Ο Έντουαρντ Μοντγκόμερι Κλιφτ (Edward Montgomery "Monty" Clift, 17 Οκτωβρίου 1920 - 23 Ιουλίου 1966), γνωστότερος ως Μοντγκόμερι Κλιφτ, ήταν Αμερικανός ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου[1]. Ήταν ένθερμος υποστηρικτής της υποκριτικής μεθόδου του Στανισλάφσκι και οι ερμηνείες του χαρακτηρίζονται από έντονη φυσικότητα. Ο Κλιφτ στη σύντομη ζωή του συμμετείχε σε μόλις 17 ταινίες και προτάθηκε για βραβείο Όσκαρ 4 φορές[2].
Πρώτα χρόνια
Γεννημένος στην Ομάχα της Νεμπράσκα το 1920, ο Μοντγκόμερι Κλιφτ ήταν γιος του Γουίλιαμ Μπρουκς Κλιφτ, αντιπροέδρου της εθνικής τράπεζας της Ομάχα και της συζύγου του, Έθελ "Σάνι" Φογκ. Είχε μια δίδυμη αδερφή, τη Ρομπέρτα κι έναν μεγαλύτερο αδερφό, τον Γουίλιαμ Μπρουκς Κλιφτ το νεώτερο. Η μητέρα του Κλιφτ ανάθρεψε τα παιδιά της ως αριστοκράτες. Μια ομάδα εκπαιδευτικών είχε επιστρατευτεί για να κάνει μαθήματα κατ' οίκον στους γόνους της οικογένειας Κλιφτ. Ο Κλιφτ που έμαθε να μιλάει, γερμανικά, γαλλικά και ιταλικά, βρισκόταν στην εφηβεία του όταν πήγε σε κανονικό σχολείο και η προσαρμογή ήταν πολύ δύσκολη για εκείνον.
Πρώτες επιτυχίες
Στα 13 του, ο Κλιφτ, ξεκίνησε μια μακρά θητεία στο Μπρόντγουεϊ και στα 18 του άρχισε να αναλαμβάνει πρωταγωνιστικούς ρόλους. Στα 28 του έχοντας πρωταγωνιστήσει σε 10 θεατρικές παραστάσεις έκανε το ντεμπούτο του στο Χολιγουντ συμπρωταγωνιστώντας με τον Τζον Γουέιν στο γουέστερν του Χάουαρντ Χοκς Το κόκκινο ποτάμι (Red River, 1948). Δεύτερη του κινηματογραφική εμφάνιση την ίδια χρονιά ήταν στην ταινία του Φρεντ Τσίνεμαν Παιδιά χωρίς όνομα (The Search, 1948). Ο Κλιφτ δεν ήταν ευχαριστημένος με το σενάριο και ξανάγραψε μεγάλο μέρος, ενώ η νατουραλιστική του ερμηνεία εντυπωσίασε τους θεατές. Προτάθηκε για το Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου γι' αυτή του την ερμηνεία, αλλά το έχασε από τον Λώρενς Ολίβιε για την ταινία Άμλετ. Την επόμενη χρονιά συμπρωταγωνίστησε με την Ολίβια Ντε Χάβιλαντ στην κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Χένρι Τζέιμς Πλατεία Ουάσινγκτον, με τίτλο Η κληρονόμος. Ο Κλιφτ δεν είχε καλές σχέσεις τόσο με την Ντε Χάβιλαντ, όσο και με τους υπόλοιπους συντελεστές της ταινίας. Δεν ήταν ευχαριστημένος με το σενάριο κι εκμυστηρεύτηκε σε φίλους του ότι ήθελε να αλλάξει τους διαλόγους του με την Ντε Χάβιλαντ. Κατηγόρησε επίσης τη Ντε Χάβιλαντ για το γεγονός ότι επέτρεψε στο σκηνοθέτη Γουίλιαμ Γουάιλερ να διαπλάσει την ερμηνεία της. Ο Κλιφτ δεν έμεινε ευχαριστημένος από την ερμηνεία του κι αποχώρησε νωρίτερα κατά τη διάρκεια της πρεμιέρας της ταινίας[3]. Το 1950 έδωσε μια ακόμη αξιομνημόνευτη ερμηνεία στην ταινία Φλογισμένος διάδρομος (The Big Lift), αλλά η ταινία πάτωσε στο αμερικανικό box-office. Ο Μπίλι Γουάιλντερ έγραψε το ρόλο του ζιγκολό Τζο Γκίλις στην ταινία Η Λεωφόρος της Δύσης (Sunset Boulevard) αποκλειστικά για τον Κλιφτ, αλλά ο Κλιφτ αποφάσισε να τον απορρίψει την τελευταία στιγμή. Ο αντικαταστάτης του Γουίλιαμ Χόλντεν έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ Α΄ ανδρικού ρόλου για τον συγκεκριμένο ρόλο.
