O Ντον Βαν Βλιτ (ή Ντον Φαν Βλιτ) (πραγματικό όνομα Don Glen Vliet, γεν. 15 Ιανουαρίου 1941 - 17 Δεκεμβρίου 2010), περισσότερο γνωστός με το ψευδώνυμο Κάπτεν Μπίφχαρτ (Captain Beefheart) ήταν Αμερικανός ζωγράφος και μουσικός. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 μέχρι το 1980, υπήρξε ο ηγέτης του μουσικού συγκροτήματος Magic Band, με επιρροές κυρίως από τα μπλουζ και τη ροκ μουσική, διαμορφώνοντας όμως σταδιακά ένα προσωπικό και περισσότερο πειραματικό ύφος. Από το 1982 έχει εγκαταλείψει τη μουσική και ασχολείται αποκλειστικά με τη ζωγραφική.
Νεανικά χρόνια
Ο Ντον Γκλεν Βλιτ γεννήθηκε το 1941 στο Γκλέντεϊλ της Καλιφόρνιας. Ο πατέρας του ήταν ολλανδικής καταγωγής και εργαζόταν σε αρτοποιείο. Θεωρείται πιθανό πως ο ίδιος ο Βλιτ πρόσθεσε τον όρο Βαν στο όνομά του προκειμένου να τονίσει την ολλανδική του καταγωγή και ειδικότερα αναφορικά με τους κλασικούς Ολλανδούς ζωγράφους. Σε νεαρή ηλικία παρουσίασε ιδιαίτερη κλίση στη ζωγραφική αν και όπως ο ίδιος ομολογούσε, το οικογενεακό του περιβάλλον δεν τον βοήθησε στην καλλιέργεια και ανάπτυξη των δεξιοτήτων του. Πραγματοποίησε σπουδές τέχνης στο γυμνάσιο Antelope Valley του Λάνκαστερ, όπου γνωρίστηκε με τον μουσικό Φρανκ Ζάπα. Μαζί συνεργάστηκαν στην δημιουργία μερικών τραγουδιών και περίπου την ίδια περίοδο, ο Βλιτ υιοθέτησε το ψευδώνυμο Captain Beefheart. Εγκατέλειψε το γυμνάσιο ένα χρόνο αργότερα και εγκαταστάθηκε στην Καλιφόρνια.
Μουσική σταδιοδρομία
Magic Band και πρώιμη δισκογραφία
Αρχικά ο Βαν Βλιτ συνεργάστηκε με διάφορα τοπικά μουσικά συγκροτήματα όπως τους The Omens και The Blackouts. Στις αρχές του 1965 ήρθε σε επαφή με τον κιθαρίστα Alex Snouffer, με τον οποίο δημιούργησε το σχήμα των Magic Band, αποτελούμενο τότε από τους Doug Moon (κιθάρα), Jerry Handley (μπάσο) και Vic Mortenson (κρουστά). Ο Βαν Βλιτ ανέλαβε τα φωνητικά - διαθέτοντας μία πολύ χαρακτηριστική χροιά και ερμηνεία - καθώς και τη σύνθεση των τραγουδιών.
Το συγκρότημα, με την πλήρη ονομασία Captain Beefheart & His Magic Band υπέγραψε αρχικά συμβόλαιο με την A&M Records, το 1966. Κυκλοφόρησαν αρχικά μία διασκευή του τραγουδιού Diddy Wah Diddy του Bo Diddley, σημειώνοντας σχετική επιτυχία, αρκετή ώστε να τους δοθεί η ευκαιρία για την ηχογράφηση του πρώτου τους δίσκου με την A&M. Τα πρώτα δείγματα των ηχογραφήσεων δεν ικανοποίησαν τους υπεύθυνους της εταιρείας, με αποτέλεσμα να μετακινηθούν σε άλλη δισκογραφική, την Buddah Records, στα τέλη του 1966. Την Άνοιξη του 1967, ξεκίνησαν εκ νέου ηχογραφήσεις, στις οποίες συμμετείχε επίσης ο Ράι Κούντερ, και ο πρώτος τους δίσκος υπό τον τίτλο Safe as Milk, κυκλοφόρησε τελικά το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.
