Ο Τζων Γουότς Γιανγκ (John Watts Young, 24 Σεπτεμβρίου 1930 – 5 Ιανουαρίου 2018) ήταν Αμερικανός αστροναύτης, αξιωματικός-αεροπόρος του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και πιλότος δοκιμών. Τον Απρίλιο του 1972, ως αρχηγός της αποστολής Απόλλων 16, ο Γιανγκ έγινε ο ένατος άνθρωπος που πάτησε ποτέ στη Σελήνη. Υπήρξε ένας από τους τρεις μόνο ανθρώπους που ταξίδεψαν δύο φορές ως εκεί (η πρώτη του ήταν με το Απόλλων 10 και δεν περιελάμβανε προσσελήνωση). Είχε την τύχη να καταγράψει τη μεγαλύτερη σε διάρκεια σταδιοδρομία αστροναύτη από οποιονδήποτε άλλον (42 έτη ενεργού υπηρεσίας στη NASA) και να γίνει ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που πήγε έξι φορές στο διάστημα (σε έξι αποστολές, με επτά εκτοξεύσεις αν λάβουμε υπόψη και την εκτόξευσή του από την επιφάνεια της Σελήνης).[8] Επιπλέον, υπήρξε ο μοναδικός μέχρι στιγμής άνθρωπος που κυβέρνησε 4 διαφορετικούς τύπους διαστημοπλοίου: το Τζέμινι, το όχημα διακυβερνήσεως των αποστολών «Απόλλων» (Apollo Command/Service Module, CSM), τη σεληνάκατο του «Απόλλων» (Lunar Module) και το Διαστημικό Λεωφορείο.[9]
.jpg)
Το 1965 ο Γιανγκ πέταξε στην πρώτη επανδρωμένη αποστολή του Προγράμματος Gemini, ενώ υπήρξε αρχηγός δύο αποστολών Διαστημικού Λεωφορείου, μεταξύ των οποίων και πρώτη, το 1981.
Βιογραφία
Οικογένεια και σπουδές
Ο Τζων Γιανγκ γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο και ήταν γιος του πολιτικού μηχανικού Γουίλιαμ Χιου Γιανγκ[10] και της Γουάντα Χάουλαντ-Γιανγκ (Wanda Howland Young).[11] Σε ηλικία 18 μηνών, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, μετακόμισε με την οικογένειά του στην πόλη Κάρτερσβιλ της Τζόρτζια[12] και μετά στο Ορλάντο της Φλόριντα, όπου πήγε στο δημοτικό σχολείο και έβγαλε το δημόσιο γυμνάσιο[13][14], ενώ υπήρξε και πρόσκοπος.[15]
Ο Γιανγκ πήρε με άριστα πτυχίο μηχανικού αεροσκαφών από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Τζόρτζια το 1952.
Θητεία στο ναυτικό
Αμέσως μετά την αποφοίτησή του ο Γιανγκ πήγε στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ δια της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών, μπαίνοντας σε υπηρεσία στις 6 Ιουνίου 1952 ως σημαιοφόρος[11] στο αντιτορπιλικό «Laws». Εκεί παρέμεινε ως τον Ιούνιο του 1953, χρόνος αρκετός ώστε να ολοκληρώσει μία αποστολή στη Θάλασσα της Ιαπωνίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Κορέας. Στη συνέχεια μετεκπαιδεύθηκε ως πιλότος της αεροπορίας του Ναυτικού. Ολοκληρώνοντας την εκπαίδευσή του, στις 20 Δεκεμβρίου 1954, τοποθετήθηκε στην 103η Μοίρα μαχητικών (VFA-103), πετώντας Grumman F-9 Cougar και Vought F-8 Crusader από αεροπλανοφόρα.[16]
Ακολούθησε επίλεκτη εκπαίδευση στη Σχολή Πιλότων Δοκιμών (United States Naval Test Pilot School) στο Μέριλαντ το 1959, μετά την οποία υπηρέτησε στο εκεί Κέντρο Αεροπορικών Δοκιμών Ναυτικού για τρία χρόνια. Το 1962 σημείωσε δύο παγκόσμια ρεκόρ ανόδου, με αεροσκάφος Phantom II: 34,52 δευτερόλεπτα από 0 και ακινησία ως 3.000 μέτρα ύψος, και 227,6 δευτερόλεπτα από 0 ως 25 χιλιόμετρα ύψος.[11]
Ο αστροναύτης Τσαρλς Μπόλντεν χαρακτήρισε τους Γιανγκ και «Χουτ» Γκίμπσον τους δύο καλύτερους πιλότους που είχε συναντήσει κατά την αεροπορική του σταδιοδρομία[17] Ο Γιανγκ αφυπηρέτησε από το Πολεμικό Ναυτικό με τον βαθμό του πλοιάρχου τον Σεπτέμβριο του 1976, μετά από 25 χρόνια υπηρεσίας.[16]
Σταδιοδρομία στη NASA
Πρόγραμμα «Τζέμινι»
Ο Γιανγκ σε ηλικία 34 ετών ως πιλότος του Τζέμινι 3
Ο Γιανγκ σηκώνεται από ελικόπτερο μετά το τέλος της αποστολής Τζέμινι 10.
