.
Ο Σον Τζάστιν Πεν (Sean Justin Penn, 17 Αυγούστου 1960) είναι Αμερικανός ηθοποιός και σκηνοθέτης, βραβευμένος με δύο Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου για τις ταινίες Σκοτεινό Ποτάμι και Milk. Υπήρξε παντρεμένος με την τραγουδίστρια Μαντόνα καθώς και με την ηθοποιό Ρόμπιν Ράιτ.
Πρώτα βήματα
Γεννημένος στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια από γονείς ηθοποιούς ο Πεν και τα δυο του αδέλφια Κρις και Μάικλ Πεν ήρθαν σε επαφή με τον κόσμο του θεάματος σε πολύ μικρή ηλικία. Ο Πεν εμφανίστηκε σε μερικά επεισόδια της αμερικανικής σειράς της δεκαετίας του 70 Το μικρό σπίτι στο λιβάδι όταν ο πατέρας του κλήθηκε να σκηνοθετήσει μερικά απ´αυτά. Η πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση έγινε το 1981 στην ταινία Taps ενώ την επόμενη χρονιά εμφανίστηκε στο ρόλο του Τζεφ Σπίκολι στην μεγάλη εμπορική επιτυχία της δεκαετίας του 80 Πλακατζήδες και μπουμπούκια (Fast Times At Richmond High, 1982), ταινία της οποίας σχεδόν όλοι οι πρωταγωνιστές (Σον Πεν, Νίκολας Κέιτζ, Τζένιφερ Τζέισον Λι, Φίμπι Κέιτς και Φόρεστ Γουίτακερ) έγιναν μεγάλα ονόματα στο Χόλυγουντ για τα επόμενα χρόνια. Το 1985 γνωρίστηκε και παντρεύτηκε την τραγουδίστρια Μαντόνα ο δεσμός του με την οποία απασχόλησε πολύ τον κίτρινο τύπο και το διαζύγιο για τους δύο ήταν αναπόφευκτο, χώρισαν το 1989. Κατά τη διάρκεια του γάμου του με τη Μαντόνα συμπρωταγωνίστησε μαζί της στην ταινία Οι τυχοδιώκτες της Σαγκάης (Shanghai Surprise, 1986) που θεωρήθηκε αποτυχία. Ενώ το 1989 εμφανίστηκε μαζί με το Ρόμπερτ Ντε Νίρο στην ταινία του Νιλ Τζόρνταν Δεν είμαστε άγγελοι (We Are No Angels).
Πρώτοι αξιόλογοι ρόλοι
Ο Πεν στο Φεστιβάλ των Καννών το 1997
Η δεκαετία του 90 έκανε το άστρο του Πεν να λάμψει περισσότερο καθώς μαζί της ήρθαν κι οι πρώτοι του σοβαροί ρόλοι που τον καθιέρωσαν ως ένα απ'τους μεγαλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του. To 1991 είχε την πρώτη του επαφή με τη σκηνοθεσία, καθώς βρέθηκε πίσω από τις κάμερες για την ταινία Ο ινδιάνος δρομέας (The Indian Runner). Η συμμετοχή του πλάι στον Αλ Πατσίνο στην ταινία Ο νόμος του Καρλίτο έλαβε διθυραμβικές κριτικές κι ο ίδιος βρέθηκε υποψήφιος για πρώτη φορά για τη Χρυσή Σφαίρα Β' ανδρικού ρόλου, ενώ το 1996 έδωσε μία απ'τις πιο συγκλονιστικές ερμηνείες του στην ταινία Θα ζήσω (Dead Man Walking) πλάι στη Σούζαν Σαράντον. Ο Πεν προτάθηκε για πρώτη φορά για όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου για το ρόλο του εγκληματία Σαμ Πόνσλετ που πριν έρθει αντιμέτωπος με την ηλεκτρική καρέκλα μετανοεί. Η δεκαετία συνεχίστηκε με τη συμμετοχή του σε ανεξάρτητες παραγωγές στις οποίες έδινε πάντα καλές ερμηνείες. Το 1990 γνωρίστηκε και σύναψε μια θυελλώδη σχέση με την ηθοποιό Ρόμπιν Ράιτ Πεν με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Οι δυο τους παρά τους συνεχείς καυγάδες και χωρισμούς παντρεύτηκαν τελικά το 1996.
