Η Τζάνετ Γκέινορ (αγγλ.: Janet Gaynor, 6 Οκτωβρίου 1906 - 14 Σεπτεμβρίου 1984) ήταν Αμερικανίδα ηθοποιός[7] και ζωγράφος. Πρόκειται για την πρώτο ηθοποιό που βραβεύτηκε με Όσκαρ Γυναικείας Ερμηνείας στην πρώτη απονομή του 1929 για τις ταινίες Η Αυγή (Sunrise: A Song of Two Humans, 1927), Έβδομος Ουρανός (Seventh Heaven, 1927) και Άγγελος του Δρόμου (Street Angel, 1928). Αυτή ήταν και η μοναδική φορά που κάποιος ηθοποιός κέρδισε το βραβείο για πολλαπλούς ρόλους. Ο κανονισμός άλλαξε από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών τρία χρόνια αργότερα. Η ηθοποιός έκανε το ντεμπούτο της συμμετέχοντας σε ταινίες του βωβού κινηματογράφου και συνέχισε την επιτυχημένη της πορεία μετά την έλευση του ομιλούντα κινηματογράφου. Η ηθοποιός έλαβε ακόμη μια υποψηφιότητα για Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου το 1937 για την πρώτη εκτέλεση της ταινίας Ένα Αστέρι Γεννιέται (A Star is Born) και μετά το γάμο της το σχεδιαστή Αντριάν αποσύρθηκε από τα κινηματογραφικά δρώμενα. Έκανε ακόμη μια κινηματογραφική εμφάνιση το 1957 στην ταινία Το Κορίτσι των Ονείρων μου (Bernardine).
Πρώτα χρόνια
Η Τζάνετ Γκέινορ, γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια της Πενσιλβάνια το 1906 κι οι γονείς της μεταφέρθηκαν στο Σαν Φρανσίσκο όταν η ηθοποιός ήταν ακόμη σε παιδική ηλικία. Όταν τελείωσε το σχολείο το 1923, η Γκέινορ αποφάσισε να γίνει ηθοποιός και μεταφέρθηκε στο Λος Άντζελες όπου έπιασε δουλειά σε υποδηματοποιείο για να συντηρήσει τον εαυτό της.
Παράλληλα άρχισε να λαμβάνει μικρούς ρόλους σε ταινίες, όταν το 1926 ανέλαβε τον πρώτο της πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία The Johnstown Flood. Η ερμηνεία της στην ταινία τράβηξε την προσοχή των παραγωγών που της ανέθεσαν ρόλους σε μια σειρά επιτυχημένων ταινιών.
Ανερχόμενο Αστέρι
Σε διάστημα ενός χρόνου, η Γκέινορ έγινε μια από τις δημοφιλέστερες πρωταγωνίστριες του Χόλιγουντ. Οι ερμηνείες της στις ταινίες Η Αυγή (Sunrise: A Song of Two Humans, 1927) (του σκηνοθέτη Φρήντριχ Βίλεμ Μουρνάου, Έβδομος Ουρανός (Seventh Heaven, 1927) (η πρώτη από τις δώδεκα που γύρισε με συμπρωταγωνιστή το Τσαρλς Φάρελ) και Άγγελος του Δρόμου (Street Angel, 1928) της χάρισαν το Όσκαρ Γυναικείας Ερμηνείας στην πρώτη απονομή του 1929. Για τα τρία πρώτα χρόνια του θεσμού των βραβείων όσκαρ βράβευαν το συνολικό έργο του ηθοποιού κατά τη διάρκεια της χρονιάς κι όχι την ερμηνεία σε κάποιο ρόλο. Η Γκέινορ δεν ήταν μοναχά η πρώτη ηθοποιός που κέρδισε το βραβεία, αλλά σε ηλικία 22 ετών ήταν και η νεώτερη που τιμήθηκε με Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου μέχρι και το 1986, χρονιά στην οποία η Μάρλι Μάτλιν τιμήθηκε με το βραβείο σε ηλικία 21 ετών.
