Το Μπεν Χουρ (πρωτότυπος τίτλος: Ben-Hur) είναι μια αμερικάνικη επική κινηματογραφική ταινία του 1959, σκηνοθετημένη από τον Γουίλιαμ Γουάιλερ, με σενάριο από τον Καρλ Τάνμπεργκ βασισμένο στο πασίγνωστο ομώνυμο μυθιστόρημα του Λιου Ουάλλας. Πρόκειται για μία από τις καλύτερες θρησκευτικές ταινίες με τον ιδιαίτερο πομπώδη χαρακτήρα που έχουν γυριστεί και που η προβολή της επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, την περίοδο της Μεγάλης Εβδομάδας, από το Star Channel. Το επικό δράμα βραβεύτηκε με 11 Όσκαρ, τα περισσότερα που έχει πάρει ποτέ ταινία.
Υπόθεση
Η ταινία γυρίζεται στο έτος 26 μ.Χ., στην ακμή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ο Ιούδας Μπεν Χουρ είναι γιος μιας πλούσιας οικογένειας. Ζει στην Ιερουσαλήμ μαζί με την μητέρα του Μίριαμ, την αδερφή του Τιρζά, τον δούλο τους Σιμωνίδη και την κόρη του Σιμωνίδη, την Εσθήρ η οποία αγαπάει τον Ιούδα αλλά διατηρεί και άλλο δεσμό. Ο παιδικός φίλος του Ιούδα, ο Μεσσάλας κατέχει αξιόλογη θέση στον Ρωμαϊκό στρατό. Οι διαφορετικές ιδεολογίες τους προκαλούν ρήξη.
Στην παρέλαση για την υποδοχή του νέου κυβερνήτη της Ιουδαίας Βαλέριου Γκράτου, κεραμίδια πέφτουν από το σπίτι του Μπεν Χουρ στο κεφάλι του Γκράτου. Ο Μεσάλας ξέρει ότι επρόκειτο για ατύχημα, αλλά συλλαμβάνει τον Ιούδα και φυλακίζει την μητέρα του και την αδερφή του. Ο Ιούδας επιδιώκει να πάρει εκδίκηση.
Καθώς αυτός και οι υπόλοιποι σκλάβοι οδεύουν προς τα πλοία, σταματούν στη Ναζαρέτ να ποτίσουν τα άλογα των Ρωμαίων. Ζητάει απεγνωσμένα νερό αλλά ο στρατηγός του το αρνείται. Καταρρέει, αλλά συνέρχεται όταν του δίνει νερό ο Χριστός. Μετά από 3 χρόνια ως σκλάβος γαλέρων, ο Ιούδας εργάζεται στη γαλέρα του Ρωμαίου πρόξενου Κουίντου Άρριου, στον οποίο ανατέθηκε η καταστροφή ενός Μακεδονικού στόλου. Αναγνωρίζει την υπακοή του Ιούδα και του προσφέρει εκπαίδευση ως οδηγός άρματος, με τον ίδιο να αρνείται. Όταν ο ρωμαϊκός στόλος αντιμετωπίζει τους Μακεδόνες, ο Άρριος ζητάει να δεθούν όλοι οι κωπηλάτες εκτός του Μπεν Χουρ. Η γαλέρα του δέχεται επίθεση και βουλιάζει, αλλά ο Ιούδας λύνει τους κωπηλάτες και σώζει τον Άρριο. Αυτός πιστεύει ότι ηττήθηκαν, και προσπαθεί να αυτοκτονήσει, με τον Ιούδα να τον αποτρέπει. Στον Άρριο αποδίδεται η νίκη των Ρωμαίων. Ο Άρριος ζητάει από τον αυτοκράτορα Τιβέριο να ελευθερώσει τον Μπεν Χουρ.
