Ο Ζαν Πολ Γκετί (αγγλ.: Jean Paul Getty),(15 Δεκεμβρίου 1892 - 6 Ιανουαρίου 1976), ήταν ένας Άγγλο-Αμερικανός βιομήχανος, και ο πατριάρχης της οικογένειας Γκετί. Ίδρυσε την Getty Oil Company, και το 1957 το περιοδικό Fortune τον ονόμασε ως πλουσιότερος ανθρωπος εν ζωή στη Αμερική, ενώ το 1966 το βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες τον ονόμασε ως πλουσιότερος απλός πολίτης του κόσμου, αξίας περίπου 1,2 δις δολ. (περίπου 9.050 εκατομ. δολ το 2017). Στο θάνατό του, το 1976 η περιουσία του ήταν αξίας άνω των 6 δις δολ. (περίπου 25,80 δις δολ. το 2017). Ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 1996 τον κατετάξε ως τον 67ο πλουσιότερο Αμερικανό που έζησε ποτέ, με βάση την περιουσία του ως ποσοστό του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος των ΗΠΑ. [10]
Ο Ζαν Πολ Γκετί ήταν ένας μεγάλος συλλέκτης έργων τέχνης και αρχαιότητων. Η συλλογή του αποτέλεσε τη βάση του Μουσείου Ζαν Πολ Γκετί στο Λος Άντζελες, στην Καλιφόρνια, και πάνω από 661 εκατ. δολ (περίπου 2,8 δις δολ. το 2017) της περιουσίας του, έμεινε στο μουσείο μετά το θάνατό του.
Το 1953 δημιουργήσε το Ίδρυμα Ζαν Πολ Γκετί και το οποίο είναι επικεφαλής διάφορων οργανισμών, συμπεριλαμβάνομενου και του Μουσείου Ζαν Πολ Γκετί.
Πρώτα χρόνια και σπουδές
Ο Γκετί γεννήθηκε στη Μινεάπολη, της Μινεσότα, από την Σάρα Κάθριν Μακφέρσον, και τον Τζορτζ Γκετί, ο οποίος ήταν ένας δικηγόρος σε ασφαλιστική εταιρεία.
Το 1903, όταν ο Ζαν Πολ ήταν 10 χρονών, ο πατέρας του ταξίδεψε στο Μπαρτλεσβιλ, της Οκλαχόμα και αγόρασε τα μεταλλευτικά δικαιώματα για 1.100 στρέμματα γης. Μέσα σε λίγα χρόνια ο Γκετί είχε ανοίξει πηγάδια στη γη που παράγαν 100.000 βαρέλια αργού πετρελαίου τον μήνα. Όπως ήταν ένας νεόκοπος εκατομμυριούχους, θα μετακόμισει με την οικογένεια του στο Λος Άντζελες για να ξεφύγουν από τους σκληρούς χειμώνες της Μινεσότα. Στην ηλικία των 14 ο Ζαν Πολ παρακολούθησε μαθήματα στο Χάρβαρντ για ένα χρόνο, που στη συνέχεια θα πάει στην Πολυτεχνείο, όπου του δόθηκε το παρατσούκλι «Λεξικό Γκετί» λόγω της αγάπης του για την ανάγνωση. Μιλούσε άπταιστα γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά, και κατά τη διάρκεια της επιχειρηματικής καριέρας θα μιλάει επίσης ισπανικά, ελληνικά, αραβικά και ρωσικά. Η αγάπη του για τους Κλασικούς τον οδήγησε επίσης να αποκτήσει ικανότητα ανάγνωσης στην αρχαία ελληνική και τα λατινικά. Γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο Μπερκλέι, αλλά το άφησε πριν την απόκτηση πτυχίου. Ερωτευμένος με την Ευρώπη μετά από ένα ταξίδι στο εξωτερικό με τους γονείς του το 1910, ο Ζαν Πολ θα πάει να γραφτεί στις 28 Νοεμβρίου 1912, στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, απ'όπου και απέκτησε το πτυχίο του στα Οικονομικά και τις Πολιτικές Επιστήμες το 1914 και στη συνέχεια πέρασε κάπιους μήνες να ταξιδεύει σε όλη την Ευρώπη και την Αίγυπτο, πριν συναντήσει τους γονείς του στο Παρίσι και την επιστροφή τους στην Αμερική τον Ιούνιο του 1914.
