Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ

.

Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ (Edgar Rice Burroughs, 1 Σεπτεμβρίου 1875 – 19 Μαρτίου 1950) ήταν Αμερικανός συγγραφέας που έμεινε στην ιστορία ως ο δημιουργός του θρυλικού Ταρζάν, του επονομαζόμενου και «άρχοντα της ζούγκλας», αλλά και του ηρωικού διαπλανητικού μαχητή Τζον Κάρτερ, φημισμένου για τα κατορθώματά του σε μια εναλλακτική, κατοικήσιμη εκδοχή του πλανήτη Άρη. Εντούτοις, η δουλειά του εξαπλώθηκε και σε πολλά ακόμη, διαφορετικά μεταξύ τους είδη.

Βιογραφία

Ο Μπάροουζ γεννήθηκε την 1η Σεπτεμβρίου του 1875 στο Σικάγο και για αρκετά χρόνια έζησε στο γειτονικό προάστιο του Όουκ Παρκ. Ήταν ο 4ος από τους έξι γιους του Ταγματάρχη Τζορτζ Τάιλερ Μπάροους (1833-1913), επιχειρηματία και βετεράνου του Αμερικανικού Εμφυλίου, και της Μαίρη Έβαλιν Μπάροουζ (1840-1920). Το «Ράις» στο όνομά του προέρχεται από τη γιαγιά του, από τη πλευρά του πατέρα του, Μαίρη Ράις Μπάροουζ (1802-1870). Μαθήτευσε σε διάφορα καλά σχολεία του Σικάγο, αλλά όταν το 1891 ξέσπασε στην περιοχή επιδημία γρίπης, οι γονείς του τον έστειλαν για 6 μήνες στο ράντσο του αδελφού του, στο Raft River του Άινταχο. Στη συνέχεια φοίτησε αρχικά στην Ακαδημία Φίλιπς στο Αντόβερ της Μασαχουσέτης και αργότερα στη Στρατιωτική Ακαδημία του Μίτσιγκαν. Αποφοίτησε το 1895, αλλά η αποτυχία του στις εισαγωγικές εξετάσεις για τη Στρατιωτική Ακαδημία των ΗΠΑ στο Γουέστ Πόιντ τον οδήγησε στο να καταταγεί στην 7η Ίλη Ιππικού των ΗΠΑ στο Φορτ Γκραντ της Αριζόνα. Όταν όμως το 1897 διαγνώστηκε ότι πάσχει από κάποια καρδιολογική πάθηση, αποστρατεύτηκε λόγω ακαταλληλότητας. Την αποδέσμευσή του από τον στρατό ακολούθησε μια σειρά από δουλειές ρουτίνας, ενώ το 1899, μετά από μια σύντομη περίοδο περιπλανήσεων και απασχολήσεων σε διάφορα ράντσα του Άινταχο, ο Μπάροουζ έπιασε δουλειά στην εταιρεία του πατέρα του. Την 1η Ιανουαρίου του 1900 παντρεύτηκε την παιδική του αγάπη, Έμα Σεντένια Χάλμπερτ, και μαζί της απέκτησε 3 παιδιά: την Τζόαν Μπάροουζ (μετέπειτα σύζυγο του ηθοποιού Τζέιμς Πιρς) (1908-1972), τον Χάλμπερτ Μπάροουζ (1909-1991) και τον Τζον Κόλμαν Μπάροουζ (1913-1979). Το 1904 έφυγε από την εταιρεία του πατέρα του και επέστρεψε στο Άινταχο όπου έκανε διάφορες δουλειές του ποδαριού, ώσπου κάποια στιγμή επέστρεψε στο Σικάγο.

