Μαντόνα

Η Μαντόνα Λουίζα Βερόνικα Τσικόνε (αγγλικά: Madonna Louise Veronica Ciccone) είναι μία Ιταλοαμερικανιδα μουσικός, συνθέτρια, στιχουργός, χορεύτρια, ηθοποιός και επιχειρηματίας, γεννημένη στις 16 Αυγούστου 1958. Κατά την διάρκεια της καριέρας της έχει κυκλοφορήσει πληθώρα επιτυχημένων δίσκων, μεταξύ των οποίων και τα πολυβραβευμένα True Blue, Like a Prayer, Ray of Light και Confessions on a Dance Floor.

Είναι γνωστή για τη συνεχή ανανέωση της εικόνας και της μουσικής της,[1] τα πρωτοποριακά μουσικά της βίντεο, την εκκεντρική και αμφιλεγόμενη προσωπικότητά της καθώς και την χρήση πολιτικών, θρησκευτικών και σεξουαλικών συμβόλων στη δουλειά της.[2][3] Η πλειοψηφία των κριτικών έχει εγκωμιάσει τις ποικίλες μουσικές παραγωγές της, πολλές εκ των οποίων θεωρούνται καινοτόμες για την εποχή τους. Ωστόσο, έχει δεχτεί δριμεία κριτική και ισχυρές αντιδράσεις από συντηρητικούς κύκλους και κυρίως από την Καθολική Εκκλησία, με την οποία έχει συγκρουστεί επανειλημμένα στο παρελθόν. Η μουσική και το στυλ της έχουν επηρεάσει πολλούς καλλιτέχνες ανά τον κόσμο και όλες τις νεότερες ποπ τραγουδίστριες. Θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά σύμβολα στην ιστορία[4] και είναι γνωστή παγκοσμίως ως η «Βασίλισσα της Ποπ», λόγω της διαχρονικής επιτυχίας της στα μουσικά δρώμενα και της ικανότητάς της να προσαρμόζεται και να καθιερώνει νέες τάσεις στη mainstream μουσική πραγματικότητα. Έχει κερδίσει 7 Βραβεία Γκράμι (από συνολικά 28 υποψηφιότητες), 2 Χρυσές Σφαίρες, 31 βραβεία Billboard, 3 American Music Awards και 26 βραβεία MTV (από 113 υποψηφιότητες). Το 2008 εισήχθη στο Rock and Roll Hall of Fame, ενώ το 1999 η Ένωση Αμερικανών Παραγωγών Ηχογραφημάτων (RIAA) την ανηκύρηξε ως την πιο εμπορική γυναίκα τραγουδίστρια του 20ού αιώνα.[5]

Σύμφωνα με τα περιοδικά TIME και Forbes, είναι μια από τις πιο ισχυρές γυναίκες του κόσμου και από το 2012 κατέχει πάνω από είκοσι ρεκόρ στο βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες.[6] Είναι η γυναίκα καλλιτέχνης με τις περισσότερες #1 επιτυχίες στα διεθνή τσαρτς, ενώ έχει αναγνωριστεί ως η πιο επιτυχημένη τραγουδίστρια όλων των εποχών, έχοντας πουλήσει πάνω από 330 εκατομμύρια δίσκους παγκοσμίως.[7] Το αμερικανικό μουσικό περιοδικό Billboard την κατέταξε στη δεύτερη θέση με τους πιο επιτυχημένους καλλιτέχνες στην ιστορία των Αμερικανικών charts, πίσω από το συγκρότημα των Beatles.[8] Tο 2013, η περιουσία της είχε ξεπεράσει το 1 δισεκατομμύριο δολάρια, με αποτέλεσμα να θεωρηθεί η πιο ακριβοπληρωμένη μουσικός στον κόσμο.[9]

Η περιοδεία της Sticky & Sweet Tour είναι η πιο κερδοφόρα περιοδεία από σόλο καλλιτέχνη όλων των εποχών, αφού τα κέρδη της έφτασαν τα 456 εκατομμύρια δολάρια.[10] Με την επόμενη περιοδεία της The MDNA Tour κατάφερε να έχει τις δύο πιο επιτυχημένες περιοδείες από γυναίκα μουσικό με κέρδη πάνω από 318 εκατομμύρια δολάρια.[11][12] Από το έτος 1990 μέχρι σήμερα, οι περιοδείες της έχουν αποφέρει πάνω από 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια, με αποτέλεσμα να θεωρείται η καλλιτέχνης με τις πιο κερδοφόρες παγκόσμιες περιοδείες στην ιστορία.

Ζωή και Καριέρα
1958 - 1981: Πρώτα χρόνια και η αρχή της καριέρας

Η Μαντόνα γεννήθηκε στο Μπέι Σίτι του Μίσιγκαν, στις 16 Αυγούστου του 1958. Ο πατέρας της, Σίλβιο Άντονυ Τσικκόνε (Silvio Anthony Ciccone), είναι πρώτης γενιάς Ιταλοαμερικανός (με ρίζες απ' το Pacentro στην Ιταλία), ενώ η μητέρα της, Madonna Louise, ήταν Γαλλοκαναδικής καταγωγής.[13] Ο πατέρας της εργαζόταν ως μηχανικός σχεδιασμού για τις εταιρείες Κράισλερ και General Motors. Δεδομένου ότι η Μαντόνα είχε το ίδιο όνομα με τη μητέρα της, τα μέλη της οικογένεια της την φώναζαν Little Nonni.[14] Έχει δύο μεγαλύτερα αδέλφια, τον Άντονυ (γεννημένο το 1956) και τον Μάρτιν (γεννημένο το 1957), και τρία μικρότερα, την Πώλα (γεννημένη το 1959), τον Κρίστοφερ (γεννημένο το 1960) και την Μέλανι (γεννημένη το 1962).[14] Μεγάλωσε με καθολικές αρχές στα προάστια του Ντιτρόιτ.[15] Μήνες πριν πεθάνει η μητέρα της από καρκίνο του μαστού, η Μαντόνα παρατήρησε αλλαγές στη συμπεριφορά και την προσωπικότητά της, παρόλο που δεν είχε καταλάβει το λόγο. Η μητέρα της δεν μπορούσε και δεν ήθελε να της εξηγήσει για την κατάστασή της, με αποτέλεσμα να ξεσπάει σε κλάματα όταν η Μαντόνα την ρώταγε τι έχει.[16] Τελικά πέθανε στην ηλικία των τριάντα ετών (1 Δεκεμβρίου 1963) και αυτό, όπως είπε η Μαντόνα, σημάδεψε ανεπανόρθωτα τη ζωή της και την έκανε αυτό που είναι σήμερα.
Bay City, Μίσιγκαν. Η πόλη που γεννήθηκε η Μαντόνα.

Τότε στράφηκε προς την γιαγιά της, με την ελπίδα να βρει κάποια παρηγοριά και κάποια μορφή της μητέρας της σε αυτήν. Κάθε φορά που ο πατέρας τους, τους έφερνε καινούργια οικονόμο στο σπίτι, μαζί με τα αδέλφια της επαναστατούσαν γιατί νόμιζαν ότι θα αντικαθιστούσε την αγαπημένη τους μητέρα. Σε μια συνέντευξη με το Vanity Fair, είπε πως έβλεπε τον εαυτό της όταν ήταν μικρή ως "Ένα μοναχικό κορίτσι που έψαχνε για κάτι. Δεν ήμουν επαναστατική με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Με ένοιαζε να είμαι καλή σε κάτι. Δεν ξύριζα τις μασχάλες μου και δεν φορούσα make-up όπως έκαναν τα υπόλοιπα κορίτσια. Όμως μελετούσα και είχα άριστους βαθμούς...ήθελα να γίνω κάποια".

Το 1966, ο πατέρας της παντρεύτηκε την τότε οικονόμο της οικογένειας Joan Gustafson, και έκαναν δύο παιδιά: την Jennifer (γεννημένη το 1967) και τον Μάριο (γεννημένος το 1968). Εκείνη την περίοδο η Μαντόνα άρχισε να εκφράζει άλυτα συναισθήματα θυμού προς τον πατέρα της, που διήρκεσαν για δεκαετίες, και ανέπτυξε μια επαναστατική στάση. Φοίτησε στα καθολικά δημοτικά σχολεία St. Frederick και St. Andrew, όπου ήταν γνωστή για τους υψηλούς βαθμούς της και την αντισυμβατική συμπεριφορά της: έκανε τροχούς και κατακόρυφους στους διαδρόμους μεταξύ των τάξεων, και σήκωνε την φούστα της στην τάξη της, έτσι ώστε όλα τα παιδιά να δουν το εσώρουχό της.[17]

Αργότερα, παρακολούθησε μαθήματα στο Rochester Adams High School, όπου ήταν και εκεί άριστη φοιτήτρια και μέλος στις μαζορέτες.[18] Μετά την αποφοίτησή της, έλαβε μια υποτροφία χορού στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.[19] Έπεισε τον πατέρα της να της επιτρέψει να πάρει μαθήματα μπαλέτου, ενώ πείστηκε από τον Christopher Flynn, δάσκαλό της, να ακολουθήσει μια καριέρα στο χορό.[20] Το 1978 μετακομίζει στην Νέα Υόρκη.[21] Είχε λίγα χρήματα και για λίγο καιρό ζούσε στην εξαθλίωση, έκανε μικρές δουλειές, εργάστηκε ως σερβιτόρα στο Dunkin 'Donuts και σε διάφορα συγκροτήματα σύγχρονου χορού.[22] Έχει δηλώσει για την κίνηση της στην Νέα Υόρκη, Όταν πήγα στην Νέα Υόρκη, ήταν η πρώτη φορά που ανέβαινα σε αεροπλάνο, η πρώτη φορά που έπαιρνα ταξί, η πρώτη φορά για όλα. Και ήρθα με 35 δολάρια στο πορτοφόλι μου. Είναι το πιο γενναίο πράγμα που έκανα στη ζωή μου.[23] Άρχισε να εργάζεται ως εφεδρική χορεύτρια για άλλους καταξιωμένους καλλιτέχνες. Αποκάλυψε ότι ένα βράδυ όταν γύριζε από μία πρόβα δύο άντρες την έσυραν σ' ένα σοκάκι και με απειλή μαχαιριού την ανάγκασαν να τους κάνει πεολειχία. -Το επεισόδιο ήταν μια γεύση της αδυναμίας μου, μου έδειξε ότι ακόμα δεν μπορούσα να υπερασπιστώ τον εαυτό μου, ποτέ δεν θα το ξεχάσω. είπε.[24][25]

Ενώ δούλευε ως χορεύτρια για τον Γάλλο Patrick Hernandez, στην περιοδεία του το 1979, γνώρισε και ερωτεύτηκε τον μουσικό Dan Gilroy και μαζί δημιούργησαν ένα ροκ συγκρότημα, το Breakfast Club [26][27], στο οποίο η Μαντόνα τραγουδούσε και έπαιζε ντραμς και κιθάρα. Το 1980 ή το 1981 [28] έφυγε απ' το συγκρότημα και με τον πρώην φίλο της Stephen Bray ως ντράμερ, σχημάτισαν το δικό τους συγκρότημα, Emmy. Αργότερα αποφάσισε να ψάξει για δουλεία ως σόλο πράξη.[29] Η μουσική τους, εντυπωσίασε τον DJ και παραγωγό Mark Kamins, ο οποίος κανόνισε μια συνάντηση μεταξύ της Μαντόνα και τον ιδρυτή της Sire Records, Seymour Stein.[28]
1982 - 1985: Madonna, Like a Virgin και ο γάμος με τον Sean Penn

Μετά την υπογραφή ενός συμβολαίου με την Sire, η Μαντόνα κυκλοφορεί το πρώτο της single, "Everybody", τον Οκτώβριο του 1982, και το δεύτερο "Burning Up", τον Μάρτιο του 1983, τα οποία απέφεραν 5,000 δολάρια το καθένα. Και τα δύο έγιναν μεγάλες επιτυχίες στα κλαμπ της ΗΠΑ, φτάνοντας το νούμερο τρία στα Hot Dance Club Songs του Billboard.[30] Μετά από αυτή την επιτυχία, άρχισε να αναπτύσσει το ντεμπούτο άλμπουμ της, Madonna, το οποίο παράγεται κυρίως από τον Reggie Lucas, έναν παραγωγό της Warner Bros. Ωστόσο, δεν ήταν ευχαριστημένη με τα τελικά τραγούδια και διαφωνούσε με τις τεχνικές παραγωγής του Lucas, γι' αυτό ζήτησε βοήθεια για την ολοκλήρωση του άλμπουμ της απ' τον φίλο της John "Jellybean" Benitez. Ο Benitez κάνει remix στα περισσότερα κομμάτια και παράγει το "Holiday", το οποίο κυκλοφόρησε ως τρίτο single και έγινε η πρώτη παγκόσμια επιτυχία της. Ο συνολικός ήχος της Μαντόνα στο άλμπουμ ήταν παράφωνος, με τη μορφή συνθετικής ντίσκο ενώ χρησιμοποίησαν ορισμένες από τις νέες τεχνολογίες της εποχής, όπως την LinnDrum μηχανή, το moog μπάσο και το OB-X συνθεσάιζερ.[31][32] Το άλμπουμ τελικά κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1983 και έξι μήνες αργότερα, το 1984 έφτασε στο νούμερο οκτώ στα Billboard 200 charts. Βέβαια, έβγαλε άλλα δύο singles, τα "Borderline" και "Lucky Star" τα οποία είχαν και αυτά τεράστια επιτυχία στα Hot Dance Club Songs τσαρτς.[33][34]
Έμεινα έκπληκτη από το πώς οι άνθρωποι αντέδρασαν στο Like a Virgin, γιατί όταν έκανα αυτό το κομμάτι, τραγούδαγα για κάτι που με έκανε να αισθάνομαι μ' έναν συγκεκριμένο τρόπο -καινούργια και φρέσκια??- και όλοι θεώρησαν ότι δεν θέλω να είμαι πια παρθένα. Το Like a Virgin ήταν πάντα απολύτως ασαφής.
—Η Μαντόνα σχετικά με την αντίδραση για το Like a Virgin [35][36]

Καθώς η φήμη της μεγάλωνε, η εμφάνιση της Μαντόνα, ο τρόπος ντυσίματος, οι παραστάσεις και τα μουσικά της βίντεο επηρέασαν εκατοντάδες χιλιάδες έφηβα κορίτσια, αλλά και γυναίκες, κάνοντας το στυλ της, μια απ' τις μεγαλύτερες τάσεις μόδας της δεκαετίες του 1980. Δημιουργήθηκε από τον στυλίστα και σχεδιαστή κοσμημάτων Maripol. Το λουκ της αποτελείται από δαντελωτές μπλούζες, φούστες πάνω από κάπρι παντελόνια, δικτυωτό καλσόν, κοσμήματα σε σχήμα σταυρού και πολλά βραχιόλια.[37][38] Ο επόμενος δίσκος της, Like a Virgin, κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1984, ήταν μια διεθνής επιτυχία και έγινε ο πρώτος της δίσκος που έφτασε νούμερο ένα στα charts των Ηνωμένων Πολιτειών.[33][39] Το ομότιτλο κομμάτι, "Like a Virgin", έμεινε στην κορυφή του Billboard Hot 100 chart για έξι συνεχόμενες εβδομάδες.[40] Προσέλκυσε την προσοχή διάφορων οργανισμών, οι οποίοι παραπονέθηκαν ότι το τραγούδι και το συνοδευτικό βίντεο προωθούσε το προγαμιαίο σεξ και υπονόμευε τις αξίες της οικογένειας [41], ενω ηθικολόγοι ζητούσαν την απαγόρευσή του.[42] Παραμένει μέχρι και σήμερα η μεγαλύτερη επιτυχία της στην Αμερική.[43]

Η Μαντόνα έγινε θέμα συζήτησης μετά απ' την εμφάνισή της στα πρώτα MTV Video Music Awards (VMA), όπου τραγούδησε πάνω σε μια γιγαντιαία γαμήλια τούρτα, φορώντας ένα νυφικό και λευκά γάντια και το τότε σήμα κατατεθέν της, την ζώνη "Boy Toy" (σε ελεύθερη μετάφραση "Παιχνίδι Για Αγόρια"). Η παράσταση της θεωρείται ως η πιο εικονική στιγμή στην ιστορία των VMAs.[44] Σε νεότερες συνεντεύξεις της, η Μαντόνα σχολίασε ότι ήταν πραγματικά τρομοκρατημένη από την απόδοσή της. Το επόμενο χιτ της: το "Material Girl", που προωθείται από το πλέον θρυλικό βίντεο, στο οποίο έδινε φόρο τιμής στην Μέριλιν Μονρόε, απ' το τραγούδι της "Diamonds Are a Girl's Best Friend" (1953). Στα γυρίσματα του βίντεο η Μαντόνα άρχισε να βγαίνει με τον ηθοποιό Σον Πεν και τον παντρεύτηκε την ημέρα των γενεθλίων της το 1985.[45] Παράλληλα, το Like a Virgin πιστοποιήθηκε πλατινένιο στην Αμερική (10 εκατομμύρια πωλήσεις), ενώ παγκοσμίως έχει πουλήσει πάνω από 21 εκατομμύρια αντίτυπα.[46]

