιμος πριν εκλεγεί Πατριάρχης ήταν επί 20 έτη μητροπολίτης Σμύρνης. Στον προαύλιο χώρο της Θεοσκέπαστης Κωμιακής υπάρχει η προτομή του.

Από την Κωμιακή επίσης κατάγονται και άλλες σημαντικές προσωπικότητες όπως ο αγωνιστής του 1821 Νικόλαος Μυκόνιος, ο σημαντικότερος βιολάτορας της ναξιώτικης μουσικής παράδοσης Θεοφάνης Παντελιάς, ο οποίος έθεσε με την τέχνη και το ταλέντο του τις βάσεις για τη δημιουργία του λεγόμενου "νησιώτικου τραγουδιού", ο πρώτος ναξιώτης κομμουνιστής, απ' τους ιδρυτές της Ομοσπονδίας Οικοδόμων Ελλάδας Μήτσος Λεβογιάννης, ο οποίος εκτελέστηκε στη Θεσσαλονίκη το 1949.
Πληθυσμιακή εξέλιξη

Έτος	1835	1879	1889	1896	1907	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	560	1.425	1.203	1.391	1.319	1.320	1.346	1.370	1.091	1.033	690	443	359	298	279
Πηγές	[4]	[5]	[6]	[7]	[8]	[9]	[10]	[11]	[12]	[13]	[14]	[15]	[16]	[17]	[1]

Διοικητικές μεταβολές

Το 1835, με 560 κατοίκους (149 οικογένειες), προσαρτάται στον νεοϊδρυθέντα δήμο Κορωνίδος της επαρχίας Νάξου, με έδρα τον οικισμό της Κωμιακής.[4][18]
Το 1840, οι δήμοι της επαρχίας Νάξου μειώθηκαν από 10 σε 7. Ο δήμος Κορωνίδος είναι από αυτούς που καταργούνται και ο οικισμός της Κωμιακής προσαρτάται στο δήμο Απειράνθου.[19]
Το 1858, ο δήμος Κορωνίδος επανασχηματίζεται και ο οικισμός γίνεται πάλι έδρα του.[20]
Το 1912, αποφασίζεται οι οικισμοί που έχουν πάνω από 300 κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης, να αποτελέσουν αυτοτελείς κοινότητες. Ο δήμος της Κορωνίδος καταργείται και δημιουργείται η κοινότητα της Κορωνίδος, όπου ορίζεται έδρα της ο οικισμός της Κωμιακής (Κορωνίδας).[21]
Το 1940, το όνομα του οικισμού αλλάζει σε «Κορωνίς».[22]
Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), η κοινότητα Κορωνίδος καταργείται και ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Δρυμαλίας με έδρα τον οικισμό Χαλκείο.[23] Συγκεκριμένα, με το πρόγραμμα Καποδίστριας υπαγόταν στο Δημοτικό Διαμέρισμα Κορωνίδας, του Δήμου Δρυμαλίας, του νομού Κυκλάδων, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Νήσων Αιγαίου Πελάγους.[17]
Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), καταργείται ο δήμος Δρυμαλίας και ο οικισμός προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Νάξου & Μικρών Κυκλάδων.[24]

Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), αποτελεί μαζί με τους οικισμούς Αγιά ( 31 κ.), Απόλλωνα ( 129 κ.), Κάμπο ( 279 κ.), Μυρίση (55 κ.), Ταξιάρχη ( 22 κ.), Φαρακλό ( 5 κ.) και Χίλια Βρύση ( 42 κ.) την τοπική κοινότητα Κορωνίδος ( 594 κ.). Η τ.κ. Κορωνίδος υπάγεται στη δημοτική ενότητα Δρυμαλίας, του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, της περιφερειακής ενότητας Νάξου (του πρώην νομού Κυκλάδων), στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.[4]