Το 1911 έπιασε δουλειά ως προμηθευτής συσκευών για το ξύσιμο των μολυβιών, ενώ παράλληλα άρχισε να γράφει τις δικές του ιστορίες φαντασίας. Ήδη είχε αποκτήσει 2 παιδιά με τη σύζυγό του Έμα, την Τζόαν και τον Χάλμπερτ, ενώ ο αρκετός ελεύθερος χρόνος του, του επέτρεπε να ξεφυλλίζει διάφορα περιοδικά pulp λογοτεχνίας. Φίλοι του τον θυμούνται να δηλώνει εκείνη την περίοδο:

«…αν υπάρχει κόσμος που βγάζει λεφτά γράφοντας τέτοιες σαχλαμάρες, όπως εκείνες που διαβάζω στα περιοδικά, ίσως θα μπορούσα να το κάνω κι εγώ και μάλιστα ακόμη καλύτερα. Και, παρόλο που δεν έχω ξαναγράψει ποτέ μου τίποτα απολύτως, είμαι βέβαιος πως μπορώ να σκαρώσω τις δικές μου ιστορίες, οι οποίες μάλιστα θα είναι και πολύ πιο διασκεδαστικές από οτιδήποτε μπορεί να συναντήσω εκεί μέσα.»

Στοχεύοντας στο κοινό αυτών ακριβώς των εντύπων, ο Μπάροουζ έγραψε την πρώτη του νουβέλα Dejah Thoris, Martian Princess, η οποία και δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο περιοδικό All-Story Magazine το 1912, υπό τον γενικό τίτλο Under the Moons of Mars. Γι’ αυτή του τη δουλειά, ο Μπάροουζ αμείφθηκε με το ποσό των $400. Σύντομα αποφάσισε να ασχοληθεί με το γράψιμο για βιοποριστικούς λόγους και με το που ολοκληρώθηκε η δημοσίευση του Under the Moon of Mars, είχε ήδη έτοιμα δύο ακόμη μυθιστορήματα, το ένα εκ των οποίων με τίτλο Tarzan of the Apes, ξεκίνησε να δημοσιεύεται σε συνέχειες από τον Οκτώβριο του 1912, επίσης στο All-Story Magazine, και έμελλε να αποτελέσει τη μεγαλύτερη συγγραφική επιτυχία της καριέρας του. Το 1913, ο Μπάροουζ και η Έμα απέκτησαν το τρίτο και τελευταίο τους παιδί, τον Τζον Κόλμαν.

Ο Μπάροουζ έγραψε αρκετές ακόμη δημοφιλείς ιστορίες φαντασίας, επιστημονικής και μη, γύρω από περιπέτειες γήινων ταξιδιωτών σε μακρινούς πλανήτες (κυρίως στον Μπάρσουμ, όπως του άρεσε να αποκαλεί τον Άρη, και τον Άμτορ, όπως είχε «βαφτίσει» την Αφροδίτη), χαμένες νήσους και εξερευνήσεις στο εσωτερικό της «κούφιας γης», που αποτελούσε τη θεματολογία της σειράς διηγημάτων του με γενικό τίτλο Pellucidar. Επίσης, έγραψε και κάμποσα γουέστερν και ρομάντζα εποχής. Πέρα από το All-Story Magazine, αρκετές ιστορίες του δημοσιεύτηκαν και στο περιοδικό The Argosy Magazine. Ο Ταρζάν έκανε μεγάλη αίσθηση όταν πρωτοπαρουσιάστηκε στο αναγνωστικό κοινό της εποχής και ο Μπάροουζ έκανε σχέδια να επεκταθεί και στο χώρο των comic strips, του merchandising, του ραδιοφώνου και του κινηματογράφου, στοχεύοντας να κερδίσει όσο μπορούσε περισσότερα από το σουξέ του ήρωά του. Και, παρά το γεγονός ότι διάφοροι «ειδικοί» έσπευσαν να τον συμβουλέψουν να μην το κάνει, καθώς το μόνο που κατά την άποψή τους θα κατάφερνε, θα ήταν να προκαλέσει φαινόμενα ανταγωνισμού ανάμεσα στα διαφορετικά προϊόντα, ο Μπάροουζ προχώρησε ακάθεκτος και δικαιώθηκε – το κοινό έκανε «σαν τρελό» για οτιδήποτε είχε σχέση με τον Ταρζάν, ακόμη κι αν επρόκειτο για ένα απλό σκίτσο του. Μέχρι τις ημέρες μας, ο Ταρζάν παραμένει ένας από τους πλέον επιτυχημένους χαρακτήρες της παγκόσμιας λογοτεχνίας και αποτελεί γνήσιο σύμβολο της ποπ κουλτούρας.