Άρχισε να συμμετέχει σε διάφορες ταινίες απ'τον Φεβρουάριο του 1985, αρχίζοντας με μια σύντομη εμφάνιση ως τραγουδίστρια σε κλαμπ στο ρομαντικό δράμα, Vision Quest. Το soundtrack της ταινίας περιείχε δύο νέα singles, το "Crazy for You" το οποίο προτάθηκε για Γκράμι και το "Gambler". Εμφανίστηκε επίσης στην κωμωδία Desperately Seeking Susan τον Μάρτιο του 1985, όπου περιείχε το "Into the Groove", το πρώτο νούμερο ένα τραγούδι της στο Ηνωμένο Βασίλειο.[47]

Ξεκινώντας απ' τον Απρίλιο του 1985, η Μαντόνα άρχισε την πρώτη περιοδεία της απ' την Βόρεια Αμερική, The Virgin Tour, με τους Beastie Boys να ανοίγουν κάθε συναυλία. Εκείνη την εποχή κυκλοφόρησε δύο ακόμη χιτς που ξεχώριζαν από το άλμπουμ, "Angel" και "Dress You Up".[48] Τον Ιούλιο, τα περιοδικά, Penthouse και Playboy δημοσίευσαν μια σειρά από γυμνές φωτογραφίες της Μαντόνα, οι οποίες ελήφθησαν στη Νέα Υόρκη το 1978. Πόζαρε γυμνή σε φωτογράφους γιατί χρειαζόταν λεφτά εκείνη την εποχή, και την πλήρωναν μόνο με περίπου 25$ σε κάθε συνεδρία.[49] Η δημοσίευση των φωτογραφιών προκάλεσε σάλο στα ΜΜΕ, αλλά η Μαντόνα παρέμεινε "προκλητική και απολογητική".[50] Τελικά, πουλήθηκαν για $100,000.[51]
1986 - 1991: True Blue, Like a Prayer, Dick Tracy και The Immaculate Collection
Η Μαντόνα στην Who's That Girl Tour

Το 1986, θεωρούσαν την Μαντόνα ως μια απ' τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες των 80's αλλά και όλων των εποχών. Σε αυτό βοήθησε και η κυκλοφορία του τρίτου άλμπουμ της True Blue, το οποίο ήταν εμπνευσμένο και αφιερωμένο στον Σον Πεν.[52] Το περιοδικό Rolling Stone ήταν γενικά εντυπωσιασμένο με την προσπάθεια, γράφοντας ότι το άλμπουμ "ακούγεται σαν να έρχεται από την καρδιά [53] Έβγαλε πέντε σινγκλς, τα τρία από αυτά έφτασαν νούμερο-ένα στην Αμερική: τα "Live to Tell", "Papa Don't Preach" και "Open Your Heart", και τα άλλα δύο στο τοπ 5: "True Blue" και "La Isla Bonita".[54] Το άλμπουμ έφτασε στην κορυφή των charts σε πάνω από 28 χώρες σε όλο τον κόσμο, ένα πρωτοφανές επίτευγμα για εκείνη την εποχή ενώ παράλληλα είναι και το στούντιο άλμπουμ της με τις καλύτερες πωλήσεις μέχρι τώρα (26 εκατομμύρια αντίτυπα).[55] Την ίδια χρονιά, πρωταγωνίστησε στην ταινία Shanghai Surprise και βραβεύτηκε με Χρυσό Βατόμουρο ως η χειρότερη ηθοποιός. Την επόμενη χρονιά πρωταγωνίστησε και στην ταινία Who's That Girl. Συνέβαλε τέσσερα τραγούδια στο soundtrack της ταινίας, συμπεριλαμβανομένου του ομότιτλου κομματιού αλλά και το "Causing a Commotion".[54]

Τον Ιούλιο του 1987 ξεκινάει την περιοδεία Who's That Girl Tour, η οποία συνεχίστηκε μέχρι τον Σεπτέμβριο.[56] Έσπασε πολλά ρεκόρ θεατών, όπως σε μια συναυλία στο Παρίσι, η οποία είχε πάνω από 130.000 κοινό και παραμένει η μεγαλύτερη προσέλευση σε συναυλία της μέχρι σήμερα.[57] Αργότερα εκείνη την χρονιά θα κυκλοφορήσει ένα remix άλμπουμ με παλιές της επιτυχίες, το You Can Dance, το οποίο έφτασε στο νούμερο 14 του Billboard 200.[58] Η Μαντόνα κάνει αίτηση διαζυγίου με τον Πεν.[59]
Στο Like A Prayer ασχολούμαι με συγκεκριμένα ζητήματα που σημαίνουν πολλά για μένα. Είναι μια εξομοίωση των εμπειριών που είχα στη ζωή μου και στις σχέσεις μου. Είναι για τη μητέρα μου, τον πατέρα μου και τα ομόλογα μου με την οικογένειά μου.
—Η Μαντόνα μιλάει για την έμπνευση της πίσω απ'το Like a Prayer.[60][61]

Τον Ιανουάριο του 1989 , η Μαντόνα υπέγραψε συμφωνία με την Pepsi. Σε μία από τις διαφημίσεις της Pepsi, έκανε το ντεμπούτο στο τραγούδι της "Like a Prayer". Το αντίστοιχο μουσικό βίντεο χαρακτηρίζεται από πολλά καθολικά σύμβολα, όπως στίγματα, ανάφλεξη σταυρών και την Μαντόνα να ονειρεύεται ότι κάνει έρωτα με έναν μαύρο άγιο με αποτέλεσμα να καταδικαστεί απ'το Βατικανό ως βλάσφημο. Θρησκευτικές ομάδες προσπάθησαν να απαγορεύσουν το διαφημιστικό και να μποϊκοτάρουν τα προϊόντα της Pepsi. Η Pepsi αναγκάστηκε να ανακαλέσει το διαφημιστικό και να ματαιώσει το συμβόλαιο.[62][63] Τότε ήταν που σημειώθηκε η πρώτη διαμάχη με το Βατικανό, όταν ο Πάπας προέτρεψε τους θαυμαστές της να μην παρακολουθήσουν τις συναυλίες της στην Ιταλία. Το τραγούδι περιλαμβάνεται στο τέταρτο στούντιο άλμπουμ της, Like a Prayer, το οποίο έχει συν-γράψει με τον Patrick Leonard και Stephen Bray.[64] Το Rolling Stone έγραψε για το άλμπουμ: Η Ποπ μουσική φτάνει όσο πιο κοντά στην τεχνη γίνεται. [65] Παρά τον ρατσισμό που δεχόταν, το Like a Prayer έφτασε στο νούμερο ένα στο Billboard 200 και πούλησε 15 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο, με 4 εκατομμύρια αντίτυπα μόνο στις ΗΠΑ.[66] Έβγαλε έξι singles, συμπεριλαμβανομένου του "Like a Prayer", το οποίο έφθασε στον αριθμό ένα στις ΗΠΑ, και το "Express Yourself" με "Cherish" στο νούμερο δύο. Στο τέλος των 80's, η Μαντόνα ονομάστηκε 'Καλλιτέχνης της Δεκαετίας' απ'το MTV, το Billboard και το Musician, λέγοντας ότι η Μαντόνα ήταν ήδη ένας απ'τους μεγαλύτερους μουσικούς, αλλά με το Like a Prayer έγινε ένας απ'τους πιο σημαντικούς. [67][68][69][70]

Η νέα δεκαετία βρίσκει την Μαντόνα να πρωταγωνιστεί στην ταινία Dick Tracy (1990).[71] Για να συνοδεύσει την ταινία, κυκλοφόρησε το άλμπουμ soundtrack, I'm Breathless, το οποίο είναι εμπνευσμένο από την μουσική του 1930. Συμπεριλάμβανε επίσης το νούμερο ένα χιτ στις ΗΠΑ, "Vogue", το #1 χορευτικό ύμνο, ένα αφιέρωμα στα αστέρια του Χόλιγουντ,[72] και το "Sooner or Later", για το οποίο κέρδισε ένα Academy Award το 1991.[73] Τον Απρίλιο του 1990, η Μαντόνα ξεκίνησε την Blond Ambition World Tour, η οποία διεξήχθη μέχρι τον Αύγουστο.[74] Το Rolling Stone την σχολίασε ως "περίτεχνα χορογραφημένη και ένα σεξουαλικά προκλητικό υπερθέαμα".[75] Δέχθηκε ξανά επίθεση από θρησκευτικές ομάδες για την ερμηνεία της στο Like a Virgin, κατά την οποία δύο άντρες χορευτές χάιδευαν το σώμα της προσομοιάζοντας αυνανισμό.[76] Η Εκκλησία της Αγγλίας και η Καθολική Εκκλησία επέκρινε την απόδοση της και ο Πάπας ζήτησε από το ευρύ κοινό και τη χριστιανική κοινότητα να μην παρακολουθήσουν τη συναυλία.[77] Μια ιδιωτική ένωση Καθολικών που αυτοαποκαλούνται "Famiglia Domani" προσπαθούσαν να μποϋκοτάρουν την περιοδεία για τον ερωτισμό της.[78] Σε απάντηση, η Μαντόνα είπε: "Η περιοδεία σε καμία περίπτωση δεν βλάπτει τα συναισθήματα κανενός. Είναι για ανοιχτά μυαλά και για τους ανθρώπους που θέλουν να δουν τη σεξουαλικότητα με έναν διαφορετικό τρόπο." [79] Τέλος, η περιοδεία κέρδισε ένα βραβείο Γκράμι το 1992.

The Immaculate Collection, η πρώτη συλλογή με τα μεγαλύτερα χιτ της Μαντόνα, κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 1990. Περιελάμβανε δύο νέα τραγούδια, τα "Justify My Love" και "Rescue Me".[80] Έγινε διαμαντένιο στην Αμερική (10 εκατομμύρια πωλήσεις) και πούλησε πάνω από 30 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο, κάνοντάς το, το καλύτερο σε πωλήσεις "compilation album" όλων των εποχών.[81][82] Το μουσικό βίντεο του "Justify My Love" χαρακτηρίζεται από σκηνές σαδομαζοχισμού, ομοφυλοφιλικά φιλιά και γυμνό.[83] Το βίντεο θεωρήθηκε πολύ σεξουαλικά σκληρό απ'τ ο MTV και είχε απαγορευτεί.[84] Η Μαντόνα βέβαια απάντησε: "Γιατί ο κόσμος δεν έχει πρόβλημα να βλέπει ταινίες θρίλερ όπου κόβουν σε κομματάκια τους ανθρώπους, και έχει πρόβλημα να βλέπει δύο κορίτσια να φιλιούνται;"[85] Παρ' όλα αυτά, η Warner Bros Records κυκλοφόρησε το βίντεο, το οποίο έγινε ένα από τα πιο επιτυχημένα (εμπορικά) βίντεο όλων των εποχών. Επίσης το τραγούδι έγινε παγκόσμια επιτυχία και έφθασε στον αριθμό ένα στις ΗΠΑ.[86] Το δεύτερο single, "Rescue Me", έγινε το υψηλότερο ντεμπούτο σινγκλ στο Billboard από θηλυκό καλλιτέχνη εκείνη την στιγμή πηγαίνοντας στο νούμερο 15.

Η Μαντόνα απ'τον Δεκέμβριο του 1990 είχε μια σχέση με τον ράπερ Vanilla Ice, ο οποίος τελείωσε τη σχέση τους λόγω του βιβλίου Sex που θα κυκλοφορήσει το 1992 η Μαντόνα.[87] Η πρώτη της ντοκιμαντέρ ταινία Truth or Dare (επίσης γνωστό και ως In Bed with Madonna) κυκλοφόρησε στα μέσα του 1991. Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει αρκετό υλικό από τα παρασκήνια της Blond Ambition World Tour.
1992 - 1997: Maverick Records, Sex, Erotica, Bedtime Stories και Evita
Image of a blond female facing her left. She has short blonde hair and is wearing a green bra and purple pants with beads on the waist. She is singing to a microphone, which she holds to her mouth with her left arm.
Στην The Girlie Show Tour

Το 1992, η Μαντόνα είχε έναν ρόλο στην ταινία A League of Their Own, όπου υποδυόταν την Mae Mordabito, μια παίκτρια του μπέιζμπολ. Ηχογράφησε το τραγούδι της ταινίας, This Used to Be My Playground, το οποίο έφτασε στην κορυφή στα αμερικάνικα τσαρτς.[54] Την ίδια χρονιά ιδρύει την δική της ψυχαγωγική εταιρία, Maverick, που αποτελείται από μια δισκογραφική εταιρεία (Maverick Records) και μια εταιρεία παραγωγής ταινιών (Maverick Films). Η συμφωνία ήταν μια κοινή επιχείρηση με την Time Warner και κατάβαλε στην Μαντόνα προκαταβολή ύψους 60 εκατ. δολαρίων. Αυτό της έδωσε το 20% των δικαιωμάτων από τα μουσικά δρώμενα, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον κλάδο, ισοφαρίζοντας εκείνη τη στιγμή το ποσοστό δικαιωμάτων του Michael Jackson.[88] Η πρώτη έκδοση από την επιχείρηση της ήταν το βιβλίο, Sex. Αποτελούταν από σεξουαλικά προκλητικές και ακατάλληλες εικόνες και φωτογραφήθηκε από τον Steven Meisel. Το βιβλίο μπορεί να προκάλεσε έντονη αρνητική αντίδραση από τα μέσα ενημέρωσης, αλλά πούλησε πάνω από 1,5 εκατ. μέσα σε λίγες μέρες.[89][90] Ταυτόχρονα, κυκλοφόρησε και το πέμπτο στούντιο άλμπουμ της, Erotica, το οποίο έκανε το ντεμπούτο του στο νούμερο δύο στο Billboard 200, ενώ το ομότιτλο κομμάτι του έφτασε στο νούμερο τρία στο Billboard Hot 100.[33][90] Το άλμπουμ έβγαλε άλλα πέντε σινγκλς: "Deeper and Deeper", "Bad Girl", "Fever", "Rain" και "Bye Bye Baby".[91] Η προκλητική εικόνα της Μαντόνα μετά απ΄ το άλμπουμ και το βιβλίο συνεχίστηκε με το ερωτικό θρίλερ, Body of Evidence, μια ταινία που περιείχε σκηνές σαδομαζοχισμού. Δέχθηκε κακές κριτικές.[92][93] Πρωταγωνίστησε επίσης στην ταινία, Dangerous Game, την οποία οι New York Times χαρακτήρισαν ως "θυμωμένη και επώδυνη".[94]

Τον Σεπτέμβριο του 1993 ξεκινάει την περιοδεία της The Girlie Show, στην οποία ήταν ντυμένη σαν 'αφέντρα' και περιβάλλεται από τόπλες χορευτές. Η παράσταση αντιμετώπισε αρνητική αντίδραση, ειδικά στο Πουέρτο Ρίκο, όπου έτριβε τη σημαία του νησιού ανάμεσα στα πόδια της πάνω στη σκηνή. Τον Μάρτιο του 1994, εμφανίστηκε ως guest στο Late Show με τον David Letterman. Η εκπομπή δέχθηκε αρνητικές κριτικές αφού έβριζε συνεχώς κατά την διάρκειά της, ενώ η αποκορύφωση ήταν όταν έδωσε στον Letterman να μυρίσει ένα εσώρουχό της.[95] Η κυκλοφορία του σεξουαλικού βιβλίου, του άλμπουμ και της ταινίας αλλά και η προκλητική εμφάνιση στον Letterman δημιούργησαν ερωτήσεις για την Μαντόνα. Αντιμετώπισε έντονη αρνητική δημοσιότητα απ' τους κριτικούς και τα ΜΜΕ, σχολιάζοντας ότι το είχε παρατραβήξει και ότι η καριέρα της είχε τελειώσει.[96]

Σύμφωνα με τον βιογράφο J. Randy Taraborrelli, η μπαλάντα I'll Remember (1994), ήταν μια προσπάθεια να μετριάσει την προκλητική εικόνα της. Έκανε μια 'υποτονική' εμφάνιση με τον Letterman στα βραβεία και εμφανίστηκε στο The Tonight Show με τον Jay Leno, αφού διαπίστωσε ότι έπρεπε να αλλάξει την μουσική κατεύθυνση της προκειμένου να διατηρήσει τη δημοτικότητά της. Με το έκτο στούντιο άλμπουμ της το 1994, Bedtime Stories, χρησιμοποιεί μια πιο ήπια εικόνα για να προσπαθήσει να βελτιώσει την αντίληψη του κοινού της.[97] Το άλμπουμ έκανε το ντεμπούτο του στο νούμερο τρία στην Αμερική και παρήγαγε τέσσερα singles, συμπεριλαμβανομένου του Secret και Take a Bow, το τελευταίο μένωντας στο νούμερο ένα, εφτά συνεχόμενες εβδομάδες στα Billboard 100 τσαρτς.[98] Παράλληλα, ερωτεύτηκε με τον προσωπικό γυμναστή της Carlos Leon.[99] Το Something to Remember, μια συλλογή από μπαλάντες της κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1995. Περιείχε τρία καινούργια τραγούδια, You'll See, One More Chance, και I Want You.[54][100]

