Η Ντόλι Ρεμπέκα Πάρτον (Dolly Parton, γεννημένη στις 19 Ιανουαρίου, 1946[3]) είναι Αμερικανίδα τραγουδίστρια, συνθέτρια, στιχουργός, οργανοπαίχτρια, ηθοποιός και επιχειρηματίας, γνωστή κυρίως για το έργο της στην κάντρι μουσική.
Η Πάρτον θεωρείται η σπουδαιότερη κάντρι τραγουδίστρια όλων των εποχών, έχοντας καταφέρει 25 #1 επιτυχίες στο επίσημο Billboard Country chart των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ 41 άλμπουμ της έχουν φτάσει στη δεκάδα των πιο εμπορικών κάντρι άλμπουμ στις ΗΠΑ, περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο καλλιτέχνη της κάντρι. Μέσα στα τελευταία 50 χρόνια, 110 τραγούδια της έχουν καταφέρει να φιγουράρουν στις λίστες κάντρι επιτυχιών στις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς. Έχει πουλήσει περισσότερους από 100 εκατομμύρια δίσκους παγκοσμίως από το 1964 μέχρι σήμερα. Έχει βραβευτεί με 9 Βραβεία Γκράμι (από 47 υποψηφιότητες), 2 υποψηφιότητες στα βραβεία Όσκαρ, 10 βραβεία CMA, 7 βραβεία από την Ακαδημία Κάντρι Μουσικής, 3 βραβεία Αμερικανικής Μουσικής (ΑΜΑ) και έχει λάβει επίσης υποψηφιότητες για βραβεία Tony και Emmy για το έργο της στην υποκριτική.[4]
Το 1986 βραβεύτηκε με το δικό της αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας στο Χόλυγουντ και το 1999, έπειτα από δεκαετίες θρυλικής επιτυχίας στη κάντρι μουσική, η Πάρτον εισήχθη στο Country Music Hall of Fame. Το 2001 εισήχθη στο Songwriters Hall of Fame για το στιχουργικό της έργο και το 2006 έλαβε το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνών από την Αμερικανική Κυβέρνηση και τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, μια τιμητική αναγνώριση για τη συνολική της προσφορά στην τέχνη και τον πολιτισμό. Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, έχει συνθέσει πάνω από 3.000 τραγούδια, με γνωστότερο το "I Will Always Love You", ένα κομμάτι που έγινε παγκόσμια επιτυχία και σημείωσε ρεκόρ πωλήσεων με τη φωνή της Γουίτνεϊ Χιούστον.[5]
Ως ηθοποιός, έχει ξεχωρίσει η συμμετοχή της σε βραβευμένες ταινίες όπως "9 με 5", "Το καλύτερο πορνείο του Τέξας", "Γκρίνια μετά μουσικής" και "Ανθισμένες Μανόλιες". Στον επιχειρηματικό τομέα, η Πάρτον έχει καταφέρει να χτίσει ένα κολοσσό επικερδών επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων και το Dollywood, μια αλυσίδα θεματικών πάρκων και τουριστικών εγκαταστάσεων που καταλαμβάνουν τεράστια έκταση στο Τενεσί και δέχονται ετησίως εκατομμύρια επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Βιογραφία
1946–1967: Τα πρώτα χρόνια - Αρχή μουσικής καριέρας
Η Ντόλι Πάρτον γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου του 1946 στην κωμόπολη Sevierville του Τενεσί. Γονείς της ήταν ο Robert Lee Parton που εργαζόταν ως αγρότης και οικοδόμος και η Avie Lee Owens που ήταν νοικοκυρά. Η Πάρτον ήταν το τέταρτο από τα 12 παιδιά της οικογένειας. Σύμφωνα με την Πάρτον, η οικογένειά της ήταν μια πολύ φτωχή επαρχιακή οικογένεια. [6] Όπως έχει δηλώσει χαρακτηριστικά σε συνέντευξή της: "ζούσε όλη η οικογένεια μαζί με τους παππούδες σε μια ξύλινη βρώμικη καλύβα με ένα μόνο δωμάτιο στο όρος Σμόκεϊ της οροσειράς Smoky Mountains, κοντά στο Locust Ridge". Οι γονείς της Ντόλι ανήκαν στην Εκκλησία των Πεντηκοστιανών και από πολύ μικρή ηλικία, συμμετείχε στις εκκλησιαστικές χορωδίες.[7]
Η Πάρτον ξεκίνησε να δείχνει το ενδιαφέρον της για τη μουσική από μικρή ηλικία. Το 1955 ξεκίνησε να τραγουδάει στο Μουσικό Πρόγραμμα του ραδιοφωνικού σταθμού WIVK Radio αλλά και στο τηλεοπτικό πρόγραμμα The Cas Walker Show, το οποίο ήταν σε ζωντανή μετάδοση από την πόλη Νόξβιλ στο Τενεσί. Λίγο αργότερα, υπέγραψε συμβόλαιο με την δισκογραφική εταιρία Goldband Records και το 1959 κυκλοφόρησε το πρώτο της σινγκλ με τίτλο «Puppy Love», χωρίς ωστόσο να έχει επιτυχία. Την ίδια χρονιά, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Grand Ole Opry, ένα πολύ γνωστό πρόγραμμα κάντρι μουσικής. Εκεί συνάντησε για πρώτη φορά τον Johnny Cash, ο οποίες εντυπωσιάστηκε από τις φωνητικές ικανότητες και το μουσικό ταλέντο της Πάρτον και την βοήθησε ως μέντορας.[8]
Τελειώνοντας τις σπουδές της, η Πάρτον μετακόμισε το 1964 στη Νάσβιλ του Τενεσί, στο σπίτι του θείου της Bill Owens, ενός μουσικού που την βοήθησε να εισχωρήσει στους μουσικούς κύκλους της Νάσβιλ. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, η Πάρτον έγραφε τραγούδια κάντρι και φολκ επιρροών για τους καλλιτέχνες Hank Williams Jr. και Skeeter Davis, κατορθώνοντας μεγάλες επιτυχίες ως συνθέτρια.
Στα τέλη του 1965, η Πάρτον υπέγραψε συμβόλαιο την εταιρία Monument Records. Αρχικά, οι διευθυντές της εταιρίας ήθελαν να προωθήσουν την Πάρτον ως ποπ τραγουδίστρια. Το πρώτο της σινγκλ στην εταιρία με τίτλο "Happy, Happy Birthday Baby" δεν κατάφερε να γίνει επιτυχία. Έπειτα, συμφώνησαν να κυκλοφορήσει κάντρι μουσική, αφού έγραψε ένα τραγούδι για τον Bill Phillips το οποίο έγινε μεγάλη επιτυχία. Το 1966, έφτασε στην 6η θέση του Κάντρι Τσαρτ με το κομμάτι "Put It Off Until Tomorrow".