Ο Γιανγκ προσλήφθηκε από τη NASA το 1962]] και υπήρξε ο πρώτος από την Ομάδα 2 των αστροναυτών της NASA που πέταξε στο διάστημα, καθώς αντικατέστησε τον Τόμας Στάφορντ ως κυβερνήτης (command pilot) της αποστολής Τζέμινι 3 όταν ο Άλαν Σέπαρντ δεν μπόρεσε να πετάξει εξαιτίας της ασθένειας του Μενιέρ. Πραγματοποιώντας αυτή την πρώτη επανδρωμένη αποστολή Τζέμινι μαζί με τον Γκας Γκρίσομ στις 23 Μαρτίου 1965, ο Γιανγκ απέκτησε και μια άλλη διαστημική «πρωτιά» όταν πήρε μαζί του κρυφά ένα σάντουιτς με κορν-μπιφ, κάτι που απαγόρευε η NASA εξαιτίας του φόβου ότι τα αιωρούμενα ψίχουλα θα προκαλούσαν δυσλειτουργίες σε συστήματα του σκάφους. Επιπλήχθηκε από την υπηρεσία και κάποιοι βουλευτές είπαν ότι ο Γιανγκ κόστισε στους φορολογούμενους εκατομμύρια δολάρια διακόπτοντας μία σχεδιασμένη δοκιμή διαστημικής τροφής.[18]
Η μετάθεση του εφεδρικού κυβερνήτη της αποστολής Τζέμινι 7 Εντ Χουάιτ στο πρόγραμμα «Απόλλων» δημιούργησε θέση για τον Γιανγκ ως κυβερνήτη του Τζέμινι 10 το 1966. Η αποστολή αυτή ήταν η πρώτη με συνάντηση στο διάστημα με δύο σκάφη-στόχους Agena, ενώ ο Γιανγκ και ο συνοδός πιλότος Μάικλ Κόλινς διεξήγαγαν δύο «διαστημικούς περιπάτους» και 15 διαφορετικά πειράματα.[19][20]
Πρόγραμμα «Απόλλων»
Κύρια λήμματα: Απόλλων 10 και Απόλλων 16
Ο Γιανγκ σε φωτογράφηση για την αποστολή Απόλλων 10
Ο Γιανγκ χαιρετά αναπηδώντας την αμερικανική σημαία στη Σελήνη κατά την αποστολή Απόλλων 16.