Το 1996 την βρίσκει να πρωταγωνιστεί στην ταινία Εβίτα, υποδυόμενη την Εύα Περόν.[101][102] Δήλωσε, "Αυτός είναι ο ρόλος που γεννήθηκα για να παίξω. Έβαλα όλα μου τα δυνατά σε αυτόν γιατί ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένας ρόλο για μένα. Ήταν συναρπαστικά και τρομακτικά ταυτόχρονα ... Και είμαι υπερήφανη για την Evita όσο οτιδήποτε άλλο έχω κάνει." [103] Για την ταινία χρειάστηκαν πάνω από 6,000 κοστούμια και κατέχει το ρεκόρ στο Guinness World Record, για τις πιο πολλές αλλαγές κοστουμιών σε μια ταινία. Δέχθηκε καλές κριτικές για τον ρόλο της και κέρδισε Χρυσή Σφαίρα ως καλύτερη ηθοποιός. Κυκλοφόρησε τρία singles από το soundtrack της ταινίας, συμπεριλαμβανομένων You Must Love Me (το οποίο κέρδισε Όσκαρ "Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού" το 1997) και Don't Cry for Me Argentina.[104] Δέχθηκε βραβείο για το σύνολο της καριέρας της απ΄ το Billboard.[105] Στις 14 Οκτωβρίου 1996 γέννησε το πρώτο παιδί της, την Lourdes Maria Ciccone Leon.[106] Μετά την γέννηση της Λούρδης άρχισε να συμμετέχει σε Ανατολικούς μυστικισμούς και την Καμπάλα. Εισήχθη στον εβραϊκό μυστικισμό από την ηθοποιό Sandra Bernhard το 1997.[107]
1998 - 2002: Ray of Light, Music και ο γάμος με τον Guy Ritchie

Το έβδομο στούντιο άλμπουμ της, Ray of Light το 1998 δείχνει αυτή την αλλαγή στην αντίληψη και την εικόνα της.[108][109] Συνεργάστηκε με τον παραγωγό William Orbit και ήθελε να δημιουργήσει έναν ήχο που θα μπορούσε να συνδυάσει χορευτική μουσική με ποπ και βρετανική ροκ.[110] Οι κριτικοί του άλμπουμ και το περιοδικό Slant Magazine ανακήρυξαν το άλμπουμ ως ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της ποπ μουσικής στην δεκαετία του '90. [111] Τιμήθηκε με τέσσερα βραβεία Grammy, και αναφέρεται ως ένα από τα "500 Καλύτερα Άλμπουμ όλων των εποχών" του Rolling Stone.[112][113] Το Rolling Stone επίσης, εγκωμίασε την ίδια και τον William Orbit για τη “δημιουργία του πρώτου ποπ δίσκου που αγκάλιασε επιτυχημένα την techno”. Έφτασε στην κορυφή των τσαρτς στην Αυστραλία, τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο και την ηπειρωτική Ευρώπη, και στο δύο στην Αμερική. Έχει πουλήσει πάνω 16 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο.[114] Το πρώτο single του άλμπουμ, Frozen, έγινε το πρώτο single της Μαντόνα που φτάνει στο νούμερο ένα στο Ηνωμένο Βασίλειο από την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του, ενώ στις ΗΠΑ έσπασε ρεκόρ, ως η καλλιτέχνης με τα περισσότερα #2 χιτ εκεί.[54][115] Το βίντεο του τραγουδιού κατηγορήθηκε για σατανικά σύμβολα και απαγορεύτηκε στο Βέλγιο γιατί το θεωρούσαν αντιγραφή του "Ma Vie Fout L'camp", τραγούδι του βέλγου τραγουδιστή Salvatore Acquaviva.[116] Το ομότιτλο δεύτερο σινγκλ, Ray of Light, έκανε το ντεμπούτο του στο νούμερο πέντε στο Billboard Hot 100.[117]
A brunette woman singing wearing a black and red kimono. Red lights and haze appear around her
Η Μαντόνα κατά την διάρκεια της Drowned World Tour

Το 1998, η έκδοση του Βιβλίου των ρεκόρ Γκίνες ανέφερε: "Δεν υπάρχει γυναίκα καλλιτέχνης που να έχει πουλήσει περισσότερους δίσκους από την Μαντόνα".[118] Η σχέση της Μαντόνα με τον Carlos Leon έληξε τον Δεκέμβριο του 1998.[119] Αργότερα, το 1999, ηχογράφησε το single, Beautiful Stranger για την ταινία Austin Powers: Ο κατάσκοπος που με κουτούπωσε. Έφτασε 19 στις ΗΠΑ και κέρδισε Γκράμι στην κατηγορία "Best Song Written for a Motion Picture".[54][120]

Το 2000, πρωταγωνίστησε στην ταινία, The Next Best Thing, και συνέβαλε δύο τραγούδια για το soundtrack της ταινίας : "Time Stood Still" και το διεθνές hit American Pie, μια διασκευή του τραγουδιού του Don McLean, το 1971.[121] Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί το όγδοο στούντιο άλμπουμ της, Music. Χαρακτηρίζετε από στοιχεία electronic και τροφοδοτηθεί το γκέι κοινό της. Το άλμπουμ πήγε στο νούμερο ένα σε περισσότερες από 20 χώρες σε όλο τον κόσμο και πουλήθηκαν πάνω από τέσσερα εκατομμύρια αντίτυπα τις πρώτες δέκα ημέρες.[122] Στις ΗΠΑ έκανε το ντεμπούτο του στην κορυφή, το πρώτο της μετά από έντεκα χρόνια με το Like a Prayer.[123] Κυκλοφόρησε τρία σινγκλς: την μεγάλη επιτυχία Music, Don't Tell Me και What It Feels Like for a Girl. Το βίντεο του What It Feels Like for a Girl απαγορεύτηκε απ' το MTV και VH1, γιατί απεικονίζει διάπραξη εγκληματικών πράξεων και βανδαλισμού.[124] Μετά το κυκλοφόρησε στην αγορά και έγινε ένα απ' τα πιο εμπορικά βίντεο όλων των εποχών.

Περίπου την ίδια χρονική στιγμή με την κυκλοφορία του άλμπουμ, η Μαντόνα άρχισε μια σχέση με τον σκηνοθέτη, Γκάι Ρίτσι.[125] Στις 11 Αυγούστου του 2000, γέννησε τον γιο τους Rocco Ritchie και τον Δεκέμβριο παντρεύτηκαν σε μια τελετή στη Σκωτία.[126] Η πέμπτη παγκόσμια περιοδεία της, Drowned World Tour ξεκίνησε το Απρίλιο του 2001. Ήταν η πιο εμπορική περιοδεία της χρονιάς με κέρδη 75,000,000 δολαρίων.[127] Κυκλοφόρησε επίσης την δεύτερη συλλογή με τις μεγαλύτερες επιτυχίες της, GHV2. Μέχρι σήμερα έχει πουλήσει 7 εκατομμύρια αντίτυπα.[128]

Πρωταγωνιστεί στην ταινία Swept Away, που την σκηνοθέτησε ο σύζυγός της, όμως αποδείχθηκε μια εμπορική αποτυχία.[129] Το 2002 κυκλοφορεί το Die Another Day, για την ομότιτλη ταινία του Τζέιμς Μποντ, Die Another Day, στην οποία είχε έναν μικρό ρόλο ως δασκάλα ξιφασκίας.[130] Το τραγούδι έφθασε στον αριθμό οκτώ στο Billboard Hot 100 και ήταν υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα ως "Καλύτερο Πρωτότυπο Τραγούδι" αλλά και για Χρυσό Βατόμουρο ως το χειρότερο τραγούδι.
2003 - 2006: American Life και Confessions on a Dance Floor
Η Μαντόνα στην The Re-Invention Tour

Μετά το Die Another Day, το 2003, η Μαντόνα συνεργάστηκε με τον φωτογράφο μόδας Steven Klein για μια έκθεση, που ονομάστηκε X-STaTIC Pro=CeSS. Περιελάμβανε μια φωτογράφηση για το περιοδικό W, και επτά αποσπασματικά βίντεο. Αυτή η έκθεση διήρκυσε απ' τον Μάρτιο έως τον Μάιο στην γκαλερί Deitch Projects της Νέα Υόρκης.[131] Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί το ένατο άλμπουμ της, American Life, στο οποίο οι στίχοι ήταν εμπνευσμένοι από τις πτυχές του αμερικάνικου ονείρου, της δόξας, του πλούτου και της κοινωνίας.[132] Ήταν αναμφισβήτητα το πιο τολμηρό και μουσικά ακραίο άλμπουμ της, σε συνεργασία με τον Mirwais Ahmadzai, παρουσίασε μία πιο σκοτεινή πλευρά της τραγουδίστριας. Δίχασε τους κριτικούς, η ίδια σχολίασε: "Το άλμπουμ είναι ένα ταξίδι στο παρελθόν μου, κοιτάζω σ' όλα τα πράγματα που έχω καταφέρει και είναι σημαντικα για μένα". Το ομώνυμο τραγούδι έφτασε στο νούμερο 37 στις ΗΠΑ. Το μουσικό βίντεο προκάλεσε διαμάχη στις ΗΠΑ, καθώς περιείχε σπλαγχνικές σκηνές απεικονίζοντας τον πόλεμο με εκρήξεις και αίμα (τον ίδιο καιρό είχε εισβάλλει ο αμερικανικός στρατός στο Ιράκ).[133] Πούλησε 4 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο.[134]

Η Μαντόνα έδωσε άλλη μια προκλητική εμφάνιση αργότερα εκείνο το έτος στα MTV Video Music Awards, φιλώντας στο στόμα την Britney Spears και την Christina Aguilera.[135][136] Τον Οκτώβριο του 2003, συμμετείχε στο βίντεο της Spears, "Me Against the Music".[137] Ακολουθεί η κυκλοφορία του Remixed & Revisited.[138] Επίσης, υπέγραψε συμβόλαιο για να γίνει η συγγραφέας πέντε παιδικών βιβλίων. Το πρώτο της βιβλίο, The English Roses έγινε το παιδικό βιβλίο με τις πιο γρηγορότερες πωλήσεις.[139]

Το επόμενο έτος, η Μαντόνα και η Maverick μήνυσαν την Warner Music Group, υποστηρίζοντας ότι η κακή διαχείριση των πόρων και η ανεπαρκής τήρηση λογιστικής έχει κοστίσει εκατομμύρια δολάρια της εταιρείας. Σε αντάλλαγμα, η Warner ισχυρίστηκε ότι η Maverick είχε χάσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια από μόνη της.[140][141] Η διαφορά επιλύθηκε όταν οι μετοχές της Maverick, που ανήκουν στην Madonna και την Ronnie Dashev, αγοράστηκαν από την Warner.

Το 2004 ξεκινάει την πιο πετυχημένη περιοδεία της χρονιάς The Re-Invention Tour, κερδίζοντας περίπου $120 εκατομμύρια.[142] Επίσης έκανε ένα ντοκιμαντέρ για την περιοδεία της που το ονόμασε I'm Going to Tell You a Secret.[143] Το Rolling Stone την κατατάσσει στο νούμερο 36 στη λίστα με τους "100 μεγαλύτερους καλλιτέχνες όλων των εποχών".[144] Τον Ιανουάριο 2005 ερμήνευσε το Imagine του John Lennon για την τηλεοπτική συναυλία “Tsunami Aid: A Concert of Hope”, με την οποία συγκεντρώθηκαν χρήματα για τα θύματα του τσουνάμι στην Ασία.[145] Εμφανίστηκε επίσης στην φιλανθρωπική συναυλία, Live 8 στο Λονδίνο.[146]
Δοκίμασα πολλά διαφορετικά πράγματα όταν Stuart μου έφερε τη μουσική. Ήταν σαν θεοπνευστία. Αυτό είναι ένα άλμπουμ που μπορείτε να παίξετε σε ένα πάρτι ή στο αυτοκίνητό σας. Είναι nonstop
—Η Μαντόνα μιλώντας για το Confessions on a Dance Floor.[147]

Το δέκατο άλμπουμ της, Confessions on a Dance Floor κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2005, αποτελείται από ένα συνεχές μιξάρισμα χορευτικών τραγουδιών, με μουσικά στοιχεία των 70’s αλλά και του δικού της παλαιότερου ρεπερτορίου, σε παραγωγή του Stuart Price. Το Billboard σχολίασε "μια ευπρόσδεκτη επιστροφή για την Βασίλισσα της Ποπ".[148] Κέρδισε ένα βραβείο Grammy στην κατηγορία "Best Electronic/Dance Album". Το Confessions on a Dance Floor και το πρώτο σινγκλ, Hung Up, έφθασαν νούμερο ένα σε 40 και 41 χώρες αντίστοιχα, κερδίζοντας μια θέση στο Βιβλίο Γκίνες.[149] Το Hung up, περιείχε ένα δείγμα από το “Gimme! Gimme! Gimme!” των ABBA και είναι το πιο πετυχημένο σινγκλ της καριέρας της, με πάνω από 9 εκατομμύρια πωλήσεις. Το Sorry, το δεύτερο σινγκλ, έγινε το δωδέκατο νούμερο ένα της Μαντόνα στο Ηνωμένο Βασίλειο.[150]

Η περιοδεία της, Confessions Tour, ξεκίνησε στα τέλη του Μαΐου 2006 και ήταν η μεγαλύτερη περιοδεία στην ιστορία από γυναίκα καλλιτέχνη (193,7 εκατομμύρια δολάρια) εκείνη την στιγμή.[151] Προκάλεσε θρησκευτικές διαμάχες χρησιμοποιώντας θρησκευτικά σύμβολα στη σκηνή, όπως τη σταύρωση της κατά τη διάρκεια του “Live to tell”. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία παρότρυνε όλα τα μέλη της να μποϋκοτάρουν τη συναυλία της.[152] Το Βατικανό καταδίκασε την "σταύρωση" της ως βλάσφημη. Η Μαντόνα απάντησε ότι οι επιδόσεις της δεν ήταν ούτε αντι-χριστιανικές, ιερόσυλες ή βλάσφημες. Είχαν ως στόχο να ενθαρρύνουν την ανθρωπότητα να βοηθούν ο ένας τον άλλο και να δούμε τον κόσμο ως ένα ενιαίο σύνολο.[153] Η περιοδεία τελείωσε στις 21 Σεπτεμβρίου 2006 στο Τόκιο. Το ίδιο έτος, η "Διεθνής Ομοσπονδία Φωνογραφικής Βιομηχανίας" ανακοίνωσε επίσημα ότι η Μαντόνα είχε πουλήσει πάνω από 200 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο, μόνο με τα στούντιο άλμπουμ της.[154]

Στις 10 Οκτωβρίου 2006, κατέθεσε χαρτιά υιοθεσίας για ένα αγόρι από ένα ορφανοτροφείο στο Μαλάουι, David Banda Mwale. Αργότερα μετονομάστηκε σε David Banda Mwale Ciccone Ritchie.[155] Η υιοθέτηση δέχθηκε ισχυρή αντίδραση του κοινού, επειδή ο νόμος του Μαλάουι απαιτεί να κατοικήσεις στο Μαλάουι για ένα έτος πριν από την υιοθεσία, το οποίο η Μαντόνα δεν έκανε.[156] Απευθύνθηκε στο σόου της Oprah Winfrey, λέγοντας ότι δεν υπήρχαν γραπτοί νόμοι έγκρισης στο Μαλάουι για την "ξένη υιοθεσία". Περιέγραψε πώς ο Banda έπασχε από πνευμονία και ήταν επιζών της ελονοσίας και της φυματίωσης, όταν τον πρωτογνώρισε.[157] Η υιοθεσία ολοκληρώθηκε στις 28 Μαΐου του 2008.[158]

Μια σειρά ρούχων με τίτλο Μ by Madonna, σε συνεργασία με την εταιρεία H&M, ξεκίνησε διεθνώς το 2006.[159] Η συλλογή αποτελείται από δερμάτινα παλτά και φορέματα με παγέτες. Η H&M δήλωσε ότι η συλλογή αντικατοπτρίζει την Μαντόνα ως μια διαχρονική, μοναδική και με πάντα με στυλ γυναίκα.[160]
2007 - 2009: Rock and Roll Hall of Fame, Hard Candy και Celebration
Η Μαντόνα στην περιοδεία της Confessions Tour

Η Μαντόνα κυκλοφορεί το Hey You για την φιλανθρωπική συναυλία Live Earth. Το τραγούδι ήταν διαθέσιμο ως δωρεάν download την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του.[161] Επίσης ανακοίνωσε την αποχώρησή της από την Warner Bros Records, ενώ υπέγραψε ένα νέο δεκαετές συμβόλαιο, 120 εκατομμυρίων δολαρίων, με την Live Nation.[162] Σκηνοθέτησε και έγραψε το I Am Because We Are, ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο Μαλάουι.[163] Επίσης, σκηνοθέτησε την πρώτη της ταινία, Filth and Wisdom. Η πλοκή της ταινίας περιστρέφεται γύρω από τρεις φίλους και τις φιλοδοξίες τους.[164][165]

Στα βραβεία Αρίων του 2007 κέρδισε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά τα βραβεία για το υψηλότερο σε πωλήσεις single ξένου ρεπερτορίου (Hung up), και βραβείο για τον υψηλότερο σε πωλήσεις δίσκο ξένου ρεπερτορίου (Confessions on a dance floor). Τον Δεκέμβριο του 2007, ανακοινώθηκε ότι η Μαντόνα είναι μια απ' τους πέντε που θα εισαχθεί στο Rock and Roll Hall of Fame.[166] Κατά την τελετή, στις 10 Μαρτίου 2008,[167] δεν τραγούδησε η ίδια, αλλά ζήτησε από τους "Stooges" να ερμηνεύσουν τα τραγούδια της "Burning Up" και "Ray of Light". Ευχαρίστησε την Christopher Flynn -η οποία ήταν η καθηγήτρια χορού της πριν από 35 χρόνια- που την ενθάρρυνε να ακολουθήσει τα όνειρά της.[168]

