Εξπρές του Μεσονυχτίου

Το Εξπρές του Μεσονυχτίου (αγγλικά: Midnight Express) είναι αμερικανική δραματική ταινία παραγωγής 1978, σε σκηνοθεσία Άλαν Πάρκερ. Το σενάριο έγραψε ο Όλιβερ Στόουν και είναι βασισμένο στο ομότιτλο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μπίλι Χέιζ.

Ο Χέιζ ήταν ένας Αμερικανός φοιτητής που κλείστηκε σε τουρκική φυλακή με την κατηγορία ότι προσπάθησε να περάσει λαθραία χασίς. Η ταινία ξεφεύγει αρκετά από τα γεγονότα που περιγράφει το βιβλίο, ειδικά στην παρουσίαση των Τούρκων.[1]

Πρωταγωνιστούν οι Μπραντ Ντέιβις, Ιρέν Μίρακλ, Μπο Χόπκινς, Πολ Λ. Σμιθ, Ράντι Κουέιντ και Τζον Χαρτ. Ο τίτλος στην αργκό των φυλακών, σημαίνει την προσπάθεια κρατούμενου να αποδράσει.

Πλοκή

Στις 6 Οκτωβρίου 1970, μετά την παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη, ο Αμερικανός Μπίλι Χέιζ συλλαμβάνεται από την τουρκική αστυνομία για κατοχή μαριχουάνας καθώς ήταν έτοιμος να αναχωρήσει αεροπορικώς από τη χώρα μαζί με την κοπέλα του. Μετά από λίγο έρχεται ένας μυστηριώδης Αμερικάνος και πηγαίνει τον Μπίλι σε ένα τοπικό αστυνομικό τμήμα και μεταφράζει τη συνομιλία του με έναν ντετέκτιβ. Η αστυνομία ρωτάει τον Μπίλι πώς βρέθηκε στην κατοχή του το χασίς.

Ο Μπίλι τους λέει ότι το αγόρασε από έναν ταξιτζή και προσφέρεται να βοηθήσει την αστυνομία να τον εντοπίσει με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Πηγαίνει με την αστυνομία σε μια τοπική αγορά και δείχνει τον ταξιτζή και ενώ η αστυνομία πηγαίνει να τον συλλάβει, ο Μπίλι αρχίζει να τρέχει για να τους ξεφύγει. Στριμώχνεται σε μια γωνία και συλλαμβάνεται ξανά από τον μυστηριώδη Αμερικάνο. Ο Μπίλι φυλακίζεται για 4 χρόνια και 2 μήνες για κατοχή ναρκωτικών. Στη φυλακή θα γνωρίσει και θα γίνει φίλος με άλλους κρατούμενους από τη Δύση.

Το 1974, μετά από έφεση, το Δικαστήριο απορρίπτει την αρχική ποινή των τεσσάρων χρόνων και τον καταδικάζει σε 30ετή φυλάκιση για το έγκλημά του. Η παραμονή του Μπίλι στη φυλακή μετατρέπεται σε ζωντανή κόλαση: τρομακτικές σκηνές σωματικών και πνευματικών βασανιστηρίων ακολουθούν η μία την άλλη, ενώ δωροδοκία, βία και παράνοια κυριαρχούν στην φυλακή.

Το 1975, η Σούζαν επισκέπτεται τον Μπίλι και τρομοκρατείται όταν βλέπει τι του έκαναν οι φύλακες. Του δίνει ένα σημειωματάριο με λεφτά κρυμμένα μέσα, ελπίζοντας ότι θα τον βοηθήσουν να δραπετεύσει. Αφού εισαχθεί στο ψυχιατρικό άσυλο της φυλακής, ο Μπίλι θα προσπαθήσει να αποδράσει, δωροδοκόντας τον αρχιφύλακα να τον μεταφέρει στο νοσοκομείο όπου δεν υπάρχουν φύλακες. Ο αρχιφύλακας όμως τον πηγαίνει σε ένα άλλο δωμάτιο και επιχειρεί να τον βιάσει. Ο Μπίλι τον σκοτώνει. Φοράει τη στολή του και καταφέρνει να αποδράσει από την μπροστινή πόρτα. Στον επίλογο, αναφέρεται ότι τη νύχτα της 4ης Οκτωβρίου 1975, ο Μπίλι πέρασε τα σύνορα προς την Ελλάδα κι έφτασε στο σπίτι του τρεις εβδομάδες αργότερα.
Ηθοποιοί και Χαρακτήρες

Μπραντ Ντέιβις στο ρόλο του Μπίλι Χέιζ
Ιρέν Μίρακλ στο ρόλο της Σούζαν
Μπο Χόπκινς στο ρόλο του Τεξ, ο μυστηριώδης Αμερικάνος
Πάολο Μπονατσέλι στο ρόλο του Ρίφκι
Πολ Λ. Σμιθ στο ρόλο του Χαμιντού
Ράντι Κουέιντ στο ρόλο του Τζίμι Μπουθ
Νόρμπερτ Γουέισερ στο ρόλο του Έρικ
Τζον Χαρτ στο ρόλο του Μαξ
Μάικ Κίλιν στο ρόλο του Κου. Χέιζ
Μιχάλης Γιαννάτος, στο ρολο του δικαστικου μεταφραστή
Ζαννινος Ζαννινου στο ρολο του Police Detective