Χρόνια δόξας
Στην πρεμιέρα της ταινίας Μια θέση στον ήλιο
Στις αρχές της δεκαετίας του 50 ο Κλιφτ ήταν ο πιο περιζήτητος νέος σταρ του Χόλιγουντ. Μόνος του αντίπαλος ήταν ο Μάρλον Μπράντο που αναδείχτηκε επίσης εκείνη την περίοδο. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσπάθησαν να δημιουργήσουν αντιπαλότητα μεταξύ των δυο κι τους συνέκριναν μονίμως λόγω της κοινής τους καταγωγής (κι οι δύο ήταν από την Ομάχα) και του παρόμοιου τρόπου ερμηνείας[3]. Το 1951 ο Κλιφτ ερμήνευσε τον γνωστό του μέχρι σήμερα ρόλο στην ταινία Μια θέση στον ήλιο (A Place In The Sun), πλάι στην Ελίζαμπεθ Τέιλορ. Οι ερωτικές του σκηνές με την Τέιλορ ενίσχυσαν την εικόνα και των δυο ως συμβόλων του σεξ, ενώ λόγω αυτής τους της συνεργασίας θεωρούνται μέχρι και σήμερα ένα από τα πιο αξιομνημόνευτα κι ομορφότερα κινηματογραφικά ζεύγη[3]. Οι δυο τους δέθηκαν με μεγάλη φιλία, η οποία διήρκεσε μέχρι και το θάνατο του Κλιφτ[3]. Η ταινία ήταν τεράστια επιτυχία το 1951 κι ο Τσάρλι Τσάπλιν δήλωσε ότι επρόκειτο για την καλύτερη αμερικανική ταινία όλων των εποχών. Ο Κλιφτ έλαβε άλλη μια υποψηφιότητα για Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου και βρέθηκε συνυποψήφιος με τον Μπράντο που ήταν υποψήφιος για το Λεωφορείον ο πόθος (A Streetcar Named Desire, 1951). Οι δυο τους θεωρούνταν φαβορί κι ο Μπράντο που είχε συγκινηθεί από την ερμηνεία του Κλιφτ, ψήφισε εκείνον για το βραβείο. Ομοίως όμως έπραξε και ο Κλιφτ, ο οποίος ψήφισε τον Μπράντο ως νικητή εκείνη τη χρονιά. Νικητής όμως αναδείχτηκε ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ για την ταινία Η βασίλισσα της Αφρικής (The African Queen).
Ο Κλιφτ για έναν χρόνο δεν εμφανίστηκε σε καμιά ταινία κι επανήλθε το 1953 με τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία του Άλφρεντ Χίτσκοκ Η Εξομολόγηση (I Confess), όπου υποδύθηκε με πειστικότητα έναν καθολικό παπά[3]. Επόμενη ταινία του Κλιφτ ήταν το βραβευμένο με όσκαρ καλύτερης ταινίας Όσο υπάρχουν άνθρωποι (From Here To Eternity, 1953) του Φρεντ Τσίνεμαν. Ο Κλιφτ δούλεψε σκληρά για να καταφέρει να υποδυθεί τον στρατιώτη Προύιτ με φυσικότητα. Ο Προύιτ στρατιωτικός και στην πολεμική βάση του Περλ Χάρμπορ, πρώην πυγμάχος που αρνούνταν να κατέβει σε αγώνες παρά τις πιέσεις του διοικητή του, εξωτερίκευε τα συναισθήματά του παίζοντας σάλπιγγα. Ο Κλιφτ έμαθε να παίζει σάλπιγγα κι υποδύθηκε το θάνατο του Προύιτ με τέτοια φυσικότητα που έκανε όλο το κινηματογραφικό συνεργείο να κλάψει. Βρέθηκε πάλι υποψήφιος για το Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου, όπου θεωρούνταν φαβορί, αλλά έχασε από έναν έκπληκτο Γουίλιαμ Χόλντεν, που ούτε ο ίδιος δεν περίμενε να κερδίσει για την ταινία Ο καταδότης του θαλάμου 17 (Stalag 17, 1953). Άλλη μια ταινία που γύρισε το 1953, ήταν Ο τελευταίας σταθμός (The Indiscretion Of The American Wife aka Stazione Termini) σε σκηνοθεσία Βιττόριο ντε Σίκα. Ο ρόλος του, εκείνος ενός Ιταλού, ερωτευμένου με μια Αμερικανίδα που υποδύεται η Τζένιφερ Τζόουνς, έλαβε καλές κριτικές, αλλά η ταινία απέτυχε να προσελκύσει το κοινό[3].