Κυκλοφορεί το ενδέκατο στούντιο άλμπουμ της, Hard Candy, τον Απρίλιο του 2008. Περιέχει R&B και "ούρμπαν" επιρροές, τα τραγούδια ήταν αυτοβιογραφικά και συνεργάστηκε με τους Justin Timberlake, Timbaland, Pharrell Williams και Nate "Danja" Hills.[169] Το Rolling Stone συμπλήρωσε "εντυπωσιακή γεύση από την επερχόμενη περιοδεία της".[170]
Πιθανώς από πολλές απόψεις τα περισσότερα από τα τραγούδια [στο Hard Candy] είναι αυτοβιογραφικά. Όμως, στα περισσότερα από έναν ασυνείδητο τρόπο. Πραγματικά, δεν σκέφτομαι την αφήγηση προσωπικών ιστοριών όταν γράφω μουσική. Έρχεται απλά.
—Η Μαντόνα μιλάει για την έμπνευση πίσω από Hard Candy.[171]

Έκανε το ντεμπούτο του στο νούμερο ένα σε τριάντα επτά χώρες ανάμεσά τους και το Billboard 200.[172][173] Έλαβε γενικά θετικές κριτικές αν και μερικοί κριτικοί το χαρακτήρισαν ως "μια προσπάθεια να αξιοποιήσει την αστική αγορά".[174][175] Το πρώτο σινγκλ, 4 Minutes έφτασε το #3 στην Αμερική, σπάζοντας το ρεκόρ του Elvis Presley, με τα περισσότερα top-ten hits.[176] Στο Ηνωμένο Βασίλειο επέκτεινε το ρεκόρ που η ίδια κατείχε, ως η καλλιτέχνης με τα περισσότερα νούμερο ένα σινγκλς εκεί (13).[177] Στα 23α Japan Gold Disc βραβεία, έλαβε για πέμπτη φορά το βραβείο "Καλλιτέχνης της Χρονιάς", περισσότερες από κάθε άλλον στα συγκεκριμένα βραβεία.[178] Για την περαιτέρω προώθηση του άλμπουμ, η Μαντόνα ξεκίνησε την παγκόσμια περιοδεία της Sticky & Sweet Tour, η οποία έσπασε το προηγούμενο ρεκορ που κατείχε η ίδια από την προηγούμενη περιοδεία της Confessions Tour, ως η πιο κερδοφόρα περιοδεία από γυναίκα καλλιτέχνη, κάνοντας έτσι την Sticky & Sweet Tour την πιο κερδοφόρα περιοδεία από σόλο καλλιτέχνη (άνδρα και γυναίκα), με κέρδη $408.000.000 και τους θεατές να φτάνουν τους 3.545.899.[179][179][180][181] Περιείχε και εμφάνιση στην Ελλάδα, στο στάδιο Ο.Α.Κ.Α, με το κοινό να φτάνουν τους 75.637.[182]

Το Life with My Sister Madonna κυκλοφορεί, ένα βιβλίο από τον αδελφό της Μαντόνα, Christopher Ciccone, που έκανε το ντεμπούτο του στο νούμερο δύο στη λίστα των μπεστ-σέλερ των New York Times.[183] Προβλήματα προκύπτουν επίσης, μεταξύ της Μαντόνα και του Ritchie, με τα μέσα ενημέρωσης ν' αναφέρουν ότι ήταν στα πρόθυρα του χωρισμού. Τελικά, η Μαντόνα παίρνει διαζύγιο, το οποίο ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2008.[184][185] Επίσης, αποφάσισε να υιοθετήσει και πάλι ένα παιδί από το Μαλάουι. Το Ανώτατο Δικαστήριο ενέκρινε αρχικά την έγκριση της Chifundo "Mercy" James, ωστόσο η αίτηση απορρίφθηκε επειδή η Μαντόνα δεν ήταν κάτοικος της χώρας.[186] Η Μαντόνα άσκησε έφεση και στις 12 Ιουνίου του 2009 το Ανώτατο Δικαστήριο της χορήγησε το δικαίωμα να υιοθετήσει την Mercy James.[187] Το Σεπτέμβριο του 2009 κυκλοφορεί το Celebration, το τρίτο άλμπουμ με μερικές απ' τις μεγαλύτερες επιτυχίες της καριέρας της. Περιείχε επίσης και δύο νέα κομμάτια, το Celebration και το Revolver. Ήταν ουσιαστικά το τελευταίο άλμπουμ που έβγαλε με τη δισκογραφική εταιρία Warner Bros. Records.[188] Έφτασε στο νούμερο ένα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ισοφαρίζοντας το ρεκόρ του Έλβις Πρίσλεϊ, με τα περισσότερα νούμερο ένα άλμπουμ στη βρετανική ιστορία των charts.[189] Εμφανίστηκε στα MTV Awards Video Music στις 13 Σεπτεμβρίου του 2009, όπου μίλησε για τον θάνατο του ποπ βασιλιά Μάικλ Τζάκσον.[190]

Στο τέλος των 2000's ανακηρύχθηκε η καλλιτέχνης με τις περισσότερες πωλήσεις της δεκαετίας στην Αμερική και η πιο πολυπαιγμένη καλλιτέχνης στην Αγγλία.[191][192] Το Billboard επίσης την ανακήρυξε, τρίτη top-touring καλλιτέχνη της δεκαετίας -πίσω απ' τους The Rolling Stones και τους U2- με έσοδα πάνω από 801 εκατομμύρια δολάρια, 6,3 εκατομμύρια θεατές και 244 sold-out shows από 248.[193] Τέλος, την ονόμασαν ως την "celebrity" που έχει απασχολήσει περισσότερο τα ΜΜΕ αυτήν την δεκαετία, με 46,017 άρθρα.[194]
2010 - 2013: W.E., Super Bowl και MDNA
Η Μαντόνα στην MDNA Tour

Τον Ιανουάριο του 2010 ερμήνευσε το Like A Prayer για τους σεισμοπαθείς στην Αϊτή (Hope for Haiti Now: A Global Benefit for Earthquake Relief Concert).[195] Τον Απρίλιο του 2010 κυκλοφόρησε το τρίτο live άλμπουμ της Sticky & Sweet Tour, που ήταν η πρώτη κυκλοφορία της από την Live Nation.[196] Αργότερα ανακοίνωσε τα σχέδια της για την δεύτερη ταινία της, W.E.. Επίσης, επέτρεψε στην αμερικανική τηλεοπτική σειρα, Glee να χρησιμοποιήσουν τραγούδια της για την παραγωγή ενός επεισοδίου αφιερωμένο σ' αυτήν.[197] Το επεισόδιο ονομάστηκε "The Power of Madonna" (Η Δύναμη της Μαντόνα), ενώ η ίδια δήλωσε πως το βρήκε "λαμπρό σε κάθε επίπεδο", εγκωμιάζοντας το μήνυμα της ισότητας.[198]

Κυκλοφόρησε τη “Material Girl Collection”, μια σειρά ρούχων, την οποία σχεδίασε μαζί με την κόρη της Lourdes Leon.[199] Η σειρά ρούχων ήταν εμπνευσμένη από το punk-girl στυλ της Madonna τη δεκαετία του 1980 και κυκλοφόρησε απ’ τα Macy’s. Ανακοίνωσε τα σχεδία της για να ανοίξει μια σειρά γυμναστηρίων σε όλο τον κόσμο. Ονομάστηκε Hard Candy Fitness και είναι μια εταιρική σχέση μεταξύ της Μαντόνα, τον μάνατζέρ της Guy Oseary και τον Mark Mastrov, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της 24ης Fitness Hour. Το πρώτο γυμναστήριο άνοιξε στο Μεξικό τον Νοέμβριο του 2010.[200] Το Νοέμβριο του 2011, η Μαντόνα με την MG Icon ανακοίνωσαν την κυκλοφορία μιας δεύτερης σειράς ρούχων που ονομάζεται "Truth or Dare by Madonna" και περιλαμβάνει υποδήματα, εσώρουχα, αρώματα και αξεσουάρ.[201]

Η ταινία της W.E., μια βιογραφική ταινία με υπόθεση μια ιστορία αγάπης ανάμεσα στον βασιλιά Edward VIIΙ και την Wallis Simpson, έκανε πρεμιέρα εκτός συναγωνισμού τον Σεπτέμβριο του 2011 στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας και έλαβε μεικτές κριτικές.[202] Συνέβαλε και την μπαλάντα "Masterpiece" στο soundtrack της ταινίας, το οποίο της χάρισε Χρυσή Σφαίρα Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού τον Ιανουάριο του 2012.[203] Τον Ιούνιο του 2011 ο Guy Oseary, μάνατζερ της Μαντόνα, επιβεβαίωσε μέσα απ’ το Twitter ότι η Μαντόνα έχει ξεκινήσει την ηχογράφηση του δωδέκατου studio άλμπουμ της. Αργότερα η ίδια επιβεβαίωσε ότι το άλμπουμ της θα κυκλοφορήσει πριν από την άνοιξη του 2012.
Η Μαντόνα στο Super Bowl

Τον Φεβρουάριο του 2012 εμφανίζετε στο ημίχρονο του Super Bowl XLVI [204], με σπέσιαλ εμφανίσεις από τους LMFAO, Nicki Minaj, MIA και Cee Lo Green. Έγινε το ημίχρονο του Super Bowl αλλά και η εκπομπή γενικότερα με την μεγαλύτερη τηλεθέαση στην Αμερική εκείνη την στιγμή. (114 εκατομμύρια) [205] Έσπασε ρεκόρ στο Twitter με 10,245 μηνύματα ανά δευτερόλεπτο την ώρα που εμφανίστηκε. Το δωδέκατο άλμπουμ της, MDNA κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2012 σε συνεργασία με William Orbit, Martin Solveig, The Demolition Crew, Benny Benassi, Alle Benassi, Indiigo and Michael Malih.[206] Έκανε το ντεμπούτο του στο νούμερο ένα στο Billboard 200 και σε πολλές άλλες χώρες ανά τον κόσμο.[207] Επίσης, έσπασε το ρεκόρ του Elvis Presley για τα πιο πολλά νούμερο ένα άλμπουμ από σόλο καλλιτέχνη και πλέον βρίσκεται στη δεύτερη θέση με τα περισσότερα νούμερο ένα άλμπουμ μετά τους Beatles.[208] Το πρώτο single ήταν το Give Me All Your Luvin' και έγινε το νούμερο 38 top-ten hit της στο Billboard Hot 100.[209]

Η περιοδεία της, MDNA Tour ξεκίνησε τον Μάϊο του 2012 στο Τελ Αβίβ του Ισραήλ.[210] Η Μαντόνα περιέγραψε την περιοδεία ως "ένα ταξίδι από το σκοτάδι προς το φως".[211] Ήταν χωρισμένη σε τέσσερις ενότητες: Transgression, όπου κύριο θέμα είναι η βία και τα όπλα, Prophecy, ένα μείγμα από χαρούμενα τραγούδια, Masculine/Feminine, ένας συνδυασμός αισθησιασμού και μόδας με μερικά από τα κλασικά τραγούδια της Μαντόνα που εκτελούνται σε ένα French Cabaret - στυλ, και Redemption, όπου το χαρακτήρισε ως "ένα μεγάλο πάρτυ και γιορτή".[212] Η περιοδεία δέχτηκε θετικές κριτικές καθώς ήταν μία από τις καλύτερες της καλλιτεχνικά και εμπορικά,[213][214] αλλά χαρακτηρίστηκε με αμφιλεγόμενα θέματα όπως, βία, όπλα, ανθρώπινα δικαιώματα, γυμνισμό, σεξ και πολιτική. Ήταν μια επιτυχία στα Box Office και sold-out αφού το 90% των εισιτηρίων είχαν πουληθεί πριν ξεκινήσει η περιοδεία και τα υπόλοιπα κατά τη διάρκεια. Ονομάστηκε ως η περιοδεία με τις μεγαλύτερες εισπράξεις το 2012 απ΄ το Billboard. Η περιοδεία απέφερε συνολικά 305,200,000 δολάρια μόνο από τις πωλήσεις εισιτηρίων, κάνοντάς την, την ένατη πιο επιτυχημένη περιοδεία όλων των εποχών και τη δεύτερη από γυναίκα καλλιτέχνη ρίχνοντας την Celine Dion στην τρίτη θέση (την πρώτη την έχει η Μαντόνα ξανά με την Sticky & Sweet Tour). Επίσης, δημιούργησε νέο ρεκόρ, ως η γυναίκα καλλιτέχνης με τις 2 πιο επιτυχημένες περιοδείες όλων των εποχών. Το 2013 η Μαντόνα κέρδισε στα Billboard Music Awards τρία βραβεία στις κατηγορίες, "Top Touring Artist", "Top Dance Artist", και "Top Dance Album" για το άλμπουμ της και την περιοδεία της.[215]

Τον Δεκέμβριο του 2012, ανακοινώθηκε ότι η Μαντόνα έχτισε δέκα σχολεία στο Μαλάουι για την εκπαίδευση 4.871 παιδιών. Τον Αύγουστο του 2013, το Forbes, την ονόμασε ως την καλλιτέχνη με τα μεγαλύτερα κέρδη για τις χρονιές 2012 - 2013, κερδίζοντας 125 εκατομμύρια δολάρια.[216] Τον Σεπτέμβρη του 2013 κυκλοφορεί σε DVD/CD την MDNA Tour, δοσμένη με μία κινηματογραφική ματιά ενώ η NOVA της προσέφερε 10 εκατομμύρια δολάρια για να την προβάλει τηλεοπτικά.[217] Έπειτα η Μαντόνα συνεργάζεται ξανά με τον φωτογράφο Steven Klein για ένα 17λεπτο φιλμ, #SecretProjectRevolution.[218] Το κυκλοφόρησε στις 24 Σεπτεμβρίου 2013 με το BitTorrent ως ένα πακέτο (το 17λεπτο φιλμ, ένα μήνυμα απ'την Μαντόνα και μια συνέντευξη απ' την VICE) και μέχρι τώρα έχει πάνω από 1,6 εκατομμύρια downloads.[219] Τον Δεκέμβριο του 2013 έκανε μια γκεστ εμφάνιση στο σόου SNL. Το επεισόδιο δέχθηκε τις καλύτερες κριτικές της χρονιάς.[220]
2014 - : Rebel Heart και προβλήματα με τα ΜΜΕ

Συνεχίζει της εμφανίσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης αυτής στα βραβεία Γκράμι, τον Ιανουάριο του 2014, όπου τραγούδησε ένα remix του Open Your Heart/"Same Love" με τους ράπερ Macklemore & Ryan Lewis, την Mary Lambert την Queen Latifah και κατά την διάρκεια της εμφάνισης πάντρεψαν 33 ζευγάρια.[221] Λίγες μέρες αργότερα έκανε ένα ντουέτο με την Μάιλι Σάιρους στο MTV Unplugged, ερμηνεύοντας ένα mash-up των Don't Tell Me και We Can't Stop.[222] Τον Φεβρουάριο του 2014 παρουσίασε το MDNA Skin στο Τόκιο, μια σειρά από προϊόντα φροντίδας του δέρματος. Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στο άνοιγμα του γυμναστηρίου της στο Τορόντο, επιβεβαίωσε ότι ήδη έχει αρχίσει να εργάζεται στο δέκατο τρίτο στούντιο άλμπουμ της. Αργότερα, αποκάλυψε ότι συνεργάζεται με τόυς Avicii και Natalia Kills.[223] Τον Δεκέμβριο του 2014 πόζαρε για το Αμερικάνικο περιοδικό Interview προκαλώντας σάλο στο Διαδίκτυο με την τολμηρή της φωτογράφιση. Ειδικά μια φωτογραφία όπου ήταν γυμνόστηθη προκάλεσε διαμάχες στα ΜΜΕ αλλά και σε ιστόχωρους κοινωνικής δικτύωσης.[224][225] Τον ίδιο μήνα ανακοινώθηκε ότι θα είναι το πρόσωπο του οίκου Versace για την άνοιξη/καλοκαίρι του 2015.[226] Επίσης ανακηρύχθηκε η πλουσιότερη σόλο μουσικός όλων των εποχών με περιουσία πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια.[227]