Το επόμενο σινγκλ της ήταν το "Dumb Blonde" ("Χαζή ξανθιά"), το οποίο έγινε μεγάλη επιτυχία το 1966. Η επιτυχία συνεχίστηκε με το επόμενο σινγκλ με τίτλο "Something Fishy" την ίδια χρονιά. Η επιτυχία αυτών των 2 κομματιών οδήγησε στην έκδοση του πρώτου της προσωπικού άλμπουμ το 1967 με τίτλο Hello, I'm Dolly. Σχεδόν όλα τα κομμάτια του δίσκου ήταν σε στίχους και μουσική της ίδιας της Πάρτον και του Bill Owens. Ο δίσκος ωστόσο είχε μέτρια ανταπόκριση με αποτέλεσμα να λήξει το συμβόλαιό της με την Monument Records.[9]
1967–1974: Κοινή καλλιτεχνική πορεία με τον Porter Wagoner
Η μουσική καριέρα της Πάρτον άρχισε να απογειώνεται το 1967 όταν δέχτηκε να συμμετέχει στο εβδομαδιαίο τηλεοπτικό πρόγραμμα κάντρι μουσικής του Porter Wagoner. Υπέγραψε συμβόλαιο με την RCA Victor, θυγατρική της Sony Music, και αμέσως έγινε το μουσικό "ταίρι" του Wagoner. Ξεκίνησαν μια μεγάλη καριέρα ως μουσικό δίδυμο, ηχογραφώντας αμέτρητα ντουέτα και κυκλοφορώντας δίσκους από κοινού, ενώ παράλληλα ο καθένας συνέχιζε και την σόλο καριέρα του. [10] Το πρώτο τους κομμάτι ήταν το "The Last Thing on my Mind", το οποίο έγινε μια από τις μεγαλύτερες κάντρι επιτυχίες το 1967 και αποτελούσε το πρώτο σινγκλ από το κοινό τους άλμπουμ με τίτλο Just Between You And Me. Η Πάρτον παρέμεινε στο τηλεοπτικό σόου του Wagoner για εφτά χρόνια, κυκλοφορώντας δεκάδες επιτυχίες μαζί του.
Το 1968 κυκλοφόρησε το 2ο προσωπικό της άλμπουμ με τίτλο Just Because I'm a Woman. Το 1969 και το 1970, ήταν υποψήφια μαζί με τον Wagoner στα Βραβεία Γκράμι με τα ντουέτα τους "Just Someone I Used To Know" και "Daddy Was An Old Time Preacherman".
Στα μέσα του 1970 κυκλοφόρησε τον πρώτο δίσκο ζωντανής ηχογράφησης με τίτλο A Real Live Dolly, ηχογραφημένο από τη μεγάλη της συναυλία στο Τενεσί τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς. Με αυτό το άλμπουμ κατάφερε για πρώτη φορά να μπει στο γενικό Billboard chart των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα επόμενα 4 στούντιο άλμπουμ της (In the Good Old Days (When Times Were Bad), My Blue Ridge Mountain Boy, The Fairest of Them All και Golden Streets of Glory) είχαν αρκετά καλές πωλήσεις.
Το έβδομο άλμπουμ της με τίτλο Joshua, το οποίο κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 1971, περιείχε αυτοβιογραφικές αναφορές στα παιδικά της χρόνια και εκθειάστηκε από τους κριτικούς για τους στίχους και τις ερμηνείες της Πάρτον. Το ομότιτλο κομμάτι ήταν το πρώτο της #1 στην λίστα κάντρι επιτυχιών στις ΗΠΑ. Την ίδια χρονιά, κυκλοφόρησε τον όγδοο δίσκο της Coat of Many Colors, που έλαβε πολύ θερμή αποδοχή από τους κριτικούς και το κοινό και θεωρείται ένας από τους καλύτερους δίσκους κάντρι μουσικής όλων των εποχών, σύμφωνα με εκατοντάδες λίστες και το περιοδικό Rolling Stone.
To 1974, η Πάρτον κυκλοφόρησε το άλμπουμ Jolene, το οποίο είχε τεράστια εμπορική επιτυχία στις ΗΠΑ και τον Καναδά και καθιέρωσε την Πάρτον ως μουσικό σύμβολο. Το ομότιτλο σινγκλ "Jolene" έφτασε στην κορυφή των τσαρτ και μετατράπηκε σε διαχρονική επιτυχία για την καριέρα της. Επίσης, το κομμάτι συμπεριλήφθηκε στη λίστα του περιοδικού Rolling Stone με τα 500 καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών.[11] Το δεύτερο σινγκλ του άλμπουμ ήταν το κομμάτι "I Will Always Love You", μια ρομαντική μπαλάντα που έφτασε στην 1η θέση του κάντρι τσαρτ στις ΗΠΑ, ενώ πολλά χρόνια αργότερα θα γινόταν παγκόσμια επιτυχία με τη φωνή της Γουίτνεϊ Χιούστον. Το ντουέτο της Say Forever You'll Be Mine με τον Wagoner το 1975 επίσης έφτασε στην πρώτη θέση των τσαρτ στις ΗΠΑ και στον Καναδά.
Εκείνη την περίοδο, ο Έλβις Πρίσλεϊ ζήτησε από την Πάρτον τα δικαιώματα να κυκλοφορήσει την δική του διασκευή για το κομμάτι "I Will Always Love You", σε στίχους και μουσική της Πάρτον. Αν και αρχικά έδειξε ενδιαφέρον για την ιδέα, αρνήθηκε να του παραχωρήσει τα δικαιώματα όταν ο εκπρόσωπος του θρυλικού καλλιτέχνη ζήτησε από την Πάρτον ποσοστό 50% επί των δικαιωμάτων.[12]
1975–1979: Καλλιτεχνική εξέλιξη και συνεργασίες
Αφού έληξε την τηλεοπτική συνεργασία της με τον Porter Wagoner, η Πάρτον συνεργάστηκε με τον παραγωγό Bob Ferguson για την ηχογράφηση ενός παραδοσιακού κάντρι δίσκου με τίτλο The Bargain Store, που κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1975. Το ομότιτλο κομμάτι έγινε τεράστια επιτυχία και έφτασε στην πρώτη θέση του Country chart. Τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς κυκλοφόρησε ο δίσκος της We Used To, με συμμετοχή του Wagoner στην παραγωγή. Εκείνη την περίοδο ήθελε να επεκτείνει την τηλεοπτική της παρουσία και το κοινό της και έτσι ξεκίνησε το δικό της τηλεοπτικό σόου με τίτλο "Dolly! Show" (1976-1977), στο οποίο έκανε κωμικά σκετς, τραγουδούσε και καλούσε διάφορες προσωπικότητες. Σταθερές αξίες στη λίστα των καλεσμένων της ήταν καλλιτέχνες όπως Κένι Ρότζερς, Έμιλου Χάρις, Κάρεν Μπλάκ και Λίντα Ρόντσταντ. Αν και το σόου της έκανε πολύ υψηλές τηλεθεάσεις, οι υψηλές απαιτήσεις και το άγχος της δουλειάς εξάντλησαν τη Ντόλι με αποτέλεσμα να διακόψει το συμβόλαιό της μετά από ένα χρόνο.[13]
Το 1976, η Πάρτον δημιούργησε επίσης την πρώτη της μπάντα με όνομα "Travlin' Family Band", με την οποία περιόδευε στην Αμερική. Τα μέλη της μπάντας άλλαζαν συχνά και κυμαίνονταν από 4 μέχρι 8 άτομα. Με την μπάντα της έδωσε πολλές συναυλίες από κοινού με καταξιωμένους καλλιτέχνες της κάντρι όπως Γουίλι Νέλσον και Μακ Ντέιβις.
Από το 1977 και έπειτα, η μια επιτυχία ακολουθούσε της άλλης. Το 1977 κυκλοφόρησε τον δίσκο Here You Come Again, ένα δίσκο εμπορικής κάντρι μουσικής που σημείωσε πολύ υψηλές πωλήσεις και θεωρείται μέχρι σήμερα ένα από τα πιο διαχρονικά και εμβληματικά άλμπουμ στην ιστορία της μουσικής. Το ομότιτλο κομμάτι έχει ονομαστεί ένα από τα 20 πιο δημοφιλή κομμάτια που ακούγονται σε τελετές γάμων στην Αμερική, ενώ χάρη σε αυτό το κομμάτι κέρδισε βραβείο Γκράμι το 1978. Το άλμπουμ εμπεριείχε επίσης επιτυχημένες συνεργασίες με τους Bobby Goldsboro, John Sebastian, Barry Mann και Cynthia Weil.[14][15] Από τον ίδιο δίσκο, το κομμάτι «Two Doors Down» έγινε επίσης πολύ μεγάλη επιτυχία στο ραδιόφωνο.
