Βίβιαν Λι

Η Βίβιαν Μαίρη Χάρτλεϊ (Vivien Mary Hartley, 5 Νοεμβρίου 1913 – 8 Ιουλίου 1967), αργότερα γνωστή ως Βίβιαν Λι (Vivien Leigh) και Λαίδη Ολίβιε, ήταν Αγγλίδα ηθοποιός[2]. Βραβεύθηκε με δύο Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου, το πρώτο για τον ρόλο της Σκάρλετ Ο'Χάρα στο Όσα παίρνει ο άνεμος (Gone With The Wind) το 1939 και το δεύτερο για τον ρόλο της Μπλανς Ντυμπουά στο Λεωφορείον ο Πόθος (A Streetcar Named Desire) το 1951, υποδυόμενη δύο καλλονές του αμερικανικού Νότου.

Η Βίβιαν Λι ήταν κυρίως θεατρική ηθοποιός και συνεργαζόταν συχνά με τον δεύτερο σύζυγό της, τον ηθοποιό Λόρενς Ολίβιε, που για σχεδόν μια εικοσαετία τη σκηνοθέτησε σε αρκετές από τις θεατρικές εμφανίσεις της, ενώ σε πολλές συμπρωταγωνίστησαν. Κατά τη διάρκεια της τριακονταετούς σταδιοδρομίας της στη σκηνή υποδύθηκε ποικίλους και διαφορετικούς ρόλους, σε έργα των δημοφιλέστερων θεατρικών συγγραφέων, όπως οι Νόελ Κάουαρντ, Τζορτζ Μπέρναρντ Σω και Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Η καριέρα της συνεχίσθηκε σποραδικά μετά το διαζύγιο της με τον Ολίβιε το 1960. Η Λι κέρδισε το Βραβείο Τόνυ Α΄ Γυναικείου Ρόλου σε Μιούζικαλ το 1963 για την εμφάνισή της στην παράσταση Τόβαριτς στο Μπρόντγουεϊ, που ήταν το κύκνειο άσμα της.

Θεωρούσε ότι η φυσική ομορφιά της δεν διευκόλυνε την αναγνώρισή των υποκριτικών της ικανοτήτων. Είχε προβλήματα υγείας από νεαρή ηλικία. Για μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής της, η Λι έπασχε από διπολική διαταραχή.[3] Στα μέσα της δεκαετίας του '40 διαγνώστηκε με φυματίωση, μια ασθένεια που την ταλαιπώρησε χρόνια και προκάλεσε τελικά το θάνατό της το 1967.

Το 1999 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την κατέταξε 16η στη λίστα με τις 25 μεγαλύτερες κινηματογραφικές σταρ όλων των εποχών.[4]

Γέννηση, σπουδές, ενηλικίωση και αρχή της καριέρας (1913-1936)
Πρώτα χρόνια

Η Βίβιαν Μέρι Χάρτλεϊ (όπως ήταν το πραγματικό της όνομα) γεννήθηκε στο Νταρτζίλινγκ της Ινδίας, όπου και έζησε μέχρι την ηλικία των 6 ετών. Ήταν κόρη του Βρετανού στρατιωτικού Έρνεστ Χάρτλεϊ και της Γκέρτρουντ Ρόμπινσον Γιάκτζι. Η μητέρα της προσπάθησε να την κάνει να εκτιμήσει τη λογοτεχνία και την έφερε σε επαφή με τα έργα του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, του Λιούις Κάρολ, και του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, καθώς και με τους αρχαίους ελληνικούς μύθους. Η Βίβιαν Λι εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε παράσταση της θεατρικής ομάδας της μητέρας της απαγγέλοντας ένα παιδικό ποίημα. Οι γονείς της επέστρεψαν στην Αγγλία το 1919 και έστειλαν την μοναχοκόρη τους σε σχολείο που διοικείτο από καλόγριες. Μια από τις φίλες της στο σχολείο ήταν η μελλοντική ηθοποιός Μορίν Ο'Σάλιβαν, προς την οποία εξέφρασε την επιθυμία να γίνει μεγάλη ηθοποιός.[5][6]

