.
Ο Σίντνεϊ Λουμέτ (αγγλ. Sidney Lumet), (25 Ιουνίου 1924 - 9 Απριλίου 2011) ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός ταινιών που κατά τη διάρκεια της 50χρονης καριέρας του γύρισε περισσότερες από 50 ταινίες. Προτάθηκε 4 φορές για Όσκαρ Σκηνοθεσίας χωρίς όμως να το κερδίσει ποτέ. Γι' αυτό το λόγο η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών του παραχώρησε Τιμητικό Όσκαρ το 2005. Σημαντικότερες ταινίες του σκηνοθέτη είναι: Οι Δώδεκα Ένορκοι (Twelve Angry Men, 1957), Ο Φυγάς (The Fugitive Kind, 1959), Μακρύ ταξίδι μέσα στη νύχτα (Long Day's Journey into the Night, 1962), Ο Ενεχυροδανειστής (The Pawnbroker, 1964), Σέρπικο (Serpico, 1973), Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές (Murder on the Orient Express, 1974), Σκυλίσια Μέρα (Dog Day Afternoon, 1975), Το Δίκτυο (Network, 1976), Η Ετυμηγορία (The Verdict, 1982) και Τρέχοντας στο Κενό (Running on Empty, 1988).
Πρώτα Χρόνια
Ο Σίντνεϊ Λουμέτ γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβάνια το 1924. Ήταν γιος του ηθοποιού Μπαρούχ Λουμέτ και της χορεύτριας Γιουτζίνια Βέρμους, και οι δυο εβραϊκής καταγωγής και μέλη του γίντις θεάτρου της Νέας Υόρκης.[1], όπου ο Λουμέτ έκανε το ντεμπούτο του ως ηθοποιός σε ηλικία 5 ετών[2].
Κινηματογράφος
Ο Λουμέτ ξεκίνησε να εργάζεται ως σκηνοθέτης θεατρικών παραστάσεων και τηλεοπτικών σειρών στις αρχές της δεκαετίας του '50 και το 1957 σε ηλικία 33 ετών έκανε το ντεμπούτο του στον κινηματογράφο γυρίζοντας την ταινία Οι Δώδεκα Ένορκοι (Twelve Angry Men) η οποία είχε ως πρωταγωνιστή τον Χένρι Φόντα, με τον οποίο ο σκηνοθέτη γύρισε άλλες τέσσερις ταινίες. Η ταινία είχε ως θέμα τον κοινωνικό ρατσισμό και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ του Βερολίνου και χάρισε στο σκηνοθέτη την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ Σκηνοθεσίας.
Η ταινίες του είχαν τεράστια επιτυχία λόγω του γεγονότος ότι ήταν ικανός να σκηνοθετεί μεγάλους αστέρες του κινηματογράφου όπως τη Σοφία Λόρεν στην ταινία Μια Γυναίκα σαν κι Αυτή (That Kind of Woman, 1959), τον Μάρλον Μπράντο και την Άννα Μανιάνι στην ταινία Ο Φυγάς (The Fugitive Kind, 1959) και την Κάθριν Χέπμπορν και τον Τζέισον Ρόμπαρντς στην ταινία Μακρύ ταξίδι μέσα στη νύχτα (Long Day's Journey into the Night, 1962) (Όλοι οι ηθοποιοί της ταινίας βραβεύτηκαν για την ερμηνεία τους στο Φεστιβάλ των Καννών το 1962[3]). Σκηνοθέτησε ξανά τον Χένρι Φόντα στις ταινίες Ο Πόθος της Ράμπας (Stage Struck, 1958) όπου συμπρωταγωνίστησε με τους Κρίστοφερ Πλάμερ και Σούζαν Στράσμπεργκ και Συναγερμός του Θανάτου (Fail Safe, 1964) πλάι στον Γουόλτερ Ματάου. Το 1964 σκηνοθέτησε το Ροντ Στάιγκερ στην ταινία Ο Ενεχυροδανειστής (The Pawnbroker) σε ένα ρόλο που του χάρισε τη δεύτερή του υποψηφιότητα για Όσκαρ και την επόμενη χρονιά γύρισε την ταινία Ο Λόφος (The Hill, 1965) με τον Σον Κόνερι.
