O Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ (Francis Scott Key Fitzgerald, 24 Σεπτεμβρίου 1896 – 21 Δεκεμβρίου 1940) ήταν Αμερικανός συγγραφέας. Αποτελεί έναν από τους κύριους εκπροσώπους της αποκαλούμενης «Χαμένης γενιάς»(D/R) των Αμερικανών λογοτεχνών και θεωρείται γενικότερα ένας από τους μείζονες συγγραφείς του 20ού αιώνα. Ολοκλήρωσε συνολικά τέσσερα μυθιστορήματα και πλήθος διηγημάτων, ενώ το έργο του έχει μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες.
Βιογραφία
Νεανικά χρόνια
Ο Φιτζέραλντ γεννήθηκε στο Σαιντ Πωλ της Μινεσότα, γιος του Έντουαρντ Φιτζέραλντ και της Μαίρη Μακ Κουίλαν, ιρλανδικής καταγωγής και κόρης Ιρλανδού μετανάστη που απέκτησε σημαντική περιουσία ως παντοπώλης. Η οικογένειά του ανήκε στην μεσαία τάξη και διατηρούσε δεσμούς με τον καθολικισμό, κυρίως λόγω της καταγωγής της μητέρας του. Ο εξάδελφός του, Φράνσις Σκοτ Κι (Francis Scott Key) υπήρξε ο δημιουργός του αμερικανικού εθνικού ύμνου.
Τις περιόδους 1898 –1901 και 1903 – 1908, έζησε στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης, όπου ο πατέρας του εργάστηκε ως πωλητής για την επιχείρηση Procter & Gamble. Μετά την απόλυσή του το 1908, η οικογένεια επέστρεψε στην Μινεσότα και ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ γράφτηκε στη σχολή Saint Paul Academy and Summit School όπου φοίτησε το διάστημα 1908 – 1911. Στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα στην προπαρασκευαστική σχολή Newman School, στο Χάκενσακ (Hackensack) του Νιου Τζέρσεϊ, για την περίοδο 1911 – 1912.
Το 1913 ξεκίνησε σπουδές στο πανεπιστήμιο του Πρίνστον, ένα από τα κορυφαία ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αμερικής. Εκεί γνώρισε τους συγγραφείς και κριτικούς Έντμουντ Γουίλσον και Τζον Πηλ Μπίσοπ, ενώ συμμετείχε στα περιοδικά Princeton Tiger και Nassau Literary Magazine. Είχε μέτριες ακαδημαϊκές επιδόσεις και σε συνδυασμό με την απόφασή του να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία, εγκατέλειψε τις σπουδές του το 1917, χωρίς να εξασφαλίσει το πτυχίο του. Τον Οκτώβριο του 1917 κατατάχθηκε στον αμερικανικό στρατό και συμμετείχε στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, οπότε και εγκατέλειψε για πάντα το Πρίνστον.
Ο Φιτζέραλντ ολοκλήρωσε το μυθιστόρημα The Romantic Egotist την περίοδο κατά την οποία εκπαιδευόταν ως αξιωματικός στα στρατόπεδα Zachary Taylor και Sheridan. Όταν κατέθεσε το έργο του στον εκδοτικό οίκο Charles Scribner's Sons, έλαβε ως απάντηση μία επιστολή, στην οποία αναγνωριζόταν η πρωτοτυπία του αλλά δεν γινόταν δεκτό προς δημοσίευση πριν να υποστεί αναθεωρήσεις. Αργότερα, κατέθεσε για δεύτερη φορά το μυθιστόρημα, ωστόσο απορρίφθηκε εκ νέου.
Η γνωριμία με την Ζέλντα
Η Ζέλντα το 1922, σε ηλικία 22 χρονών
Την περίοδο της στρατιωτικής εκπαίδευσής του στο "Camp Sheridan", τον Ιούνιο του 1918, ο Φιτζέραλντ γνώρισε και ερωτεύτηκε την Ζέλντα Σάιρ (Zelda Sayre),κόρη δικαστή. Τον επόμενο χρόνο και μετά τη λήξη του πολέμου, μετακόμισαν μαζί στην πόλη της Νέας Υόρκης με σκοπό να παντρευτούν. Ο Φιτζέρλαντ εργαζόταν για μία διαφημιστική εταιρεία και παράλληλα έγραφε διηγήματα, ωστόσο δεν έπεισε την Ζέλντα πως θα ήταν ικανός να συντηρήσει οικονομικά μία οικογένεια, με αποτέλεσμα να διαλυθεί ο αρραβώνας του.