Η Γκέινορ ήταν μια από τις λίγες ηθοποιούς του βωβού κινηματογράφου που πέρασαν στον ομιλούντα με επιτυχία. Επί σειρά ετών ήταν το μεγαλύτερο αστέρι της Fox Studios και είχε το προνόμιο της επιλογής των ρόλων που ήθελε να επιλέξει, κάτι το οποίο ήταν ασυνήθιστο για το σύστημα των κινηματογραφικών στούντιο της περιόδου. Οι σημαντικότερές της ταινίες εκείνης της περιόδου ήταν οι εξής: Οι Τέσσερις Διάβολοι (4 Devils, 1928) (μη διασωθείσα πλέον ταινία του Μουρνάου), Lucky Star, 1929, Sunny Side Up (1929), Delicious (1931), Merely Mary Ann (1931), Η Πριγκίπισσα Διασκεδάζει (Adorable, 1933), Το Πανηγύρι των Χιμαιρών (State Fair, 1933) και The Farmer Takes a Wife, 1935 (στην οποία έκανε το ντεμπούτο του ο Χένρι Φόντα). Όταν όμως ο Ντάριλ Ζάνουκ ανέλαβε τη διεύθυνση της εταιρίας πραγματοποιώντας την συγχώνευση της Fox Film Corporation με την Twentieth Century Fox, η καριέρα της ηθοποιού πέρασε σε δεύτερη μοίρα προκειμένου να προωθηθούν άλλες ηθοποιοί όπως η Λορέτα Γιανγκ και η Σίρλεϊ Τεμπλ. Η Γκέινορ συνέχισε πάραυτα να λαμβάνει πρωταγωνιστικούς ρόλους σε όλες τις ταινίες που γύρισε με την 20th Century Fox. Τελευταία της ταινία για την εταιρία ήταν το Γυναίκες Ερωτευμένες (Ladies in Love) του 1936. Έπειτα αποδεσμεύτηκε από το συμβόλαιό της με την εταιρία και ανέλαβε ρόλους σε ταινίες της νεοσύστατης εταιρίας παραγωγής του Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ. Η πρώτη της ταινία με τον Σέλζνικ ήταν η πρώτη εκτέλεση της ταινίας Ένα Αστέρι Γεννιέται (A Star is Born, 1937) που της χάρισε τη δεύτερή της υποψηφιότητα για Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου, το οποίο έχασε από την Λουίζ Ράινερ για την ταινία Υπό το Βλέμμα του Βούδα (The Good Earth, 1937). Έπειτα γύρισε τις ταινίες Γαμπροί εν Εφεδρεία (Three Loves Has Nancy, 1938) και Εύθυμοι Συμμορίτες (The Young in Heart, 1938) κι εγκατέλειψε το χώρο του κινηματογράφου για να γυρίσει τον κόσμο πλάι στο σύζυγό της, τον σχεδιαστή Άντριαν. Επέστρεψε στους κινηματογραφικούς ρόλους μια ακόμη φορά το 1957 όταν υποδύθηκε τη μητέρα του Πατ Μπουν στην ταινία Το Κορίτσι των Ονείρων μου (Bernardine).
Προσωπική Ζωή
Η Γκέινορ παντρεύτηκε τον Τζέσι Λάιντελ Πεκ το 1929. Το ζευγάρι χώρισε το 1933 μετά από 4 χρόνια γάμου. Έπειτα το 1939 παντρεύτηκε το σχεδιαστή κοστουμιών στις ταινίες της Metro-Goldwyn-Mayer Άντριαν, με τον οποίο απέκτησε ένα γιο τον Ρόμπιν Γκέινορ Άντριαν. Οι δυο τους έμειναν μαζί μέχρι και το θάνατο του Άντριαν το 1959. Ο τρίτος της σύζυγος ήταν ο παραγωγός Πολ Γκρέγκορι με τον οποίο έμεινε παντρεμένη μέχρι και το θάνατό της το 1984.
Η Γκέινορ ήταν επίσης καταξιωμένη ζωγράφος, οι ελαιογραφίες της παρουσιάστηκαν στη γκαλερί Wally Findlay το 1977.