Στις 17 Δεκεμβρίου 2014 διέρρευσαν στο ίντερνετ 13 ντέμος απ' το ανερχόμενο άλμπουμ κάνοντάς την έξαλλη. Η ίδια δημοσίευσε στον λογαριασμό της στο Instagram ότι τα μισά δεν θα μπουν στο άλμπουμ και ότι στα άλλα μισά έχουν αλλάξει την τελική τους μορφή, κατηγορώντας τους χάκερς που έκαναν την υποκλοπή για καλλιτεχνικό βιασμό.[228] Ανήμερα των Χριστουγέννων η Μαντόνα αντεπιτίθεται ανεβάζοντας επίσημα έξι νέα τραγούδια στα iTunes και άλλα τρία τον Φεβρουάριο του 2015.[229] Το άλμπουμ έφτασε στην κορυφή των διεθνών τσαρτς σε 75 χώρες και έγινε ένα από τα πιο εμπορικά της χρονιάς σε παγκόσμιο επίπεδο ενώ για το πρώτο εξάμηνο του 2015 ήταν νούμερο ένα σε πωλήσεις στην Αμερική. Οι κριτικοί έδωσαν διθυραμβικές κριτικές στον καινούργιο της δίσκο και επαίνεσαν τη Μαντόνα ως μουσικό και δημιουργό. Στις 8 Φεβρουαρίου εμφανίζεται στα Γκράμι για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, κλέβοντας τις εντυπώσεις με την άρτια καλλιτεχνική δουλειά που παρουσίασε και με την εκκεντρική της εμφάνιση στο κόκκινο χαλί.[230] Δημοσίευσε το νέο της βίντεο κλιπ για το τραγούδι Living For Love, στο οποίο έκανε αναφορές στην ελληνική μυθολογία με χορευτές ντυμένους μινώταυρους.[231] Αποκάλυψε το όνομα του άλμπουμ, Rebel Heart,[232][233] και κυκλοφόρησε το δεύτερο σινγκλ τον Απρίλιο με τίτλο "Ghosttown" το οποίο δέχθηκε θετικές κριτικές για το κινηματογραφικό του βίντεο κλιπ.[234] Τον Ιούνιο κυκλοφόρησε και το τρίτο σινγκλ "Bitch I'm Madonna" με αρκετές εμφανίσεις διαφόρων σταρ όπως, Miley Cyrus, Katy Perry και Beyonce ενώ το βίντεο του Bitch I'm Madonna στο Youtube ανακηρύχθηκε ως το πρώτο της Vevo Certified. Επίσης ανακοίνωσε νέα παγκόσμια περιοδεία την Rebel Heart Tour η οποία άρχισε στις 9 Σεπτεμβρίου του 2015 στο Μόντρεαλ και θα τελείωσε στις 20 Μαρτίου του 2016 στο Σίδνεϊ με έσοδα 170.000.000 εκατομμύρια μόνο από τις πωλήσεις εισιτηρίων.
Καλλιτεχνία
Μουσικά θέματα και είδη

Η μουσική της Μαντόνα έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών συζητήσεων και αναλύσεων από κριτικούς. Ο Robert M. Grant σχολίασε ότι αυτό που έφερε την επιτυχία στην Μαντόνα δεν είναι σίγουρα το εξαιρετικό φυσικό της ταλέντο. Ως τραγουδίστρια, τραγουδοποιός, ηθοποιός είναι μάλλον μέτρια. Στηρίζεται στα ταλέντα των άλλων και οι προσωπικές σχέσεις με αυτούς της χρησίμευσαν για τις πολυάριθμες ανακαλύψεις στην μακροζωία της σταδιοδρομίας της. [235] Η προσέγγιση της Μαντόνα ήταν μακριά απ' τη σοφία της μουσικής βιομηχανίας, δηλαδή το να βρείτε μια συνταγή επιτυχίας και να επιμείνετε σε αυτή. Δεν ήθελε να επαναλαμβάνεται, η μουσική της καριέρα υπήρξε ένας συνεχής πειραματισμός με νέες μουσικές ιδέες και νέες εικόνες και μια συνεχής αναζήτηση για νέα επίπεδα δόξας, φήμης και αναγνώρισης. Ο Grant κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Μαντόνα ξέροντας ότι είχε ήδη καθιερωθεί ως η Βασίλισσα της Ποπ μουσικής, δεν σταμάτησε εκεί, αλλά συνεχίζει μέχρι και σήμερα να ανανεώνει την εικόνα και τη μουσική της. [236][237]΄
[Η Μαντόνα] είναι μια λαμπρή ποπ μελωδός και στιχουργός. Ήμουν 'νοκ άουτ' από την ποιότητα της γραφής [κατά τη διάρκεια του Ray of Light]. Οι στίχοι στο "The Power of Good-Bye" είναι εκπληκτικοί. Πάντα μου αρέσει η Μαντόνα ως καλλιτέχνης και τραγουδοποιός. Δεν παίρνει τους επαίνους που αξίζει ως στιχουργός
—Ο Rick Nowels για την συνεργασία του με την Μαντόνα.[238]

Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, η Μαντόνα έχει βοηθήσει στην συγγραφή και την παραγωγή της μουσική της.[239] Η πρώιμη ικανότητα της στην στιχουργική, αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της συνεργασίας της με το Breakfast Club το 1979. Σύμφωνα με τον συγγραφέα Carol Gnojewski, η πρώτη προσπάθεια της στην σύνθεση τραγουδιών θεωρείται ως μία σημαντική αυτο-αποκάλυψη...όπως είπε η Μαντόνα: Δεν ξέρω πως μου ερχόταν. Σαν μαγεία. Έγραφα τραγούδια κάθε μέρα. Έλεγα, ουάου, είναι γραφτό να κάνω αυτή τη δουλειά.[240] Ο Mark Kamins, ο πρώτος παραγωγός της, πίστευε ότι η Μαντόνα είναι μια πολύ υποτιμημένη μουσικός και στιχουργός.[241] Το Rolling Stone την έχει ονομάσει μια υποδειγματική τραγουδοποιός που μας έχει δώσει άφθονα μουσικά δώρα, με "πιασάρικους" στίχους και ρυθμούς.[242] Η Freya Jarman-Ivens πιστεύει ότι το ταλέντο της Μαντόνα είναι να γράφει απίστευτους πιασάρικους στίχους που τραβάνε την προσοχή του κοινού χωρίς να τους επηρεάζει καν η μουσική, π.χ. στο "Into the Groove".[243] Οι στίχοι της Μαντόνα είναι συχνά αυτοβιογραφικοί, ασχολούνται και μιλάνε για διάφορα θέματα αγάπης, τις σχέσεις, τον αυτοσεβασμό, την ενδυνάμωση των γυναικών και την ισότητα των φίλων.[244][245] Τα τραγούδια της μιλούν επίσης για ταμπού και αντισυμβατικά ζητήματα μίας συγκεκριμένης εποχής, όπως για παράδειγμα, η σεξουαλικότητα και το AIDS στο Erotica το 1992.[246] Πολλοί από τους στίχους της περιέχουν υπονοούμενα και διττή διάσταση, που οδηγούν σε πολλαπλές ερμηνείες από κριτικούς μουσικής και μελετητές.[247][248] Ήταν υποψήφια για να ενταχθεί στους "Songwriters Hall of Fame" το 2014.[249]
Η Μαντόνα στην Sticky & Sweet Tour, την περιοδεία με τις μεγαλύτερες εισπράξεις από σόλο καλλιτέχνη

Πριν αναδυχθεί ως μια ποπ σταρ, πέρασε τα πρώτα χρόνια της με ροκ μουσική μαζί με τις μπάντες της, Breakfast Club και ΕΜΜΥ.[250] Όταν ήταν στους Emmy, ηχογράφησαν περίπου 12 - 14 τραγούδια που έμοιαζαν με το πανκ ροκ εκείνης της εποχής. Οι ροκ ρίζες της μπορούν να βρεθούν και στο ντέμο άλμπουμ της, Pre-Madonna. Ο Stephen Thomas Erlewine επισήμανε ότι με το ομότιτλο ντεμπούτο άλμπουμ της, η Μαντόνα ξεκίνησε την καριέρα της ως μια ντίσκο ντίβα, σε μια εποχή που δεν είχαν τέτοιες ντίβες. Στις αρχές της δεκαετίας του '80, η ντίσκο ήταν ανάθεμα για την ποπ, και σύμφωνα με τον Erlewine, η Μαντόνα είχε ένα τεράστιο ρόλο στην διάδοση και εκλαΐκευση της χορευτικής μουσικής.[251] Τα τραγούδια του άλμπουμ αποκαλύπτουν αρκετές βασικές τάσεις που συνέχισαν να καθορίζουν την επιτυχία της. Στο πρώτο της άλμπουμ δεν είχαν σχηματιστεί πλήρως οι φωνητικές ικανότητες και η προσωπική τέχνη της. Το φωνητικό της ύφος ήταν παρόμοιο με άλλες ποπ σταρ της εποχής, όπως Paula Abdul, Debbie Gibson και Taylor Dayne. Σε τραγούδια όπως το "Lucky Star" και "Borderline", εισήγαγε ένα στυλ πιο αισιόδοξου μουσικού χορού που αποδείχθηκε ιδιαίτερα ελκυστικό για το γκέι κοινό. Το φωτεινό, κοριτσίστικο φωνητικό ηχόχρωμα στα πρώτα χρόνια έγινε "passe" πιο μέτα δεδομένου ότι οι κριτικοί της έλεγαν πως τους θυμίζει την Minnie Mouse με ήλιο. Αυτό συνεχίστηκε και με το Like a Virgin. .[252]

Η καλλιτεχνική ωρίμανση της ήταν ορατή στο True Blue το 1986 και το Like a Prayer το 1989. Στο True Blue, ενσωμάτωσε κλασική μουσική, προκειμένου να τραβήξει ένα μεγαλύτερο ηλικιακά κοινό που ήταν δύσπιστο για την μουσική της.[253] Το τραγούδι "Papa Don't Preach" ήταν ένα σημαντικό ορόσημο στην καλλιτεχνική της πορεία. Η κλασική εισαγωγή, ο γρήγορος ρυθμός και η σοβαρότητα στη φωνή της ήταν πρωτοφανείς γι' αυτήν εκείνη τη στιγμή. Με το Like a Prayer εισήλθε και πάλι σε μια νέα φάση, μουσικά. Κατέγραψε και εισήγαγε ζωντανά ηχογραφημένα τραγούδια και ενσωμάτωσε διαφορετικά είδη μουσικής, συμπεριλαμβανομένων των funk, R&B και χορωδίας. Η ευελιξία της είχε παρουσιαστεί περαιτέρω στο I'm Breathless, το οποίο αποτελείται κυρίως από Μπρόντγουεϊ τζαζ του 1940.[254] Συνέχισε να συνθέτει μπαλάντες και uptempo χορευτικά τραγούδια για τα Erotica (1992) και Bedtime Stories (1994).[255][256] Προσπαθούσε να παραμείνει σύγχρονη ενσωματώνοντας δείγματα ντραμς και χιπ χοπ στη μουσική της.[257] Με το Ray of Light, έδωσε στην ηλεκτρονική μουσική τεράστια δημοτικότητα στην mainstream μουσική σκηνή.[258]

Πειραματίστηκε με πιο φολκ και ακουστική μουσική στο Music (2000) και το American Life (2003).[259] Μια αλλαγή επισημάνθηκε στο περιεχόμενο των τραγουδιών στο Music, με τα περισσότερα από αυτά να είναι απλά τραγούδια αγάπης, αλλά με έναν υποκείμενο τόνο μελαγχολίας, ενω, στο American Life τα "συμβατικά ροκ" τραγούδια είναι εμποτισμένα με δραματικούς στίχους για τον πατριωτισμό.[260] Επέστρεψε στα καθαρά χορευτικά τραγούδια με το Confessions on a Dance Floor το 2006, με κλαμπ ρυθμούς και ρέτρο μουσική.[261] Στο Hard Candy (2008) αναμιγνύει R&B και hip hop μουσική με μελωδίες χορού.[262] Με το MDNA (2012) επέστρεψε στο electropop ύφος που φλέρταρε με τα Ray of Light και το Music.[263]
Κληρονομιά

Η Μαντόνα έχει θεωρηθεί ως μία από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες της μουσικής και πλέον μία από της πιο ισχυρές γυναίκες στην ιστορία αλλά και το μεγαλύτερο γκέι άικον. Διάφορoι μουσικoί δημοσιογράφοι, κριτικοί και συγγραφείς θεωρούν την Μαντόνα τη πιο σημαντική γυναίκα καλλιτέχνη όλων των εποχών.[264][265] Ο συγγραφέας Carol Clerk έγραψε ότι η Μαντόνα κατά την διάρκεια της καριέρας της έχει ξεπεράσει τον όρο ποπ σταρ για να γίνει ένα παγκόσμιο πολιτιστικό σύμβολο.[266] Το Rolling Stone της Ισπανίας έγραψε έγινε η πρώτη Κυρία της Ποπ στην ιστορία, χρόνια πριν εμφανιστεί το διαδίκτυο. Ήταν παντού, στα πανίσχυρα μουσικά τηλεοπτικά κανάλια, στο ραδιόφωνο, σε εξώφυλλα περιοδικών ακόμα και στα βιβλιοπωλεία. Κάτι που δεν είχαμε ξαναδεί από την εποχή των Beatles. [267] Η Laura Barcella στο βιβλίο της Madonna and Me: Women Writers on the Queen of Pop (2012) εξήγησε: πράγματι η Μαντόνα άλλαξε τα πάντα στο μουσικό τοπίο, απ' την 80's τάση της μόδας μέχρι και το τι μπορούσε (η δεν μπορούσε) μια ισχυρή ποπ σταρ να πει η κάνει στα μάτια του κοινού.[268] Ο Alan McGee από την εφημερίδα The Guardian αισθάνθηκε ότι η Μαντόνα είναι μια μετα-μοντέρνα τέχνη, που όμοιά της δεν πρόκειται να ξαναδούμε. Ισχυρίστηκε ακόμη ότι η Μαντόνα και ο Michael Jackson δημιούργησαν τους όρους βασίλισσα και βασιλιάς της ποπ.[269][270] Σύμφωνα με το Forbes και άλλα δημοσιεύματα, η Μαντόνα είναι μια πολιτιστική εικόνα, και αναμφίβολα μια από τις πιο επιτυχημένες καλλιτέχνιδες όλων των εποχών.[271][272][273][274][275][276][277]
Η Μαντόνα κατά την διάρκεια της MDNA Tour

Σύμφωνα με τον Τόνι Sclafani από το MSNBC: αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από τη Μαντόνα, τα περισσότερα μεγάλα αστέρια της μουσικής ήταν ροκάδες και άντρες, μέχρι που έκανε την εμφάνισή της...Όταν οι Beatles εμφανίστηκαν στην Αμερική άλλαξαν το τρόπο με τον οποίο έβλεπε ο κόσμος τις μπάντες στην μουσική. Η Μαντόνα το έκανε με τις γυναίκες.[278] Ο Howard Kramer, διευθυντής του Rock and Roll Hall of Fame είπε η Μαντόνα άνοιξε τον δρόμο για τις γυναίκες στην μουσική. Οι Britney Spears, Christina Aguilera, Kylie Minogue, Spice Girls, Destiny's Child, Jennifer Lopez και Pink μεγάλωσαν ακούγοντας και θαυμάζοντας την Μαντόνα και αποφάσισαν ότι ήθελαν να της μοιάσουν. [279][280] Το 2010, το περιοδικό Time τη συμπεριέλαβε στη λίστα με τις 25 πιο ισχυρές γυναίκες του προηγούμενου αιώνα, όπου περιείχε μόνο δύο τραγουδίστριες, αυτήν και την Αρίθα Φράνκλιν,[281] ενώ έφτασε στο νούμερο ένα στην λίστα του VH1 για τις 100 γυναίκες της μουσικής.[282][283] Η Strawberry Saroyan δήλωσε: Μπορείτε να διαχωρίσετε τη μουσική της Μαντόνα και την εικόνα της αλλά γιατί να το κάνετε; Για μένα, είναι μια αφηγήτρια, μια πολιτιστική πρωτοπόρος, και το σημαντικότερο πράγμα είναι τα μηνύματα που περνάει μέσω της μουσικής, των βίντεο και της εικόνας της. Η ικανότητα να περνά μηνύματα πέρα απ' τη μουσική της είναι και η κληρονομιά της". Ο Stephen Thomas Erlewine πρόσθεσε ότι Ήταν η πρώτη γυναίκα τραγουδίστρια που κατάφερε έχει τον πλήρη έλεγχο της μουσικής και της εικόνα της.[284]

Η χρήση ερωτικής και προκλητικής εικόνας ωφέλησε την καριέρα της και δημιούργησε διαλόγους και απορίες για την σεξουαλικότητα και τον φεμινισμό.[285] Ξεκίνησε μια επανάσταση στη μουσική...οι στάσεις και οι απόψεις της σχετικά με το σεξ, το γυμνό, το στυλ και την σεξουαλικότητα ανάγκασε το κοινό να καθίσει και να σκεφτεί. H ίδια είχε πει ότι η προκλητικότητα κάνει τους ανθρώπους να σκέφτονται.[286] Στο In Doing Gender in Media, Art and Culture (2009) οι συγγραφείς παρατήρησαν ότι η Μαντόνα ως γυναίκα, διασημότητα, τραγουδίστρια και ποπ είδωλο, είναι σε θέση να προκαλέσει διαταραχές και συζητήσεις για τον φεμινισμό.[287] Οι φεμινιστές την θεωρούν ως ένα σχεδόν ιερό φεμινιστικό είδωλο.[288]

Αναγνωρίζεται ως ιδιοφυία στον επιχειρηματικό κλάδο αφού σύμφωνα με δημοσιεύματα, την πρώτη δεκαετία της καριέρας της έβγαλε πάνω 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια.[289] Η Morton την χαρακτηρίζει ως έναν άνθρωπο καιροσκοπικό, άπληστο, αδίστακτο, που χειραγωγεί τους άλλους και δεν σταματάει μέχρι να πάρει αυτό που θέλει. Αυτό μπορεί να να σε κάνει να χάσεις τους κοντινούς σου ανθρώπους αλλά ποτέ δεν την ένοιαζε.[290]
Κατορθώματα