Η Λι διέκοψε τη φοίτηση της στο σχολείο εκείνο, όταν ο πατέρας της την πήρε μαζί του στην Ευρώπη, όπου φοίτησε σε διαφορετικά ευρωπαϊκά σχολεία, καθώς η οικογένειά της μετακινούνταν συνεχώς. Το 1931 επέστρεψε στην Αγγλία και αφότου παρακολούθησε μια ταινία της παλιάς της φίλης από το σχολείο, Μορίν Ο' Σάλιβαν, ανακοίνωσε στους γονείς της ότι ήθελε να γίνει ηθοποιός. Ο πατέρας της την έγραψε στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης του Λονδίνου.[7]

Το 1931, γνώρισε και παντρεύτηκε το δικηγόρο Χέρμπερτ Λι Χόλμαν. Ο Χόλμαν που ήταν δεκατρία χρόνια μεγαλύτερός της, δεν ενέκρινε τις καλλιτεχνικές της ενασχολήσεις και την ανάγκασε να διακόψει τις σπουδές της στη Βασιλική Ακαδημία του δράματος. Το 1933 το ζεύγος απέκτησε μια κόρη, τη Σούζαν.
Οι απαρχές της καριέρας της

Η Λι δεν ήταν ικανοποιημένη από την οικογενειακή ζωή. Κάποιοι φίλοι της πρότειναν έναν μικρό ρόλο στην ταινία Things Are Looking Up, η οποία σηματοδότησε το κινηματογραφικό της πρωτόλειο. Στη συνέχεια προσέλαβε έναν πράκτορα, τον Τζον Γκλίντον, ο οποίος της πρότεινε να αλλάξει το όνομά της, καθώς πίστευε ότι το Βίβιαν Χόλμαν δεν ήταν κατάλληλο για ηθοποιό. H ίδια απέρριψε το όνομα Έιπριλ Μορν που της πρότεινε ο Γκλίντον, διατήρησε το όνομά της και υιοθέτησε ως επίθετο το μεσαίο όνομα του συζύγου της. Ο Γκλίντον την συνέστησε στο σκηνοθέτη Αλεξάντερ Κόρντα, αλλά ο Κόρντα έκρινε ότι δεν ήταν αρκετά ταλαντούχα ως ηθοποιός.[8]

Η ερμηνεία της στη θεατρική παράσταση Masc Of Virtue το 1935, έλαβε εξαιρετικές κριτικές και ακολούθησαν συνεντεύξεις και άρθρα εφημερίδων. Η εφημερίδα Daily Express, αναφέρθηκε θετικά στις ταχείες αλλαγές της έκφρασης του προσώπου της, κάτι που στο μέλλον θα γινόταν χαρακτηριστικό της.[9] Ο Αλεξάντερ Κόρντα, αφότου παρακολούθησε την παράσταση, παραδέχθηκε το σφάλμα του και την κάλεσε να υπογράψει συμβόλαιο για μια σειρά ταινιών με την ανεξάρτητη εταιρία του. Παράλληλα συνέχισε τις εμφανίσεις της στο θέατρο. Όταν όμως ο Κόρντα μετέφερε την παράσταση σε μεγαλύτερο θέατρο, η Λι δυσκολεύτηκε να τοποθετήσει σωστά τη φωνή της, εισπράττοντας την αδιαφορία του ακροατηρίου. Οι παραστάσεις του έργου σταμάτησαν λίγες μέρες αργότερα.[10] Το 1960, η Λι αναφέρθηκε με ανάμεικτα συναισθήματα στην πρώτη εμπειρία με την ξαφνική φήμη και τις διθυραμβικές κριτικές, λέγοντας:

Μερικοί κριτικοί είχαν την ανοησία να πουν ότι ήμουν μεγάλη ηθοποιός. Τότε σκέφτηκα ότι ήταν το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσαν να μου κάνουν, καθώς έριξαν πάνω μου τέτοιο βάρος και τέτοια ευθύνη, που δεν ήμουν σε θέση να αντέξω. Μου χρειάστηκε καιρός για να μάθω να μην εντυπωσιάζομαι από εκείνες τις πρώτες εντυπώσεις των κριτικών. Το βρίσκω τόσο ηλίθιο. Θυμάμαι ακόμα πολύ καλά εκείνον τον κριτικό που το έκανε και δεν τον έχω συγχωρήσει.[11]

