.
Το Κίνημα Ελευθερίας του Λόγου (Free Speech Movement, FSM) ήταν μία φοιτητική διαμαρτυρία που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 1964-1965 στην πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϋ, υπό την άτυπη ηγεσία των φοιτητών Μάριο Σάβιο[1], Τζαν Γουάινμπεργκ και άλλων. Στις άνευ προηγουμένου κινητοποιήσεις, οι φοιτητές επέμεναν να άρει η διοίκηση του πανεπιστημίου την απαγόρευση των πολιτικών δραστηριοτήτων στην πανεπιστημιούπολη και να αναγνωρίσει το δικαίωμα των φοιτητών στην ελευθερία του λόγου και την ακαδημαϊκή ελευθερία.
Ο κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, Έντμουντ Μπράουν, το Σεπτέμβριο του 1964.
Με αφορμή τη μεγάλη φοιτητική αναταραχή που συγκλόνιζε το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ από την αρχή της ακαδημαϊκής χρονιάς 1964-1965, ο αξιοσέβαστος κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, Έντμουντ Μπράουν, δήλωσε: "Δεν μπορούμε να κάνουμε συμβιβασμούς με την επανάσταση, στο Πανεπιστήμιο ή οπουδήποτε αλλού!".
Το κλίμα των ημερών περιέγραψε ανάγλυφα το αμερικανικό περιοδικό Λάιφ: "Μια οργανωμένη μειοψηφία κατάφερε να πυρπολήσει τα καλύτερα μυαλά της αμερικανικής νεολαίας, κλείνοντας αίθουσες διδασκαλίας, αναγκάζοντας 300 αστυνομικούς να επέμβουν για να κάνουν 782 συλλήψεις, συγκεντρώνοντας 10.000 υπογραφές διαμαρτυρίας προς τις πρυτανικές αρχές και κερδίζοντας την υποστήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας. Πώς το κατάφεραν, αλήθεια;".
Όλα ξεκίνησαν στις 14 Σεπτεμβρίου του 1964, όταν η διοίκηση του πανεπιστημίου, που φημιζόταν όχι μόνο για το επίπεδο των σπουδών του (με αρκετούς νομπελίστες στον κατάλογο των αποφοίτων του) αλλά και για τον πολιτικό και κοινωνικό φιλελευθερισμό του, αποφάσισε να περιορίσει δραστικά τις πολιτικές δραστηριότητες (εκδηλώσεις, εράνους, διανομή φυλλαδίων κ.α.) στους χώρους του ιδρύματος[2]. Για να δείξει, μάλιστα, την αποφασιστικότητά της, ανακοίνωσε, στις 30 Σεπτεμβρίου, πειθαρχικά μέτρα εναντίον οκτώ σπουδαστών για "εξωακαδημαϊκή, πολιτική δραστηριότητα". Από εκεί και πέρα, οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Οι φοιτητές απάντησαν με ογκώδη διαδήλωση και επιδεικτική διανομή φυλλαδίων για την ντε φάκτο ανατροπή των περιοριστικών ρυθμίσεων. Την επόμενη μέρα, 1 Οκτωβρίου, όχημα της πανεπιστημιακής αστυνομίας συνέλαβε τον Τζακ Γουάινμπεργκ, μέλος της αντιρατσιστικής οργάνωσης CORE, για διανομή προπαγανδιστικού υλικού. Οι φοιτητές περικύκλωσαν επιτόπου το αστυνομικό όχημα -το οποίο χρησίμευσε ως βήμα των ομιλητών της υπαίθριας φοιτητικής συνέλευσης-, απελευθέρωσαν τον Γουάινμπεργκ και προχώρησαν σε κατάληψη διαρκείας. Χρειάστηκε επέμβαση 700 αστυνομικών, με γκλομπ και δακρυγόνα, για τη διάλυσή τους, ενώ ο πρόεδρος του Πανεπιστημίου Κλαρκ Κερ δήλωσε, τελών εν μετρία συγχύσει, ότι "το 49% των διαδηλωτών ήταν μέλη ή συμπαθούντες του Κ.Κ. Η.Π.Α.".