Μετά την επιτυχία του Here You Come Again, που είχε πιο εμπορικό ποπ ήχο, τα άλμπουμ ξεκίνησαν να κινούνται σε αυτό το μουσικό ύφος. Τον Μάιο του 1979 κυκλοφόρησε το άλμπουμ της Great Balls of Fire, συνεχίζοντας την επιτυχία του προηγούμενου. Το άλμπουμ επικυρώνεται ως χρυσό στις ΗΠΑ και πλατινένιο στον Καναδά. Τα κομμάτια «You're the Only One» και «Sweet Summer Lovin'», την εκτοξεύουν στην κορυφή τόσο του κάντρι όσο και του ποπ τσαρτ στην Αμερική. Τον Απρίλιο του 1978, εμφανίζεται στο "Cher...Special", ένα τηλεοπτικό σόου που παρουσίαζε η τραγουδίστρια και ηθοποιός Σερ και έκανε πολύ υψηλές τηλεθεάσεις εκείνη την περίοδο. Κατά τη διάρκεια της εμφάνισής της, ερμήνευσε το κομμάτι «Two Doors Down». Χάρη σε αυτή την εμφάνισή της, κατάφερε να είναι υποψήφια για βραβείο Emmy την επόμενη χρονιά.[16]
1980–1986: Εμπορική κορύφωση και καθιέρωση ως σύμβολο της Μουσικής και του Κινηματογράφου
Το 1980, η Πάρτον παίζει για πρώτη φορά σε κινηματογραφική ταινία και μάλιστα με τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Υποδύεται τον χαρακτήρα της Ντόραλι Ρόουντς στην ταινία "9 με 5", στο πλευρό της Τζέιν Φόντα και της Λίλι Τόμλιν. Η ταινία, σκηνοθετημένη από τον Κόλιν Χίγκινς, θεωρείται μια από τις πιο εμβληματικές Αμερικανικές ταινίες όλων των εποχών. Ήταν τεράστια εισπρακτική επιτυχία στο παγκόσμιο box office για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, ενώ το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την συμπεριέλαβε στη λίστα με τις 100 πιο θρυλικές κωμωδίες όλων των εποχών. Πάνω σε αυτή την ταινία βασίστηκαν μια τηλεοπτική σειρά και ένα μιούζικαλ στο Broadway. Χάρη στη συμμετοχή της στην ταινία, η Πάρτον δέχτηκε πολύ θερμή ανταπόκριση από τους κριτικούς και το κοινό ενώ την επόμενη χρονιά ήταν υποψήφια για 2 Χρυσές Σφαίρες, ως καλύτερη ερμηνεία Α' Γυναικείου Ρόλου σε κωμωδία και ως Καλύτερη Πρωτοεμφανιζόμενη Ηθοποιός. Παράλληλα, κυκλοφόρησε το soundtrack της ταινίας σε μουσική και στίχους της ίδιας. Το ομότιτλο κομμάτι «9 to 5», του οποίου οι στίχοι είναι εμπνευσμένοι από την πλοκή της ταινίας, έγινε τεράστια εμπορική επιτυχία για τη μουσική καριέρα της Πάρτον ενώ ήταν υποψήφιο τόσο στις Χρυσές Σφαίρες όσο και στα Όσκαρ ως καλύτερο πρωτότυπο τραγούδι ταινίας. Σύμφωνα με τον Γουίλιαμ Ράλμαν, κριτικό της AllMusic, "το 9 to 5 είναι το καλύτερο άλμπουμ που κυκλοφόρησε η Πάρτον με την εταιρία RCA Records". Επίσης, ήταν το πρώτο τραγούδι της Πάρτον που πήγε στην πρώτη θέση του γενικού τσαρτ Hot 100, και όχι μόνο στο κάντρι τσαρτ. Από το soundtrack της ταινίας, έγινε επίσης μεγάλη επιτυχία το κομμάτι «But You Know I Love You».[17] Στην τελετή των βραβείων Γκράμι το 1982, η Πάρτον έλαβε τα βραβεία "Καλύτερη κάντρι καλλιτέχνης της χρονιάς" και "Καλύτερο κάντρι τραγούδι της χρονιάς" για το κομμάτι «9 to 5».[18]
Η Ντόλι Πάρτον στη Χαβάη το 1983.
Ο επόμενος ρόλος της ήταν στην ταινία "Το καλύτερο πορνείο του Τέξας" (1982), ένα κινηματογραφικό δραματικό μιούζικαλ που διαδραματίζεται τη δεκαετία του 1930. Η ταινία ήταν μεγάλη εισπρακτική επιτυχία στο box office. Η Πάρτον υποδύθηκε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Μόνα Στάνγκλι, ιδιοκτήτρια ενός καμπαρέ του οποίου είναι μόνιμος πελάτης ο Μπαρτ Ρεϊνολντς. Αυτός ο ρόλος της χάρισε υποψηφιότητα στις Χρυσές Σφαίρες ως Α' Γυναικείος Ρόλος σε Κωμωδία ή Μιούζικαλ. Το soundtrack της ταινίας ήταν επίσης μεγάλη επιτυχία στα μουσικά charts, ενώ η επανακυκλοφορία του κομματιού "I will always love you" έφτασε πάλι στην πρώτη θέση του Κάντρι Τσαρτ στην Αμερική.[19] Τον Απρίλιο του 1982, κυκλοφορεί το επόμενο άλμπουμ της με τίτλο Heartbreak Express, το οποίο σημειώνει επίσης μεγάλη επιτυχία στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Λίγους μήνες αργότερα, κυκλοφορεί η συλλογή Dolly Parton's Greatest Hits, που επικυρώνεται ως πλατινένια στις ΗΠΑ. Το 1983, η Πάρτον συνεργάζεται ξανά με τον Κένι Ρότζερς στο κομμάτι «Islands In The Stream», το οποίο φτάνει στην πρώτη θέση του γενικού Billboard Hot 100 chart στην Αμερική και καθιερώνεται ως μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες παγκοσμίως για τη δεκαετία του 1980. Με αυτή τη συνεργασία, ο Κένι Ρότζερς και η Ντόλι Πάρτον λαμβάνουν υποψηφιότητα για Γκράμι την αμέσως επόμενη χρονιά. Το επόμενο διάστημα, η Πάρτον συνεχίζει να κυκλοφορεί δίσκους κάντρι/ποπ μουσικής κατορθώνοντας μεγάλες επιτυχίες. Στα τέλη του 1984, συνεργάζεται ξανά με τον Κένι Ρότζερς και κυκλοφορούν έναν δίσκο από κοινού με θεματικό περιεχόμενο τα Χριστούγεννα. Το Χριστουγεννιάτικο άλμπουμ της με τίτλο"Once Upon a Christmas" σημειώνει πολύ υψηλές πωλήσεις και επικυρώνεται ως πλατινένιο στις ΗΠΑ και στον Καναδά.[20]
Το 1984, η Πάρτον πρωταγωνιστεί στο πλευρό του Σιλβέστερ Σταλόνε στην κωμωδία "Νικ, ο Καβγατζής", σε σκηνοθεσία του Μπομπ Κλαρκ. Αν και η ταινία γενικά έλαβε πολύ αρνητικές κριτικές, η πλειοψηφία των κριτικών εκθείασε την ερμηνεία της Πάρτον. Η εφημερίδα New York Times περιέγραψε την ταινία ως «μια άθλια κωμωδία με βαρετό σενάριο, στην οποία ξεχωρίζει μόνο η εκρηκτική παρουσία της Ντόλι Πάρτον».