Ο Φιτζέραλντ επέστρεψε στους γονείς του, στο Σαίν Πωλ, προκειμένου να επεξεργαστεί και πάλι το πρώτο του μυθιστόρημα. Τελικά, υπό τον τίτλο "Η άλλη όψη του Παραδείσου" (This Side of Paradise), έγινε δεκτό προς δημοσίευση από τον Μάξουελ Πέρκινς, των εκδόσεων Charles Scribner's Sons, την Άνοιξη του 1919. Παράλληλα ξεκίνησε να γράφει μικρές ιστορίες για λογοτεχνικά περιοδικά και έντυπα μεγάλης κυκλοφορίας. Το μυθιστόρημα του, εκδόθηκε στις 26 Μαρτίου του 1920 και κατέστησε τον Φιτζέραλντ, έναν από τους πιο δημοφιλείς συγγραφείς της εποχής του. Η επιτυχία του, είχε επίσης ως συνέπεια την επανασύνδεσή του με την Ζέλντα, την οποία παντρεύτηκε μία εβδομάδα μετά την έκδοση του This Side of Paradise. Μαζί απέκτησαν μία κόρη, την Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ (Frances Scott "Scottie" Fitzgerald), γεννημένη στις 26 Οκτωβρίου του 1921.
"Η εποχή της Τζαζ"
Η δεκαετία του 1920 υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του Φιτζέραλντ. Το δεύτερο μυθιστόρημα που ολοκλήρωσε, με τίτλο The Beautiful and Damned (Όμορφοι και Καταραμένοι), δημοσιεύτηκε το 1922 ενώ το 1925 εκδόθηκε το κορυφαίο κατά πολλούς έργο του The Great Gatsby (Ο υπέροχος Γκάτσμπυ). Παράλληλα, ο Φιτζέραλντ πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη γαλλική Ριβιέρα και το Παρίσι, όπου γνωρίστηκε και συνδέθηκε με άλλους εξόριστους Αμερικανούς λογοτέχνες, όπως τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ, τον οποίο ο Φιτζέραλντ θαύμαζε. Με τη σειρά του, ο Χέμινγουεϊ έγραψε για το ταλέντο του Φιτζέραλντ πως ήταν "τόσο φυσικό όσο το σχήμα που αφήνουν στη σκόνη τα φτερά μιας πεταλούδας".
Στα τέλη της δεκαετίας του '20, ξεκίνησε να επεξεργάζεται το τέταρτο μυθιστόρημά του, ωστόσο αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει παράλληλα οικονομικές δυσχέρειες αλλά και τη σχιζοφρένεια της συζύγου του που εκδηλώθηκε εκείνη την εποχή. Η ψυχική της υγεία παρέμεινε εύθραυστη μέχρι το τέλος της ζωής της. Μετά από νευρική κατάρρευση, το 1930 εισήχθη σε κλινική της Ελβετίας μέχρι το Σεπτέμβριο του 1931 και στη συνέχεια επέστρεψαν μαζί στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου το 1932 εισήχθη εκ νέου σε νοσοκομείο της Βαλτιμόρης. Την ίδια περίοδο, ο Φιτζέραλντ ενοικίασε τo κτήμα "La Paix", στα προάστια του Towson, προκειμένου να αφιερωθεί στο νέο του μυθιστόρημα. Εκδόθηκε τελικά το 1934 με τον τίτλο Tender is the Night (Τρυφερή είναι η νύχτα) και αποτέλεσε εμπορική αποτυχία.