Τα επόμενα τρία χρόνια ο Κλιφτ απείχε από τα κινηματογραφικά δρώμενα. Κατά τη διάρκεια αυτών των τριών χρόνων, απέρριψε τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στις ταινίες του Ηλία Καζάν Το λιμάνι της αγωνίας (On The Waterfront, 1954) και Ανατολικά της Εδέμ (East Of Eden) και εμφανίστηκε στη μεταφορά του θεατρικού του Άντον Τσέχωφ Ο γλάρος στο Μπρόντγουεϊ. Ο εθισμός του στο αλκοόλ και σε ναρκωτικές ουσίες κι η μάχη του με τον ίδιο του τον εαυτό τον είχαν καταβάλει, ο Κλιφτ οδηγούσε τον εαυτό του αργά αλλά σταθερά προς την αυτοκτονία. Το 1956 δέχτηκε να εμφανιστεί πλάι στην Ελίζαμπεθ Τέιλορ στην ταινία Όσα δε σβήνει ο χρόνος, (Raintree County, 1957).
Το ατύχημα
Το Μάιο του 1956, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του Όσα δε σβήνει ο χρόνος, ο Κλιφτ προσέκρουσε με το αυτοκίνητό του πάνω σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο, φεύγοντας από ένα πάρτι που έλαβε χώρα στο σπίτι της Τέιλορ και του τότε συζύγου της Μάικλ Γουάιλντινγκ. Μόλις ακούστηκε ο ήχος που προκλήθηκε από το ατύχημα η Τέιλορ έτρεξε προς το αυτοκίνητο του Κλιφτ απ' όπου τον ανέσυρε και τον βοήθησε να αναπνεύσει αφαιρώντας ένα δόντι που είχε σφηνωθεί στο λαιμό του. Ο Κλιφτ, που είχε σπάσει τη μύτη και την κάτω γνάθο, είχε κοπεί σε πολλά σημεία του προσώπου, υπέστη μια σειρά πλαστικών επεμβάσεων, αλλά η υπέροχη μορφή του προσώπου του είχε πλέον χαθεί καθώς παραμορφώθηκε[4].
Μετά τις επεμβάσεις ολοκλήρωσε τα γυρίσματα του Όσα δε σβήνει ο χρόνος. Οι παραγωγοί της ταινίας φοβούνταν ότι η ταινία θα έχανε χρήματα, αλλά ο Κλιφτ τους διαβεβαίωσε ότι θα είχε επιτυχία καθώς ο κόσμος θα είχε την περιέργεια να εντοπίσει τις διαφορές στο πρόσωπο του Κλιφτ πριν και μετά τις επεμβάσεις. Ο Κλιφτ συνέχισε να εθίζεται σε αλκοόλ και χάπια μετά το ατύχημα προκειμένου να εξαλείψει τους πόνους του ατυχήματος και να ξεχάσει το γεγονός ότι το κάλλος του προσώπου του είχε πλέον χαθεί. Στα 37 του έδειχνε πλέον πολύ μεγαλύτερος.
Τελευταίες ταινίες
Στην ταινία Τα απόρρητα της Νυρεμβέργης
Η καριέρα του στο Χόλιγουντ μετά το ατύχημα, έχει χαρακτηριστεί ως αργή αυτοκτονία[5], λόγω της κατάχρησης χαπιών και αλκοόλ. Επόμενη του ταινία ήταν το Γεννημένοι για την αμαρτία (Lonelyhearts, 1958), ενώ ακολούθησε η συνεργασία του με τον Μάρλον Μπράντο στο φιλμ του Έντουαρντ Ντμίτρικ Ο χορός των καταραμένων (The Young Lions). Το 1959 συνεργάστηκε για τρίτη και τελευταία φορά με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ στην κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού του Τένεσι Γουίλιαμς Ξαφνικά, Πέρυσι το Καλοκαίρι (Suddenly Last Summer, 1959). Στην ταινία του Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς συμμετείχε και η Κάθριν Χέπμπορν. Στη συνέχεια το 1960 πρωταγωνίστησε στην ταινία του Ηλία Καζάν Λάσπη στ' αστέρια (Wild River, 1960) και το 1961 έλαβε την τελευταία του υποψηφιότητα για Όσκαρ στην ταινία του Στάνλεϊ Κρέιμερ Τα απόρρητα της Νυρεμβέργης (Judgement at Nuremberg, 1961), όπου εμφανίστηκε μόλις δώδεκα λεπτά.