Η Μαντόνα έχει πουλήσει 315 εκατομμύρια δίσκους παγκοσμίως.[291][292] Το βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες την αναγνώρισε ως την γυναίκα καλλιτέχνη με τις μεγαλύτερες πωλήσεις και την τέταρτη ανεξαρτήτου φύλου, πίσω απ'τους The Beatles, Elvis Presley και τον Michael Jackson.[293] Η ένωση βιομηχανίας καταγραφής της Αμερικής (RIAA) την ανακήρυξε ως την γυναίκα με τις καλύτερες πωλήσεις του 20ου αιώνα και τη δεύτερη στην Αμερική, με 64.500.000 πιστοποιημένα άλμπουμς.[294][295] Είναι η μουσικός με τις περισσότερες πιστοποιήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, με 45 βραβεία μέχρι τον Απρίλιο του 2013 εκεί.[296] Τον Μάιο του 2014, το Billboard, ανακοίνωσε ότι απ'το 1990 μέχρι σήμερα έχει κερδίσει συνολικά 1,2$ δισεκατομμύρια απ' τις περιοδείες της με 10 εκατομμύρια κοινό.[297] Έχει τιμηθεί με 20 MTV Video Music Awards -περισσότερα από κάθε άλλο καλλιτέχνη- συμπεριλαμβανομένου και του βραβείου για το σύνολο του έργου της το 1986 (lifetime achievement Video Vanguard Award).[298]

Κατέχει το ρεκόρ, για τα περισσότερα νούμερο-ένα στα αμερικάνικα τσαρτς, με συνολικά 160+, μεταξύ των οποίων 12 στα Hot 100 τσαρτ και 46 στα Hot Dance Club Songs. Επίσης, έχει σκοράρει 38 top-ten singles στα Hot 100, περισσότερο από κάθε άλλο καλλιτέχνη στην ιστορία.[299] Το 2008, το περιοδικό Billboard την κατάταξε στο νούμερο δύο, πίσω από τους Beatles ως την πιο επιτυχημένη σόλο καλλιτέχνη όλων των εποχών στα αμερικάνικα τσαρτς.[167] Παγκοσμίως, έχει 12 νούμερο ένα singles στην Αμερική, 13 στο Ηνωμένο Βασίλειο, 11 στην Αυστραλία και 23 στον Καναδά, περισσότερα από κάθε άλλη γυναίκα καλλιτέχνη. Τέλος, είναι μαζί με τον Elvis Presley οι δυο καλλιτέχνες με τα περισσότερα νούμερο ένα σινγκλ σε παγκόσμιο επίπεδο, με συνολικά 22 τραγούδια της να έχουν φτάσει στην πρώτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης, αλλά και η καλλιτέχνις με τα περισσότερα σινγκλ της να έχουν φτάσει στο παγκόσμιο top 10 (συνολικά 47 επιτυχίες). Έχει βρεθεί στην 1η θέση του παγκόσμιου singles chart για 138 εβδομάδες συνολικά με αποτέλεσμα να έρχεται στην δεύτερη θέση μετά τους Beatles με 162 εβδομάδες.
Προσωπική ζωή

Έκανε τον πρώτο της γάμο, το 1985, σε ηλικία 28 ετών, με τον Αμερικανό ηθοποιό, Σον Πεν, με τον οποίο χώρισαν το 1989. Από το 1995 εως το 1997, διατηρούσε δεσμό με τον Κάρλος Λέον, με τον οποίο μάλιστα, απέκτησε μια κόρη, την Λούρδες Μαρία Τσικόνε Λέον, γνωστή και ως Λόλα Λέον, που γεννήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 1996. Το 2000, παντρεύτηκε για δεύτερη φορά, αυτή τη φορά όμως με τον Βρετανό σεναριογράφο Γκάι Ρίτσι, με τον οποίο απέκτησαν τρία παιδιά. Έναν βιολογικό γιο, τον Ρόκο, που γεννήθηκε στις 11 Αυγούστου 2000 και δύο θετά παιδιά από το Μαλάουι. Τον Ντέιβιντ Μπάντα, που γεννήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2005 και την Μέρσι Τζέιμς, που γεννήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2006. Το ζευγάρι, πήρε διαζύγιο το 2008.
Δισκογραφία

Κύριο άρθρο: Άλμπουμ Δισκογραφία της Μαντόνα

Madonna (1983)
Like a Virgin (1984)
True Blue (1986)
Like a Prayer (1989)
Erotica (1992)
Bedtime Stories (1994)
Ray of Light (1998)
Music (2000)
American Life (2003)
Confessions on a Dance Floor (2005)
Hard Candy (2008)
MDNA (2012)
Rebel Heart (2015)

Περιοδείες

Περιοδεία	Διάρκεια	Σταθμοί	Εισπράξεις
The Virgin Tour	10 Απριλίου 1985 - 11 Ιουνίου 1985	40	5.000.000 δολάρια
Who's That Girl World Tou	14 Ιουνίου 1987 - 6 Σεπτεμβρίου 1987	38	25.000.000 δολάρια
Blond Ambition World Tour	13 Απριλίου 1990 - 5 Αυγούστου 1990	57	62.700.000 δολάρια
The Girlie Show World Tour	25 Σεπτεμβρίου 1993 - 19 Δεκεμβρίου 1993	39	70.000.000 δολάρια
Drowned World Tour	9 Ιουνίου 2001 - 15 Σεπτεμβρίου 2001	47	76.800.000 δολάρια
Re-Invention World Tour	24 Μαϊου 2004 - 14 Σεπτεμβρίου 2004	56	125.000.000 δολάρια
Confessions Tour	21 Μαϊου 2006 - 21 Σεπτεμβρίου 2006	60	194.700.000 δολάρια
Sticky & Sweet Tour	23 Αυγούστου 2008 - 21 Δεκεμβρίου 2008 / 4 Ιουλίου 2009 - 2 Σεπτεμβρίου 2009	85	408.000.000 δολάρια
The MDNA Tour	31 Μαϊου 2012 - 22 Δεκεμβρίου 2012	88	305.200.000 δολάρια
Rebel Heart Tour	9 Σεπτεμβρίου 2015 - 20 Μαρτίου 2016	82	169.800.000 δολάρια
Συνολικά		680	1.442.200.000 δολάρια

Ταινίες
Κινηματογράφος

1979 - A Certain Sacrifice
1985 - Vision Quest
1985 - Ψάχνοντας απεγνωσμένα τη Σούζαν
1986 - Οι τυχοδιώκτες της Σαγκάης
1987 - Πιάστε το κορίτσι
1989 - Bloodhounds of Broadway
1990 - Ντικ Τρέισι
1992 - Σκιές και Ομίχλη
1992 - Το δικό τους παιχνίδι
1993 - Ένοχο κορμί
1993 - Επικίνδυνο παιχνίδι
1995 - Λίγος καπνός ακόμα
1995 - Τέσσερα Δωμάτια
1996 - Girl 6
1996 - Evita
2000 - The Next Best Thing
2002 - Η κυρία και ο ναύτης
2002 - Die Another Day - Πέθανε μια Άλλη Μέρα
2006 - Ο Άρθουρ και οι Μινιμόι
2008 - Είμαι γιατί Είμαστε
2016 - Ο θείος Χάουαρντ

Σκηνοθεσία/Παραγωγή

2007 - M by Madonna
2008 - Ηθική και Χυδαιότητα
2008 - Είμαι γιατί Είμαστε
2010 - Miu Miu 2010
2011 - W.E.

Ταινίες Μικρού Μήκους

1992 - The Making of Sex
2001 - The Hire: Star
2005 - Confessions on a Promo Tour
2006 - Confessions Tour: Behind the Scenes
2010 - Sticky & Sweet Tour: Behind the Scenes
2012 - Inside the DNA of MDNA
2013 - secretprojectrevolution
2016 - Qandeel Baloch: A Very Short Story
2017 - Her-Story