Καριέρα
Το φθινόπωρο του 1914, ο Τζορτζ Γκετί έδωσε στον γιο του 10.000 δολ. για να τα επενδύσει στην επέκταση των εκμεταλλεύσεων στον τομέα του πετρελαίου της οικογένειας στην Οκλαχόμα. Με την πρώτη συμφωνία αγόρασε την πετρελαιοπηγή Nancy Taylor Νο1 στην περιοχή κοντά στο Χάσκελ, της Οκλαχόμα, και η οποία ήταν ζωτικής σημασίας για την πρόωρη οικονομική επιτυχία του. Βρήκε το πετρέλαιο , τον Αύγουστο του 1915 και από το επόμενο καλοκαίρι είχε την προμήθεια 40% που προέκυψε από αυτήν την επένδυση που είχε κάνει.
Το 1919, ο Γκετί επέστρεψε στη επιχείρηση στην Οκλαχόμα. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, πρόσθεσε περίπου 3 εκατομ. δολ στην ήδη αρκετά μεγάλη περιουσία του. Ο πατέρας του θα πέθανει το 1930 και ο Ζαν Πολ Θα κληρονόμησει μόνο ένα απλό ποσό των 500.000 δολ. (περίπου 7.320.000 δολ. το 2017), από την περιουσία των 10 εκατομ. δολ (περίπου 146.490.000 δολ το 2017), που ο πατέρας του Τζορτζ Γκετί είχε αφήσει κατά τον χρόνο του θανάτου του. Έτσι ο Ζαν Πολ θα μείνει με το ένα τρίτο των μετοχών της George Getty Inc., ενώ η μητέρα του, δέχθηκε τα άλλα δύο τρίτα, δίνοντας της έναν βασικό έλεγχο.
Με μια έξυπνη επένδυση των χρήματων του κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, ο Γκετί θα απόκτησει την πετρελαική Pacific Western Corporation (η απόκτηση της ολοκληρώθηκε το 1953) καθώς επίσης και τις πετρελαικές εταιρείες Tidewater και Skelly. Το 1967 ο δισεκατομμυριούχος Γκετί θα τις συγχώνευσει στην Getty Oil Company.
Ξεκινώντας το 1949, o Γκετί θα καταβάλει στον Ιμπν Σαούντ 9,5 εκατομ. δολ (περίπου 97.710.000 το 2017) σε μετρητά για την παραχώρηση διάρκειας 60 ετών μιας άγονης γης κοντά στα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας και του Κουβέιτ. Το πετρέλαιο δεν είχε μέχρι τότε ανακαλυφθεί εκεί, και δεν εμφανίστηκε μέχρι να περάσουν τέσσερα χρόνια, και 30 εκατομμύρια να είχαν δαπανηθεί. Από το 1953 και μετά, ο Γκετί θα παράγει 16.000.000 βαρέλια αργού πετρελαίου κατ 'έτος, το οποίο συνέβαλε τα μέγιστα στην τύχη του, καθιστώντας τον έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο.
Προσωπική ζωή
Ο Γκετί ήταν ένας διαβόητος γυναικάς από την εποχή της νιότης του, κάτι το οποίο ήταν φρίκη για τους συντηρητικούς γονείς του. Ο δικηγόρος του Ρόμπιν Λαντ είπε κάποτε ότι «Ο Ζαν Πολ δεν θα μπορούσε ποτέ να πει “όχι” σε μια γυναίκα, ή “ναι”σε έναν άνθρωπο.» Το 1917, όταν ήταν 25 ετών μια μήνυση για πατρότητα κατατέθηκε εναντίον του Γκετί στο Λος Άντζελες από την Έλσι Εκστρομ, η οποία ισχυρίστηκε ότι ήταν ο πατέρας της νεογέννητης κόρη της Παόλα. Η Εκστρομ ισχυρίστηκε ότι ο Γκετί είχε πάρει την παρθενιά της και ότι ήταν ο πατέρας του παιδιού, ενώ η νομική ομάδα του Γκετί προσπάθησε να υπονομεύσει την αξιοπιστία της, με τον ισχυρισμό ότι είχε μια ιστορία ασυδοσίας. Στα τέλη του 1917 συμφώνησε σε διακανονισμό των $ 10.000, και έπειτα από αυτό ποτέ δεν είχε καμία επαφή ξανά με το μωρό. Ο Γκετί παντρεύτηκε και χώρισε πέντε φορές. Είχε πέντε γιους με τέσσερις από τις συζύγους του.
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2014.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/J-Paul-Getty. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
RKDartists. 434566. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w6x355m8. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 6730. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
The Peerage. p22560.htm#i225594. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2014.
LIBRIS. 25 Σεπτεμβρίου 2012. libris.kb.se/katalogisering/42gjkbpn0rhnzd6. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11904773z. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Βιογραφία Ζαν Πολ Γκετί στην britannica.com (ENG) ανακτήθηκε 17 Αυγούστου 2018
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Βιογραφία του Ζαν Πολ Γκετί στην IMDb
Βιογραφία Ζαν Πολ Γκετί
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