Την ίδια χρονιά εμφανίστηκε στην ταινία του Τζον Χιούστον Οι αταίριαστοι, (The Misfits), πλάι στην Μέριλιν Μονρόε και τον Κλαρκ Γκέιμπλ. Η ταινία αυτή έμελλε να είναι η τελευταία τόσο του Γκέιμπλ όσο και της Μονρόε. Ο Γκέιμπλ πέθανε λίγο μετά τη λήξη των γυρισμάτων κι η Μονρόε ένα χρόνο αργότερα. Το 1962 ο Κλιφτ πρωταγωνίστησε στην ταινία Φρόιντ: Απόκρυφα πάθη, ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα γύρισε την τελευταία του ταινία Ο λιποτάκτης (The Defector, 1966). Την ίδια χρονιά είχε υπογράψει για να εμφανιστεί πλάι στη φίλη του Ελίζαμπεθ Τέιλορ στην ταινία Ανταύγειες σε χρυσά μάτια (Reflections On A Golden Eye), που θα επισφράγιζε την τέταρτή τους συνεργασία, αλλά τον πρόφτασε ο θάνατός του από καρδιακή προσβολή[3].
Θάνατος
Ο Κλιφτ είχε περάσει όλη την ημέρα της 22ας Ιουλίου του 1966 στο σπίτι του στη Νέα Υόρκη, όπου ζούσε με τον γραμματέα του Λορέντσο Τζέιμς. Ο Τζέιμς στη 1 π.μ της 23ης πήγε στο δωμάτιό του για να τον καληνυχτίσει και τον ρώτησε αν ήθελε να δει την ταινία Οι αταίριαστοι την οποία πρόβαλε η τηλεόραση και στην οποία είχε πρωταγωνιστήσει ο Κλιφτ. Η απάντηση ήταν ένα απόλυτο "Όχι"[6]. Αυτή ήταν κι η τελευταία φορά που ο Κλιφτ μίλησε σε άνθρωπο. Στις 6 π.μ. της 23ης βρέθηκε να κείτεται γυμνός στο κρεβάτι του. Είχε πεθάνει σε ηλικία 46 ετών από έμφραγμα λόγω απόφραξης των στεφανιαίων αρτηριών.
Προσωπική ζωή
Ο Κλιφτ ήταν αμφισεξουαλικός, κάτι που τον ταλαιπώρησε καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η Πατρίτσια Μπόσγουορθ, φίλη της οικογένειας και συνεργάτιδα του Κλιφτ, δήλωσε ότι: Ο Μόντι είχε σχέσεις τόσο με άνδρες, όσο και με γυναίκες. Μετά το ατύχημά του, και παρά τα θεαματικά αποτελέσματα των επεμβάσεων, ο χρόνος δεν έσβησε τα σημάδια από το πρόσωπο και την ψυχή του, με αποτέλεσμα να προσθέσει στην προσωπική του ζωή το αλκοόλ και τα χάπια για τον πόνο, καταβάλλοντας έτσι την υγεία του. Ο ίδιος είχε δηλώσει: Αγαπώ τους άνδρες στο κρεβάτι, αλλά περισσότερο αγαπώ τις γυναίκες[3]. Έμεινε πιστός για μια ζωή στη φιλία του με τις: Ελίζαμπεθ Τέιλορ, Λίμπι Χόλμαν, Νάνσι Γουόκερ και Αν Λίνκολν. Με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ ήταν αχώριστος από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας τους, η Τέιλορ ήταν ερωτευμένη μαζί του ενώ εκείνος την είχε χαρακτηρίσει αδελφή ψυχή. Η ομοφυλοφιλία του Κλιφτ ήταν γνωστή στο Χόλιγουντ και αποτελούσε εμπόδιο για ρομαντικές σχέσεις με το αντίθετο φύλο.