Τελική αναγνώριση
Στα τέλη της δεκαετίας του 90 συνεργάστηκε με το Γούντι Άλεν στην ταινία Συμφωνίες και ασυμφωνίες για την οποία έλαβε τη δεύτερη υποψηφιότητά του στα όσκαρ. Το ξεκίνημα της νέας δεκαετίας τον βρήκε να συμμετέχει σε τέσσερεις ταινίες με πιο σημαντικές τις: Στην κόψη του ξυραφιού (Up The Villa, 2000) και Πριν πέσει η νύχτα (Before Night Falls, 2000).
Το 2001 σκηνοθέτησε τη σύζυγό του Ρόμπιν και τον Τζακ Νίκολσον στην ταινία Η υπόσχεση (The Pledge), ενώ προτάθηκε ξανά για όσκαρ ερμηνείας για το Τ' Όνομά μου Είναι Σαμ (I Am Sam), όπου υποδύθηκε έναν νοητικά καθυστερημένο πατέρα ενός πανέξυπνου μικρού κοριτσιού, ενώ το 2003 σάρωσε τα όσκαρ και τις χρυσές σφαίρες για την ερμηνεία του στην ταινία Σκοτεινό Ποτάμι (Mystic River). Κέρδισε το όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου ενώ την ίδια χρονιά είχε συγκινήσει κοινό και κριτικούς και με τη συμμετοχή του στην ταινία 21 Γραμμάρια (21 grams). Η επιτυχία συνεχίστηκε και τα χρόνια που ακολούθησαν, το 2007 σκηνοθέτησε την ταινία Επιστροφή στην άγρια φύση (Into The Wild) που έλαβε διθυραμβικές κριτικές και το 2008, ο ρόλος του πρώτου ομοφυλόφιλου Αμερικανού γερουσιαστή Χάρβεϊ Μιλκ στην ταινία Milk του Γκας Βαν Σαντ του χάρισε το δεύτερο του όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου, όπου νίκησε τον συνυποψήφιό του Μίκι Ρουρκ που θεωρούταν το φαβορί. Το 2010 συμπρωταγωνίστησε με την Ναόμι Γουότς στην ταινία Παιχνίδια Συνομωσίας (Fair Game), ενώ ένα χρόνο αργότερα εμφανίστηκε μαζί με τους Μπραντ Πιτ και Τζέσικα Τσάστεϊν στην ταινία του Τέρενς Μάλικ Το Δέντρο της Ζωής (The Tree of Life).
Προσωπική ζωή
Ο Πεν υπήρξε παντρεμένος με τη Μαντόνα από το 1986 μέχρι και το 1989. Η θυελλώδης του σχέση με την τραγουδίστρια τελείωσε άδοξα με διαζύγιο, όταν η Μαντόνα υποστήριξε ότι ο ηθοποιός την κακοποιούσε.
Ο γάμος του με την Ρόμπιν Ράιτ πέρασε από σαράντα κύματα, το 2007 το ζευγάρι έκανε αίτηση διαζυγίου ενώ το 2008 απέσυρε την αίτηση κι η επανένωση ακολούθησε. Ένα χρόνο αργότερα Ρόμπιν Ράιτ κατέθεσε ξανά αίτηση διαζυγίου και δήλωσε ότι δεν υπήρχε πρόθεση επανασύνδεσης. Το διαζύγιο τους εκδόθηκε τελικά το 2010 μετά από 14 χρόνια γάμου.
Ο Πεν είχε συνάψει σχέσεις με τη Σούζαν Σαράντον τη δεκαετία του 80, καθώς και με την τραγουδίστρια Τζούελ.
Ο αδελφός του και επίσης ηθοποιός Κρις Πεν απεβίωσε το 2006.
Πολιτικός ακτιβισμός
Ο Σον Πεν τέθηκε ανοιχτά ενάντια στην κυβέρνηση του Τζορτζ Γ. Μπους και κατά του πολέμου στο Ιράκ. Το 2002 συμμετείχε στη σκηνοθεσία μιας σπονδυλωτής ταινίας με τίτλο 11'9"01 September 11 που εξιστορούσε τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001. Κάθε κομμάτι της ταινίας είναι σκηνοθετημένο από σκηνοθέτες διαφορετικής εθνικότητας.