Παραγωγή

Αν και η ταινία είναι βασισμένη σε πραγματικά περιστατικά, ο ίδιος ο Μπίλι Χέιζ έχει υποστηρίξει 20 χρόνια μετά την κυκλοφορία της ταινίας ότι η κινηματογραφική εκδοχή είναι υπερβολική και σε αρκετά σημεία πλασματική σε σχέση με τα πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στη φυλακή. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στην Μάλτα, μετά από άρνηση της άδειας που ζήτησε η παραγωγή να γίνουν τα γυρίσματα στην Κωνσταντινούπολη, όπου και η ιστορία είναι στην πραγματικότητα τοποθετημένη. Το αρχικό σενάριο του Όλιβερ Στόουν ήθελε τον Μπίλι να δραπετεύει στα βουνά αλλά ο μικρός προϋπολογισμός της ταινίας δεν επέτρεψε να γυριστεί η συγκεκριμένη σκηνή. Οι Ρίτσαρντ Γκιρ και Τζον Τραβόλτα είχαν προταθεί για τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Η τουρκική κυβέρνηση έκανε δημοσίως γνωστή τη δυσαρέσκειά της ως προς την παρουσίαση των Τούρκων και η ταινία απαγορεύτηκε και δεν κυκλοφόρησε ποτέ στην Τουρκία μέχρι το 1992, όταν και προβλήθηκε από ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό.[2]

Διαφορές από το βιβλίο

Υπάρχουν κάποιες διαφορές ανάμεσα στην ταινία και στα πραγματικά γεγονότα που αφηγείται το βιβλίο: Στην ταινία ο Μπίλι Χέιζ είναι στην Τουρκία μαζί με την κοπέλα του ενώ στην πραγματικότητα ήταν μόνος. Οι σκηνές βιασμού είναι επίσης πλασματικές. Ο Μπίλι Χέιζ ποτέ δεν υποστήριξε ότι βιάστηκε από τους Τούρκους φύλακες ή κακοποιήθηκε σεξουαλικά αλλά ενέδωσε σε συνεναιτικό σεξ. Το φινάλε διαφέρει από αυτό του βιβλίου. Στο βιβλίο, ο Χέιζ μεταφέρεται σε άλλη φυλακή και δραπετεύει κολυμπώντας σε ένα ποτάμι και φτάνοντας απέναντι. Στην ταινία σκοτώνει το φύλακα που επιχειρεί να τον βιάσει, φοράει τη στολή του και βγαίνει από την μπροστινή πόρτα της φυλακής.[3]
Box office

Προϋπολογισμός: 2.300.000 δολάρια[4]
Εισπράξεις στην Αμερική: 35.000.000 δολάρια[4]

Βραβεία & Υποψηφιότητες

Οργάνωση	Κατηγορία	Υποψήφιος	Αποτέλεσμα	Παραπομπή
Όσκαρ	Καλύτερη Ταινία		υποψηφιότητα	[5]
	Σκηνοθεσία	Άλαν Πάρκερ	υποψηφιότητα	[5]
	Διασκευασμένο Σενάριο	Όλιβερ Στόουν	νίκη	[5]
	Β' Ανδρικού Ρόλου	Τζον Χαρτ	υποψηφιότητα	[5]
	Μοντάζ	Τζέρι Χάμπλινγκ	υποψηφιότητα	[5]
	Μουσική	Τζιόρτζιο Μόροντερ	νίκη	[5]
Φεστιβάλ Καννών	Χρυσός Φοίνικας		υποψηφιότητα	[6]
Χρυσές Σφαίρες	Καλύτερη Ταινία - Δράμα		νίκη	[7]
	Σκηνοθεσία	Άλαν Πάρκερ	υποψηφιότητα	[7]
	Σενάριο	Όλιβερ Στόουν	νίκη	[7]
	Α' Ανδρικού Ρόλου - Δράμα	Μπραντ Ντέιβις	υποψηφιότητα	[7]
	Β' Ανδρικού Ρόλου	Τζον Χαρτ	νίκη	[7]
	Πρωτοεμφανιζόμενος Ηθοποιός	Μπραντ Ντέιβις	νίκη	[7]
	Πρωτοεμφανιζόμενη Ηθοποιός	Ιρέν Μίρακλ	νίκη	[7]
	Μουσική	Τζιόρτζιο Μόροντερ	νίκη	[7]
BAFTA	Καλύτερη Ταινία		υποψηφιότητα	[8]
	Σκηνοθεσία	Άλαν Πάρκερ	νίκη	[8]
	Α' Ανδρικού Ρόλου	Μπραντ Ντέιβις	υποψηφιότητα	[8]
	Β' Ανδρικού Ρόλου	Τζον Χαρτ	νίκη	[8]
	Μοντάζ	Τζέρι Χάμπλινγκ	νίκη	[8]
	Πρωτοεμφανιζόμενος σε Πρωταγωνιστικούς Ρόλους	Μπραντ Ντέινις	υποψηφιότητα	[8]

Παραπομπές

«Real-life 'Midnight Express' character visits Turkey to 'make amends'». pr-inside.com. 15 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010.
«Το Εξπρές του Μεσονυχτίου στο Internet Movie Database». IMDb. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010.
James Sheldon (30 Ιουνίου 2010). «Billy Hayes and the Real Midnight Express». Μanolith. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010.
«Το Εξπρές του Μεσονυχτίου στο Box Office Mojo». Box Office Mojo. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2010.
«The 51st Academy Awards (1979) Nominees and Winners». oscars.org. 9 Απριλίου 1979. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012.
«Cannes Film Festival». IMDb. 16 Μαΐου - 30 Μαΐου 1978. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |date= (βοήθεια)
«The 36th Annual Golden Globe Awards (1979)». goldenglobes.org. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012.

«BAFTA Awards». IMDb. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2012.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Το Εξπρές του Μεσονυχτίου στο IMDb
Nuvola apps kaboodle.png Ρε, αλάν... (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Αμερικανικές ταινίες

Κινηματογράφος, Ηθοποιοί, Σκηνοθέτες, Ταινίες

Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License