Τα χρόνια στο Χόλιγουντ
Το 1937, με πολλά οικονομικά προβλήματα να τον βαραίνουν, ο Φιτζέραλντ υπέγραψε συμβόλαιο με την Metro-Goldwyn-Mayer, εξάμηνης διάρκειας και με αμοιβή 1.000 δολάρια την εβδομάδα. Αργότερα ανανέωσε το συμβόλαιο του για έναν ακόμα χρόνο, γεγονός που του επέτρεψε να αντιμετωπίσει τις οικονομικές του δυσκολίες. Εργάστηκε ως σεναριογράφος χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία. Το 1939 ξεκίνησε επίσης το πέμπτο μυθιστόρημά του, The Love of the Last Tycoon, βασισμένο στη ζωή του στελέχους Έρβινγκ Τάλμπεργκ και μια προσπάθεια προσέγγισης του κόσμου του Χόλιγουντ και περιγραφής του Αμερικανικού Ονείρου. Το έργο αυτό έμεινε ημιτελές και εκδόθηκε τελικά, για πρώτη φορά, μετά το θάνατό του, έπειτα από σχετική επιμέλεια των σημειώσεων του Φιτζέραλντ από τον φίλο του, Έντμουντ Γουίλσον. Την ίδια περίοδο αποξενώθηκε από την Ζέλντα, η οποία συνέχισε να ζει σε ιδρύματα ενώ εκείνος συνδέθηκε με την δημοσιογράφο Σίλα Γκρέιαμ. Σταμάτησε τελείως να πίνει και εργάστηκε με ζήλο στο τελευταίο του μυθιστόρημα.Τέλη Ιουλίου ολοκλήρωσε το "Κοσμοπόλιταν" που ήταν και το τελευταίο του σενάριο για το Χόλυγουντ, το οποίο αν και δεν γυρίστηκε σε ταινία, θεωρήθηκε μετά το θάνατό του, ένα από τα καλύτερα σενάρια που είχε δει ποτέ το Χόλυγουντ.
Ο Φιτζέραλντ υπήρξε αλκοολικός ήδη από νεαρή ηλικία, ενώ κατά τη δεκαετία του '20, ο προσωπικός του μύθος ήταν συνδεδεμένος με την ιδιότητα αυτή. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας του, ειδικά κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1930. Το 1940 υπέστη δύο καρδιακές προσβολές. Η τελευταία, στις 21 Δεκεμβρίου προκάλεσε και το θάνατό του σε ηλικία 44 ετών στα χέρια της Σίλα Γκρέιαμ. Τάφηκε στο Ρόκβιλ και στον ίδιο τάφο, θάφτηκε και Ζέλντα Φιτζέραλντ το 1947.
Εργογραφία (και οι ελληνικές εκδόσεις) [13]
Η πρώτη έκδοση του μυθιστορήματος «Η άλλη όψη του Παραδείου», 1920
Η πρώτη έκδοση του μυθιστορήματος «Όμορφοι και καταραμένοι», 1922
Η πρώτη εμφάνιση του ονόματος του συγγραφέα στο εξώφυλλο του δημοφιλέστατου τότε περιοδικού "The Saturday Evening Post", με το διήγημά του "Bernice Bobs Her Hair", τεύχος 1η Μαϊου 1920
Μυθιστορήματα
1920: This Side of Paradise (Δώθε από τον Παράδεισο)
—μτφ. Δημήτρης Στεφανάκης, ως «Η άλλη όψη του Παραδείσου» (εκδ. "Μίνωας", 2016)
1922: The Beautiful and Damned (Όμορφοι και καταραμένοι)
—μτφ. Ρένα Χατχούτ (εκδ. "Ερατώ", 1998)
1925: The Great Gatsby (Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ)
—μτφ. Νίκος Μπακόλας (εκδ. "Πάπυρος ΒΙΠΕΡ", 1971)
—μτφ. Άρης Μπερλής (εκδ. Άγρα, 2012)
—μτφ. Μαρία Κωνσταντούρου ως «Ο υπέροχος Γκάτσμπυ» (εκδ. "Εμπειρία Εκδοτική", 2016)
1934: Tender is the Night (Τρυφερή είναι η νύχτα)
—μτφ. Μίνα Ζωγράφου (εκδ. "Γαλαξίας", 1961)
—μτφ. Φωτεινή Μεγαλούδη (εκδ. "Πατάκης", 2000)
—μτφ. Μιχάλης Μακρόπουλος (εκδ. "Μεταίχμιο", 2013)
1941: The Love of the Last Tycoon (Ο έρωτας του τελευταίου μεγιστάνα), ημιτελές, μεταθανάτια έκδοση
—μτφ. Σπάρτη Γεροδήμου (εκδ. "Ηριδανός", χ.χ.)