Το 1966 ο Γιανγκ ορίσθηκε μέλος πληρώματος του προγράμματος «Απόλλων» ως πιλότος του οχήματος διακυβερνήσεως (Command/Service Module, CSM), με τον κυβερνήτη Τόμας Στάφορντ και τον πιλότο της σεληνακάτου Γιουτζήν Σέρναν. Τον Μάιο του 1969 αυτό το πλήρωμα πέταξε μέχρι τη Σελήνη με την αποστολή Απόλλων 10. Ενώ οι Στάφορντ και Σέρναν πέταξαν στη σεληνάκατο σε σεληνιακή τροχιά για πρώτη φορά, ο Γιανγκ πέταξε το όχημα διακυβερνήσεως μόνος του. Κατά την επιστροφή στη Γη, στις 26 Μαΐου 1969, πέτυχαν την υψηλότερη ταχύτητα ως προς τη Γη που είχε ποτέ επανδρωμένο σκάφος με 39.897 χιλιόμετρα την ώρα, ένα ρεκόρ που ακατάρριπτο μέχρι σήμερα.[21][22]
Ο Γιανγκ είχε συμπεριληφθεί ως κυβερνήτης στο εφεδρικό πλήρωμα για την άτυχη αποστολή Απόλλων 13, που δεν μπόρεσε να προσεδαφισθεί στη Σελήνη εξαιτίας εκρήξεως σε δεξαμενή οξυγόνου στο όχημα διακυβερνήσεως.[23]
Ο Γιανγκ έγινε κυβερνήτης της αποστολής Απόλλων 16, για την οποία μελέτησε με το πλήρωμά του γεωλογία.[24] Η προσσελήνωση του Απόλλων 16 λίγο έλειψε να ακυρωθεί και αυτή όταν ανιχνεύθηκε δυσλειτουργία στο σύστημα ελέγχου του κινητήρα SPS στο όχημα διακυβερνήσεως. Αποφασίσθηκε όμως ότι το πρόβλημα μπορούσε να παρακαμφθεί και έτσι η αποστολή συνεχίσθηκε κανονικά.[25] Πάνω στη σεληνιακή επιφάνεια ο Γιανγκ έκανε τρεις περιπάτους στην ορεινή περιοχή Descartes με τον Τσαρλς Ντιουκ στις 21, 22 και 23 Απριλίου 1972, ενώ ο Κεν Μάτινγκλυ πετούσε με το όχημα διακυβερνήσεως σε σεληνιακή τροχιά.[8][26]
Η τελευταία ανάθεση στο Πρόγραμμα «Απόλλων» για τον Γιανγκ ήταν αυτή του εφεδρικού κυβερνήτη για την αποστολή Απόλλων 17.
Διαστημικό Λεωφορείο
Ως κυβερνήτης, ο Γιανγκ πραγματοποίησε την πρώτη προσγείωση διαστημικού λεωφορείου.
Ο Γιανγκ στην 25η επέτειο της πρώτης αποστολής διαστημικού λεωφορείου, στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι
Τον Ιανουάριο του 1973 ο Γιανγκ τέθηκε επικεφαλής του «Τομέα Διαστημικού Λεωφορείου» του Γραφείου Αστροναυτών και τον Ιανουάριο του 1974 έγινε επικεφαλής του γραφείου αστροναυτών, διαδεχόμενος τον Άλαν Σέπαρντ.[27]
Ο Γιανγκ πέταξε σε δύο αποστολές διαστημικού λεωφορείου, αμφότερες με το Κολούμπια. Κυβέρνησε την παρθενική πτήση του προγράμματος, την STS-1, το 1981, και την STS-9 το 1983. Το 1986 ήταν προγραμματισμένο να εκτελέσει μία έβδομη διαστημική αποστολή, την STS-61-J, που επρόκειτο να θέσει σε τροχιά το Διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ, αλλά η τραγωδία του Τσάλεντζερ τον Ιανουάριο εκείνου του έτους ανέτρεψε τον προγραμματισμό της NASA.[28]
Μετά το δυστύχημα του Τσάλεντζερ ο Γιανγκ ήταν ανοικτά επικριτικός για τη διοίκηση της NASA[29] και τον Απρίλιο του 1987 διορίσθηκε Ειδικός Βοηθός του διευθυντή του JSC για θέματα μηχανικής, επιχειρήσεων και ασφαλείας.[8] Τον Φεβρουάριο του 1996 διορίσθηκε Αναπληρωτής Διευθυντής (τεχνικών θεμάτων) του JSC.[8]
Κατά τη μακρά σταδιοδρομία του στη NASA, ο Γιανγκ συμπλήρωσε περισσότερες από 15.000 ώρες προπονήσεως, κυρίως σε προσομοιωτές, για να προετοιμασθεί για 11 συνολικά διαστημικές αποστολές, είτε ως κύριο μέλος τους, είτε ως εφεδρικό.[8]
Μετέπειτα χρόνια
Μετά από 42 χρόνια στη NASA, ο Γιανγκ ανακοίνωσε την αποχώρησή του στις 7 Δεκεμβρίου 2004, σε ηλικία 74 ετών. Συνέχισε ωστόσο να παρευρίσκεται στις συναντήσεις των πρωινών της Δευτέρας στο Γραφείο Αστροναυτών στο JSC για αρκετά χρόνια μετά.[30] Είχε στο ενεργητικό του πάνω από 15.275 ώρες πτήσεως σε αεροσκάφη όλων των ειδών και ελικόπτερα, και 835 ώρες σε διαστημόπλοια κατά τη διάρκεια 6 διαστημικών αποστολών.[8] Ο συνολικός χρόνος του στο διάστημα ήταν 34 ημέρες, 19 ώρες και 39 λεπτά.