Τον επόμενο χρόνο, κυκλοφόρησε το τελευταίο της άλμπουμ με την εταιρία RCA Victor με τίτλο "Real Love", για το οποίο συνεργάστηκε στην παραγωγή με τον David Malloy. Από αυτό το άλμπουμ ξεχώρισε μια ακόμα συνεργασία της με τον Κένι Ρότζερς. Το 1985, η Πάρτον ξεκίνησε την περιοδεία της Real Love Tour, μια περιοδεία που πραγματοποίησε μαζί με τον Κένι Ρότζερς και έδωσαν δεκάδες συναυλίες σε ΗΠΑ και Καναδά. Η μεγάλη επιτυχία της περιοδείας οδήγησε στη βιντεοσκόπηση μιας συναυλίας που προβλήθηκε από το τηλεοπτικό δίκτυο HBO στην Αμερική με τίτλο "Kenny Rogers and Dolly Parton: Together" ("Ο Κένι Ρότζερς και η Ντόλι Πάρτον: Μαζί"). Το 1986, υποδύθηκε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Lorna Davis στην τηλεοπτική ταινία "A Smoky Mountain Christmas". Την ίδια χρονιά ίδρυσε τη δική της εταιρία παραγωγής με το όνομα Dollywood. Μέσα από αυτή την εταιρία στην οποία επένδυσε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, ξεκίνησε τη δημιουργία τεράστιων θεματικών και ψυχαγωγικών πάρκων, ενώ ίδρυσε επίσης μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, εστιατόρια, λούνα παρκ, πισίνες, γήπεδα και άλλους χώρους αναψυχής. Από αυτά ξεχωρίζουν το Dixie Stampede και το θαλάσσιο πάρκο Dollywood's Splash Country. Μετά τη λήξη του συμβολαίου της με την RCA Victor, η Πάρτον υπέγραψε συμβόλαιο με την εταιρία Columbia Records το 1987.[21]
1987–2005: Καλλιτεχνικές αναζητήσεις και πειραματισμοί με άλλα μουσικά είδη
Το 1987, κυκλοφόρησε το άλμπουμ Trio, μαζί με την Emmylou Harris και την Linda Ronstadt, το οποίο έλαβε ένθερμη αποδοχή από τους κριτικούς και είχε στοιχεία φολκ μουσικής. Πούλησε αρκετά εκατομμύρια αντίτυπα και έβγαλε μεγάλες επιτυχίες, ανάμεσά τους και το #1 "To Know Him Is to Love Him". Το άλμπουμ κέρδισε βραβείο Γκράμι την επόμενη χρονιά για "Καλύτερη Κάντρι Φωνητική Ερμηνεία της χρονιάς" και ήταν επίσης υποψήφιο στη γενική κατηγορία "Άλμπουμ της Χρονιάς". Μετά από έναν ποπ δίσκο που έβγαλε την ίδια χρονιά με τίτλο Rainbow, η Πάρτον εστίασε στην ηχογράφηση κάντρι μουσικής. Το 1989 κυκλοφόρησε το White Limozeen, κατορθώνοντας 2 #1 επιτυχίες. Το ντουέτο της με τον Ricky Van Shelton, "Rockin' Years" του 1991, έφτασε επίσης στην πρώτη θέση στο κάντρι τσαρτ, αν και η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία της Πάρτον για τη δεκαετία του 1990 ήρθε ένα χρόνο μετά, όταν το κομμάτι της "I Will Always Love You" ερμηνεύτηκε από την Γουίτνεϊ Χιούστον σημειώνοντας πωλήσεις-ρεκόρ. Ωστόσο, το soundtrack της Πάρτον για την ταινία Straight Talk του 1992 είχε χαμηλή εμπορική ανταπόκριση. Το επόμενο προσωπικό της άλμπουμ Slow Dancing with the Moon εκθειάστηκε από τους κριτικούς και σημείωσε υψηλές πωλήσεις. Παρομοίως με το άλμπουμ Trio του 1987, η Πάρτον κυκλοφόρησε ξανά δίσκο συνεργασιών το φθινόπωρο του 1993 αυτή τη φορά από κοινού με τις μεγάλες κυρίες της κάντρι μουσικής Λορέττα Λιν και Τάμι Γουινέτ.[22] Το άλμπουμ επικυρώθηκε ως χρυσό από την RIAA στις ΗΠΑ και έδωσε δεύτερη ώθηση στις καριέρες των Λυν και Γουινέτ. Επίσης, το 1994 η Πάρτον συνείσφερε με το κομμάτι "You Gotta Be My Baby" στον δίσκο Red Hot + Country με σκοπό την συγκέντρωση οικονομικών πόρων για την καταπολέμηση του AIDS.[23] Στα τέλη της ίδιας χρονιάς, κυκλοφόρησε ένα live ακουστικό άλμπουμ, το Heartsongs: Live from Home, που περιείχε διαφορετικές εκτελέσεις γνωστών επιτυχιών της καθώς και παραδοσιακά τραγούδια.[24]
Η Ντόλι Πάρτον στην Αυστραλία, Νοέμβριος 2011
Από τα μέσα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας, η Πάρτον πειραματίστηκε με διάφορους ήχους και μουσικά είδη. Το 1995 βραβεύτηκε με το βραβείο "Ερμηνευτικό γεγονός της χρονιάς" από τα CMA για το θεματικό της άλμπουμ Something Special. Την επόμενη χρονιά, κυκλοφόρησε το άλμπουμ Treasures, με σύγχρονες διασκευές επιτυχιών των δεκαετιών '60 και '70. Η ηχογράφησή της για το κομμάτι "Peace Train" κυκλοφόρησε ως χορευτικό ρεμίξ και έγινε μεγάλη επιτυχία στα κλαμπ και το ραδιόφωνο χορευτικής ποπ μουσικής. Το 1998, κινήθηκε σε πιο ροκ ήχους, έχοντας πάλι βέβαια κάντρι στοιχεία με το άλμπουμ Hungry Again στο οποίο όλα τα τραγούδια είναι σε στίχους, μουσική και παραγωγή της ίδιας.
Το 1999, κυκλοφόρησε τη συνέχεια του άλμπουμ Trio του '87, με τίτλο Trio II ξανά σε συνεργασία με την Έμιλου Χάρις και την Λίντα Ρόνσταντ, αυτή τη φορά όμως με πιο σύγχρονο ήχο στο άλμπουμ. Το κομμάτι τους "After the Gold Rush" κέρδισε βραβείο Γκράμι ως η "Καλύτερη Κάντρι Συνεργασία της Χρονιάς". Την ίδια χρονιά η Πάρτον εισήχθη στο Country Music Hall of Fame.
Το 1999, η Πάρτον ξεκίνησε να ηχογραφεί μια σειρά από δίσκους bluegrass και γκόσπελ μουσικής. Ο πρώτος με τίτλο The Grass Is Blue κέρδισε βραβείο Γκράμι ως "Καλύτερο Bluegrass Άλμπουμ της χρονιάς" ενώ ο δεύτερος δίσκος (Little Sparrow) που κυκλοφόρησε το 2001, εγκωμιάστηκε από τους κριτικούς. Το κομμάτι "Shine" που εμπεριέχεται στον δίσκο κέρδισε Γκράμι ως "Καλύτερη Ερμηνεία της χρονιάς". Το τρίτο και τελευταίο άλμπουμ της σειράς έχει τίτλο Halos & Horns (2002) και περιλαμβάνει μια bluegrass διασκευή του "Stairway to Heaven", του κλασικού κομματιού των Led Zeppelin. Το 2005, κυκλοφόρησε τον δίσκο Those Were the Days με φολκ/ροκ κλασικά κομμάτια της περιόδου του '60 και του '70.