Ο Μάριο Σάβιο
Στις 5 Οκτωβρίου οι φοιτητές ίδρυσαν το "Κίνημα Ελευθερίας του Λόγου", με πρόεδρο τον Μάριο Σάβιο. Οι πανεπιστημιακές αρχές έριξαν κι άλλο λάδι στη φωτιά στις 2 Δεκεμβρίου, ανακοινώνοντας πειθαρχική δίωξη των μελών της Συντονιστικής Επιτροπής του κινήματος για τα γεγονότα του Οκτωβρίου. Οι φοιτητές κατέλαβαν αστραπιαία τους κεντρικούς χώρους του ιδρύματος, έβγαλαν μεγάφωνα και μοίρασαν ενημερωτικό υλικό στους πολίτες[3]. Ο κυβερνήτης Έντμουντ Μπράουν, την ίδια κιόλας μέρα, κάλεσε 600 αστυνομικούς να επέμβουν για να επιβάλουν την τάξη. Οι εκκλήσεις τού εκ των ηγετών των φοιτητών Τζον Κέρεϊ στον επικεφαλής των οργάνων της τάξης αποδείχθηκαν ατελέσφορες. Οι αστυνομικοί εισέβαλαν συλλαμβάνοντας 801 φοιτητές, όχι όμως και τον Μπομπ Μακ Λάρεν, ο οποίος πρόλαβε να δραπετεύσει από τον δεύτερο όροφο με σκοινί. Οι συλληφθέντες, όλοι τους μέλη της αφρόκρεμας της νεαρής αμερικανικής διανόησης και οι περισσότεροι γόνοι εύπορων αστικών οικογενειών, μεταφέρθηκαν σαν επικίνδυνοι εγκληματίες στις φυλακές της Σάντα Ρίτα, όπου κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου κρατούνταν αιχμάλωτοι οι Γιαπωνέζοι.
Η αντίδραση ήταν δυναμική. Οι αρχικές πικετοφορίες έξω από το Πανεπιστήμιο έδωσαν τη θέση τους σε μία ογκώδη διαδήλωση και πορεία 15.000 ατόμων και κλιμακώθηκαν με μία πολύ πετυχημένη απεργία διαρκείας. Σ' αυτήν εκτός από το 80% των φοιτητών, πήρε μέρος και μεγάλη μερίδα των διδασκόντων οι οποίοι εγκατέλειψαν τις αίθουσες διδασκαλίας καρφιτσώνοντας στον μαυροπίνακα ένα σημείωμα που έγραφε: "Δεν διδάσκω έως ότου φύγουν οι 600 μπάτσοι από το Πανεπιστήμιο".
Το κύμα των κινητοποιήσεων υποχώρησε μετά την ικανοποίηση των περισσότερων φοιτητικών αιτημάτων από την Σύγκλητο του ιδρύματος. Αλλά μόνο προσωρινά. Η γενίκευση και κλιμάκωση των φοιτητικών κινητοποιήσεων τα επόμενα πέντε χρόνια απέδειξε ότι το Μπέρκλεϋ δεν ήταν παρά το πρελούδιο της φοιτητικής "χιονοστιβάδας" στη Βόρεια Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη, με κορυφαία στιγμή το Γαλλικό Μάη του 1968[4].
Παραπομπές
‘Berkeley in the Sixties’ aims to affect the present The Daily Californian
Jo Freeman, The Berkeley Free Speech Movement
Mario Savio Sit-in Address on the Steps of Sproul Hall American Rhetoric
Μπέρκλεϊ: ο αμερικανικός πρόλογος του γαλλικού Μάη, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 94-97, Καθημερινή (1997)
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