Παρά τη σχετική απειρία της, η Λι επιλέχτηκε για να παίξει την Οφηλία στο θεατρικό του Σαίξπηρ Άμλετ (Hamlet), που ανέβασε ο Ολίβιε, το 1937, στο Old Vic Theatre. Χρόνια αργότερα ο Ολίβιε διηγήθηκε ένα περιστατικό που φανέρωνε την ψυχική της αστάθεια. Τη νύχτα της πρεμιέρας, λίγο πριν εμφανιστεί στη σκηνή, χωρίς προφανή λόγο, άρχισε να φωνάζει στον Ολίβιε κι έπειτα έμεινε σιωπηλή κοιτάζοντας αόριστα το χώρο.[12] Ωστόσο, εμφανίστηκε στη σκηνή χωρίς κανένα πρόβλημα. Την επόμενη μέρα είχε ξεχάσει εντελώς το περιστατικό. Ήταν η πρώτη φορά που ο Ολίβιε γινόταν μάρτυρας τέτοιας συμπεριφοράς από μέρους της.[13] Οι δυο τους άρχισαν να συζούν, ενώ οι σύζυγοί τους αρνήθηκαν να τους παραχωρήσουν διαζύγιο.

Την επόμενη χρονιά, η Λι εμφανίστηκε στο πλευρό των Ρόμπερτ Τέιλορ, Λάιονελ Μπάριμορ και Μορίν Ο' Σάλιβαν στην ταινία Ατίθασα νιάτα (A Yank at Oxford, 1938). Πρόκειται για την πρώτη της ταινία που σημείωσε επιτυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων κυκλοφόρησε η φήμη ότι ήταν δύσκολη και παράλογη και ο Κόρντα ζήτησε από τον ατζέντη της, να της κάνει συστάσεις προκειμένου να συμμορφωθεί.[14] Έπειτα συμμετείχε στην ταινία St. Martin's Lane δίπλα στον Τσαρλς Λότον.
Η εξέλιξη της καριέρας της, η αναγνώριση και η ζωή με τον Ολίβιε (1937-1958)
Vivienleighportrait.png
Όσα παίρνει ο άνεμος

Ο Ολίβιε προσπαθούσε για καιρό να κάνει επιτυχία στον κινηματογράφο. Παρά την επιτυχία του στην Αγγλία, ήταν άγνωστος στις Ηνωμένες Πολιτείες και οι προσπάθειές του στο παρελθόν να προσελκύσει το αμερικάνικο κοινό δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Του προσφέρθηκε ο ρόλος του Χίθκλιφ στην κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος της Έμιλι Μπροντέ Ανεμοδαρμένα Ύψη (Wuthering Heights) το 1939 (που προβλήθηκε στην Ελλάδα με τίτλο Ο πύργος των καταιγίδων)[15] και ταξίδεψε στο Χόλιγουντ, αφήνοντας τη Λι στο Λονδίνο. Ο σκηνοθέτης της ταινίας, Γουίλιαμ Γουάιλερ, προσέφερε στη Λι τον δευτερεύοντα ρόλο της Ισαβέλλας. Εκείνη όμως αρνήθηκε, καθώς προτιμούσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο, εκείνον της Κάθι, που είχε ανατεθεί στη Μερλ Όμπερον.[16]