Αφού περάσει μια χρονιά, ο Μπεν Χουρ γυρίζει στην Ιουδαία. Καθ'οδόν συναντάει τον Μπαλτάζαρ και τον άραβα σεΐχη Ιλντερίμ. Βλέποντας ο σεΐχης την εξέλιξη του Ιούδα ως αρματηλάτη, του ζητάει να οδηγήσει την άμαξά του των 4 αλόγων, σε έναν αγώνα παρουσία του νέου κυβερνήτη της Ιουδαίας, Ποντίου Πιλάτου. Ο Ιούδας αρνείται, αλλά άλλαξε γνώμη όταν έμαθε ότι θα αγωνιστεί κι ο άλλοτε φίλος του Μεσάλα. Γυρίζει στο σπίτι του στην Ιερουσαλήμ. Συναντά την Εσθήρ και μαθαίνει πως αυτή ακόμα τον αγαπάει. Επισκέπτεται τον Μεσάλα και απαιτεί την ελευθέρωση της αδερφής του και της μητέρας του. Οι Ρωμαίοι είδαν ότι αυτές απέκτησαν λέπρα και τις έδιωξαν από την πόλη. Ζητούν από την Εσθήρ να κρύψει την αλήθεια και να πει στον Ιούδα ότι πέθαναν. Αυτή η λάθος αποκάλυψη πεισμώνει τον Ιούδα ο οποίος θα προσπαθήσει να εκδικηθεί τον Μεσάλα στην αρματοδρομία.
Στην κούρσα, ο Μεσάλας οδηγεί ένα Ελληνικό άρμα με λεπίδες στους τροχούς, ώστε να διαλύσει τα άλλα άρματα. 5 αρματηλάτες τραυματίστηκαν και ο αγώνας παιζόταν πλέον ανάμεσα στον Μπεν Χουρ και τον Μεσάλα. Ο Μπεν Χουρ κερδίζει τον αγώνα, ενώ ο Ρωμαίος φίλος του τραυματίζεται θανάσιμα. Πριν πεθάνει λέει στον Ιούδα ότι ο αγώνας δεν τελείωσε και ότι μπορεί να βρει την οικογένειά του στην Κοιλάδα των Λεπρών.
Ρίχνοντας την ευθύνη στους ρωμαϊκούς νόμους για την μοίρα της οικογενείας του, ο Ιούδας απορρίπτει την Ρωμαϊκή υπηκοότητα. Μαθαίνοντας πως η αδερφή του πεθαίνει, μαζί με την Εσθήρ και την μητέρα του την πάνε να δει τον Χριστό, του οποίου η δίκη ενώπιον του Πιλάτου έχει ξεκινήσει. Καθώς ο Χριστός καταρρέει ενώ κουβαλά το σταυρό του, ο Ιούδας τον αναγνωρίζει ως τον άνθρωπο που του έδωσε νερό χρόνια πριν, και ανταποδίδει την κίνηση. Βλέπει την σταύρωση του Χριστού, ενώ η μητέρα του και η αδερφή του θεραπεύονται ως εκ θαύματος στη διάρκεια της καταιγίδας που ακολούθησε τη Σταύρωση. Ισχυρίζεται ότι τον ένιωσε να παίρνει με τη φωνή το σπαθί από τα χέρια του και βλέπει χαρούμενος την μητέρα του και την αδερφή του.
Στην τελευταία σκηνή,ο Ποιμένας ακολουθείται από ένα κοπάδι προβάτων και ο ήλιος λάμπει πάνω από το σταυρό.
Πληροφοριακά στοιχεία
Η ταινία Μπεν Χουρ είναι μία από τις μεγαλύτερες επικές ταινίες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου. Η οδύσσεια του Εβραίου άρχοντα, που σ' ένα γύρισμα της μοίρας γίνεται σκλάβος, ανακαλύπτει το χριστιανισμό, χάνει όλους τους δικούς του και μόνος πια κερδίζει τη μάχη με το πεπρωμένο σε μία ιστορική αρματοδρομία, παραμένει στη λίστα των πιο επιτυχημένων εμπορικά παραγωγών όλων των εποχών.