Στιχουργική και σύνθεση
Η Πάρτον θεωρείται από τις πιο παραγωγικές τραγουδοποιούς του χώρου, ξεκινώντας από μικρή ηλικία να γράφει κάντρι τραγούδια με φολκ μουσικά στοιχεία. Τα βασικά θέματα των στίχων της αφορούν τα παιδικά της χρόνια στην ορεινή Αμερικανική επαρχία και μέσα από τα τραγούδια της αντικατοπτρίζεται συνήθως η Χριστιανική ανατροφή της ή η καθημερινότητα στην επαρχία του Τενεσί.
Μερικά κομμάτια της όπως το "Coat of Many Colors", το "I Will Always Love You" και το "Jolene", μεταξύ άλλων, θεωρούνται κλασικά και διαχρονικά κομμάτια της Αμερικανικής μουσικής ιστορίας. Στις 4 Νοεμβρίου του 2003 η Πάρτον ονομάστηκε BMI Icon από τα BMI Μουσικά Βραβεία που αναγνωρίζουν τους στιχουργούς και συνθέτες κάντρι μουσικής.[25] Έχει λάβει αμέτρητα βραβεία για το στιχουργικό της έργο στην κάντρι μουσική, έχοντας δώσει δικά της τραγούδια σε δεκάδες άλλους καλλιτέχνες.[26] Σε συνέντευξή της το 2009 στο CNN και τον δημοσιογράφο Λάρι Κινγκ, η Πάρτον δήλωσε πως έχει γράψει "στίχους για περισσότερα από 3.000 τραγούδια στην καριέρα της, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν μελοποιηθεί".[27]
Το κομμάτι της I will always love you έχει ερμηνευτεί από αμέτρητους καλλιτέχνες, με πιο γνωστές τις ερμηνείες των Κένι Ρότζερς, Λίντα Ρονσταντ και Λίαν Ράιμς. Το 1992 το ερμήνευσε επίσης η Γουίτνεϊ Χιούστον, μετατρέποντάς το σε παγκόσμια εμπορική επιτυχία-φαινόμενο ως το τραγούδι της ταινίας "Ο σωματοφύλακας", κατορθώνοντας πωλήσεις πάνω από 15 εκατομμύρια αντίτυπα με το σινγκλ και 40 εκατομμύρια με το soundtrack της ταινίας. Το κομμάτι μεταφράστηκε επίσης στα ιταλικά και ερμηνεύτηκε από την τραγουδίστρια της όπερας Κάθριν Τζένκινς.
Ως στιχουργός, η Πάρτον έχει λάβει 2 φορές υποψηφιότητες στα βραβεία Όσκαρ για τα τραγούδια "9 to 5" (από την ομότιτλη ταινία του 1980) και "Travellin' Thru" (από την ταινία "Transamerica" του 2006). Για το δεύτερο, η Πάρτον βραβεύτηκε με Χρυσό Φοίνικα ως Καλύτερο Πρωτότυπο Τραγούδι σε Ταινία, ενώ κέρδισε πολλά ακόμα βραβεία από διάφορα Διεθνή Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Μια διασκευή του κομματιού "Love is like a butterfly" χρησιμοποιήθηκε ως τραγούδι τίτλων έναρξης της βρετανικής σειράς Butterflies.
Πέρα από στιχουργός και συνθέτρια, η Πάρτον γνωρίζει να παίζει πάνω από 13 μουσικά όργανα. Ξεκίνησε να παίζει κιθάρα, μπάντζο, φλογέρα και φυσαρμόνικα από την ηλικία των 7 ετών. Η ίδια έχει δηλώσει πως ο θείος της που ήταν μουσικός την έμαθε να παίζει διάφορα μουσικά όργανα ήδη σε μικρή ηλικία και τη μύησε στον κόσμο της μουσικής.
Το έργο της εκτός του χώρου του θεάματος
Επιχειρηματικότητα
Η κεντρική είσοδος στο θεματικό πάρκο Dollywood, ιδιοκτησία της Πάρτον.
Στις αρχές του 1978, η Πάρτον κυκλοφόρησε μια σειρά από κούκλες με το όνομά της, εμπνευσμένες από τα φορέματα που φορούσε κατά τη διάρκεια της συμμετοχής της στο The Porter Wagoner Show. Το 1986, εξαγόρασε το θεματικό πάρκο Silver Dollar City Tennessee, το οποίο βρίσκεται στο Pigeon Forge της πολιτείας του Τενεσί. Η Πάρτον αναδιαμόρφωσε ολοκληρωτικά το πάρκο και του έδωσε το όνομα Dollywood, επενδύοντας αστρονομικά ποσά για την επέκτασή του με καινούργιες εγκαταστάσεις.[28] Μέσα στις επόμενες δεκαετίες, η Πάρτον επέκτεινε τις εγκαταστάσεις του πάρκου και δημιούργησε μια μεγάλη αλυσίδα θεματικών πάρκων και τουριστικών εγκαταστάσεων που δέχονται ετησίως εκατομμύρια επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Στα θεματικά της πάρκα, διοργανώνει συναυλίες, φεστιβάλ, θεατρικές παραστάσεις καθώς και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις.
Φιλανθρωπικό έργο
Παράλληλα με τα θεματικά της πάρκα, έχει ιδρύσει το ίδρυμα "Dollywood Foundation" με ενεργό φιλανθρωπικό έργο. Τον Δεκέμβριο του 2006, η Πάρτον προσέφερε δωρεά 500.000 δολαρίων στο νοσοκομείο της γενέτειράς της, προς τιμήν του γιατρού Dr. Robert F. Thomas, ο οποίος φρόντισε τη μητέρα της πριν πεθάνει. Επίσης, διοργάνωσε μια φιλανθρωπική συναυλία την οποία παρακολούθησαν 8.000 άνθρωποι προκειμένου να μαζευτούν οικονομικοί πόροι για το νοσοκομείο.[29] Την ίδια χρονιά, κυκλοφόρησε ένα βιβλίο μαγειρικής με τίτλο "Dolly's Dixie Fixin's". Όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου δόθηκαν υπέρ του φιλανθρωπικού έργου του ιδρύματός της, Dollywood Foundation.[30]
H Πάρτον μαζί με τον Γερουσιαστή του Τενεσί Bob Corker στην τελετή εγκαινίων για το Εθνικό Πάρκο των Great Smoky Mountains τον Σεπτέμβριο του 2009
Μέσω του ιδρύματός της, δημιούργησε επίσης το πρόγραμμα μόρφωσης μικρών παιδιών γνωστό ως Dolly Parton's Imagination Library,[31] το οποίο παρέχει 1 βιβλίο κάθε μήνα σε σχεδόν 850.000 παιδιά βρεφικής έως νηπιακής ηλικίας στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στην Αγγλία και στην Αυστραλία. Το πρόγραμμα χρηματοδοτεί την αποστολή περισσότερων από 1.000.000 βιβλίων ετησίως. Για το έργο της στα προγράμματα μόρφωσης, η Πάρτον έχει λάβει πολυάριθμες βραβεύσεις, συμπεριλαμβανομένων: Τιμητική Βράβευση από την Ένωση Αμερικανών Εκδοτών (AAP) το 2000, Βραβείο Galaxy από την Αμερικανική Ένωση Διευθυντών Σχολείων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης το 2002, βραβεία Naional State Teachers of the Year και Chasing Rainbows Award, καθώς και τιμητική αναγνώριση από το Εθνικό Κέντρο Γονέων και Εκπαιδευτικών στις ΗΠΑ το 2003.