Παραπομπές

«ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10848 (σελ. 374 του pdf), και σε μορφή Excel «Πίνακας αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ Πληθυσμού-Απογραφής 2011» στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 24/11/2017. Ανακτήθηκε 09/01/2018.
«ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΝΑΞΟY» από old.domiki.gr. Αρχειοθετήθηκε 01/09/2018. Ανακτήθηκε 31/08/2018.
«ΦΕΚ-504Δ-14/06/1988» από αναζήτηση ΦΕΚ. Ανακτήθηκε 31/08/2018.
ΦΕΚ Α4/1835 σελ. 31 και 38 (σελ. 3 και 10 του pdf ) από ΕΕΤΑΑ. Δημοσιεύθηκε 26 Φεβρ.1835. Αρχειοθετήθηκε 08/03/2018. Ανακτήθηκε 27/02/2018.
Ο οικισμός αναγράφεται Κωμιακή.«Πληθυσμός 1879», Μέρος τρίτον σελ. 97 (σελ. 182 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 25/04/2017. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
Ο οικισμός αναγράφεται Κωμιακή. «Πληθυσμός: απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889», σελ. 109 (σελ. 132 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 07/11/2017. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής του πληθυσμού κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896», σελ. 124 (σελ. 230 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 07/11/2017. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Στατιστικά αποτελέσματα της γενικής απογραφής του πληθυσμού κατά την 27 Οκτωβρίου 1907», σελ. 408 (σελ. 411 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 07/11/2017. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την απογραφή της 19 Δεκεμβρίου 1920», σελ. 182 (σελ. 203 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 07/06/2015. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 15-16 Μαϊου 1928», σελ. 215 (σελ. 235 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ.Αρχειοθετήθηκε 04/03/2016. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940», σελ. 243 (σελ. 267 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 25/04/2017. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογαφήν της 7ης Απριλίου 1951», σελ. 121 (σελ. 121 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 04/03/2017. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 19ης Μαρτίου 1961», Πίνακας 1, σελ. 275 (σελ. 345 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 06/03/2017. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971», σελ. 115 (pdf σελ. 115), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 24/10/2014. Ανακτήθηκε 8/1/2018.
«Αποτελέσματα απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 5ης Απριλίου 1981», σελ. 449 (σελ. 449 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 8/1/2018. Ανακτήθηκε 8/1/2018.
«Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991 κατά νομούς, επαρχίες, δήμους, κοινότητες και οικισμούς», σελ. 149 (σελ. 151 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ.Αρχειοθετήθηκε 20/08/2017. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«Απογραφή πληθυσμού - κατοικιών της 18ης Μαρτίου 2001», σελ. 268 (σελ. 270 του pdf), από ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 29/07/2017. Ανακτήθηκε 08/01/2018.
«1835 σχηματισμός Δήμων Νάξου»από orinosaxotis.blogspot.gr. Δημοσιεύθηκε 02/01/2015. Αρχειοθετήθηκε 09/03/2018. Ανακτήθηκε 09/03/2018.
«ΦΕΚ 22Α 18/12/1840» σελ. 104 και 115 (σελ. 2 και 13 του pdf), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 27/2/2018. Ανακτήθηκε 27/2/2018.
«ΦΕΚ 26Α 17/07/1858» σελ. 155 και 156 (σελ. 3 και 4 του pdf), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 16/03/2018. Ανακτήθηκε 16/03/2018.
«ΦΕΚ 261Α 31/8/1912» σελ. 1514 (σελ. 2 του pdf), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 16/06/2012. Ανακτήθηκε 27/02/2018.
«Το όνομα του οικισμού διορθώνεται σε Κορωνίς» από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 16/03/2018. Ανακτήθηκε 16/03/2018.
«ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997»σελ. 8815 (σελ. 27 του pdf ), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 30/03/2017. Ανακτήθηκε 27/02/2018.
«ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010»σελ. 1791 (σελ. 7 του pdf ), από ΕΕΤΑΑ. Αρχειοθετήθηκε 27/02/2018. Ανακτήθηκε 27/02/2018.

Γνωστοί είναι επίσης οι μισοερειπωμένοι φράγκικοι πύργοι στο Σκεπόνι, τον Κανά και την Αγιά.

Τ.δ. Κορωνίδος [ 572 ]

η Κορωνίς [ 310 ]
η Αγιά [ 24 ]
ο Απόλλων [ 104 ]
ο Κάμπος [ 50 ]
ο Μυρίσης [ 15 ]
ο Ταξιάρχης [ 25 ]

Γεωγραφία της Ελλάδας

Γεωγραφία της Ελλάδας : Αλφαβητικός κατάλογος

Α - Β - Γ - Δ - Ε - Ζ - Η - Θ - Ι - Κ - Λ - Μ -
Ν - Ξ - Ο - Π - Ρ - Σ - Τ - Υ - Φ - Χ - Ψ - Ω

Χώρες της Ευρώπης Άγιος Μαρίνος | Αζερμπαϊτζάν1 | Αλβανία | Ανδόρρα | Αρμενία2 | Αυστρία | Βατικανό | Βέλγιο | Βοσνία και Ερζεγοβίνη | Βουλγαρία | Γαλλία | Γερμανία | Γεωργία2 | Δανία | Δημοκρατία της Ιρλανδίας | Ελβετία | Ελλάδα | Εσθονία | Ηνωμένο Βασίλειο | Ισλανδία | Ισπανία | Ιταλία | Κροατία | Κύπρος2 | Λεττονία | Λευκορωσία | Λιθουανία | Λιχτενστάιν | Λουξεμβούργο | Μάλτα | Μαυροβούνιο | Μολδαβία | Μονακό | Νορβηγία | Ολλανδία | Ουγγαρία | Ουκρανία | ΠΓΔΜ | Πολωνία | Πορτογαλία | Ρουμανία | Ρωσία1 | Σερβία | Σλοβακία | Σλοβενία | Σουηδία | Τουρκία1 | Τσεχία | Φινλανδία Κτήσεις: Ακρωτήρι3 | Δεκέλεια3 | Νήσοι Φερόες | Γιβραλτάρ | Γκέρνσεϋ | Τζέρσεϋ | Νήσος Μαν 1. Κράτος μερικώς σε ασιατικό έδαφος. 2. Γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, αλλά θεωρείται ευρωπαϊκό κράτος για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. 3. Βρετανικό έδαφος μέσα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License