Τον Οκτώβριο του 1967, το συγκρότημα ξεκίνησε μία νέα σειρά ηχογραφήσεων, για έναν δεύτερο δίσκο που επρόκειτο να ονομαστεί It Comes to You in a Plain Brown Wrapper, και θα περιελάμβανε ένα συνδυασμό στούντιο και ζωντανών ηχογραφήσεων, ωστόσο μετά από επιφυλάξεις της εταιρείας τους, το σχέδιο αυτό αναβλήθηκε. Τελικά, ο δεύτερος δίσκος του συγκροτήματος, Stricly Personal, που κυκλοφόρησε από την εταιρεία του παραγωγού τους Bob Krasnow (Blue Thumb Records), βασίστηκε εν μέρει σε επανεκτελέσεις του υλικού αυτού, το οποίο αργότερα κυκλοφόρησε και στην αυθεντική του μορφή, με τίτλο Mirror Man (1971).
Trout Mask Replica
To Νοέμβριο του 1969, κυκλοφόρησε ο τρίτος δίσκος του Captain Beefheart με τίτλο Trout Mask Replica, ο οποίος συχνά αναφέρεται και ως ο σημαντικότερος. Την παραγωγή του ανέλαβε ο Φρανκ Ζάπα, ενώ η κυκλοφορία του έγινε μέσω της προσωπικής δισκογραφικής εταιρείας του (Straight Records). Την περίοδο των ηχογραφήσεων, η σύνθεση της Magic Band περιελάμβανε τους κιθαρίστες Μπιλ Χάρκλρόουντ και Τζεφ Κότον, τον κλαρινετίστα Βίκτορ Χέιντεν, τον ντράμερ Τζον Φρεντς και τον μπασίστα Μαρκ Μπόστον, γνωστοί επίσης και με τα ονόματα Zoot Horn Rollo, Antennae Jimmy Semens, The Mascara Snake, Drumbo και Rockette Morton αντίστοιχα. Ο Βαν Βλιτ συνήθιζε να αποδίδει στα μέλη του συγκροτήματος εναλλακτικά ονόματα, όπως άλλωστε και ο ίδιος είχε υιοθετήσει ψευδώνυμο. Σύμφωνα με τον Βαν Βλιτ, τα 28 τραγούδια του δίσκου γράφτηκαν σύντομα, σε διάστημα τριών εβδομάδων, ωστόσο η επεξεργασία και μορφοποίησή τους διήρκεσε οκτώ μήνες[7]. Το Trout Mask Replica χαρακτηρίζεται για το καινοτόμο ύφος του, τον έντονο πειραματισμό καθώς και τους αντισυμβατικούς στίχους των τραγουδιών.
Ύστερη δισκογραφία
Η πειραματική διάθεση που διακατείχε το Trout Mask Replica ήταν εμφανής και στον τρίτο δίσκο του συγκροτήματος, με τίτλο Lick My Decals Off, Baby (1970). Αποτέλεσε επίσης τον πρώτο, στον οποίο το συγκρότημα αναφέρεται ως The Magic Band αντί του προηγούμενου τίτλου His Magic Band, γεγονός το οποίο ο δημοσιογράφος Irwin Chusid ερμήνευσε ως μία ευρύτερη παραχώρηση αυτονομίας στους μουσικούς, από το μέρος του Βαν Βλιτ[8]. Οι επόμενοι δίσκοι The Spotlight Kid (αποδίδεται μόνο στον Captain Beefheart) και Clear Spot, κυκλοφόρησαν το 1972 και υπήρξαν περισσότεροι συμβατικοί. Το 1974, μετά την ηχογράφηση του Unconditionally Guaranted, τα μέλη του συγκροτήματος διέκοψαν τη συνεργασία τους με το Βαν Βλιτ, εξαιτίας της αυταρχικής του συμπεριφοράς. Εκείνος με τη σειρά του σχημάτισε ένα νέο μουσικό σχήμα, διατηρώντας το ίδιο όνομα, με το οποίο ηχογράφησε το δίσκο Bluejeans & Moonbeams (1974), υιοθετώντας έναν πιο συμβατικό ήχο, χωρίς όμως να σημειώσει ιδιαίτερη εμπορική επιτυχία, ούτε να τύχει ιδιαίτερα θετικών κριτικών.