Εκείνη την περίοδο το Χόλιγουντ βρισκόταν στα μέσα αναζήτησης της ηθοποιού που θα απεικόνιζε τη Σκάρλετ Ο' Χάρα στην κινηματογραφική μεταφορά του Όσα παίρνει ο άνεμος. Ο Αμερικανός ατζέντης της Λι, ήταν ο αντιπρόσωπος στην Αγγλία του πρακτορείου ταλέντων του Μάιρον Σέλζνικ, αδελφού του παραγωγού του Όσα παίρνει ο άνεμος Ντέιβιντ Ο' Σέλζνικ. Τον Φεβρουάριο του 1938, η Λι ζήτησε να περάσει από ακρόαση για το ρόλο της Σκάρλετ. Ο Σέλζνικ, που είχε δει τη Λι στις ταινίες Μέσα από τις φλόγες και Ατίθασα νιάτα, τη θεωρούσε υπέροχη, αλλά η βρετανική της προφορά δεν ταίριαζε στο χαρακτήρα της Σκάρλετ Ο' Χάρα. Η Λι ταξίδεψε στο Λος Άντζελες για να είναι μαζί με τον Ολίβιε και να προσπαθήσει να πείσει τον Σέλζνικ ότι ήταν η καταλληλότερη ηθοποιός για το ρόλο της Σκάρλετ. Όταν ο Μάιρον Σέλζνικ, που αντιπροσώπευε τον Λόρενς Ολίβιε, συναντήθηκε με τη Λι, κατάλαβε ότι διέθετε όλα τα χαρίσματα που απαιτούσε ο ρόλος. Ο Μάιρον κάλεσε τη Λι και τον Ολίβιε στο σετ, όπου κινηματογραφούσαν την πυρκαγιά της Ατλάντα. Εκεί ανάμεσα στις φλόγες, ο Μάιρον προσφώνησε τη Λι, λέγοντας στον αδελφό του: Έι ιδιοφυΐα! Σου παρουσιάζω τη Σκάρλετ Ο' Χάρα. Την επόμενη ημέρα, η Λι διάβασε μια σκηνή για το Σέλζνικ, ο οποίος έγραψε στη σύζυγο του: Από εκεί που δεν το περίμενε κανείς, βρέθηκε η Σκάρλετ και είναι πάρα πολύ καλή. Οι επικρατέστερες για το ρόλο αυτή τη στιγμή είναι: η Πολέτ Γκοντάρ, η Τζιν Άρθουρ, η Τζόαν Μπένετ και η Βίβιαν Λι. Ο σκηνοθέτης, Τζορτζ Κιούκορ, εντυπωσιάστηκε από τη ζωντάνια της Λι και συμφώνησε με το Σέλζνικ και λίγες μέρες αργότερα ο ρόλος ανατέθηκε στη Λι.[17]

Τα γυρίσματα αποδείχθηκαν δύσκολα για εκείνη. Ο Κιούκορ απομακρύνθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Βίκτορ Φλέμινγκ, με τον οποίο η Λι είχε συνεχείς διενέξεις. Η Λι και η Ολίβια Ντε Χάβιλαντ συναντούσαν κρυφά τον Κιούκορ για να τους δώσει συμβουλές πάνω στους ρόλους τους. Σύναψε φιλικές σχέσεις με τον Κλαρκ Γκέιμπλ, με τη σύζυγό του Κάρολ Λόμπαρντ και με την Ολίβια Ντε Χάβιλαντ αλλά φιλονικούσε με το Λέσλι Χάουαρντ, με τον οποίο ήταν υποχρεωμένη να ερμηνεύσει αρκετές ερωτικές σκηνές. Μερικές φορές αναγκαζόταν να εργάζεται επτά ημέρες την εβδομάδα, συχνά μέχρι αργά τη νύχτα, πράγμα που την κατέβαλε. Στο μεταξύ ο Ολίβιε, είχε αναλάβει δουλειά στη Νέα Υόρκη. Σε μια υπεραστική κλήση μεταξύ τους είπε:

Μισώ τα γυρίσματα των ταινιών! Τα μισώ τόσο ώστε να μη θέλω να γυρίσω άλλη ταινία![18]

Το 2006, η Ολίβια Ντε Χάβιλαντ υπερασπίστηκε τη συμπεριφορά της Λι κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του Όσα παίρνει ο άνεμος, λέγοντας:

Η Βίβιαν ήταν επαγγελματίας και απόλυτα πειθαρχημένη. Είχε δύο μεγάλα προβλήματα: Το γεγονός ότι έπρεπε να κάνει όσο το δυνατόν καλύτερη δουλειά, σε έναν εξαιρετικά δύσκολο ρόλο και το ότι ήταν μακριά από τον Ολίβιε που βρισκόταν στη Νέα Υόρκη.[19]