Για τις ανάγκες της ταινίας κατασκευάστηκε μία πιστή αναπαράσταση της αρχαίας Ρώμης, σκηνικό που επισκέφθηκαν χιλιάδες επώνυμοι κατά τη διάρκεια του τουριστικού ταξιδιού τους στην Αιώνια Πόλη. Ο πλούτος, η ένταση της εικόνας, σκηνές ανεξίτηλα χαραγμένες στη μνήμη, όπως η σκηνή στη ρωμαϊκή γαλέρα ή η περίφημη αρματοδρομία, την οποία δεν είχε σκηνοθετήσει ο ίδιος ο Γουίλιαμ Γουάιλερ αλλά οι βοηθοί του, το θέαμα και ο Τσάρλτον Ίστον στο ρόλο του Μπεν Χουρ καθώς και μία πλειάδα γνωστών πρωταγωνιστών, συνθέτουν μία ταινία-θρύλο[2].
Βραβεύσεις
Όσκαρ
Ο Μπεν Χουρ ήταν υποψήφιος για 12 βραβεία Όσκαρ και τελικά κέρδισε 11. Κατέχει έτσι το ρεκόρ των περισσότερων Βραβείων Όσκαρ μαζί με τις ταινίες Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών: Η Επιστροφή του Βασιλιά και Τιτανικός. Η απονομή των Όσκαρ έγινε στις 4 Απριλίου του 1960. Οι κατηγορίες στις οποίες βραβεύτηκε η ταινία είναι οι εξής:
Καλύτερη Ταινία
Καλύτερη Σκηνοθεσία
Α' Ανδρικός ρόλος
Β' Ανδρικός ρόλος
Καλύτερο Μοντάζ
Καλύτερη Φωτογραφία
Καλύτερη Καλλιτεχνική Διεύθυνση
Καλύτερα Κοστούμια
Καλύτερη μουσική επένδυση
Καλύτερος Ήχος
Καλύτερα Οπτικά Εφέ
Επίσης προτάθηκε για το Καλύτερο προσαρμοσμένο σενάριο
Χρυσές Σφαίρες
Η ταινία Μπεν Χουρ προτάθηκε το 1960 για Χρυσές Σφαίρες σε πέντε κατηγορίες. Κέρδισε στις κατηγορίες Καλύτερη Ταινία (Δραματική), Β' Ανδρικός Ρόλος (Στίβεν Μπόιντ) και Καλύτερος Σκηνοθέτης. Ο Τσάρλτον Ίστον προτάθηκε για βραβείο στην κατηγορία Α' Ανδρικός Ρόλος, την οποία όμως δεν πήρε.
Παραπομπές
www.filmaffinity.com/en/film800123.html.
Ταινίες που άφησαν εποχή, Ιστορικό Λεύκωμα 1960, Καθημερινή (1997)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ben Hur στο cine.gr
Ben Hur στην Internet Movie Database
Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας
1927/28–1940
Wings / Τα Φτερά (1927/28) The Broadway Melody / Η Μελωδία του Μπρόντγουεϊ (1928/29) All Quiet on the Western Front / Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο (1929/30) Cimarron / Σίμαρον (1930/31) Grand Hotel / Γκραντ Οτέλ (1931/32) Cavalcade / Καβαλκάντι (1932/33) It Happened One Night / Συνέβη μια νύχτα (1934) Mutiny on the Bounty / Ναυτική Ανταρσία (1935) The Great Ziegfeld / Ο μέγας Ζίγκφελντ (1936) The Life of Emile Zola / Η Ζωή του Εμίλ Ζολά (1937) You Can't Take It With You / Δε θα τα πάρεις μαζί σου (1938) Gone with the Wind / Όσα παίρνει ο Άνεμος (1939) Rebecca / Ρεβέκκα (1940)
1941–1960
How Green Was My Valley / Η κοιλάδα της κατάρας (1941) Mrs. Miniver / Κυρία Μίνιβερ (1942) Casablanca / Καζαμπλάνκα (1943) Going My Way / Ο Δρόμος της Αγάπης (1944) The Lost Weekend / Το Χαμένο Σαββατοκύριακο (1945) The Best Years of Our Lives / Τα καλύτερα χρόνια της ζωής μας (1946) Gentleman's Agreement / Συμφωνία Κυρίων (1947) Hamlet / Άμλετ (1948) All the King's Men / Όλοι οι Άνθρωποι του Βασιλιά (1949) All About Eve / Όλα για την Εύα (1950) An American in Paris / Ένας Αμερικανός στο Παρίσι (1951) The Greatest Show on Earth / Το Όγδοο Θαύμα (1952) From Here to Eternity / Όσο υπάρχουν άνθρωποι (1953) On the Waterfront / Το λιμάνι της αγωνίας (1954) Marty / Μάρτι (1955) Around the World in 80 Days / Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες (1956) The Bridge on the River Kwai / Η Γέφυρα του Ποταμού Κβάι (1957) Gigi / Ζιζί (1958) Ben-Hur / Μπεν Χουρ (1959) The Apartment / Η Γκαρσονιέρα (1960)