Το 1975, ο Βαν Βλιτ συνεργάστηκε με το Φρανκ Ζάππα για τη κυκλοφορία του Bongo Fury, ενός δίσκου που περιείχε ζωντανές ηχογραφήσεις από τη συναυλία που πραγματοποίησαν το Μάιο του 1975, στο Όστιν του Τέξας, καθώς και στούντιο ηχογραφήσεις που είχαν προηγηθεί, τον Ιανουάριο του 1974. Οι δύο μουσικοί είχαν συνεργαστεί και παλαιότερα, συγκεκριμένα το 1969, όταν ο Βαν Βλιτ έκανε φωνητικά για τις ανάγκες του τραγουδιού Willie the Pimp, στο δίσκο Hot Rats του Ζάπα. Το 1978 συνεργάστηκε με νέους μουσικούς, με τους οποίους ηχογράφησε το δίσκο Shiny Beast (Bat Chain Puller), ο οποίος αποτέλεσε ένα είδος επιστροφής στο γνώριμο εκκεντρικό μουσικό ύφος του Captain Beefheart. Ακολούθησε ο δίσκος με τίτλο Doc at the Radar Station (1980), ενώ το Ice Cream for Crow (1982) αποτέλεσε την τελευταία του κυκλοφορία.
Ζωγραφική
To εξώφυλλο του δίσκου Shiny Beast (Bat Chain Puller), δημιουργία του Ντον Βαν Βλιτ και χαρακτηριστικό δείγμα της τεχνοτροπίας του.
Παράλληλα με τη μουσική του σταδιοδρομία, ο Βαν Βλιτ διατηρούσε επαφή με τη ζωγραφική, κυρίως φιλοτεχνώντας εξώφυλλα των δίσκων του, ενώ το 1972 πραγματοποίησε την πρώτη έκθεση έργων του. Όταν το 1982 αποσύρθηκε από τη μουσική βιομηχανία, αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη ζωγραφική, με την οποία και ασχολήθηκε μέχρι το θάνατό του. Το έργο του βρίσκεται πλησιέστερα στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό, με εντονότερες επιρροές από το έργο του Φραντς Κλάιν.
Δισκογραφία
Studio ηχογραφήσεις
Safe as Milk (1967)
Strictly Personal (1968)
Trout Mask Replica (1969)
Lick My Decals Off, Baby (1970)
Mirror Man (1971)
The Spotlight Kid (1972)
Clear Spot (1972)
Unconditionally Guaranteed (1974)
Bluejeans & Moonbeams (1974)
Shiny Beast (Bat Chain Puller) (1978)
Doc at the Radar Station (1980)
Ice Cream for Crow (1982)
Συλλογές και ζωντανές ηχογραφήσεις
The Legendary A&M Sessions EP (1984)
I May Be Hungry but I Sure Ain't Weird (1992)
A Carrot Is As Close As A Rabbit Gets To A Diamond (1993)
London 1974 (1994)
Grow Fins: Rarities 1965–1982 (1999)
The Dust Blows Forward (1999)
I'm Going to Do What I Wanna Do: Live at My Father's Place 1978 (2000)
Magnetic Hands—Live in the UK 72–80 (2002)
Railroadism—Live in the USA 72–81 (2003)
Amsterdam 1980: Live (2006)
Υποσημειώσεις
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 118978047. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2015.
«Don Van Vliet». RKDartists. 81463.
(Αγγλικά) Benezit Dictionary of Artists. 2006. B00192210. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
(Αγγλικά) Find A Grave. 63024331. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
www.rollingstone.com/music/news/captain-beefheart-dead-at-age-69-20101217.
LIBRIS. 26 Μαρτίου 2018. libris.kb.se/katalogisering/hftwxx411p0gsz0. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018.
Bary Miles, Zappa: A Biography Grove Press (2005)
Irwin Chusid, Songs in the Key of Z: The Curious Universe of Outsider Music, Cherry Red Books (2000) ISBN 1901447111
Βιβλιογραφία
Mike Barnes, Captain Beefheart. Quartet Books (2000) ISBN 1844494128.
Bill Harkleroad, Lunar Notes: Zoot Horn Rollo's Captain Beefheart Experience. Interlink Publishing (1998). ISBN 0946719217
WC Bamberger, Riding Some Kind of Unusual Skull Sleigh: On The Arts Of Don Van Vliet, Small Press Distribution USA. ISBN 0-917453-35-2
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Beefheart.com - The Captain Beefheart Radar Station
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
