Ουίλιαμ Γκασκόιν

Ο Ουίλιαμ Γκασκόιν (William Gascoigne, 1612 – 2 Ιουλίου 1644) ήταν Άγγλος αστρονόμος, μαθηματικός και κατασκευαστής επιστημονικών εργαλείων από το Μίντλτον. Η γνωστότερη ίσως εφεύρεσή του είναι το μικρόμετρο. Ανήκε σε μια ομάδα αστρονόμων στη βόρεια Αγγλία ("nos Keplari") που ακολουθούσαν την αστρονομία του Γιοχάνες Κέπλερ. Στην ίδια ομάδα μεταξύ άλλων άνηκαν και οι Τζερέμια Χόροκς και Ουίλιαμ Κράμπτρι.

Βιογραφία
Πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στο Μίντλτον του Λιντς και ήταν γιος του Χένρι Γκασκόιν και της Μάργκαρετ Τζέιν. Ελάχιστα είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Ο ίδιος ισχυριζόταν ότι είχε μορφωθεί στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αν και δεν υπάρχει καμία γραπτή αναφορά για κάτι τέτοιο.[3]
Εφεύρεση του μικρόμετρου

Στα τέλη της δεκαετίας του 1630 ο Γκασκόιν εργαζόταν σε κάποιο οπτικό εργαλείο του Κέπλερ όταν ένα νήμα από τον ιστό μιας αράχνης έτυχε να πιαστεί ακριβώς και στα δύο εστιακά σημεία των δύο φακών. Όταν κοίταξε προς το ρυθμισμένο εργαλείο, ο Γκασκόιν είδε τον ιστό φωτεινό και έντονο εντός του οπτικού πεδίου. Κατανόησε τότε ότι θα μπορούσε να εστιάσει με μεγαλύτερη ακρίβεια χρησιμοποιώντας τη γραμμή σαν οδηγό και εν συνεχεία επινόησε την τηλεσκοπική όραση με την προσθήκη σταυρωτών καλωδίων στο σημείο εστίασης με σκοπό να ορίσει το κέντρο του οπτικού πεδίου.[4] Στη συνέχεια προσέθεσε τη διαρρύθμιση αυτή σε έναν εξάντα που βασίστηκε σε ένα μοντέλο του εργαλείου που χρησιμοποιήθηκε από τον Τύχο Μπράχε, παρότι ο εξάντας του Μπράχε ήταν μόνο ένα εργαλείο για γυμνό μάτι. Ο εξάντας του Γκασκόιν είχε ακτίνα 5 πόδια και μετρούσε την απόσταση ανάμεσα σε αστρονομικά σώματα με μία χωρίς προηγούμενο ακρίβεια. Ο Γκασκόιν κατανόησε μετά ότι με το να εισαγάγει δύο σημεία, των οποίων ο διαχωρισμός θα μπορούσε να ρυθμιστεί με μια βίδα, θα μπορούσε να μετρηθεί το μέγεθος μιας εικόνας που τα ίδια περιέβαλλαν.[3]

Πιθανότατα γύρω στα 1640 ο Γκασκόιν συνάντησε τον αστρονόμο Ουίλιαμ Κράμπτρι από το Λανακασάιρ, ο οποίος παρατήρησε τις εφευρέσεις στην οικία του Γκασκόιν και αμέσως κατανόησε τη σημασία τους. Επιστρέφοντας στο σπίτι του στο Μπρόουτον, έξω από το Μάντσεστερ, ο Κράμπτρι έγραψε επιστολές στον Γκασκόιν ζητώντας άδεια για να αποκτήσει τα εργαλεία του και έκανε λόγο για την τελειότητα των εφευρέσεών του. Επίσης, ο Κράμπτρι έγραψε και στον Χόροκς για τις εφευρέσεις αλλά ο τελευταίος πέθανε πριν προλάβει να δοκιμάσει τα εργαλεία. Ο Γκασκόιν και ο Κράμπτρι χρησιμοποίησαν τα εργαλεία με σκοπό να τεκμηριώσουν τις θεωρίες του Χόροκς για την ελλειπτική τροχιά της Σελήνης.[3]