Υποψηφιότητες για Όσκαρ
Βραβεία Ακαδημίας Κινηματογράφου
Υποψηφιότητες:
1948: Α΄ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Παιδιά χωρίς όνομα
1951: Α΄ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Μια θέση στον ήλιο
1953: Α΄ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Όσο υπάρχουν άνθρωποι
1961: Β΄ Ανδρικού Ρόλου για την ταινία Το απόρρητα της Νυρεμβέργης
Φιλμογραφία
Διάττων αστέρας στον ουρανό του Χόλυγουντ, ο Μοντγκόμερι Κλιφτ άφησε τη σφραγίδα του ως ηθοποιός: κάου μπόι στο Κόκκινο Ποτάμι (Red River, 1948), μικρομεσαίος αριβίστας στο Μια θέση στον ήλιο (A Place in the Sun, 1951), ιερέας δέσμιος του μυστηρίου της εξομολόγησης στην Εξομολόγηση (I Confess, 1952) του Άλφρεντ Χίτσκοκ, στρατιώτης στο Όσο υπάρχουν άνθρωποι (From Here to Eternity, 1953), ένας από τους Αταίριαστους (The Misfits, 1961) στην ταινία του Τζον Χιούστον. Ερμήνευε πάντα χαρακτήρες ευάλωτους, ευαίσθητους, διφορούμενους[7].
| Έτος | Ταινία | Ελληνικός τίτλος | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|
| 1948 | The Search | Παιδιά χωρίς όνομα | Υποψηφιότητα — Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου |
| Red River | Το κόκκινο ποτάμι | ||
| 1949 | The Heiress | Η κληρονόμος | |
| 1950 | The Big Lift | Φλογισμένος διάδρομος | |
| 1951 | A Place in the Sun | Μια θέση στον ήλιο | Υποψηφιότητα — Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου |
| 1953 | I Confess | Η Εξομολόγηση | Σκηνοθεσίας Άλφρεντ Χίτσκοκ |
| Stazione Termini ή Indiscretion of an American Wife | Ο τελευταίος σταθμός | Εναλλακτικός αγγλικός τίτλος: Terminal Station | |
| From Here to Eternity | Όσο υπάρχουν άνθρωποι / Από εδώ ως την αιωνιότητα | Υποψηφιότητα — Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου | |
| 1957 | Raintree County | Όσα δε σβήνει ο χρόνος | |
| "Operation Raintree" | Μικρού μήκους | ||
| 1958 | Lonelyhearts | Γεννημένοι για την αμαρτία | |
| The Young Lions | Ο χορός των καταραμένων | ||
| 1959 | Suddenly, Last Summer | Ξαφνικά, Πέρυσι το Καλοκαίρι | | |
| 1960 | Wild River | Λάσπη στ' αστέρια | Σκηνοθεσίας Ηλία Καζάν |
| 1961 | The Misfits | Οι αταίριαστοι | |
| 1961 | Judgment at Nuremberg | Τα απόρρητα της Νυρεμβέργης/Η δίκη της Νυρεμβέργης | Υποψηφιότητα — Όσκαρ Β' Ανδρικού Ρόλου Υποψηφιότητα - Βραβείο αγγλικής ακαδημίας κινηματογράφου (BAFTA) - Β' ανδρικός ρόλος Υποψηφιότητα - Χρυσή Σφαίρα - Β' ανδρικός ρόλος |
| 1962 | Freud | Φρόιντ: Απόκρυφα πάθη | |
| 1966 | The Defector | Ο λιποτάκτης |
Θεατρικές παραστάσεις
Fly Away Home (1935)
Jubilee (1935)
Yr. Obedient Husband (1938)
Eye On the Sparrow (1938)
Dame Nature (1938)
The Mother (1939)
There Shall Be No Night (1940)
The Skin of Our Teeth - Με τα δόντια (1942)
The Searching Wind (1944)
Foxhole in the Parlor (1945)
You Touched Me (1945)
The Seagull - Ο γλάρος (1954)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ο Μοντγκόμερι Κλιφτ στο imdb
Ο Μοντγκόμερι Κλιφτ στο cine.gr
Ο Μοντγκόμερι Κλιφτ στο ibdb
Παραπομπές
Obituary Variety, July 27, 1966.
«Montgomery Clift». Oscars.com. Ανακτήθηκε στις 2010-02-01.
Montgomery Clift: A Biography, by Patricia Bosworth
«Montgomery Clift Official Site». Cmgww.com. 1966-07-23. Ανακτήθηκε στις 2010-05-02.
Clarke, Gerald. "Books: Sunny Boy". Time Magazine 20 Feb 1978.
Patricia Bosworth, Montgomery Clift: a Biography. James had been hired to help Clift restore his health while he waited out a lawsuit with a movie studio.
Ιστορικό Λεύκωμα 1966, σελ. 138-139, Καθημερινή (1997)
Κινηματογράφος, Ηθοποιοί, Σκηνοθέτες, Ταινίες
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