Κατά τη δεκαετία του '70 είχε ήδη καθιερωθεί στο χολιγουντιανό πάνθεον των σκηνοθετών και συνέχισε να σκηνοθετεί αποτελεσματικά ηθοποιούς όπως τον Αλ Πατσίνο στις ταινίες Σέρπικο (Serpico, 1973) και Σκυλίσια Μέρα (Dog Day Afternoon, 1975). Ανέλαβε επίσης τη σκηνοθεσία της κινηματογραφικής μεταφοράς του μυθιστορήματος της Άγκαθα Κρίστι Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές (Murder on the Orient Express, 1974) στο οποίο συμμετείχαν μεγάλοι αστέρες της περιόδου όπως ο Άλμπερτ Φίνεϊ, η Βανέσα Ρεντγκρέιβ, η Λορίν Μπακόλ, ο Άντονι Πέρκινς, ο Σον Κόνερι και η Ίνγκριντ Μπέργκμαν που κέρδισε το Όσκαρ Β' Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της. Το 1976 γύρισε την ταινία Το Δίκτυο (Network) ταινία που ασκεί κριτική στον κόσμο της τηλεόρασης με τους Πίτερ Φιντς, Γουίλιαμ Χόλντεν και Φέι Ντάναγουεϊ. Η ταινία χάρισε στη Ντάναγουεϊ Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου και στον Πίτερ Φιντς Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου, ενώ βραβεύτηκε συνολικά με 4 Όσκαρ.
Κατά τη δεκαετία του '80 σκηνοθέτησε σημαντικές ταινίες όπως Η Ετυμηγορία (The Verdict, 1982) με πρωταγωνιστές τους Πωλ Νιούμαν και Τζέιμς Μέισον, Το Επόμενο Πρωινό (The Morning After, 1986) με την Τζέιν Φόντα και Τρέχοντας στο Κενό (Running on Empty, 1988) με τον Ρίβερ Φίνιξ.
Τη δεκαετία του '90 γύρισε μια σειρά ταινιών που δεν επανέλαβαν την επιτυχία των προηγούμενων εγχειρημάτων του (μεταξύ των οποίων και η επανεκτέλεση της ταινίας του Τζον Κασσαβέτη Γκλόρια (Gloria) το 1999 με πρωταγωνίστρια την Σάρον Στόουν). Οι δυο του τελευταίες ταινίες Ένοχη Σιωπή (Find me Guilty, 2005) με τον Βιν Ντίζελ και Πριν ο Διάβολος Καταλάβει οτι Πέθανες (Before the Devil Knows You`re Dead, 2007) με τους Ίθαν Χοκ και Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν θεωρήθηκαν επιτυχημένες.
Προσωπική ζωή
Ο σκηνοθέτης υπήρξε παντρεμένος τέσσερις φορές κι είχε αποκτήσει δυο κόρες. Ο πρώτος του γάμος ήταν με την ηθοποιό Ρίτα Γκαμ.
Θάνατος
Ο Σίντεϊ Λουμέτ απεβίωσε στις 9 Απριλίου του 2011, σε ηλικία 86 ετών, στην οικία του στο Μανχάταν από λέμφωμα. Όταν ερωτήθηκε το 1997 σε συνέντευξη με ποιο τρόπο προτιμούσε να πεθάνει εκείνος απάντησε: Δε θα ήθελα να το σκέφτομαι. Δεν είμαι θρήσκος. Θα ήθελα όμως να μην καταλάβω χώρα. Θα προτιμούσα να με κάψουν και να ρίξουν τις στάχτες μου πάνω από το Ντελικατέσεν Κατς[4].
Την ημέρα της κηδείας του διάσημοι σκηνοθέτες όπως ο Γούντι Άλεν κι ο Μάρτιν Σκορσέζε απέτισαν φόρο τιμής στο σκηνοθέτη. Ο Άλεν τον αποκάλεσε τον κατεξοχήν σκηνοθέτη της Νέας Υόρκης, ενώ ο Μάρτιν Σκορσέζε δήλωσε ότι ο σκηνοθέτης εξερεύνησε τον τρόπο ζωής στη Νέα Υόρκη με κλασικές ταινίες όπως το Σέρπικο (Serpico), το Σκυλίσια Μέρα (Dog Day Afternoon) και ιδιαίτερα από την ταινία Τον Λέγαν Πρίγκιπα της Πόλης (The Prince of the City, 1982)[5].