Επίσης, έχει εργαστεί στη συγκέντρωση οικονομικών πόρων για τη στήριξη του Αμερικάνικου Ερυθρού Σταυρού και φιλανθρωπικών δράσεων που σχετίζονται με το AIDS/HIV, συλλόγων οροθετικών κλπ.[32] Το 2006 προσέφερε τη χρήση της μουσικής της για τη διαφημιστική εκστρατεία της PETA με θέμα την ενθάρρυνση των ιδιοκτητών κατοικίδιων ζώων να μην τα εγκαταλείπουν στους δρόμους.[33]
Το 2003, ο αγώνας της να εμποδιστεί ο αφανισμός του "λευκοκέφαλου αετού" (το μεγαλύτερο εθνικό σύμβολο των ΗΠΑ) μέσω του American Eagle Foundation σε συνεργασία με το Dollywood Foundation της επέφερε τιμητικό βραβείο από την Υπηρεσία Ψαριών και Άγριας Φύσης των ΗΠΑ.[34]
Στις 8 Μαΐου του 2009, η Πάρτον έδωσε την εναρκτήρια ομιλία στην τελετή αποφοίτησης του Πανεπιστημίου Τεχνών και Επιστημών του Τενεσί στην πόλη Νόξβιλ.[35] Κατά τη διάρκεια της τελετής έλαβε τιμητικά τον τίτλο της "Διδάκτορος των Ανθρωπιστικών Γραμμάτων" (Doctor of Humane Letters) από το Πανεπιστήμιο. Η τιμητική διάκριση δόθηκε από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου, Jimmy G. Cheek, ο οποίος είπε μεταξύ άλλων, "δίνεται αυτή η τιμητική αναγνώριση όχι μόνο για τη σπουδαία καριέρα της και την προσφορά της ως μουσικός αλλά και για τον ρόλο της ως εκπρόσωπος του εθνικού πολιτιστικού μας πλούτου, το φιλανθρωπικό της έργο και το μακροχρόνιο έργο της υπέρ της εκπαίδευσης σε διεθνές επίπεδο."[36]
Προσωπική Ζωή
Οικογένεια
Η Πάρτον παντρεύτηκε τον Carl Thomas Dean τον Μάιο του 1966 στο Ρίνγκολντ της Τζόρτζια. Σύμφωνα με την Πάρτον, ο σύζυγός της την έχει δει να τραγουδάει ζωντανά μόνο μία φορά, ενώ δεν τη συνοδεύει ποτέ στις δημόσιες εμφανίσεις της. Τον Μάιο του 2016, το ζεύγος γιόρτασε την επέτειο των 50 χρόνων γάμου με μια πολύ εντυπωσιακή τελετή, όπου ανανέωσαν τους όρκους τους. Το ζεύγος δεν απέκτησε ποτέ παιδιά, ωστόσο η Πάρτον έχει βαφτίσει την δημοφιλή ποπ τραγουδίστρια Μάιλι Σάιρους.
Δημόσια εικόνα
Η Πάρτον έχει απορρίψει όλες τις προτάσεις που της έχουν γίνει να κάνει γυμνή φωτογράφηση. Πόζαρε στο εξώφυλλο του Playboy για το τεύχος του Οκτωβρίου του 1978, ωστόσο ήταν πλήρως ντυμένη με μια ολόσωμη στολή που παρέπεμπε σε κουνελάκι, το χαρακτηριστικό σύμβολο του περιοδικού. Ο συσχετισμός της δημόσιας εικόνας της Πάρτον με το στήθος της θεωρείται ιστορικής σημασίας και έχει γίνει θρύλος της Μαζικής Κουλτούρας εδώ και δεκαετίες. Αυτό αποδεικνύεται και μέσω της ονομασίας που δόθηκε στο πρώτο κλωνοποιημένο πρόβατο στην ιστορία. Ο Ίαν Ίλμουτ, ο επικεφαλής της κλωνοποίησης είχε δηλώσει χαρακτηριστικά σχετικά με την ονομασία που δόθηκε στο πρόβατο «η Ντόλι (το πρόβατο) προέρχεται από κύτταρο του μαστικού αδένα και δεν μπορούσα να σκεφτώ ένα ζευγάρι πιο εντυπωσιακών αδένων από αυτούς της Ντόλι Πάρτον». Σχετικά με το στήθος της, η ίδια η Πάρτον έχει δηλώσει σε συνέντευξή της: «Το στήθος μου μού ανήκει και είμαι περήφανη που το πληρώνω», επιβεβαιώνοντας έτσι τις φήμες που την θέλουν να έχει πραγματοποιήσει πλαστικές επεμβάσεις.[37] Στην περιοχή Mobile της Αλαμπάμα, η γέφυρα W. K. Wilson είναι ευρέως γνωστή ως "η Γέφυρα της Ντόλι Πάρτον" εξαιτίας του ότι το σχήμα της παραπέμπει στο εμβληματικό στήθος της Πάρτον. Μια άλλη γέφυρα στον Ποταμό Μισισιπή του Μέμφις είναι γνωστή επίσης με αυτό το όνομα για τον ίδιο λόγο.[38]
Η Πάρτον είναι επίσης γνωστή για τις πολυάριθμες και πολυσυζητημένες πλαστικές της επεμβάσεις. Η ίδια αυτοσαρκάζεται στις συνεντεύξεις της και μάλιστα έχει μείνει αξέχαστη η χαρακτηριστική της δήλωση σε συνέντευξη: "Χρειάζεται πολλά λεφτά μια γυναίκα για να δείχνει τόσο φθηνή όσο εγώ". Στο Φεστιβάλ Glastonbury στο Λονδίνο τον Ιούλιο του 2014, δήλωσε παρουσία δεκάδων χιλιάδων θαυμαστών της: "Μπορεί το στήθος μου και τα μαλλιά μου να είναι ψεύτικα αλλά η φωνή μου και η ψυχή μου είναι αληθινές".[39] Η Πάρτον έχει επιμεληθεί προσεχτικά κατά τη διάρκεια της καριέρας της την περσόνα μιας "χαζής ξανθιάς", ωστόσο η ίδια έχει δηλώσει σε συνέντευξή της: “Δεν με ενοχλούν όλα αυτά τα ανέκδοτα με τις χαζές ξανθιές, γιατί ξέρω ότι δεν είμαι χαζή, και επίσης είμαι βέβαιη ότι δεν είμαι ξανθιά”.[40]
Επιπλέον, είναι φανατική υποστηρίκτρια των δικαιωμάτων της γκέι κοινότητας, έχοντας οργανώσει σχετικές θεματικές εκδηλώσεις στα θεματικά της πάρκα πολλές φορές στο παρελθόν. Εξαιτίας του δημόσιου αγώνα της κατά της ομοφοβίας, έχει δεχθεί απειλές για τη ζωή της από μέλη της ακροδεξιάς οργάνωσης Κου Κλουξ Κλαν.[41][42]
Σε πολιτικό επίπεδο, συνήθως είναι αποστασιοποιημένη και δεν εκφράζει ανοιχτά την υποστήριξή της σε κόμματα ή πολιτικούς εκπροσώπους. Στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ του 2016, είχε δηλώσει πως δεν υποστηρίζει κανέναν από τους δύο βασικούς υποψήφιους για την προεδρία, δηλαδή τη Χίλαρι Κλίντον και τον Ντόναλντ Τραμπ, χαρακτηρίζοντάς τους "τρελούς".[43]
Βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις
Ο πρώην Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζορτζ Μπους και η πρώην Πρώτη Κυρία Λόρα Μπους, μαζί με τα τιμώμενα πρόσωπα κατά τη διάρκεια τελετής τιμητικών διακρίσεων στο Μπλε Δωμάτιο του Λευκού Οίκου το 2006. Από αριστερά προς δεξιά: ο μουσικός William "Smokey" Robinson, ο συνθέτης Άντριου Λόυντ Γουέμπερ, η κάντρι μουσικός Ντόλι Πάρτον, ο σκηνοθέτης Στίβεν Σπίλμπεργκ και ο διευθυντής ορχήστρας Ζούμπιν Μέτα.
