.
Ο Τζορτζ Όρσον Γουέλς (George Orson Welles, 6 Μαΐου 1915 – 10 Οκτωβρίου 1985), γνωστός ως Όρσον Γουέλς, ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης θεάτρου και κινηματογράφου, ηθοποιός, σεναριογράφος και παραγωγός. Έγινε παγκοσμίως γνωστός το 1938 με τη ραδιοφωνική μετάδοση "Ο Πόλεμος Των Κόσμων". Σήμερα είναι κυρίως γνωστός για την ταινία του "Πολίτης Κέιν", θεωρούμενη από πολλούς ως μία από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Αν και πολλές από τις ταινίες του θεωρούνται πλέον κλασικής αξίας, τα περισσότερα κινηματογραφικά έργα που σκηνοθέτησε, συμπεριλαμβανομένου και του Πολίτη Κέιν, δεν γνώρισαν εμπορική επιτυχία στην εποχή τους. Το 1999 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον κατέταξε στην 16η θέση στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών[1].
Βιογραφία
Ο Γουέλς γεννήθηκε στην πόλη Κενόσα του Ουισκόνσιν το 1915. Το 1919 μετά το διαζύγιο των γονιών του μετακόμισε στο Σικάγο. Ήταν το δεύτερο παιδί του εφευρέτη Richard Hodgdon Head Welles και της πιανίστριας Beatrice Ives. Θεωρήθηκε παιδί θαύμα από μικρή ηλικία σε ασχολίες όπως το πιάνο, το σχέδιο, η υποκριτική, η ποίηση και η ταχυδακτυλουργική. Στα εννιά του χρόνια έχασε την μητέρα του και στα δεκαπέντε τον πατέρα του. Μετά τον θάνατο των γονιών του, την ανατροφή του ανέλαβε ο Maurice Bernstein, γιατρός από το Σικάγο. Το 1931 φοίτησε στο Todd School της πόλης Woodstock στο Ιλλινόις.
Φιλμογραφία (επιλογές)
Σκηνοθέτης
Πολίτης Κέιν (Citizen Kane, 1941)
Οι Υπέροχοι Άμπερσον (The Magnificent Ambersons, 1942)
Κατάσκοποι της Σταμπούλ (Journey into Fear, 1943)
Ο Άγνωστος (The Stranger, 1946)
Η Κυρία από τη Σαγκάη (The Lady from Shanghai, 1947)
Μάκβεθ (Macbeth, 1948)
Οθέλλος (Othello, 1952)
Ο Κύριος Αρκαντίν (Mr. Arkadin, 1955)
Ο Άρχων του Κακού (Touch of Evil, 1958)
Η Δίκη (Le Procès, 1962)
Οι Καμπάνες του Μεσονυχτίου (Chimes at Midnight/Campanadas a medianoche, 1967)
The Immortal Story (1968)
Vérités et mesonges (1974)
Ηθοποιός
Πολίτης Κέιν (Citizen Kane, 1941)
Journey Into Fear (1943)
Ο Πύργος του Πόνου (Jane Eyre, 1944)
The Stranger (1946)
Tomorrow Is Forever (1946)
The Lady from Shanghai (1947)
MacBeth (1948)
Ο Τρίτος Άνθρωπος (The Third Man, 1949)
The Black Rose (1950)
Othello (1952)
Mr. Arkadin (1955)
Moby Dick (1956)
Touch of Evil (1958)
The Long, Hot Summer (1958)
Compulsion (1959)
Διεθνές Ξενοδοχείο (The V.I.P.s, 1963)
Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές (A Man for all Seasons, 1966)
Casino Royale (1967)
Chimes at Midnight (1967)
The Immortal Story (1968)
Bitka na Neretvi (1969)
Waterloo (1970)
Malpertuis (1971)
Voyage of the Damned (1976)
The Muppet Movie (1979)
The Transformers: The Movie (1986)
Βραβεία
Ο Όρσον Γουέλς τιμήθηκε από τη δεκαετία του '70 πολλές φορές με βραβεία για το σύνολο του έργου του και τη συνεισφορά του στον κινηματογράφο. Το 1971 του απονεμήθηκε τιμητικό Όσκαρ και το 1975 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου (AFI), του απένειμε το Lifetime Achievement Award. Μεταξύ άλλων τιμήθηκε ή ήταν υποψήφιος σε:
Όσκαρ:
1942
Καλύτερη ταινία - Citizen Kane (υποψηφιότητα)
Καλύτερη σκηνοθεσία - Citizen Kane (υποψηφιότητα)
Α' ανδρικός ρόλος - Citizen Kane (υποψηφιότητα)
Καλύτερο πρωτότυπο σενάριο - Citizen Kane
1943
Καλύτερη ταινία - The Magnificent Ambersons (υποψηφιότητα)
1971
Τιμητικό όσκαρ
Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας
1947
Χρυσός Λέοντας - The Stranger (υποψηφιότητα)
1970
Χρυσός Λέοντας για το σύνολο της καριέρας
Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών
1952
Χρυσός Φοίνικας - Othello
1959
Καλύτερος ηθοποιός - Compulsion
1966
Χρυσός Φοίνικας - Chimes at Midnight (υποψηφιότητα)
Τεχνικό βραβείο - Chimes at Midnight
Ειδικό τιμητικό βραβείο - Chimes at Midnight
Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου
1968
Χρυσή Άρκτος - The Immortal Story (υποψηφιότητα)
Χρυσές Σφαίρες
1982
Καλύτερος ηθοποιός σε δεύτερο ρόλο - Butterfly (υποψηφιότητα)
Χρυσά Βατόμουρα
1983
Χειρότερος ηθοποιός σε δεύτερο ρόλο - Butterfly (υποψηφιότητα)
Βιβλιογραφία
Δόικος Π, Η λογική των μορφών στον κινηματογράφο του Orson Welles,εκδ. «Ίνδικτος», Αθήνα, 2006.
Τόμσον Ντέιβιντ, Rosebud: Η ζωή του Όρσον Γουέλς, Μτφρ. Δημήτρης Νόλλας, εκδ.Πάπυρος, Αθήνα, 2009
Παραπομπές
«America's Greatest Legends» (registration required). AFI's 100 Years... 100 Stars. American Film Institute. 2005. Ανακτήθηκε στις October 17, 2008.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ο Όρσον Γουέλς στο allmovie.com
Ιστότοπος του Mercury Theatre
Οι εκατό καλύτερες Αμερικανικές ταινίες όλων των εποχών σύμφωνα με το AFI
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