1961–1980
West Side Story / Γουέστ Σάιντ Στόρι (1961) Lawrence of Arabia / Ο Λόρενς της Αραβίας (1962) Tom Jones / Τομ Τζόουνς (1963) My Fair Lady / Ωραία μου Κυρία (1964) The Sound of Music / Η Μελωδία της Ευτυχίας (1965) A Man for All Seasons / Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές (1966) In the Heat of the Night / Η Ιστορία ενός Εγκλήματος (1967) Oliver! / Όλιβερ! (1968) Midnight Cowboy / Ο Καουμπόι του Μεσονυχτίου (1969) Patton / Πάττον, ο θρύλος της Νορμανδίας (1970) The French Connection / Ο Άνθρωπος από τη Γαλλία (1971) The Godfather / Ο Νονός (1972) The Sting / Το Κεντρί (1973) The Godfather Part II / Ο Νονός ΙΙ (1974) One Flew Over the Cuckoo's Nest / Στη Φωλιά του Κούκου (1975) Rocky / Ρόκι: Τα χρυσά Γάντια (1976) Annie Hall / Ο Νευρικός Εραστής (1977) The Deer Hunter / Ο Ελαφοκυνηγός (1978) Kramer vs. Kramer / Κράμερ εναντίον Κράμερ (1979) Ordinary People / Συνηθισμένοι Άνθρωποι (1980)
1981–2000
Chariots of Fire / Οι Δρόμοι της Φωτιάς (1981) Gandhi / Γκάντι (1982) Terms of Endearment / Σχέσεις Στοργής (1983) Amadeus / Αμαντέους (1984) Out of Africa / Πέρα από την Αφρική (1985) Platoon / Πλατούν (1986) The Last Emperor / Ο Τελευταίος Αυτοκράτορας (1987) Rain Man / Ο Άνθρωπος της Βροχής (1988) Driving Miss Daisy / Ο σοφέρ της κυρίας Ντέιζι (1989) Dances with Wolves / Χορεύοντας με τους Λύκους (1990) The Silence of the Lambs / Η Σιωπή των Αμνών (1991) Unforgiven / Οι Ασυγχώρητοι (1992) Schindler's List / Η Λίστα του Σίντλερ (1993) Forrest Gump / Φόρεστ Γκαμπ (1994) Braveheart (1995) The English Patient / Ο Άγγλος Ασθενής (1996) Titanic / Τιτανικός (1997) Shakespeare in Love / Ερωτευμένος Σαίξπηρ (1998) American Beauty (1999) Gladiator / Μονομάχος (2000)
2001–σήμερα
A Beautiful Mind / Ένας Υπέροχος Άνθρωπος (2001) Chicago / Σικάγο (2002) The Lord of the Rings: The Return of the King / Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών: Η Επιστροφή του Βασιλιά (2003) Million Dollar Baby (2004) Crash (2005) The Departed / Ο Πληροφοριοδότης (2006) No Country for Old Men / Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους (2007) Slumdog Millionaire (2008) The Hurt Locker (2009) The King's Speech / Ο Λόγος του Βασιλιά (2010) The Artist (2011) Argo / Επιχείρηση: Argo (2012) 12 Years a Slave / 12 Χρόνια Σκλάβος (2013) Birdman / Birdman ή Η Απρόσμενη Αρετή της Αφέλειας (2014) Spotlight / Spotlight: Όλα στο Φως (2015) Moonlight (2016) The Shape of Water / Η Μορφή του Νερού (2017)
Εγκυκλοπαίδεια Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