Συλλογές διηγημάτων
1921: «Flappers and Philosophers» (συλλογή 8 διηγημάτων που ο συγγραφέας αφιέρωσε στην Ζέλντα)
-The Offshore Pirate
-The Ice Palace
-Head and Shoulders
-The Cut-Glass Bowl (Το κρυστάλλινο μπωλ)
—μτφ. Πέρσα Αποστόλη (εκδ. "Νεφέλη", 1997)
-Bernice Bobs Her Hair
-Benediction
-Dalyrimple Goes Wrong
-The Four Fists
1922: «Tales of the Jazz Age (Ιστορίες από την εποχή της τζαζ)
—μτφ. Γιάννης Μπάζος (εκδ. "Σοφίτα", 2015)
-The Jelly-Bean
-The Camels Back
-May Day (Πρωτομαγιά)
—μτφ. και από τον Γιάννη Λάμψα (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η εποχή των θαυμάτων και άλλα αυτοβιογραφικά», εκδ. "Printa", 1993)
-Porcelain and Pink, θεατρικό έργο
-The Diamond as Big as the Ritz (Ένα διαμάντι μεγάλο όσο το Ριτζ)
—μτφ. και από την Έλενα Σκαρπίδη (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Το πλουσιόπαιδο και άλλες ιστορίες», εκδ. "Ερατώ", 2006)
-The Curious Case of Benjamin Button (Η απίστευτη ιστορία του Μπένζαμιν Μπάτον), νουβέλα
—μτφ. και από τον Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη (εκδ. "Ερατώ", 2009)
-Tarquin of Cheapside
-Oh Russet Witch!
-The Lees of Happiness (Τα απομεινάρια της ευτυχίας)
—μτφ. και από τον Ερρίκο Μπελιέ (εκδ. "Κέδρος", 1994)
-Mr. Icky
-Jemina
1926: «All the Sad Young Men», συλλογή 9 διηγημάτων
-The Rich Boy (Το πλουσιόπαιδο), νουβέλα
—μτφ. Έλενα Σκαρπίδη (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Το πλουσιόπαιδο και άλλες ιστορίες», εκδ. "Ερατώ", 2006)
—μτφ. Γιώργος Μπαρουξής (εκδ. "Ποικίλη Στοά", 2015)
-Winter Dreams (Χειμωνιάτικα όνειρα)
—μτφ. Έλενα Σκαρπίδη (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Το πλουσιόπαιδο και άλλες ιστορίες», εκδ. "Ερατώ", 2006)
-The Baby Party (Το παιδικό πάρτυ)
—μτφ. Πέρσα Αποστόλη (εκδ. "Νεφέλη", 1997)
-Absolution
-Rags Martin-Jones and the Pr-nce of W-les
-The Adjuster
-Hot and Cold Blood
-The Sensible Thing
-Gretchens Forty Winks (Οι σαράντα ύπνοι της Γκρέτχεν)
—μτφ. Γιάννης Λάμψας (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η εποχή των θαυμάτων και άλλα αυτοβιογραφικά», εκδ. "Printa", 1993)
1935: «Taps at Reveille» Συλλογή 18 διηγημάτων. Όλα πρωτοδημοσιεύτηκαν στο περιοδικό The Saturday Evening Post, από το 1928 έως και το 1931
-The Scandal Detectives
-The Freshest Boy
-He Thinks Hes Wonderful
-The Captured Shadow
-The Perfect Life
-First Blood
-A Nice Quiet Place
-A Woman with a Past (Ζοζεφίν, μια γυναίκα με παρελθόν)
—μτφ. Φώντας Κονδύλης (εκδ. "Καστανιώτης", 1997)
-Crazy Sunday (Τρελή Κυριακή)
—μτφ. Έλενα Σκαρπίδη (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Το πλουσιόπαιδο και άλλες ιστορίες», εκδ. "Ερατώ", 2006)
-Two Wrongs
-The Night of Chancellorsville
-The Last of the Belles (Η τελευταία των ωραίων)
—μτφ. Γιάννης Λάμψας (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η εποχή των θαυμάτων και άλλα αυτοβιογραφικά», εκδ. "Printa", 1993)
-Majesty
-Family in the Wind
-A Short Trip Home
-One Interne
-The Fiend
-Babylon Revisited (Επιστροφή στη Βαβυλώνα)
—μτφ. Άρης Μπερλής (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Επιστροφή στη Βαβυλώνα και άλλες ιστορίες», εκδ. "Άγρα", 2013)