Η Ντόλι Πάρτον έχει λάβει 9 Βραβεία Γκράμι (συμπεριλαμβανομένου του βραβείου για τη συνολική της προσφορά το 2011) από 47 συνολικές υποψηφιότητες, τις περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη γυναίκα. Έχει λάβει επίσης 3 American Music Awards από 18 υποψηφιότητες. Έχει κερδίσει επίσης 7 βραβεία της Ακαδημίας Κάντρι Μουσικής από συνολικά 47 υποψηφιότητες. Έχει βρεθεί υποψήφια 2 φορές για βραβείο Όσκαρ, 5 φορές για Χρυσή Σφαίρα, έχει λάβει 12 βραβεία CMT (από 48 υποψηφιότητες) και 39 βραβεία BMI για το στιχουργικό της έργο. Επιπλέον, έχει λάβει 24 βραβεία CashBox από 100 υποψηφιότητες, καθώς και 24 βραβεία Billboard (από 83 υποψηφιότητες). Το 1986, εισήχθη στο Nashville Songwriters Hall of Fame. Το 1999, έλαβε τη μεγαλύτερη διάκριση που μπορεί να λάβει ένας κάντρι καλλιτέχνης με την εισαγωγή της στο Country Music Hall of Fame.
Η Πάρτον στην τελετή της τιμητικής της διάκρισης από το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών Τζον Φ. Κένεντι στον Λευκό Οίκο στην Ουάσινγκτον στις 3 Δεκεμβρίου του 2006
To 2003 κυκλοφόρησε ένας δίσκος-φόρος τιμής με διασκευές τραγουδιών της Ντόλι Πάρτον από δημοφιλείς τραγουδίστριες όπως Μελίσσα Έθεριτζ, Σανάια Τουέιν, Σινέντ Ο' Κόνορ, Νόρα Τζόουνς και άλλες. Η Πάρτον βραβεύτηκε με το Μετάλλιο του Ζωντανού Θρύλου στις 14 Απριλίου του 2014 από τη "Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου των ΗΠΑ"για τη συνεισφορά της στην πολιτιστική κληρονομιά των Ηνωμένων Πολιτειών. Το 2005 τιμήθηκε με το Εθνικό Μετάλλιο των Τεχνών, την ανώτερη τιμητική διάκριση που μπορεί να λάβει ένας καλλιτέχνης εκ μέρους της Κυβέρνησης των ΗΠΑ και του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Στις 3 Δεκεμβρίου του 2006 έλαβε την τιμητική διάκριση "Kennedy Center Honors" από το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών Τζον Φ. Κένεντι για τη συνολική προσφορά της στις Τέχνες. Κατά τη διάρκεια της τελετής, τιμήθηκε με την παρουσία σπουδαίων καλλιτεχνών της κάντρι, ανάμεσά τους ο Κένι Ρότζερς, η Άλισον Κραους, η Ρέμπα ΜακΕντάιρ, η Σανάια Τουέιν και η Κάρι Άντεργουντ.[44]
Αστέρια και διακρίσεις σε διάφορα Halls of Fame
Κατά τη διάρκεια της καριέρας της η Πάρτον έχει εισαχθεί σε πολυάριθμα Halls of Fame. Αυτές οι τιμητικές διακρίσεις περιλαμβάνουν:
Nashville Songwriters Hall of Fame (1986)[45]
Small Town of America Hall of Fame (1988) [46]
East Tennessee Hall of Fame (1988) [47]
Country Music Hall of Fame (1999) [48]
Songwriters Hall of Fame (2001) [49]
Junior Achievement of East Tennessee Business Hall of Fame (2003) [50]
The Americana Highway Hall of Fame (2006) [51]
Grammy Hall of Fame – "I Will Always Love You – 1974 Recording" (2007) [52]
Blue Ridge Music Hall of Fame – Songwriter Category (2008) [53]
Gospel Music Hall of Fame (2009) [54]
Music City Walk of Fame (2009) [55]
Country Gospel Music Hall of Fame (2010) [56]
Grammy Hall of Fame – "Jolene – Ηχογράφηση του 1974" (2014) [57]
The National Hall of Fame for Mountain Artisans (2014) [58]
The Happiness Hall of Fame (2016) [59][60]
Επιλεγμένη δισκογραφία
Hello, I'm Dolly (1967)
Just Because I'm a Woman (1968)
In the Good Old Days (When Times Were Bad) (1969)
My Blue Ridge Mountain Boy (1969)
The Fairest of Them All (1970)
The Golden Streets of Glory (1971)
Joshua (1971)
Coat of Many Colors (1971)
Touch Your Woman (1972)
My Favorite Songwriter: Porter Wagoner (1972)
My Tennessee Mountain Home (1973)
Bubbling Over (1973)
Jolene (1974)
Love Is Like a Butterfly (1974)
The Bargain Store (1975)
Dolly (1975)
All I Can Do (1976)
New Harvest... First Gathering (1977)
Here You Come Again (1977)
Heartbreaker (1978)
Great Balls of Fire (1979)
Dolly, Dolly, Dolly (1980)
9 to 5 and Odd Jobs (1980)
Heartbreak Express (1982)
Burlap & Satin (1983)
The Great Pretender (1984)
Real Love (1985)
Rainbow (1987)
White Limozeen (1989)
Eagle When She Flies (1991)
Slow Dancing with the Moon (1993)
Something Special (1995)
Treasures (1996)
Hungry Again (1998)
The Grass Is Blue (1999)
Little Sparrow (2001)
Halos & Horns (2002)
For God and Country (2003)
Those Were the Days (2005)
Backwoods Barbie (2008)
Better Day (2011)
Blue Smoke (2014)
Pure & Simple (2016)
Η συνολική δισκογραφία της Ντόλι Πάρτον περιλαμβάνει 43 στούντιο άλμπουμ, 2 χριστουγεννιάτικα άλμπουμ, 1 παιδικό άλμπουμ, 5 άλμπουμ ζωντανής ηχογράφησης, 18 άλμπουμ με ντουέτα ή συνεργασίες, 3 άλμπουμ για το θεματικό της πάρκο και 184 συλλογές. Η μουσική της υπάρχει επίσης σε δεκάδες soundtracks ταινιών.