Παραπομπές

Pollack, Darryle (20 Αυγούστου 2013). «Madonna, Reinvention and Revolution». Huffington Post (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2018.
«Madonna: Queen of reinvention» (στα αγγλικά). 28 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2018.
nyc, jb. «Madonna: A Critical Analysis». Αρχειοθετήθηκε στις 11 Μαρτίου 2018. Error: Αν ορίσετε |archivedate=, πρέπει επίσης να ορίσετε |archiveurl=.
«Γιατί η Μαντόνα δεν είναι δισεκατομμυριούχος ακόμα?». Ανακτήθηκε στις 3/28/2013.
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_awards_and_nominations_received_by_Madonna#Grammy_Awards
«Η Μαντόνα σπάει το ρεκόρ του Έλβις». Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2012.
«Το νέο άλμπουμ της Μαντόνα». Ανακτήθηκε στις 27/02/2008.
«Hot 100 55η επέτειος». Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2013.
«Madonna's Net Worth».
«Η Sticky & Sweet Tour σπάει ρεκόρ». Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2009.
«MDNA Tour Makes Billboard Boxscore's All-Time Top 10». Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2013.
«Madonna: Στο club των δισεκατομμυριούχων». Ανακτήθηκε στις 29/03/2013.
Taraborrelli 2002, σελ. 10
«Το παιδί που έγινε σταρ». The Daily Telegraph (London). 26 Ιουλίου 2006. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2008.
Guilbert 2002, σελ. 92
Morton 2002, σελ. 47
Taraborrelli 2002, σελ. 23
Claro 1994, σελίδες 24, 27
Tilden, Imogen (July 4, 2001). «Madonna | News». The Guardian (London). Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2008.
Taraborrelli 2002, σελίδες 26–29
Hosted by Paula Zahn (Saturday 11 am and Sunday 7 pm). «Μια αειθαλής σταρ». People in the News. CNN.
Hosted by Jim Wallasky. «Madonna: Βασίλισσα της Ποπ». Biography, 5 λεπτά στο. The History Channel.
Rettenmund 1995, σελ. 45
O'Brien 2007, σελ. 56
Brown, Stephen (5 Οκτωβρίου 2013). «Madonna: Με βίασαν και με λήστεψαν όταν μετακόμισα στην Νέα Υόρκη». New York Daily News (Mortimer Zuckerman). Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2013.
«Madonna Biography: Part 1». People. Σεπτεμβρίου 2, 2003. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2008.
Morton 2002, σελ. 23
Ganz, Caryn (2004). «Βιογραφία – Madonna». Rolling Stone. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2008.
LeRoy, Dan. «Breakfast Club > Biography». AllMusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2014.
Orzeck, Kurt (September 23, 2007). «Madonna και Beastie Boys υποψήφιοι για να ενταχθούν στο Rock And Roll Hall Of Fame». MTV. Ανακτήθηκε στις 29 Μαϊου 2008.
Taraborrelli 2002, σελ. 43
Rooksby 2004, σελ. 11
«Madonna – Charts & Βραβεία – Billboard Albums». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις February 24, 2010.
«Madonna – Charts & Βραβεία – Billboard Singles». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2010.
Rooksby 2004, σελ. 13
Clerk 2002, σελ. 56
Clerk 2002, σελ. 20
Voller 1999, σελ. 22
Rettenmund 1995, σελ. 67
«Ask Billboard: A Lot To 'Like' About Far*East Movement». Billboard. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2012.
Cross 2007, σελ. 31
Voller 1999, σελ. 18
«40 πιο επιτυχημένα σινγκλς στην Αμερική». Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2015.
Vena, Jocelyn (August 12, 2009). «Μπορεί η Γκάγκα να ξεπεράσει αυτές τις εμφανίσεις?». MTV. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2010.
Greig, Geordie (November 6, 2005). «Geordie Greig Meets Madonna: Secret Life of a Contented Wife». The Sunday Times (Λονδίνο). Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2008.
«Contrasting fortunes as Madonna and Jacko turn 50». The Age (Μελβούρνη: Fairfax Media). 15 Αυγούστου 2008. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2009.
«Madonna καταφέρνει 12ο #1 στο Ηνωμένο Βασίλειο». BBC. 26 Φεβρουαρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2008.
Warren και άλλοι 2001, σελίδες 23–25
Morton 2002, σελίδες 134–135
Dion, Richard. «Madonna Biography». Musicomania. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2012.
Metz & Benson 1999, σελ. 67
Clerk 2002, σελ. 77
Sigerson, David (7 Ιουλίου 1986). «Madonna: True Blue: Review». Rolling Stone. Jann Wenner. Ανακτήθηκε στις 28 Μαϊου 2008. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
«Madonna - Chart History».
Bohem 1990, σελ. 78
Voller 1999, σελ. 29
Bassets, Luis (31 Αυγούστου 1987). «Η Μαντόνα δίνει παράσταση σε 130,000 κοινό». El Pais (στα French). Madrid: Jesus de Polanco. Ανακτήθηκε στις 4 Μαϊου 2009. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
Erlewine, Stephen Thomas (2 Δεκεμβρίου 1987). «Madonna | You Can Dance». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις 18 Μαϊου 2010. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
«Γάμος γεμάτος βία». Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 1991.
Rooksby 2004, σελ. 89
Bronson 2002, σελ. 329
«Madonna Biography, Discography, Filmography». Fox News Channel. 3 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2008.
«Η Pepsi ακυρώνει την διαφήμιση της Madonna». NY Times. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2012.
Σφάλμα στην κλήση του template:cite video: Οι παράμετροι publisher, time, url και title πρέπει να οριστούν. Sire Records (1989)
Considine, J.D. (6 Απριλίου 1989). «Madonna: Like A Prayer: Review». Rolling Stone (Jann Wenner). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2007.
Clerk 2002, σελ. 146
Taraborrelli 2002, σελ. 217
Press release (May 25, 1990). «Michael, Madonna Top 'Billboard' Poll». Dayton Daily News (Cox Enterprises): 23. ISSN 0897-0920.
Bego 2000, σελ. 232
«Madonna: Like A Prayer: Review». Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 1989.
Morton 2002, σελ. 98
Herrera, Monica (15 Σεπτεμβρίου 2000). «Poll: 'Vogue' Is Fave Madonna Chart-Topper». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2007.
Pitts 2004, σελ. 40
«Madonna.com > Tours > Blond Ambition Tour». Madonna.com. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2012.
Walters, Barry (June 1, 2006). «Crucifixes, Leather and Hits». Rolling Stone (Jann Wenner) 1067 (56). ISSN 0035-791X.
Smith, Neil (May 24, 2004). «Show Stealer Madonna on Tour». BBC. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2008.
Grunt, Gary (May 23, 2006). «Madonna's giant cross offensive». BBC. Ανακτήθηκε στις 28 Μαϊου 2006.
Sexton 1993, σελ. 88
Fisher, Carrie (August 1991). «True Confessions: The Rolling Stone Interview With Madonna». Rolling Stone. ISSN 0035-791X.
Cross 2007, σελ. 128
«Diamond Awards – Certified Albums – RIAA». Recording Industry Association of America. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2010.
Arthington, Mirra (October 7, 2007). «Warner finds solace in farewell CD». Music Week (Λονδίνο) 32 (9): 21. ISSN 0265-1548.
Lippens, Nate (2007). «Making Madonna: 10 Moments That Created an Icon». MSN. MSN Music. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2008.
Rich, Joshua (20 Νοεμβρίου 1998). «Madonna Banned». Entertainment Weekly (Time Inc.). Ανακτήθηκε στις 27 Μαϊου 2008.
Bronson 2002, σελ. 775
«Madonna – Justify My Love – Worldwide peaks». Ultratop 50. Hung Medien. Ανακτήθηκε στις 28 Μαϊου 2010. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
Weiss, Shari (11 Ιανουαρίου 2011). «Vanilla Ice: Τα χάλασα με την Μαντόνα μετά απ' το 'Sex' βιβλίο». Daily News (New York) (Daily News, L.P.). Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2002.
Holden, Stephen (20 Απριλίου 1992). «Madonna Makes a $60 Million Deal». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 27 Μαϊου 2008.
Morton 2002, σελ. 54
Kirschling, Gregory (25 Οκτωβρίου 2002). «The Naked Launch». Entertainment Weekly. Ανακτήθηκε στις 27 Μαϊου 2008.
«Madonna.com > Discography > Erotica». Icon: The Official Madonna Website. Madonna.com. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2008.
Metz & Benson 1999, σελίδες 17–20
«Body of Evidence». Rotten Tomatoes. Ανακτήθηκε στις June 9, 2008.
Maslin, Janet (19 Νοεμβρίου 1993). «A Movie Within a Movie, With a Demure Madonna». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2008.
Tetzlaff 1993, σελ. 143
Taraborrelli 2002, σελίδες 232–235
Taraborrelli 2002, σελ. 235
«Madonna's 40 Biggest Billboard Hits». Billboard. Ανακτήθηκε στις September 2, 2012.
Voller 1999, σελ. 221
Erlewine, Stephen Thomas (17 Νοεμβρίου 1995). «Madonna | Something to Remember». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2009.
Gleiberman, Owen (20 Δεκεμβρίου 1996). «Evita (1997)». Entertainment Weekly. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2008.
Maslin, Janet (6 Δεκεμβρίου 1996). «Madonna, Chic Pop Star, As Chic Political Leader». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 26 Μαϊου 2009.
Michael 2004, σελ. 67
Erlewine, Stephen Thomas (23 Σεπτεμβρίου 1997). «Madonna | Evita [Original Soundtrack] > Overview». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2010.
«Performers, Presenters Add Spark To Billboard Music Awards». Billboard 108 (51): 12. 21 Δεκεμβρίου 1996. ISSN 0006-2510. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2014.
Steward, Jason (16 Οκτωβρίου 1996). «Girl for Madonna». The Independent. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2010.
Barnes, Anthony (9 Ιουλίου 2006). «Kabbalah: is Madonna losing her religion?». The Independent (London). Ανακτήθηκε στις 26 Μαϊου 2010.
Rooksby 2004, σελ. 50
Michael 2004, σελ. 46
http://soundcheck.wnyc.org/story/madonna-ray-of-light/
Cinquemani, Sal (9 Μαρτίου 2003). «Madonna: Ray Of Light – Music Review». Slant Magazine. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2009.
«Madonna's secret to making 'Music'». CNN. 10 Νοεμβρίου 2000. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2008.
«The Rolling Stone 500 Greatest Albums of All Time». Rolling Stone (Jann Wenner). Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου, 2008.
Taraborrelli 2002, σελ. 303
Metz & Benson 1999, σελ. 167
«Madonna in plagiarism case defeat». BBC. 10 Νοεμβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2007.
«Discography (Ray of Light)». Madonna.com. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2012.
Craig Glenday 1998, σελ. 228
Cross 2007, σελ. 134
«Grammy Award Winners – Madonna». National Academy of Recording Arts and Sciences. Ανακτήθηκε στις 27 Μαϊου 2008. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
Presenter, Radio 2. «Top 100 47: American Pie». BBC Radio 2. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2008.
«Το μυστικό της Μαντόνα όταν κάνει μουσική».
Caulfield, Keith (28 Σεπτεμβρίου 2000). «After 11 Year Absence, Madonna's Back At No. 1». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2009.
Lee, Hann C. (23 Μαρτίου 2001). «Controversial new Madonna video airs on the Web». CNN. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2008.
«Madonna gives birth to boy». CNN. 11 Αυγούστου 2000. Ανακτήθηκε στις 5 Μαϊου 2006.
«Madonna Weds Her Guy». BBC. 22 Δεκεμβρίου, 2000. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου, 2008.
Caulfield, Keith (29 Δεκεμβρίου 2001). «The Year in Touring». Billboard (Νέα Υόρκη: Nielsen Business Media, Inc) 113 (52): 44. ISSN 0006-2510.
Erlewine, Stephen Thomas (12 Νοεμβρίου 2001). «Madonna | GHV2». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις 26 Μαϊου 2009. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
«Madonna flop goes straight to video». BBC. 8 Νοεμβρίου 2002. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2008.
Peter Bradshaw. «Film: Die Another Day | Culture». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου, 2012. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
Lieberman, Rhonda (9 Μαϊου 2003). «Weighty Madonna: Rhonda Lieberman on "X-STaTIC PRo=CeSS"». BNET. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Μαϊου 2009.
«American Life by Madonna: Review». Metacritic. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2007.
Susman, Gary (1 Απριλίου 2003). «Miss 'American'». Entertainment Weekly. Ανακτήθηκε στις 17 Μαϊου 2010.
Hastings, Chris (16 Οκτωβρίου 2005). «Thank You For the Music! How Madonna's New Single Will Give Abba Their Greatest-Ever Hit». The Daily Telegraph (Λονδίνο). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2008.
Moss, Corey (28 Αυγούστου 2003). «Madonna Smooches With Britney And Christina». MTV. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2010.
Gardner, Elysa (28 Αυγούστου 2003). «Madonna, Spears, Aguilera shock at MTV Awards». USA Today (Gannett Company). Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2007.
Taraborrelli 2003, σελ. 233
Brackett, & Hoard 2004, σελ. 304
Horton & Simmons 2007, σελίδες 196–198
«Madonna's label sues record giant». BBC. 26 Μαρτίου 2004. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2008.
Shawhan, Jason (26 Αυγούστου 2007). «Madonna sells record company». NME (IPC Media). Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2008.
Silverman, Stephen M. (1 Ιουνίου 2004). «Madonna Boasts Top-Grossing Show of Year». People (Time Inc.). Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2009.
Erlewine, Stephen Thomas (12 Ιουνίου 2006). «Madonna | I'm Going to Tell You a Secret». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις 39 Οκτωβρίου 2009. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate= (βοήθεια)
Spears, Britney (9 Νοεμβρίου 2006). «Number 36: Madonna». Rolling Stone (Jann Wenner). Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2008.
«Hollywood, music stars join forces in tsunami telethon». Associated Press. Australian Broadcasting Company. 16 Ιανουαρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2008.
«The Live 8 Event». BBC. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2008.
«Madonna: Dancing Queen». MTV. 24 Οκτωβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 2010-05-36.
Caulfield, Keith (19 Νοεμβρίου 2005). «Albums: Confessions on a Dance Floor». Billboard (New York: Nielsen Business Media, Inc) 117 (47): 45. ISSN 0006-2510. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2009.
http://www.rollingstone.com/music/song-stories/hung-up-madonna
http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4753366.stm
Caulfield, Keith (4 Σεπτεμβρίου 2006). «Madonna's 'Confessions' Tour Sets Record». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2010.
Khyam, Omar (18 Αυγούστου 2006). «Boycott of Madonna Moscow concert urged». j. (The Emanu-El). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2008.
Adams, Lubna (14 Αυγούστου 2008). «Madonna: 50 Looks We Can't Forget». People. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2010.
«IFPI Platinum Europe Awards: July & August 2006». International Federation of the Phonographic Industry. 13 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2007.
«Madonna 'adopts child in Africa'». BBC. 11 Οκτωβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2008.
«Madonna's adoption appeal begins in Malawi». Associated Press. CNN. 4 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2010.
Kapos, Shia (9 Σεπτεμβρίου 2006). «Madonna: Boy's Father Has Been Manipulated». People. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2008.
Tenthani, Raphael (28 Οκτωβρίου 2006). «Madonna 'Over the Moon' About Finalized Adoption». People. Ανακτήθηκε στις 28 Μαϊου 2008.
Norman, Pete (9 Δεκεμβρίου 2006). «Madonna's H&M TV Commercial». People. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2007.
«Madonna's clothing line goes on sale at H&M». Associated Press. msnbc.com. 23 Μαρτίου 2007. Ανακτήθηκε στις 26 Μαϊου 2010.
Herrera, Monica (July 16, 2007). «Live Earth London Wraps With Madonna Spectacular». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις February 25, 2010.
Caulfield, Keith (October 16, 2007). «Update: Madonna Confirms Deal With Live Nation». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις February 25, 2010.
Petridis, Alexis (August 9, 2007). «I Am Because We Are review». The Guardian (London). Ανακτήθηκε στις June 14, 2008.
Elan, Priya (April 3, 2008). «Review: Madonna's Filth and Wisdom». The Times (London). Ανακτήθηκε στις June 14, 2008.
Johnston, Sheila (February 14, 2008). «Filth and Wisdom: Don't give up the day job, Madonna». The Daily Telegraph (London). Ανακτήθηκε στις June 14, 2008.
«Madonna, Others Named to Rock Hall of Fame». USA Today. Associated Press (Gannett Company). December 13, 2007. Ανακτήθηκε στις December 13, 2007.
Campbell, Jim (March 11, 2008). «Madonna, Beasties, Mellencamp Up For Rock Hall». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις February 25, 2010.
«Madonna Has Her Say At Rock Hall Ceremony». CBS News (CBS Interactive). March 18, 2008. Ανακτήθηκε στις May 18, 2010.
Reid, Shaheem (August 8, 2008). «Timbaland Talks About His And Justin Timberlake's 'Hot' Collabo With Madonna». MTV. Ανακτήθηκε στις April 26, 2010.
Shewey, Don (May 1, 2008). «Madonna debuts Hard Candy». Rolling Stone (Jann Wenner) 1093 (45). ISSN 0035-791X.
Sischy, Ingrid (April 2008). «Madonna: the one and only, on her life unchained». Interview (CNET Networks).
«Madonna's Hard Candy Debuts At No. 1 in 37 countries». Icon: Official Madonna website (Madonna.com). April 30, 2008. Ανακτήθηκε στις December 23, 2008.
Hasty, Katie (May 7, 2008). «Madonna Leads Busy Billboard 200 with 7th #1». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις May 7, 2008.
«Hard Candy by Madonna: Review». Metacritic. Ανακτήθηκε στις May 26, 2008.
Savage, Mark (April 8, 2008). «Review: Madonna's Hard Candy». BBC. Ανακτήθηκε στις May 26, 2008.
Hasty, Katie (April 2, 2008). «Mariah, Madonna Make Billboard Chart History». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις April 2, 2008.
Schmidt, Veronica (April 21, 2008). «Madonna Goes to No. 1 For the 13th Time». The Times (London). Ανακτήθηκε στις April 21, 2008.
«?23??????????????"???????????????"???!» (στα Japanese). Warner Music Japan. March 3, 2009. Ανακτήθηκε στις March 4, 2009.
Kaufman, Gil (September 3, 2009). «Madonna Breaks Her Own Solo-Tour Record With Sticky & Sweet». MTV. Ανακτήθηκε στις February 25, 2010.
«Roger Waters Passes Madonna For Solo Boxscore Record With 459m Wall Live». Billboard. 2013-10-05. Ανακτήθηκε στις 2013-10-20.
Herrera, Monica (January 30, 2009). «Madonna Resuming Sticky & Sweet Tour This Summer». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις May 24, 2009.
188,345
«Bestsellers: Hardcover Nonfiction». The New York Times. August 3, 2008. Ανακτήθηκε στις August 21, 2008.
«Madonna and Ritchie Confirm Split». BBC. October 16, 2008. Ανακτήθηκε στις November 15, 2008.
«Madonna gives Guy £50m in divorce». BBC. December 15, 2008. Ανακτήθηκε στις May 23, 2009.
Banda, Mabvuto; Georgy, Michael (May 25, 2009). «Madonna Loses Adoption Bid In Malawi». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις May 26, 2009.
Tyre, Blan (June 12, 2009). «Madonna Wins Adoption Battle». CBS News (CBS Interactive Inc.). Ανακτήθηκε στις June 19, 2009.
Caulfield, Keith (July 23, 2009). «Madonna's 'Celebration' Hits Collection To Feature Two New Songs». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις July 23, 2009.
Sexton, Paul (September 29, 2009). «Madonna's U.K. Chart 'Celebration'». Billboard (Nielsen Business Media, Inc). Ανακτήθηκε στις September 29, 2009.
Crosley, Hillary; Kaufman, Gil (September 13, 2009). «Madonna Pays Tearful Tribute To Michael Jackson At 2009 VMAs?». MTV. Ανακτήθηκε στις September 14, 2009.
«Billboard Charts – Decade-end Artists – Singles Sales Artists». Billboard. Nielsen Business Media, Inc. Ανακτήθηκε στις November 13, 2010.
«Madonna 'most played' artist of decade». BBC News. April 5, 2010. Ανακτήθηκε στις November 13, 2010.
«Top Touring Artists of the Decade». Billboard. Nielsen Business Media, Inc. Ανακτήθηκε στις September 21, 2011.
«Madonna decade's most talked about celebrity».
Johnston, Maura (January 22, 2010). «Madonna Brings Classic 'Like A Prayer' To 'Hope For Haiti Now' Telethon». MTV. Ανακτήθηκε στις January 25, 2010.
«Madonna's 'Sticky & Sweet' Concert To Be Released March 30 On DVD, Blu-Ray And CD». Icon: Official Madonna website (Madonna.com). January 12, 2010. Ανακτήθηκε στις January 12, 2010.
Stack, Tim (October 21, 2009). «'Glee' Exclusive: Madonna is on board! Is Adam Lambert next?». Entertainment Weekly. Ανακτήθηκε στις March 4, 2010.
«Exclusive: Madonna Rates Glee's All-Madonna Episode: "Brilliant"». Us Weekly. April 16, 2010. Ανακτήθηκε στις April 21, 2010.
«Madonna sued over "Material Girl" clothing line». Reuters. August 20, 2010. Ανακτήθηκε στις November 11, 2010.
Lee, Joyce (October 26, 2010). «Madonna to Open "Hard Candy" Gym Chain». CBS News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις July 3, 2012. Ανακτήθηκε στις November 11, 2010.
«Madonna And MG Icon Announce The Launch of The "Truth or Dare by Madonna" Brand». Icon: Official Madonna website. Madonna.com. November 3, 2011. Ανακτήθηκε στις December 5, 2011.
Cubarubbia, RJ (September 2, 2011). «Madonna's 'W.E.' Receives Mixed Reactions at Venice Film Festival». Billboard (Prometheus Global Media). Ανακτήθηκε στις April 29, 2010.
Vena, Jocelyn (January 15, 2012). «Madonna's 'Masterpiece' Wins The Golden Globe». MTV News. MTV Networks. Ανακτήθηκε στις January 16, 2012.
«Super Bowl XLVI Halftime show featured Madonna». National Football League. December 4, 2011. Ανακτήθηκε στις December 5, 2011.
Bauder, David (February 6, 2012). «Super Bowl most watched TV show in U.S. history, draws record 111.3 million viewers». Vancouversun.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις February 8, 2012.
Interscope Records (January 29, 2012). «The Material Girl is Back on the Dance Floor». PR Newswire. Ανακτήθηκε στις January 29, 2012.
Caulfield, Keith (September 14, 2009). «Madonna Debuts at No. 1 on Billboard 200, Lionel Richie at No. 2». Billboard. Prometheus Global Media. Ανακτήθηκε στις April 7, 2012.
Kreisler, Lauren (April 1, 2012). «Madonna lands 12th Number 1 with MDNA and overtakes Elvis' career record». Official Charts Company. Ανακτήθηκε στις April 2, 2012.
«Madonna Scores Record-Extending 38th Hot 100 Top 10». Billboard. Prometheus Global Media. September 14, 2009. Ανακτήθηκε στις February 26, 2012.
Cadan, Dan (June 1, 2012). «Madonna Kicks Off 'MDNA' Tour in Tel Aviv». Rolling Stone. Jann Wenner. Ανακτήθηκε στις June 7, 2012.
Madonna (August 27, 2012). «The MDNA Tour – In Madonna's Own Words». Madonna.com Official website. Ανακτήθηκε στις March 24, 2013.
Ganz, Caryn (September 10, 2012). «Act of God: Madonna's MDNA Tour Comes to Yankee Stadium». Spin (Spin Media LLC). Ανακτήθηκε στις March 23, 2013.
Pareles, Jon (August 29, 2012). «A Pop Queen Flaunts Her Toned Maturity». The New York Times. Ανακτήθηκε στις September 17, 2012.
«Gig review (including picture gallery): Madonna, MDNA Tour, Birmingham's NIA». Birmingham Mail. July 20, 2012. Ανακτήθηκε στις August 27, 2012.
Payne, Chris (May 19, 2013). «Madonna Humbly Accepts Top Touring Artist Trophy at Billboard Music Awards». Billboard (Prometheus Global Media). Ανακτήθηκε στις May 19, 2013.
Nardine Saad (August 28, 2013). «Madonna is Forbes' top-earning celebrity thanks to MDNA tour». Los Angeles Times. Ανακτήθηκε στις August 31, 2013.
Madonnarama (August 01, 2013). «Madonna: The MDNA Tour" to be released worldwide between 6 and 10 September 2013». Madonnarama. Ανακτήθηκε στις August 01, 2013. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |accessdate=, |date= (βοήθεια)
«Madonna continues to tease Secret Project with Steven Klein in third trailer». Metro. Associated Newspapers Limited. 5 September 2013. Ανακτήθηκε στις 23 September 2013.
Caitlin McGarry (17 September 2013). «BitTorrent and Madonna join forces for free speech». TechHive. IDG Consumer & SMB. Ανακτήθηκε στις 23 September 2013.
«Madonna at SNL».
«Watch Madonna Join Macklemore & Ryan Lewis for 'Same Love' Grammy Wedding». Spin (Spin Media LLC). January 26, 2014. Ανακτήθηκε στις January 29, 2014.
Gallo, Phil (January 29, 2014). «Madonna, Miley Cyrus Team for Country-Themed MTV 'Unplugged' Special». Billboard (Prometheus Global Media). Ανακτήθηκε στις January 29, 2014.
«Madonna hits studio with Kills». The Belfast Telegraph. Ανακτήθηκε στις April 15, 2014.
«Η Μαντόνα τοπλες στα 57». Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2014.
«Το Τουίτερ αντιδρά στην γυμνή φωτογράφηση της Μαντόνα». Ανακτήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2014.
«Madonna Stars in New Versace Ad Campaign». Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2014.
«Οι πλουσιότεροι μουσικόι». Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2015.
D'Addario, Daniel (18 Δεκεμβρίου 2014). «Madonna on Leaked Demos of New Album: 'This Is Artistic Rape'». Time. Ανακτήθηκε στις December 17, 2014.
«Madonna Releases Six Songs, Announces New Album Rebel Heart». Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2014.
«At Grammys, Madonna gets too cheeky in Givenchy bodysuit, flashes thong». Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2014.
«Το Living for Love στο Youtube». Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2015.
Spanos, Brittany (March 2, 2015). «Madonna Plots Rebel Heart Tour for North America, Europe». Rolling Stone. Ανακτήθηκε στις March 2, 2015.
«Madonna: I did not say, 'Hey, here's my music, and it's finished.' It was theft». The Guardian (Guardian News and Media). 21 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2014.
«Madonna Survives Destruction with Terrence Howard in 'Ghosttown' Video: Watch». Ανακτήθηκε στις Απρίλιος 08, 2015.
Grant 2005, σελ. 6
Grant 2005, σελ. 3
Lancaster & di Leonardo 1997, σελ. 355
Sears, Stephen (March 4, 2013). «Madonna's 'Ray Of Light' Turns 15: Backtracking». Idolator. Spin Media. Ανακτήθηκε στις January 29, 2014.
«Madonna > Credits». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις March 22, 2014.
Gnojewski 2007, σελ. 57
Morton 2002, σελ. 20
«Madonna: Album Guide». Rolling Stone. Ανακτήθηκε στις January 7, 2012.
Fouz-Hernandez & Jarman-Ivens 2004, σελίδες 55–58
Cross 2007, σελ. 19
Rooksby 2004, σελ. 30
Myers, John (April 9, 2009). «Classic 90's Music Reviews: Madonna's Erotica». Yahoo!. Ανακτήθηκε στις July 6, 2012.
Rooksby 2004, σελ. 19
Taraborrelli 2002, σελ. 169
Coulhan, Erin (October 9, 2013). «Madonna, Led Zeppelin Among Songwriters Hall of Fame Nominees». Rolling Stone. Ανακτήθηκε στις October 16, 2013.
Sclafani, Tony (March 7, 2008). «Madonna: A true blue rock star». MSNBC. Ανακτήθηκε στις January 14, 2011.
«Madonna – Madonna > Overview». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις March 22, 2014.
Fouz-Hernandez & Jarman-Ivens 2004, σελίδες 59–61
Kellner 1995, σελ. 277
«CG: Madonna». Robert Christgau. Ανακτήθηκε στις August 23, 2011.
Anderson, Kyle (October 20, 2010). «Madonna Gets Kinky With Erotica: Wake-Up Video». MTV. Ανακτήθηκε στις February 27, 2014.
Farber, Jim (October 28, 1994). «Album Review: 'Bedtime Stories' (1994)». Entertainment Weekly. Ανακτήθηκε στις March 22, 2014.
Rooksby 2004, σελ. 44
Taraborrelli 2002, σελίδες 301
Cross 2007, σελ. 96
Rees, Paul (May 2003). «Madonna Attacks!». Q 67: 31. ISSN 0955-4955. Ανακτήθηκε στις January 11, 2013.
Todd, Matthew (November 2005). «Madonna: Confessions of an Icon». Attitude (Vitality Publishing).
http://www.rollingstone.com/music/albumreviews/hard-candy-20080501
Pareles, Jon (March 26, 2012). «‘MDNA,’ Madonna’s 12th Studio Album». The New York Times. Ανακτήθηκε στις March 27, 2012.
Kellner 1995, σελ. 263
Kaye, Ben (April 10, 2012). «MDNA in the time of MDMA: Το τέλος της "βασιλείας" της Μαντόνα?». Consequence of Sound. Ανακτήθηκε στις August 15, 2014.
«Review: Το στυλ της Μαντόνα». M (magazine). November 12, 2012. Ανακτήθηκε στις April 16, 2013.
«Mujeres que cambiaron las reglas del rock». Rolling Stone Spain (στα Spanish). April 14, 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις November 10, 2013. Ανακτήθηκε στις April 14, 2013.
Barcella 2012
McGee, Alan (August 20, 2008). «Madonna Pop Art». The Guardian. Ανακτήθηκε στις April 17, 2013.
Langley, William (August 9, 2008). «Μαντόνα, ερωμένη της μεταμόρφωσης». The Daily Telegraph. Ανακτήθηκε στις April 6, 2013.
O'Malley, Zack (March 28, 2013). «Why Madonna Isn't On The Forbes Billionaires List». Forbes. Ανακτήθηκε στις April 9, 2013.
Will Gompertz (September 2, 2011). «In a bedroom with Madonna». BBC. Ανακτήθηκε στις December 30, 2013.
«Madonna Living Icon». BBC. October 24, 2006. Ανακτήθηκε στις December 30, 2013.
Rebello, Maleeva (August 16, 2013). «Happy birthday 'Material Girl' Madonna». Daily News and Analysis (DNA). Dainik Bhaskar Group. Ανακτήθηκε στις December 30, 2013.
«Cultural Icons, Charismatic Heroes, Representative Lives» (PDF). Heidelberg University. August 16, 2013. Ανακτήθηκε στις December 30, 2013. "Madonna has been variously called an icon of pop, a gay icon, or...cultural icon"
«Los diferentes rostros de Madonna». El Universo (Mexico) (στα Spanish). April 16, 2013. Ανακτήθηκε στις December 30, 2013.
Wexter, Erica (April 1998). «Reviews Madonna Ray of Light». ThirdWay 21 (3): 28. Ανακτήθηκε στις April 7, 2013.
Sclafani, Tony (August 12, 2008). «Στα 50 της, η Μαντόνα έχει ξεπεράσει τους Beatles?». MSNBC. NBCUniversal. Ανακτήθηκε στις April 29, 2012.
Gormly, Kellie B. (November 1, 2012). «Flamboyant Divas Can Thank Madonna». Pittsburgh Tribune-Review. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις November 8, 2012. Ανακτήθηκε στις November 8, 2012.
Fouz-Hernandez & Jarman-Ivens 2004, σελ. 161
Castillo, Michelle (November 18, 2010). «25 πιο ισχυρές γυναίκες του προηγούμενου αιώνα: Madonna (1958–present)». Time. Ανακτήθηκε στις December 15, 2010.
Graham, Mark (February 13, 2012). «VH1's 100 Greatest Women in Music». VH1. Viacom. Ανακτήθηκε στις February 14, 2012.
«50 Greatest Women of the Video Era». VH1. Ανακτήθηκε στις February 28, 2011.
Erlewine, Stephen Thomas. «Madonna > Biography». Allmusic. Rovi Corporation. Ανακτήθηκε στις November 9, 2012.
Fouz-Hernandez & Jarman-Ivens 2004, σελ. 168
Fouz-Hernandez & Jarman-Ivens 2004, σελ. 162
Buikema & van der Tuin 2009, σελ. 119
Jhally 2006, σελ. 194
Kramarae & Spender 2000, σελ. 459
Morton 2002, σελ. 89
Lane, Dan (March 29, 2012). «Madonna's Top 40 most downloaded tracks revealed!». Official Charts Company. Ανακτήθηκε στις January 27, 2013.
Egan, Barry (January 3, 2010). «U2 strike a chord in the best albums from 2009». The Independent (Independent News & Media). Ανακτήθηκε στις July 23, 2010.
«Best-Selling Female Recording Artist of All Time». Guinness World Records. Jim Pattison Group. Ανακτήθηκε στις October 3, 2014.
«Top Selling Artists». Recording Industry Association of America. Ανακτήθηκε στις June 9, 2008.
«The American Recording Industry Announces Its Artists of the Century». Recording Industry Association of America. November 10, 1999. Ανακτήθηκε στις January 30, 2008.
«BPI – Certified Awards Search». British Phonographic Industry. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις April 23, 2013. Ανακτήθηκε στις August 27, 2013.
Waddell, Ray (May 27, 2014). «Rolling Stones No. 1 on List of Top 25 Live Artists Since 1990». Billboard (Prometheus Global Media). Ανακτήθηκε στις May 28, 2014.
«Who has won the most MTV Video Music Awards?». Vibe (Vibe Media Group) 16 (2): 58. March 2008. ISSN 1070-4701.