Κάπου ανάμεσα στο 1915 και το 1919, ο Μπάροουζ απέκτησε ένα μεγάλο ράντσο στα βόρεια του Λος Άντζελες το οποίο και ονόμασε «Ταρζάνα», προς τιμήν του λαοφιλούς ήρωά του. Μάλιστα, οι κάτοικοι της κοινότητας που άνθισε στη γύρω περιοχή τα χρόνια που ακολούθησαν, αποφάσισαν να υιοθετήσουν την ονομασία του ράντσου, βαφτίζοντας την πολιτεία που ίδρυσαν το 1928 Ταρζάνα της Καλιφόρνια. Εκείνη την εποχή ιδρύθηκε και η κοινότητα Ταρζάν του Τέξας, την οποία εικάζεται πως οι κάτοικοί της ονόμασαν έτσι, εμπνευσμένοι από την πρώτη βουβή ταινία με ήρωα τον Ταρζάν (Tarzan of the Apes, 1918), στην οποία πρωταγωνιστούσε ο γνωστός Αμερικανός ηθοποιός Έλμο Λίνκολν. Το 1928 ο Μπάροουζ ιδρύει τη δική του εκδοτική εταιρεία, την Edgar Rice Burroughs, Inc., και καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’30 τυπώνει ο ίδιος τα βιβλία του. Το 1934, χρονιά που ίδρυσε την κινηματογραφική του εταιρεία Buroughs Tarzan Pictures, χωρίζει από την Έμα και παντρεύεται την πρώην σύζυγο του φίλου του Άστον Ντίαρχολτ και πρώην ηθοποιό Φλόρενς Γκίλμπερτ Ντίαρχολτ, ενώ υιοθετεί και τα δύο παιδιά που είχαν αποκτήσει από το γάμο τους. Το 1942 παίρνει διαζύγιο και από τη Φλόρενς. Τον καιρό της αεροπορικής επίθεσης των Γιαπωνέζων στο Περλ Χάρμπορ, ο Μπάροουζ ζούσε στη Χαβάη και, παρά το γεγονός ότι ήταν 66 χρονών, κατάθεσε αίτηση για την εξασφάλιση άδειας πολεμικού ανταποκριτή, για λογαριασμό της εφημερίδας Los Angeles Times. Η άδεια του δόθηκε και έτσι ο Μπάροουζ έγινε ο μεγαλύτερος σε ηλικία πολεμικός ανταποκριτής των Αμερικανών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά το τέλος του πολέμου εγκαταστάθηκε στο Εντσίνο της Καλιφόρνια, όπου στις 19 Μαρτίου του 1950 άφησε την τελευταία του πνοή, έχοντας στο μεταξύ τεθεί αντιμέτωπος με ποικίλα προβλήματα υγείας. Κατά τη διάρκεια της συγγραφικής του καριέρας κατάφερε να κυκλοφορήσει 68 συνολικά μυθιστορήματα. Τιμώντας τη μνήμη του, οι συμπατριώτες του έδωσαν το όνομά του σε έναν από τους κρατήρες του πλανήτη Άρη.
Ο Μπάροουζ στην ποπ κουλτούρα