1962: «The Pat Hobby Stories», μεταθανάτια έκδοση συλλογής 17 διηγημάτων πρωτοδημοσιευμένων στο περιοδικό Esquire από τον Ιανουάριο του 1940 έως και τον Μάιο του 1941. Από αυτή τη συλλογή κυκλοφορούν στα Ελληνικά τα διηγήματα :
-A Patriotic Short (Μια μικρού μήκους πατριωτική ταινία)
—μτφ. Γιάννης Λάμψας (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η τελευταία των ωραίων και άλλες ιστορίες», εκδ. "Ροές", 2016)
-Two Old-Timers (Δυο παλιές καραβάνες)
—μτφ. Γιάννης Λάμψας (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η τελευταία των ωραίων και άλλες ιστορίες», εκδ. "Ροές", 2016)
-Teamed with Genius (Δουλεύοντας με μια μεγαλοφυία)
—μτφ. Στέφανος Ροζάνης (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Φιτζέραλντ:διηγήματα», εκδ. "Δωδώνη", 1979)
1989: «The Short Stories of F. Scott Fitzgerald», μεταθανάτια έκδοση συλλογής 43 διηγημάτων. Από αυτή τη συλλογή κυκλοφορούν στα Ελληνικά τα διηγήματα:
-The Bridal Party (Το γαμήλιο πάρτυ)
—μτφ.Φώντας Κονδύλης (εκδ. "Καστανιώτης", 1997)
-Afternoon of an Author (Το απόγευμα του συγγραφέα)
—μτφ. Στέφανος Ροζάνης (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Φιτζέραλντ:διηγήματα», εκδ. "Δωδώνη", 1979)
-Financing Finnegan (Χρηματοδοτώντας τον Φίννεγκαν)
—μτφ. Στέφανος Ροζάνης (περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Φιτζέραλντ:διηγήματα», εκδ. "Δωδώνη", 1979)
-The Lost Decade (Η χαμένη δεκαετία)
—μτφ. Φώντας Κονδύλης (εκδ. "Καστανιώτης", 2001)
2017: Id Die For You. And Other Lost Stories
άλλα έργα
(1917) The Princeton Tiger
(1923) The Vegetable, (θεατρικό)
(1945) The Crack-Up, (δοκίμια και διηγήματα)
Βιβλιογραφία
Matthew J. Bruccoli, Scottie Fitzgerald Smith, Some Sort of Epic Grandeur: The Life of F. Scott Fitzgerald, University of South Carolina Press, (Rev ed. 2002). ISBN 1-57003-455-9.
Mathhew J. Bruccoli, Fitzgerald and Hemingway: A Dangerous Friendship, New York: Carroll & Graf, 1994. ISBN 0-89723-053-1.
Πηγές - Παραπομπές
«Краткая литературная энциклопедия». (Ρωσικά) Συνοπτική Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια. Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1962.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11902848j. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Αγγλικά) SNAC. w6wq0417. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Internet Broadway Database. 5501. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Internet Speculative Fiction Database. 20115. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 344. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Краткая литературная энциклопедия». (Ρωσικά) Συνοπτική Λογοτεχνική Εγκυκλοπαίδεια. Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1962.
«Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
www.nytimes.com/books/00/12/24/specials/fitzgerald-obit.html.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2014.
www.nytimes.com/books/00/12/24/specials/fitzgerald-timely.html.
Πηγές της ενότητας, οι αντίστοιχες πληροφορίες από την αγγλική βικιπαιδεία και από το Βιβλιονετ http://www.biblionet.gr/author/10831/F._Scott_Fitzgerald
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Έργα του/της F. Scott Fitzgerald στο Project Gutenberg
The International F. Scott Fitzgerald Society
University of South Carolina
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