Στις 12 Απριλίου 2006 ο Γιανγκ εμφανίσθηκε στον εορτασμό της 25ης επετείου της εκτοξεύσεως της STS-1 στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ, μαζί με τον πιλότο Ρόμπερτ Κρίπεν. Αμφότεροι μίλησαν για τις εμπειρίες τους από αυτή την αποστολή.[31]
Το 2012 κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία του υπό τον τίτλο-λογοπαίγνιο Forever Young.[32]
Προσωπική ζωή
Η πρώτη σύζυγος του Γιανγκ, από το 1956, υπήρξε η Μπάρμπαρα Χουάιτ (Barbara White) από τη Σαβάνα, με την οποία απέκτησαν δύο τέκνα: τη Σάντρα και τον Τζων. Πήραν διαζύγιο το 1972, μετά από 16 χρόνια γάμου.[33] Αργότερα ο αστροναύτης νυμφεύθηκε τη Σούζυ Φέλντμαν (Susy Feldman)[33], με την οποία ζούσαν στο προάστιο Ελ Λάγκο του Χιούστον.
Ο Γιανγκ πέθανε σε ηλικία 87 ετών στο σπίτι του στο Χιούστον από επιπλοκές πνευμονίας.[10][34]
Τιμητικές διακρίσεις
Ο Γιανγκ είχε τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με το Μετάλλιο Διακεκριμένης Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού (δύο φορές, το 1969 και το 1972), το παράσημο «Διακεκριμένος Ιπτάμενος Σταυρός» με δύο αστέρες της Πολεμικής Αεροπορίας[8], το Διαστημικό Μετάλλιο Τιμής του Κογκρέσου (1981)[8], το Μετάλλιο Διακεκριμένης Υπηρεσίας της NASA (1969) μετά τριών φύλλων δρυός (1981, 2004)[8], το Μετάλλιο Εξαιρετικών Επιτευγμάτων (1994) κ.ά. μετάλλια της NASA, καθώς και με το Βραβείο Διαστημικής Πτήσεως της Αμερικανικής Αστροναυτικής Εταιρείας (1993)[8]. Είχε ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτορας από 6 Α.Ε.Ι. και ως ο τρίτος δημοφιλέστερος «διαστημικός ήρωας» σε δημοσκόπηση του Space Foundation[35] το 2010.
Ιδιαιτέρως τον έχει τιμήσει η πόλη όπου έζησε όλη σχεδόν την παιδική του ηλικία, το Ορλάντο: Η πολιτειακή οδός 423 της Φλόριντα ονομάσθηκε στο μεγαλύτερο μήκος της John Young Parkway πριν ακόμη τον θάνατό του (όταν το άκουσε, ο αστροναύτης είπε: «Τα παιδιά εκεί δεν θα έπρεπε να το κάνουν αυτό. Δεν έχω πεθάνει ακόμα.»[28]) Επίσης, ένα δημοτικό σχολείο της Κομητείας Όραντζ πάνω στην οδό αυτή πήρε το όνομά του[36], όπως και το πλανητάριο και το Κέντρο Επιστήμης του Ορλάντο (από το 1973 ως το 1984).[37]
Απεικονίσεις στον λαϊκό πολιτισμό
Στην κινηματογραφική ταινία του 1995 Απόλλων 13 ο μικρός ρόλος του Γιανγκ παίζεται από τον ηθοποιό Μπεν Μάρλεϋ.[38], ενώ στην τηλεοπτική μίνι σειρά του 1998 Από τη Γη στη Σελήνη ο ρόλος του παίζεται από τον Τζων Πόουσυ (John Posey).[39]
Παραπομπές
«Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/John-W-Young. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 186428895. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
www.jsc.nasa.gov/Bios/htmlbios/young.html.
www.collectspace.com/news/news-010618a-astronaut-john-young-obituary.html.
www.lemonde.fr/disparitions/article/2018/01/06/l-astronaute-john-young-pionnier-des-sorties-dans-l-espace-est-mort_5238368_3382.html.
www.washingtonpost.com/local/obituaries/john-young-moon-walker-and-nasas-longest-serving-astronaut-dies-at-87/2018/01/06/5ef1d15c-f313-11e7-b390-a36dc3fa2842_story.html.