Στο video game Jurassic Park: Trespasser υπάρχει ένα άγαλμα του Ε. Ρ. Μπάροουζ, πιθανότατα ως παραπομπή στη νουβέλα του The Land that Time Forgot (Η Γη που Ξέχασε ο Χρόνος).
Ο Μπάροουζ μνημονεύεται στο πρώτο κεφάλαιο της κλασικής νουβέλας του 1960 To Kill a Mockinbird (Όταν Σκοτώνουν τα Κοτσύφια): «Η τυπική μας διασκέδαση είχε να κάνει με την φροντίδα του δεντρόσπιτού μας, το οποίο ήταν στημένο ανάμεσα σε δύο γιγαντιαία δίδυμα δέντρα στην πίσω αυλή του σπιτιού μας, με την πρόκληση μπόλικης φασαρίας και με το στήσιμο αυτοσχέδιων παραστάσεων, βασισμένων στα έργα του Όλιβερ Όπτικ, του Βίκτορ Άπλετον και του Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ».
Στη συλλογή διηγημάτων επιστημονικής φαντασίας Rainbow Mars του Λάρι Νίβεν εμφανίζονται διάφορες φυλές Αρειανών, ανάμεσα στις οποίες υπάρχει μία που θυμίζει συνδυασμό των Κόκκινων Αρειανών από τα μυθιστορήματα του Μπάροουζ και εκείνων του Ρέι Μπράντμπερι, ενώ μια ακόμη φυλή είναι αναμφισβήτητα εμπνευσμένη από τους αιμοβόρους Πράσινους Αρειανούς του πρώτου.
Στη σειρά μυθιστορημάτων Mars Trilogy του Κιμ Στάνλεϊ Ρόμπινσον, η αρχική πρωτεύουσα του πλανήτη Άρη ονομάζεται Μπάροουζ, ως φόρος τιμής στον συγγραφέα.
Στο Tarzan and the Mysterious Visitor, το 29ο επεισόδιο της πρώτης σαιζόν της σειράς κινουμένων σχεδίων The Legend of Tarzan της Disney, ο Μπάροουζ παρουσιάζεται ως ένας φιλόδοξος συγγραφέας που ταξιδεύει στην Αφρική για να μάθει όσα μπορεί περισσότερα για τον Ταρζάν, με την ελπίδα να αντλήσει έμπνευση για το νέο του μυθιστόρημα. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου ο συγγραφέας αναφέρεται απλώς ως «Εντ» και η πραγματική του ταυτότητα αποκαλύπτεται προς το φινάλε, όπου και διαβάζουμε το πλήρες όνομά του στο εξώφυλλο του βιβλίου του.
Στη νουβέλα του 1980 The Number of the Beast δια χειρός Ρόμπερτ Α. Χάινλαϊν, εμφανίζονται χαρακτήρες με ονόματα Ζεμπεντάια Τζον Κάρτερ, Τζέικομπ Μπάροουζ και Ντέγια Τόρις Μπάροουζ ως φόρος τιμής στον Ε. Ρ. Μπάροουζ. Επίσης, οι ήρωες της νουβέλας ταξιδεύουν σε διάφορα εναλλακτικά σύμπαντα όπως Barsoom, Oz και Wonderland. Αναφορά στον Barsoom υπάρχει και στο Glory Road του ιδίου συγγραφέα.
Στα τεύχη #16 και #17 του Excalibur της Marvel Comics, οι δημιουργοί του, Κρις Κλάρεμοντ και Άλαν Ντέιβις, αποτίνουν φόρο τιμής στον Τζον Κάρτερ. Επίσης, στην ιστορία «Braddock of the Jungle» του τεύχους #60 υπάρχει κι άλλη αναφορά στο έργο του Μπάροουζ.
Στη sci-fi νουβέλα The Alternate Martians (1965) του Α. Μπέρτραμ Τσάντλερ συναντάμε μια εναλλακτική εκδοχή του πλανήτη Άρη, στην οποία ζουν πλάσματα όπως η Deliah Thoris και ο Tars Tarkas, ενώ οι μοχθηροί Αρειανοί στο The War of the Worlds (Ο Πόλεμος των Κόσμων) του Χ. Τζ. Γουέλς θυμίζουν σε πολλά τους Πράσινους Αρειανούς του πλανήτη Μπάρσουμ.
Στο άλμπουμ Frank Frazetta’s Creatures που εκδόθηκε από την Frazetta Comics, ο Μπάροουζ εμφανίζεται ως μέλος μιας ομάδας ερευνητών του υπερφυσικού, με επικεφαλής τον 26ο πρόεδρο των ΗΠΑ Θίοντορ Ρούσβελτ.
Σε μια σκηνή της ταινίας Rocky II, βλέπουμε τον Ρόκι (Σιλβέστερ Σταλόνε) να διαβάζει το The Deputy Sherrif of Comanche County του Μπάροουζ στη βρισκόμενη σε κώμα σύζυγό του.
Στην αμερικανική τηλεοπτική σειρά ER (Στην Εντατική), το πλήρες όνομα του χαρακτήρα που υποδύεται ο Νόα Γουάιλ είναι Τζον Κάρτερ, καθώς ο δημιουργός της σειράς, Μάικλ Κράιτον, είχε παραδεχτεί πως το έργο του Ε. Ρ. Μπάροουζ αποτελεί μία από τις βασικές επιρροές της καριέρας του.
Στο comic The League of Extraordinary Gentlemen του Άλαν Μουρ ο χαρακτήρας του Τζον Κάρτερ εμφανίζεται δις: στην ιστορία με τίτλο «Allan and the Sundered Veil» συνεργάζεται με τους Άλαν Κουόρτερμεϊν και Ράντολφ Κάρτερ, ενώ κάποια άλλη στιγμή τον βλέπουμε να ηγείται των Πράσινων Αρειανών του Μπάροουζ ενάντια στους Αρειανούς εισβολείς του Χ. Τζ. Γουέλς.