Θάνατος
Η ηθοποιός πέθανε στις 14 Σεπτεμβρίου του 1984, σε ηλικία 77 ετών, λόγω επιπλοκών ατυχήματος που είχε στο Σαν Φρανσίσκο δυο χρόνια πριν;[8]. Το ατύχημα συνέβη όταν ένα φορτηγό παραβίασε το κόκκινο και συγκρούστηκε με το ταξί στο οποίο επέβαινε εκείνη, ο σύζυγός της, η φίλη της Μαίρη Μάρτιν κι ο μάνατζέρ της. Ο μάνατζερ σκοτώθηκε από τη σύγκρουση, ενώ οι υπόλοιποι επιβάτες τραυματίστηκαν. Η κατάσταση της υγείας της ηθοποιού ήταν κρίσιμη καθώς έσπασε 11 πλευρά, τραυμάτισε τον αυχένα της, υπέστη κατάγματα της πυέλου, υπέστη τραύματα στην ουροδόχο κύστη και κατέστρεψε το ένα της νεφρό.[8][9]. Ο οδηγός του φορτηγού καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριών ετών. Μετά μια σειρά χειρουργικών επεμβάσεων που κράτησαν 2 χρόνια η ηθοποιός απεβίωσε. Ενταφιάστηκε δίπλα στον δεύτερό της σύζυγο Άντριαν, αλλά στην ταφόπλακα αναγράφεται το επίθετο του τρίτου της συζύγου Πολ Γκρέγκορι[10].
Φιλμογραφία
Έτος Τίτλος Κινηματογραφικός Ρόλος Σημειώσεις
1924 Cupid's Rustler Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1924 Young Ideas Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1925 Dangerous Innocence Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1925 The Burning Trail Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1925 The Teaser Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1925 The Plastic Age Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1926 A Punch in the Nose Bathing Beauty Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1926 The Beautiful Cheat Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1926 The Johnstown Flood Anna Burger
1926 Oh What a Nurse! Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1926 Skinner's Dress Suit Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1926 The Shamrock Handicap Lady Sheila O'Hara
1926 The Galloping Cowboy Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1926 The Man in the Saddle Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1926 The Blue Eagle Rose Kelly
1926 The Midnight Kiss Mildred Hastings
1926 The Return of Peter Grimm Catherine
1926 Lazy Lightning Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1926 The Stolen Ranch Δεν αναφέρεται στους τίτλους
1927 Two Girls Wanted Marianna Wright
1927 Έβδομος Ουρανός (Seventh Heaven) Diane Όσκαρ Γυναικείας Ερμηνείας
1927 Η Αυγή (Sunrise: A Song of Two Humans) The Wife - Indre Όσκαρ Γυναικείας Ερμηνείας
1928 Άγγελος του Δρόμου (Street Angel) Angela Όσκαρ Γυναικείας Ερμηνείας
1928 Οι Τέσσερις Διάβολοι (4 Devils) Marion Δε διασώζεται
1929 Lucky Star Mary Tucker
1929 Happy Days Η ίδια
1929 Christina Christina
1929 Sunny Side Up Mary Carr
1930 Αριστοκρατική Μελωδία (High Society Blues) Eleanor Divine
1931 Βγαλμένοι απ'το Βόρβορο (The Man Who Came Back) Angie Randolph
1931 Daddy Long Legs Judy Abbott
1931 Merely Mary Ann Mary Ann
1931 Delicious Heather Gordon
1932 The First Year Grace Livingston
1932 Tess of the Storm Country Tess Howland
1933 Το Πανηγύρι των Χιμαιρών (State Fair) Margy Frake
1933 Η Πριγκίπισσα Διασκεδάζει (Adorable) Princess Marie Christine, aka Mitzi
1933 Paddy the Next Best Thing Paddy Adair
1934 Carolina Joanna Tate
1934 The Cardboard City Η ίδια Σύντομο Πέρασμα
1934 Change of Heart Catherine Furness
1934 Servants' Entrance Hedda Nilsson aka Helga Brand
1935 One More Spring Elizabeth Cheney
1935 The Farmer Takes a Wife Molly Larkins
1936 Το Ξύπνημα (Small Town Girl) Katherine 'Kay' Brannan
1936 Γυναίκες Ερωτευμένες (Ladies in Love) Martha Kerenye
1937 Ένα Αστέρι Γεννιέται (A Star Is Born) Esther Victoria Blodgett, aka Vicki Lester Υποψήφια - Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου
1938 Γαμπροί εν Εφεδρεία (Three Loves Has Nancy) Nancy Briggs
1938 Εύθυμοι Συμμορίτες (The Young in Heart) George-Anne Carleton
1957 Το Κορίτσι των Ονείρων μου (Bernardine) Mrs. Ruth Wilson
Βραβεία και Υποψηφιότητες
Βραβεία Ακαδημίας Κινηματογράφου
Βράβευση:
1927 - 1928 : Γυναικείας Ερμηνείας για την ταινία Η Αυγή
1927 - 1928 : Γυναικείας Ερμηνείας για την ταινία Έβδομος Ουρανός
1927 - 1928 : Γυναικείας Ερμηνείας για την ταινία Άγγελος του Δρόμου
Υποψηφιότητα:
1937: Α' Γυναικείου Ρόλου για την ταινία Ένα Αστέρι Γεννιέται
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 119075482. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2015.