«Biographical Data: John W. Young (Captain, USN Ret.)». NASA. Αύγουστος 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013.
Speck, Emilee (24 Σεπτεμβρίου 2016). «Moon-walking astronaut John Young turned 86 on Saturday». Orlando Sentinel. Ανακτήθηκε στις 16 Αυγούστου 2017.
Goldstein, Richard (6 Ιανουαρίου 2018). «John Young, Who Led First Space Shuttle Mission, Dies at 87». The New York Times.
«John Watts Young». Navy Office of Information, Biographies Branch. 10 Απριλίου 1972.
«Astronaut John Young, One of Only 12 to Walk on Moon, Dies at 87». Fortune. Bloomberg News. 6 Ιανουαρίου 2018.
Associated Press (24 Μαρτίου 1965). «John Young, as Early as 1946, Displayed Interest in Rockets». St. Joseph Gazette 120 (238): σελ. 6A. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013.
«Biography: Education». JohnWYoung.org. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013.
«Scouting and Space Exploration». Scouting.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016.
«Commanded the first shuttle flight, the first person to enter space six times». New Mexico Museum of Space History. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2018.
Bolden, Charles F.. Interview. Charles F. Bolden. 6 Ιανουαρίου 2004.
Zhang, Sarah (24 Μαρτίου 2015). «50 Years Ago, NASA Astronauts Smuggled a Corned Beef Sandwich Into Space». Gizmodo.
Lunsford, Christine (18 Σεπτεμβρίου 2017). «Gemini 10: NASA's Epic 1st Double Rendezvous Mission in Photos». Space.com. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2018.
«Gemini 10». NASA Space Science Data Coordinated Archive. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2018.
Glenday, Craig, επιμ. (2012). Guinness World Records 2012. Bantam Books, σελ. 322. ISBN 978-0-345-53437-8.
Lloyd, John. Mitchinson, John (2010). QI: The Book of General Ignorance (The Noticeably Stouter έκδοση). Faber and Faber, σελ. 280. ISBN 978-0-571-27378-2.
«Apollo 13 Crew». Smithsonian National Air and Space Museum. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2018.
Dickie, Allan (7 Ιουλίου 1971). «Astronauts training in Ont.». The Leader-Post. The Canadian Press (Regina, Saskatchewan). Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2011.
«Descartes Surprise». Apollo Lunar Surface Journal. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2011.
«Apollo 16». NASA. 8 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2018.
«John Young». Astronaut Scholarship Foundation. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2018.
«STS-61-J». Encyclopedia Astronautica. 17 Νοεμβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2010.
Dunn, Marcia (6 Ιανουαρίου 2018). «NASA: Legendary astronaut, moonwalker John Young has died». ABC News. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2018.
Fuglesang, Christer (2007) (στα σουηδικά). Tretton dygn i rymden efter fjorton år på jorden: dagbok från rymden. Albert Bonniers Förlag. ISBN 978-91-85555-15-4. OCLC 185242561.
Ryba, Jeanne (7 Απριλίου 2006). «To honor the 25th anniversary...». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2011.
«Forever Young: A Life of Adventure in Air and Space». University Press of Florida. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2013.
Associated Press (11 Απριλίου 1981). «Young: America's old man of space». Nashua Telegraph 113 (36): σελ. 23.
«NASA Remembers Agency's Most Experienced Astronaut». NASA. 6 Ιανουαρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιανουαρίου 2018.
Space Foundation (27 Οκτωβρίου 2010). Space Foundation Survey Reveals Broad Range of Space Heroes; Early Astronauts Still the Most Inspirational. Δελτίο τύπου.
«John Young Elementary School Homepage». John Young Elementary School. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2018.
Schreuder, Cindy (28 Οκτωβρίου 1990). http://articles.orlandosentinel.com/1990-10-28/news/9010240091_1_telescope-Orlando Sentinel. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2013.
«Apollo 13, Full Cast and Crew». IMDb. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2017.
«From the Earth to the Moon, Full Cast and Crew». IMDb. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2017.
Βιβλιογραφία
«Conversation With John Young», Houston Chronicle, 17 Δεκεμβρίου 2004
«The Big Picture: Ways to Mitigate or Prevent Very Bad Planet Earth Events», άρθρο από τον Γιανγκ
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ομιλίες του Γιανγκ στην αμερικανική βουλή από τη βιντεοθήκη του C-SPAN
Ο Τζων Γιανγκ στην IMDb
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