Βιβλία για τον Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ

Master of Adventure: The Worlds of Edgar Rice Burroughs by Richard A. Lupoff
Tarzan Forever: The Life of Edgar Rice Burroughs, Creator of Tarzan by John Taliaferro
Golden Anniversary Bibliography of Edgar Rice Burroughs by the Rev. Henry Hardy Heins
Tarzan Alive by Philip Jose Farmer
Burroughs's Science Fiction by Robert R. Kudlay and Joan Leiby
Tarzan and Tradition and Edgar Rice Burroughs by Erling B. Holtsmark
Edgar Rice Burroughs by Irwin Porges
Edgar Rice Burroughs by Robert B. Zeuschner
The Burroughs Cyclopædia ed. by Clark A. Brady
A Guide to Barsoom by John Flint Roy

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

Επίσημη βιογραφία του Μπάροουζ
Βιογραφία του Μπάροουζ στο Science Fiction Hall of Fame
Έντγκαρ Ράις Μπάροουζ — ΣΚΑΪ (www.skai.gr)
Εγώ Ταρζάν, εσύ Τζέιν στην Ελευθεροτυπία (enet.gr)
Σέξ, γυναίκες και taboo στην επιστημονική φαντασία από τον Δημήτρη Αρβανίτη
Ο άρχοντας της ζούγκλας λεγόταν Τζόνι στο ΒΗΜΑ (vima.gr)
Βιβλία, Burroughs Edgar Rice στο BiblioNet.gr

Βιβλιογραφία

Official biography of Burroughs

Bibliography

Έργα του/της Edgar Rice Burroughs στο Project Gutenberg
Works by Edgar Rice Burroughs at Project Gutenberg Australia
Bibliography
LibriVox Audiobook Recordings
Works by Edgar Rice Burroughs
Lists and images of UK 1st editions

Other

Tarzan.com
Tarzan.org
Edgar Rice Burroughs Web Museum and Weekly Online Fanzine
edgarriceburroughs.ca
Dateline Jasoom is a podcast for ERB fans, and The Barsoomian Blade is the only tabloid newspaper of Mars
The Muckers are the Chicago chapter of the Burroughs Bibliophiles
The annual Edgar Rice Burroughs convention is in Chicago in 2010, Aug. 19-22

,

Αμερικανοί

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License