SNAC. w6z89g9h. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Internet Broadway Database. 41898. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 1338. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
filmportal.de. 30b066686fbb49b1b93cb7188f25a187. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
Obituary Variety, September 19, 1984.
«Janet Gaynor, Oscar Winning Star». Philadelphia Inquirer. September 15, 1984. «Η Τζάνετ Γκέινορ, 77 ετών, η πρώτη ηθοποιός βραβευμένη με όσκαρ, πέθανε χθες το βράδυ στο νοσοκομείο Desert στο Παλμ Σπρινγκς της Καλιφόρνια. Ο θεράποντας ιατρός της, Μπαρτ Άπφελμπαουμ, δήλωσε ότι τα τραύματα που υπαίστη στο τροχαίο ατύχημα του 1982 στο Σαν Φρανσίσκο προκάλεσαν το θάνατό της. Η ηθοποιός εισήχθη με 11 σπασμένα πλευρά, με κατάγματα της πυέλου και πολλαπλά τραύματα στην κοιλιακή χώρα. Η Γκέινορ, που συχνά υποδυόταν ευαίσθητες γυναίκες γεύτηκε αμέσως την επιτυχία στο Χόλιγουντ.»
«Hospitalized». Time (magazine). September 20, 1982. Ανακτήθηκε στις 2008-06-25. «Η Τζάνετ Γκέινορ, 75, νικήτρια του πρώτου Όσκαρ Γυναικείας Ερμηνείας, εισήγθη στο νοσοκομείο σε κρίσημη κατάσταση, έχοντας υποστεί τραύμα στον αυχένα, κατάγματα της πυέλου, τραύματα στην ουροδόχο κύστη και στο ένα της νεφρό; εισήχθη επίσης η Μαίρη Μάρτιν, 68, αστέρας του Μπρόντγουεϊ στο θεατρικό South Pacific και πρώτη ηθοποιός που υποδύθηκε τον Πίτερ Παν, σε ιάσιμη κατάσταση με δυο σπασμένα πλευρά, τραύμα της πυέλου και πνευμοθώρακα, μετά από τροχαίο στο Σαν Φρανσίσκο. Στο όχημα που συγκρούστηκε με φορτηγό επέβαιναν οι Γκέινορ, ο σύζυγός της Πολ Γκρέγκορι, 61 ετών, η Μάρτιν και ο μάνατζέρ της, Μπεν Γουόσερ, 76 ετών. Ο Γουόσερ απεβίωσε ενώ ο Γκρέγκορι βρίσκεται σε καλή κατάσταση.»
Social Security Death Index, entry for Janet Gregory, SSN 570-03-7623.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Baker, Sarah. Lucky Stars: Janet Gaynor and Charles Farrell. Georgia: Bear Manor Media, 2009. pp. 320 ISBN 978-1593934682
Menefee, David W. The First Female Stars: Women of the Silent Era. Connecticut: Praeger, 2004. ISBN 0-275-98259-9.
Martin, Mary. My Heart Belongs. New York: Quill, 1984.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Τζάνετ Γκέινορ, σελίδα στον ιστότοπο Cine.gr (Ελληνικά).
Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου (1928–1940)
Τζάνετ Γκέινορ (1928) Μαίρη Πίκφορντ (1929) Νόρμα Σίρερ (1930) Μαρί Ντρέσλερ (1931) Έλεν Χέιζ (1932) Κάθριν Χέπμπορν (1933) Κλοντέτ Κολμπέρ (1934) Μπέτι Ντέιβις (1935) Λουίζ Ράινερ (1936) Λουίζ Ράινερ (1937) Μπέτι Ντέιβις (1938) Βίβιαν Λι (1939) Τζίντζερ Ρότζερς (1940)
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