Η εφεύρεση εκείνη βελτιώθηκε από τον επιστήμονα Ρίτσαρντ Τάουνλεϊ, ανεψιό του φίλου του Γκασκόιν, Κρίστοφερ Τάουνλεϊ. Ο Ρίτσαρντ το έδειξε στο Ρόμπερτ Χουκ, ο οποίος το χρησιμοποίησε για να υπολογίσει το μέγεθος των κομητών και άλλων ουράνιων σωμάτων. Το μικρόμετρο, όπως ονομάστηκε εκείνη η εφεύρεση, ήταν στο κέντρο των αστρονομικών μετρήσεων μέχρι και τον 20ό αιώνα.[5]
Εμφύλιος πόλεμος και θάνατος

Μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου το 1642, ο Γκασκόιν πολέμησε στο πλευρό του βασιλιά Καρόλου Α΄. Αντίθετα, ο Κράμπτρι έζησε στο Μπρόουτον, που υποστήριζε τους Κοινοβουλευτικούς, με αποτέλεσμα να χαθεί η επικοινωνία μεταξύ των δύο επιστημόνων.

Ο Γκασκόιν πέθανε στη μάχη του Μάρστον Μουρ στο Γιορκσάιρ, στις 2 Ιουλίου 1644.[3] Μετά το θάνατό του μερικά έγγραφα και ίχνη επικοινωνίας ανάμεσα στον Κράμπτρι και τον Γκασκόιν περιήλθαν στην κατοχή των Κρίστοφερ και Ρίτσαρντ Τάουνλεϊ. Οι τελευταίοι τα έθεσαν υπόψη του πρώτου Βασιλικού Αστρονόμου, Τζον Φλάμστιντ, ο οποίος θεωρούσε τους Χόροκς, Κράμπτρι και Γκασκόιν "πατέρες της αστρονομικής έρευνας και πνευματικούς διαδόχους του Γαλιλαίου και του Κέπλερ. Ξεκίνησε το μεγάλο σε έκταση έργο του Historia Coelestis Britannica (1725) εκτυπώνοντας 5 σελίδες από τις σωζόμενες επιστολές τους και παρατηρήσεις που είχαν κάνει στο διάστημα από το 1638 ως το 1643.

Αρκετά έγγραφα του Γκασκόιν χάθηκαν κατά τον εμφύλιο πόλεμο και αργότερα μετά τη Μεγάλη Πυρκαγιά του Λονδίνου, ωστόσο τα περισσότερα από όσα σώθηκαν φυλάσσονται σήμερα στην Μποντλεϊανή Βιβλιοθήκη (Bodleian Library) του πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Παραπομπές

Arthur Berry: «A Short History of Astronomy» (Βρετανικά αγγλικά) John Murray. 1898.
Faceted Application of Subject Terminology. 128512. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Jeremiah Horrocks, William Crabtree, and the Lancashire observations of the transit of Venus of 1639, Allan Chapman, Transits of Venus: New Views of the Solar System and Galaxy, Proceedings IAU Colloquium No. 196, 2004, D.W. Kurtz, ed. doi:10.1017/S1743921305001225 (PDF) Retrieved 24-11-2007
NASA’s Deep Impact Mission: Decision Making, What Goes Around Comes Around, Retrieved 24-11-2007

England's Leonardo: Robert Hooke (1635-1703) and the art of experiment in Restoration England, ALLAN CHAPMAN, Retrieved 24-11-2007

Επιπλέον αναφορές
Sellers, David (2006). A Letter from William Gascoigne to Sir Kenelm Digby (Journal for the History of Astronomy, v.37, pt.4, Nov 2006, pp.405-416). Cambridge, England: Science History Publications Ltd. ISSN 0021-8286.
Sellers, David (2012). In Search of William Gascoigne, Seventeenth Century Astronomer. New York: Springer. ISBN 978-1-4614-4097-0.