Περιοδείες
Real Love Tour (1984-1985)
Think About Love Tour (1986)
White Limozeen Tour (1989)
Eagle when she flies Tour (1990-1992)
Halos & Horns Tour (2002)
Hello, I'm Dolly Tour (2004)
The Vintage Tour (2005)
An evening with Dolly Parton (2006-2007)
Backwoods Barbie Tour (2008)
Better Day World Tour (2011)
Blue Smoke World Tour (2014)
Pure & Simple Tour (2016)
Φιλμογραφία
Κινηματογραφικές ταινίες
| Τίτλος | Έτος | Ρόλος |
|---|---|---|
| 9 με 5 | 1980 | Doralee Rhodes |
| Το καλύτερο πορνείο του Τέξας | 1982 | Mona Stangley |
| Νικ ο Καβγατζής | 1984 | Jake Farris |
| Ανθισμένες Μανόλιες | 1989 | Truvy Jones |
| Straight Talk | 1992 | Shirlee Kenyon |
| Οι βλάχοι του Μπέβερλι Χιλς | 1993 | Ο εαυτός της |
| Ο ατζαμής | 2002 | Edith McKlusky |
| Miss... Με Το Ζόρι 2 | 2005 | Ο εαυτός της |
| Ζουμπαίος και Ιουλιέτα | 2011 | Dolly Gnome |
| Η χρονιά που η Ντόλι Πάρτον ήταν η μαμά μου | 2011 | Ο εαυτός της |
| Γκρίνια Μετά Μουσικής | 2012 | G.G. Sparrow |
| Hollywood to Dollywood | 2012 | Ο εαυτός της |
Τηλεόραση
| Τίτλος | Έτος | Είδος | Ρόλος |
|---|---|---|---|
| The Porter Wagoner Show | 1967-1974 | Ψυχαγωγικό σόου | Παρουσιάστρια |
| Dolly! | 1976-1977 | Ψυχαγωγικό σόου | Παρουσιάστρια |
| A Smokey Mountain Christmas | 1986 | Ταινία | Lorna Davis |
| Alvin and the Chipmunks | 1987 | Σειρά | Ο εαυτός της |
| Dolly | 1987-1988 | Ψυχαγωγικό σόου | Παρουσιάστρια |
| Babes | 1991 | Σειρά | Ο εαυτός της |
| Wild Texas Wind | 1991 | Ταινία | Thiola Rayfield |
| Heavens to Betsy | 1994 | Σειρά | Betsy Baxter |
| Big Dreams and Broken Hearts: The Dottie West Story | 1995 | Ταινία | Ο εαυτός της |
| Unlikely Angel | 1996 | Ταινία | Ruby Diamond |
| The Magic School Bus | 1996 | Σειρά | Ο εαυτός της |
| Blue Valley Songbird | 1999 | Ταινία | Leanna Taylor |
| The Simpsons | 1999 | Σειρά | Ο εαυτός της |
| Jackie's Back | 1999 | Ταινία | Ο εαυτός της |
| Χάνα Μοντάνα | 2006-2007 | Σειρά | Θεία Ντόλι |
Παραπομπές
Dolly Records, itunes.apple.com; accessed April 19, 2014.
"Dolly Parton to release new album, Blue Smoke, in the US on May 13, 2014", websterpr.com; accessed May 10, 2014.
«Dolly Rebecca Parton - The Beginning». Dolly Parton Productions. Ανακτήθηκε στις June 14, 2015.
«Dolly Parton's Awards & Milestones». DollyParton.com. Ανακτήθηκε στις July 10, 2015.
«Dolly Parton - Chart History - Billboard». Billboard. Ανακτήθηκε στις July 10, 2015.
http://archives.cnn.com/2002/SHOWBIZ/Music/07/09/dolly.parton.cnna/index.html
http://www.nndb.com/people/088/000023019/
http://www.cbsnews.com/stories/2009/04/02/60minutes/main4914137.shtml
http://www.answers.com/topic/hello-i-m-dolly-2
http://www.film.com/celebrities/dolly-parton/14645312
http://www.rollingstone.com/news/coverstory/500songs
http://www.cmt.com/artists/news/1535871/20060707/presley_elvis.jhtml
http://www.answers.com/topic/dolly-parton/
http://www.poetryconnection.net/B000005YUC/Here_You_Come_Again.html
http://www.billboard.com/bbcom/discography/index.jsp?aid=72052&pid=2465
http://www.whosdatedwho.com/topic/6279/cher-special.htm
http://www.tiooscar.com/200905051127/blogs/intermezzo/repaso-por-las-canciones-de-los-oscar-1970-1989
http://allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&searchlink=DOLLY PARTON&sql=11:wiftxql5ldde~T1
http://es.geocities.com/cineymas/Globos/80/Globos82.htm
http://www.discogs.com/Dolly-Parton-Burlap-Satin/release/748050
http://allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&searchlink=DOLLY PARTON&sql=11:wiftxql5ldde~T1
"Dolly Parton Biography". Country Music Television; retrieved February 12, 2012.
«Red Hot + Country – Various Artists | Songs, Reviews, Credits». AllMusic. 1994-09-13. Ανακτήθηκε στις 2016-08-19.
Barry Weber. «Heartsongs: Live from Home – Dolly Parton | Songs, Reviews, Credits». AllMusic. Ανακτήθηκε στις 2016-08-19.
«Dolly Parton to be Honored as BMI ICON at Country Awards». bmi.com. Ανακτήθηκε στις October 2, 2010.
«Songwriters Dolly Parton, Conway Twitty and Johnny Bond inducted into the Country Music Hall of Fame». bmi.com. Ανακτήθηκε στις October 2, 2010.
Transcript (March 7, 2009). «Dolly Parton Speaks Out; Variety Entertainer Danny Gans Does Impressions and Talks about Comedy». Larry King Live. Ανακτήθηκε στις February 12, 2012.
http://themeparks.about.com/od/findusthemeparks/p/Dollywood.htm
http://www.usatoday.com/life/people/2006-12-13-parton_x.htm
http://www.dollysdixiefixins.com/
http://www.imaginationlibrary.com
https://www.looktothestars.org/celebrity/dolly-parton
http://www.adpunch.org/entry/emmylou-harris-and-dillinger-escape-plan-bassist-liam-wilson-support-peta/
http://www.eagles.org/news/Articles/Dolly-Parton-AEF-Challenger-Help-Open-Exhibit.php
http://www.utk.edu/commencement/spring09/videos/dolly.shtml
http://tntoday.utk.edu/2009/05/08/ut-knoxville-awards-dolly-parton-honorary-doctorate/
http://www.usatoday.com/tech/science/genetics/2006-07-04-dolly-anniversary_x.htm
http://www.mytripjournal.com/travel-566220-mighty-mississippi-river-mile-trip-bridge-memphis-bridges
http://www.kathimerini.gr/775142/article/politismos/moysikh/otan-h-ntoli-parton-mageye-to-glastonbury
http://www.cnn.gr/style/psyxagogia/story/19089/70-xronia-ntoli-parton-i-alithini-istoria-piso-apo-to-stithos
http://www.cnn.gr/style/psyxagogia/story/19089/70-xronia-ntoli-parton-i-alithini-istoria-piso-apo-to-stithos
https://www.gaystarnews.com/article/dolly-parton-received-kkk-death-threats-over-dollywood-gay-day181212/
http://tasteofcountry.com/dolly-parton-2016-presidential-election/
«Dollywood wins Applause award for theme parks». News.yahoo.com. 2010-11-16. Ανακτήθηκε στις 2016-08-19.
«Nashville Songwriters Hall of Fame». Nashville Songwriters Hall of Fame. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«Small Town of America Hall of Fame». dollyparton.com. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«East Tennessee Hall of Fame». dollyparton.com. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«Dolly Parton – Inductee». Country Music Hall of Fame. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«Dolly Parton Exhibit». National Songwriters Hall of Fame. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«JA East Business TN Hall of Fame». Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
Gordon, Duane. «Year In Review - 2006». Dollymania.net. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«Grammy Hall of Fame Inductees». Grammy.org. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«Blue Ridge Music Hall of Fame 2008 Inductees». Blue Ridge Music Hall of Fame. Wilkes Heritage Museum/Blue Ridge Music Hall of Fame. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«GMA Hall of Fame – Dolly Parton». gmahalloffame.org. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«Music City Walk of Fame». www.visitmusiccity.com. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«Country Gospel Music Hall of Fame Inductees». Country Gospel Music Association. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«Grammy Hall of Fame Inductees». Grammy.org. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«National Hall of Fame for Mountain Artisans». dollyparton.com. Ανακτήθηκε στις 8 April 2016.
«The Happiness Hall of Fame». happinesshalloffame.com. Ανακτήθηκε στις 23 May 2016.
«Oprah Magazine Article». oprah.com. Ανακτήθηκε στις 23 May 2016.
Κινηματογράφος, Ηθοποιοί, Σκηνοθέτες, Ταινίες
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