Φιλμογραφία
Ως ηθοποιός
| Χρονιά | Αγγλικός τίτλος | Ελληνικός τίτλος | Ρόλος | Σημειώσεις/Βραβεία |
|---|---|---|---|---|
| 1981 | Taps | Ταπς, η σάλπιγγα της ανταρσίας | Cadet Captain Alex Dwyer | Ντεμπούτο |
| 1982 | Fast Times at Ridgemont High | Πλακατζήδες και μπουμπούκια | Jeff Spicoli | |
| 1983 | Summerspell | Buddy | ||
| Bad Boys | Michael O'Brien | |||
| 1984 | Crackers | Dillard | ||
| Racing with the Moon | Henry 'Hopper' Nash/Lou | |||
| 1985 | The Falcon and the Snowman | Daulton Lee | ||
| 1986 | At Close Range | Πυροβολισμός εξ επαφής | Brad Whitewood Jr. | |
| Shanghai Surprise | Οι τυχοδιώκτες της Σαγκάης | Glendon Wasey | ||
| 1987 | Dear America: Letters Home from Vietnam | Αφηγητής | ||
| 1988 | Cool Blue | Phil the Plumber | ||
| Colors | Τα χρώματα της βίας | Officer Danny McGavin | ||
| Judgment in Berlin | Guenther X | |||
| 1989 | Casualties of War | Απώλειες πολέμου | Sgt. Tony Meserve | |
| We're No Angels | Δεν είμαστε άγγελοι | Jim | ||
| 1990 | State of Grace | Χαριστική Βολή | Terry Noonan | |
| 1991 | Schneeweißrosenrot | ο ίδιος | ντοκιμαντερ | |
| 1992 | Cruise Control | Jeffrey | ταινία μικρού μήκους | |
| 1993 | The Last Party | Ο ίδιος | ντοκιμαντέρ | |
| Carlito's Way | Ο νόμος του Καρλίτο | David Kleinfeld | Υποψηφιότητα - Χρυσή Σφαίρα Β' ανδρικού ρόλου | |
| 1995 | Dead Man Walking | Θα ζήσω | Matthew Poncelet | Υποψήφιος - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου Υποψήφιος - Χρυσή Σφαίρα - Καλύτερη ερμηνεία σε δράμα Υποψήφιος - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου |
| 1997 | Loved | Τυφλό πάθος | Ο άνδρας του λόφο (Michael) | |
| She's So Lovely | Παράφορα ερωτευμένοι | Eddie Quinn | Νικητής - Καλύτερος ηθοποιός στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών | |
| U Turn | Τυφλή στροφή | Bobby Cooper | ||
| The Game | Το παιχνίδι | Conrad Van Orton | ||
| Hugo Pool | Strange Hitchhiker | |||
| 1998 | Hurlyburly | Άνω κάτω | Eddie | |
| The Thin Red Line | Η λεπτή κόκκινη γραμμή | 1st Sgt. Welsh | ||
| 1999 | Being John Malkovich | Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς | Ο ίδιος | uncredited |
| Sweet and Lowdown | Συμφωνίες και ασυμφωνίες | Emmett Ray | Υποψήφιος - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου Υποψήφιος - Χρυσή Σφαίρα - Καλύτερη ερμηνεία σε κωμωδία ή μιούζικαλ Υποψήφιος - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου |
|
| 2000 | A Constant Forge | Ο ίδιος | ντοκιμαντέρ | |
| Up at the Villa | Στην κόψη του ξυραφιού | Rowley Flint | ||
| Before Night Falls | Πριν πέσει η νύχτα | Cuco Sánchez | ||
| The Weight of Water | Οι μνήμες του νερού | Thomas Janes | ||
| 2001 | Dogtown and Z-Boys | Αφηγητής | ντοκιμαντέρ | |
| The Beaver Trilogy | Groovin' Larry (segment Beaver Kid 2) | |||
| Scene Smoking: Cigarettes, Cinema & the Myth of Cool | Ο ίδιος | ντοκιμαντέρ | ||
| See How They Run | Ο ίδιος | ντοκιμαντέρ | ||
| I Am Sam | Τ' Όνομά μου Είναι Σαμ | Sam Dawson | Υποψήφιος - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου Υποψήφιος - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου |
|
| 2003 | It's All About Love | Όλα για την αγάπη | Marciello | |