Trust, Gary (November 6, 2012). «Madonna Celebrates 30th Anniversary On Billboard Charts». Billboard. Prometheus Global Media. Ανακτήθηκε στις August 12, 2014.

Πηγές

Barcella, Laura (2012). Madonna and Me: Women Writers on the Queen of Pop. Soft Skull Press. ISBN 1-59376-475-8
Bego, Mark (2000). Madonna: Blonde Ambition. Cooper Square Press. ISBN 978-0-8154-1051-5
Blackmore, Hazel. de Castro, Rafael Fernandez (2008) (στα Spanish). ?Que es Estados Unidos?. Fondo de Cultura Economica. ISBN 978-968-16-8461-7
Bohem, David A. (1990). Guinness World Records 1990. Sterling Publishing. ISBN 0-8069-5791-3
Bronson, Fred (2002). The Billboard Book of Number 1 Hits. Billboard books. ISBN 0-8230-7677-6.
Brackett, Nathan. Hoard, Christian (2004). The New Rolling Stone Album Guide. Simon & Schuster. ISBN 0-7432-0169-8
Buikema, Rosemarie. van der Tuin, Iris (2009). Doing Gender in Media, Art and Culture. Taylor & Francis. ISBN 9780203876800.
Claro, Nicole (1994). Madonna. Chelsea House Publishers. ISBN 978-0-7910-2330-3
Clerk, Carol (2002). Madonnastyle. Omnibus Press. ISBN 0-7119-8874-9
Cross, Mary (2007). Madonna: A Biography. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-313-33811-6
Dean, Maury (2003). Rock 'n' Roll Gold Rush: A Singles Un-Cyclopedia. Algora Publishing. ISBN 0-87586-207-1
Diamond, Elin (1996). Performance and Cultural Politics. Routledge. ISBN 978-0-415-12767-7.
Erlewine, Stephen Thomas. Bogdanov, Vladimir. Woodstra, Chris (2002). All music guide to rock: the definitive guide to rock, pop, and soul. Hal Leonard Corporation, σελ. 1399. ISBN 0-87930-653-X
Jeffreys, Sheila (2005). Beauty And Misogyny: Harmful Cultural Practices In The West. Routledge. ISBN 0-415-35183-9
Fiske, John (1989). Reading the popular. Routledge. ISBN 0-415-07875-X
Fouz-Hernandez, Santiago. Jarman-Ivens, Freya (2004). Madonna's Drowned Worlds. Ashgate Publishing. ISBN 0-7546-3372-1
Friskics-Warren, Bill (2006). I'll Take You There: Pop Music and the Urge for Transcendence. Continuum International Publishing Group. ISBN 0-8264-1921-6
Glenday, Craig (1998). Guinness World Records 1998. Jim Pattison Group. ISBN 0-85112-070-9
Glenday, Craig (2007). Guinness World Records 2007. Bantam Books. ISBN 0-553-58992-X
Gnojewski, Carol (2007). Madonna: Express Yourself. Enslow Publishers. ISBN 978-0-7660-2442-7
Grant, Robert (2005). Contemporary Strategy Analysis. Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-1999-3
Guilbert, Georges-Claude (2002). Madonna as postmodern myth. McFarland. ISBN 0-7864-1408-1
Guralnick, Peter. Wolk, Douglas (2000). Best Music Writing. Da Capo Press. ISBN 0-306-80999-0
Horton, Ros. Simmons, Sally (2007). Women Who Changed the World. Quercus. ISBN 1-84724-026-7
Kellner, Douglas (1995). Media Culture: Cultural Studies, Identity, and Politics Between the Modern and the Postmodern. Routledge. ISBN 0-415-10570-6
Kramarae, Cheris. Spender, Dale (2000). Routledge International Encyclopedia of Women: Global Women's Issues and Knowledge. Routledge. ISBN 0-415-92091-4
Lancaster, Roger Nelson. di Leonardo, Micaela (1997). The Gender/sexuality Reader: Culture, History, Political Economy. Routledge. ISBN 0-415-91005-6
Landrum, Gene N. (2007). Paranoia & Power: Fear & Fame of Entertainment Icons. Morgan James Publishing. ISBN 1-60037-273-2
Metz, Allen. Benson, Carol (1999). The Madonna Companion: Two Decades of Commentary. Music Sales Group. ISBN 0-8256-7194-9
Morton, Andrew (2002). Madonna]. Macmillan Publishers. ISBN 0-312-98310-7
O'Brien, Lucy (2007). Madonna: Like an Icon. HarperCollins. ISBN 0-593-05547-0
Pitts, Michael (2004). Famous Movie Detectives. Scarecrow Press. ISBN 0-8108-3690-4
Rettenmund, Matthew (1995). Madonnica: The Woman & The Icon From A To Z. Macmillan. ISBN 0-312-11782-5
Rooksby, Rikky (2004). The Complete Guide to the Music of Madonna. Omnibus Press. ISBN 0-7119-9883-3
Michael, Mick St. (2004). Madonna talking: Madonna in Her Own Words. Omnibus Press. ISBN 1-84449-418-7
Taraborrelli, J. Randy (2002). Madonna: An Intimate Biography. Simon & Schuster. ISBN 0-7432-2880-4
Taylor, Mark C. (1993). Nots. University of Chicago Press. ISBN 0-226-79131-9
Tetzlaff, David (1993). Metatextual Girl. Westview Press. ISBN 0-8133-1396-1
Victor, Barbara (2001). Goddess, Inside Madonna. Cliff Street Books. ISBN 0-06-019930-X
Voller, Debbie (1999). Madonna: The Style Book. Omnibus Press. ISBN 0-7119-7511-6
Warren, Holly. George, Patricia Romanowski. Bashe, Patricia Romanowski. Pareles, Jon (2001). The Rolling Stone Encyclopedia of Rock & Roll. Fireside. ISBN 0-7432-0120-5
Welton, Donn (1998). Body and flesh: a philosophical reader. Wiley-Blackwell. ISBN 1-57718-126-3
Jhally, Sut (2006). The Spectacle of Accumulation: Essays in Culture, Media, And Politics. Peter Lang. ISBN 0-8204-7904-7

Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiquote logo
Στα Βικιφθέγματα υπάρχει υλικό σχετικό με το λήμμα:
Μαντόνα
Commons logo
Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Μαντόνα

Madonna News
Forbes

Μαντόνα
Άλμπουμς - Σινγκλς - Καλλιτέχνες που επηρέασε - secretprojectrevolution - Voguing - Βραβεία - Ακυκλοφόρητα τραγούδια - Άλμπουμς - Φόρος Τιμής
Studio άλμπουμ

Madonna Like a Virgin True Blue Like a Prayer Erotica Bedtime Stories Ray of Light Music American Life Confessions on a Dance Floor Hard Candy MDNA Rebel Heart

Compilations άλμπουμς
You Can Dance The Immaculate Collection Something to Remember GHV2 Remixed & Revisited Celebration
Live άλμπουμς
Madonna Live: The Virgin Tour Ciao Italia: Live from Italy Blond Ambition World Tour Live In Bed with Madonna The Girlie Show: Live Down Under Drowned World Tour 2001 I'm Going to Tell You a Secret The Confessions Tour Sticky & Sweet Tour MDNA World Tour Rebel Heart Tour
Soundtrack άλμπουμς
Who's That Girl I'm Breathless Evita
Περιοδείες
The Virgin Tour Who's That Girl World Tour The Blond Ambition World Tour The Girlie Show World Tour Drowned World Tour Re-Invention World Tour Confessions Tour Sticky & Sweet Tour The MDNA Tour (Διαμάχη) Rebel Heart Tour
Ταινίες
A Certain Sacrifice Vision Quest Desperately Seeking Susan Shanghai Surprise Who's That Girl Bloodhounds of Broadway Dick Tracy Shadows and Fog A League of Their Own Body of Evidence Dangerous Game Four Rooms Girl 6 Evita The Next Best Thing Swept Away Die Another Day Arthur and the Invisibles Filth and Wisdom W.E.
Ντοκιμαντέρ
In Bed with Madonna I'm Going to Tell You a Secret I Am Because We Are
Τηλεόραση
Η Μαντόνα στο Late Show with David Letterman Dolls and Dolls The Power of Madonna Super Bowl XLVI halftime show
Βιβλία
Sex The English Roses
Επιχειρήσεις
Semtex Girls Maverick Raising Malawi Hard Candy Fitness Truth or Dare by Madonna
Σχετικά άρθρα
Γκάι Ρίτσι Σον Πεν

Τραγούδια της Μαντόνα
Άλμπουμς - Σινγκλς - Καλλιτέχνες που επηρέασε - Voguing - Ακυκλοφόρητα τραγούδια -
1980's singles

Everybody Burning Up Holiday Lucky Star Borderline Like a Virgin Material Girl Crazy For You Angel Into The Groove Dress You Up Gambler Live to Tell Papa Don't Preach True Blue Open Your Heart La Isla Bonita Who's That Girl Causing A Commotion The Look Of Love Spotlight Like a Prayer Express Yourself Cherish Oh Father Dear Jessie

1990's singles
Keep It Together Vogue Hanky Panky Justify My Love Rescue Me This Used To Be My Playground Erotica Deeper and Deeper Bad Girl Fever Rain Bye Bye Baby I'll Remember Secret Take A Bow Bedtime Story Human Nature You'll See One More Change Love Don't Live Here Anymore You Must Love Me Don't Cry For Me Argentina Another Suitcase in Another Hall Frozen Ray Of Light Drowned World (Substitute for Love) The Power of Good-Bye Nothing Really Matters Beautiful Stranger
2000's singles
American Pie Music Don't Tell Me What It Feels Like for a Girl Die Another Day American Life Hollywood Me Against The Music Nothing Fails Love Profusion Hung Up Sorry Get Together Jump Hey You 4 Minutes Give It 2 Me Miles Away Celebration Revolver
2010's singles
Give Me All Your Luvin' Girl Gone Wild Masterpiece Turn Up The Radio Living For Love Ghosttown Bitch I'm Madonna Beautiful Game
Προωθητικά singles
I Want You Impressive Instant GHV2 Megamix Nobody Knows Me Superstar
Άλλα τραγούδια
Sing Beat Goes On It's So Cool Gang Bang I Don't Give A I'm A Sinner Devil Pray Ghosttown

Αμερικανοί

Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License