Φιλμογραφία
| Έτος | Τίτλος | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| 1957 | Ο Δώδεκα Ένορκοι (12 Angry) | Υποψήφιοτητα - Όσκαρ Σκηνοθεσίας Υποψηφιότητα - Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας |
| 1958 | Ο Πόθος της Ράμπας (Stage Struck) | |
| 1959 | Μια Γυναίκα σαν κι Αυτή (That Kind of Woman) | |
| 1959 | Ο Φυγάς (The Fugitive Kind) | |
| 1961 | Ψηλά από τη Γέφυρα (A View from the Bridge) | |
| 1962 | Μακρύ ταξίδι μέσα στη νύχτα (Long Day's Journey into the Night) | |
| 1964 | Ο Ενεχυροδανειστής (The Pawnbroker) | |
| 1964 | Συναγερμός Θανάτου (Fail Safe) | |
| 1965 | Ο Λόφος (The Hill) | |
| 1966 | Όσα Κρύβει ο Ουρανός (The Group) | |
| 1967 | Η Κατάσκοπος του Λονδίνου (The Deadly Affair) | |
| 1968 | Bye Bye Braverman | |
| 1968 | Ο Γλάρος (The Sea Gull) | |
| 1969 | Η Συνάντησις (The Appointment) | |
| 1970 | King: A Filmed Record... Montgomery to Memphis | Ντοκιμαντέρ |
| 1970 | Ο Τελευταίος Κληρονόμος (Last of the Mobile Hot Shots) | |
| 1971 | Η Μεγάλη Ληστεία της Νέας Υόρκης (The Anderson Tapes) | |
| 1972 | Child's Play | |
| 1972 | Αυτή Είναι η Ιστορία μου (The Offence) | |
| 1973 | Σέρπικο (Serpico) | Υποψηφιότητα - Βραβείο BAFTA Σκηνοθεσίας |
| 1974 | Lovin' Molly | |
| 1974 | Έγκλημα στο Όριαν Εξπρές (Murder on the Orient Express) | Υποψηφιότητα - Βραβείο BAFTA Σκηνοθεσίας |
| 1975 | Σκυλίσια Μέρα (Dog Day Afternoon) | Υποψήφιοτητα - Όσκαρ Σκηνοθεσίας Υποψηφιότητα - Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας Υποψηφιότητα - Βραβείο BAFTA Σκηνοθεσίας |
| 1976 | Το Δίκτυο (Network) | Υποψήφιοτητα - Όσκαρ Σκηνοθεσίας Νίκη - Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας Υποψηφιότητα - Βραβείο BAFTA Σκηνοθεσίας |
| 1977 | Έκβους (Equus) | |
| 1978 | Ο Μάγος του Οζ (The Wiz) | |
| 1980 | Just Tell Me What You Want | |
| 1981 | Τον Λέγαν Πρίγκιπα της Πόλης (The Prince of the City) | Υποψήφιοτητα - Όσκαρ Διασκευασμένου Σεναρίου Υποψηφιότητα - Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας |
| 1982 | Θανάσιμη Παγίδα (Deathtrap) | |
| 1982 | Η Ετυμηγορία (The Verdict) | Υποψήφιοτητα - Όσκαρ Σκηνοθεσίας Υποψηφιότητα - Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας |
| 1983 | Ντάνιελ (Daniel) | |
| 1984 | Περιμένοντας την Γκάρμπο (Garbo Talks) | |
| 1986 | Η Γοητεία της Εξουσίας (Power) | |
| 1986 | Το Επόμενο Πρωινό (The Morning After) | |
| 1988 | Τρέχοντας στο Κενό (Running on Empty) | Υποψηφιότητα - Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας |
| 1989 | Οικογενειακή Υπόθεση (Family Business) | |
| 1990 | Επικίνδυνες Ερωτήσεις, Θανάσιμες Απαντήσεις (Q&A) | |
| 1992 | Μια Ξένη Ανάμεσά Μας (A Stranger Among Us) | |
| 1993 | Ενοχος σαν Αμαρτία (Guilty as Sin) | |
| 1997 | Βρώμικες Υποθέσεις στο Μανχάταν (Night Falls on Manhattan) | |
| 1997 | Σε Κωματώδη Κατάσταση (Critical Care) | |
| 1999 | Γκλόρια (Gloria) | |
| 2001–2002 | 100 Centre Street | Τηλεοπτική Σειρά |
| 2004 | Strip Search | Τηλεταινία |
| 2006 | Ένοχη Σιωπή (Find me Guilty) | |
| 2007 | Πριν ο Διάβολος Καταλάβει οτι Πέθανες (Before the Devil Knows You`re Dead) |
Παραπομπές
French, Philip (April 10, 2011). «Sidney Lumet, giant of American cinema, dies at 86 | Film | The Observer». The Observer (London: Guardian Media Group). Ανακτήθηκε στις April 10, 2011.
Honeycutt, Kirk (April 9, 2011). «Sidney Lumet Made New York City Star of His Films». The Hollywood Reporter. Ανακτήθηκε στις April 10, 2011.
«Festival de Cannes: Long Day's Journey into Night». festival-cannes.com. Ανακτήθηκε στις February 23, 2009.
Questions for Sidney Lumet, The New York Times Magazine, Nov. 23, 1997
«Director Sidney Lumet remembered by Hollywood stars». BBC. April 10, 2011. Ανακτήθηκε στις April 10, 2011.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Σίντνεϊ Λουμέτ, σελίδα στον ιστότοπο Cine.gr (Ελληνικά)
Σίντνεϊ Λουμέτ στο IMDb (Αγγλικά)
Κινηματογράφος, Ηθοποιοί, Σκηνοθέτες, Ταινίες
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