| Mystic River | Σκοτεινό Ποτάμι | Jimmy Markum | Νικητής - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου Νικήτής - Χρυσή Σφαίρα - Καλύτερη ερμηνεία σε δράμα Υποψήφιος - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου Υποψήφιος - Βραβείο BAFTA |
|
| 21 Grams | 21 γραμμάρια | Paul Rivers | Υποψήφιος - Βραβείο BAFTA | |
| 2004 | The Assassination of Richard Nixon | Η δολοφονία του Ρίτσαρντ Νίξον | Samuel J. Bicke | |
| 2005 | The Interpreter | Η διερμηνέας | Tobin Keller | |
| 2006 | All the King's Men | Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά | Willie Stark | |
| 2008 | Milk | Milk | Harvey Milk | Νικητής - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου Νικητής - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου Υποψήφιος - Χρυσή Σφαίρα - Καλύτερη ερμηνεία σε δράμα Υποψήφιος - Βραβείο BAFTA |
| Witch Hunt | Αφηγητής | ντοκιμαντέρ | ||
| 2010 | Fair Game | Παιχνίδια Συνωμοσίας | Joseph Wilson | |
| 2011 | The Tree of Life | Το Δέντρο της Ζωής | Adult Jack | |
| 2011 | This Must Be the Place | Εκεί που Χτυπά η Καρδιά μου | Cheyenne |
Ως Σκηνοθέτης
| Χρονιά | Αγγλικός τίτλος | Ελληνικός τίτλος | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|
| 1991 | The Indian Runner | Ο ινδιάνος δρομέας | Υποψηφιότητα στο φεστιβάλ του Λοκάρνο |
| 1995 | The Crossing Guard | Τρεις μέρες προθεσμία | Υποψηφιότητα - Χρυσή άρκτος στο Φεστιβάλ του Βερολίνου |
| 2001 | The Pledge | Η υπόσχεση | Υποψηφιότητα - Χρυσή άρκτος στο Φεστιβάλ του Βερολίνου |
| 2002 | 11'9"01 September 11 | βραβείο Σέζαρ | |
| 2007 | Into the Wild | Επιστροφή στην άγρια φύση |
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ο Σον Πεν στο cine.gr
Βραβείο Σέσιλ Ντε Μιλ (Cecil B. DeMille)
Σέσιλ Ντε Μιλ (1952) Ουώλτ Ντίσνεϊ (1953) Ντάριλ Ζάνουκ (1954) Τζιν Χέρσολτ (1955) Τζακ Γουόρνερ (1956) Μέρβιν Λι Ρόϊ (1957) Μπάντι Άντλερ (1958) Μορίς Σεβαλιέ (1959) Μπινγκ Κρόσμπυ (1960) Φρεντ Ασταίρ (1961) Τζούντι Γκάρλαντ (1962) Μπομπ Χόουπ (1963) Τζόσεφ Ε. Λιβάιν (1964) Τζέιμς Στιούαρτ (1965) Τζον Γουέιν (1966) Τσάρλτον Ίστον (1967) Κερκ Ντάγκλας (1968) Γκρέγκορι Πεκ (1969) Τζόαν Κρόφορντ (1970) Φρανκ Σινάτρα (1971) Άλφρεντ Χίτσκοκ (1972) Σάμιουελ Γκόλντουιν (1973) Μπέτι Ντέιβις (1974) Χαλ Μπ. Ουόλις (1975) Ουόλτερ Μίρις (1977) Ρεντ Σκέλτον (1978) Λουσίλ Μπολ (1979) Χένρι Φόντα (1980) Τζιν Κέλλυ (1981) Σίντνεϊ Πουατιέ (1982) Λόρενς Ολίβιε (1983) Πολ Νιούμαν (1984) Ελίζαμπεθ Τέιλορ (1985) Μπάρμπαρα Στάνγουικ (1986) Άντονι Κουίν (1987) Κλιντ Ίστγουντ (1988) Ντόρις Ντέι (1989) Όντρεϊ Χέπμπορν (1990) Τζακ Λέμμον (1991) Ρόμπερτ Μίτσαμ (1992) Λορίν Μπακόλ (1993) Ρόμπερτ Ρέντφορντ (1994) Σοφία Λόρεν (1995) Σον Κόνερι (1996) Ντάστιν Χόφμαν (1997) Σίρλεϊ Μακ Λέιν (1998) Τζακ Νίκολσον (1999) Μπάρμπαρα Στρέιζαντ (2000) Αλ Πατσίνο (2001) Χάρισον Φορντ (2002) Τζιν Χάκμαν (2003) Μάικλ Ντάγκλας (2004) Ρόμπιν Ουίλιαμς (2005) Άντονι Χόπκινς (2006) Γουόρεν Μπίτι (2007) Στίβεν Σπίλμπεργκ (2009) Μάρτιν Σκορτσέζε (2010) Ρόμπερτ Ντε Νίρο (2011) Μόργκαν Φρίμαν (2012) Τζόντι Φόστερ (2013) Γούντι Άλεν (2014) Τζορτζ Κλούνεϊ (2015) Ντένζελ Ουάσινγκτον (2016)
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