Το Όσα παίρνει ο άνεμος απέφερε στη Λι άμεση φήμη και αναγνωρισιμότητα. Αλλά η ίδια υποστήριζε ότι:

Δεν είμαι σταρ, είμαι ηθοποιός! Οι ζωές των ατόμων που δηλώνουν αποκλειστικά και μόνο ότι είναι κινηματογραφικοί αστέρες, είναι βουτηγμένες μέσα στο ψέμα. Οι κινηματογραφικοί αστέρες ζουν για ψεύτικες αξίες και κυνηγούν τη δημοσιότητα. Ενώ οι ηθοποιοί έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και υπάρχουν πάντα καλοί ρόλοι για εκείνους.[20]

Το Όσα παίρνει ο άνεμος έκανε παγκόσμια επιτυχία και έλαβε δεκατρείς υποψηφιότητες για Όσκαρ. Η Λι ήταν υποψήφια για όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου, έχοντας ως αντιπάλους της τη Μπέτι Ντέιβις για την ταινία Το λυκόφως μιας ζωής (Dark Victory) και την Γκρέτα Γκάρμπο για το Νινότσκα (Ninotchka). Τελικά επικράτησε και των δύο και αναδείχτηκε νικήτρια τη νύχτα της απονομής στις 29 Φεβρουαρίου 1940. Το Όσα παίρνει ο άνεμος κέρδισε συνολικά δέκα βραβεία Όσκαρ, ενώ η Λι εκφώνησε ομιλία 30 δευτερολέπτων παραλαμβάνοντας το βραβείο της, για να ευχαριστήσει τον παραγωγό Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ.
Αστέρι πρώτου μεγέθους και καριέρα στον κινηματογράφο (1940-1951)
Σε στιγμιότυπο της ταινίας Η γέφυρα της αμαρτίας (Waterloo Bridge, 1940)

Το 1940 ο Ολίβιε ανέλαβε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία του Άλφρεντ Χίτσκοκ Ρεβέκκα (Rebecca) και η Λι ήθελε να αναλάβει τον γυναικείο πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία. Πέρασε λοιπόν από ακρόαση, αλλά ο Χίτσκοκ την απέρριψε. Ο Σέλζνικ, παραγωγός και της εν λόγω ταινίας, τη θεώρησε και εκείνος ακατάλληλη για το ρόλο τονίζοντας ότι ήταν ακατάλληλη όσον αφορά την ειλικρίνεια ή την ηλικία ή την αθωότητα που απαιτούσε ο ρόλος. Ο Σέλζνικ παρατήρησε ότι δεν είχε δείξει ενθουσιασμό για το ρόλο, μέχρι τη στιγμή που ανέθεσαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο στον Ολίβιε και προσέλαβε τη Τζόαν Φοντέιν. Της απαγόρευσε επίσης να παίξει πλάι στον Ολίβιε στην κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος της Τζέιν Όστεν Περηφάνια και προκατάληψη, που πρωτοπροβλήθηκε στην Ελλάδα με τίτλο Περηφάνια και προκατάληψη (Pride And Prejudice, 1940) και όπου τον πρωταγωνιστικό ανέλαβε τελικά η Γκριρ Γκάρσον. Η ταινία Η γέφυρα της αμαρτίας (Waterloo Bridge, 1940) επρόκειτο να αποτελέσει τη δεύτερη κινηματογραφική συνεργασία του ζευγαριού, ο Σέλζνικ όμως αντικατέστησε την τελευταία στιγμή τον Ολίβιε με τον Ρόμπερτ Τέιλορ. Η ταινία είχε τεράστια επιτυχία και έλαβε καλές κριτικές.

Ακολούθησε η συνεργασία του ζευγαριού στο Μπρόντγουεϊ, όπου ανέβασαν το Ρωμαίος και Ιουλιέτα, αλλά οι κριτικές ήταν εξαρχής αρνητικές. Ο τύπος ασχολήθηκε με την έναρξη της σχέσης τους, με το γεγονός ότι είχαν ερωτικές σχέσεις ενώ ήταν παντρεμένοι και με το γεγονός ότι δεν έσπευσαν να συνεισφέρουν με τον τρόπο τους στον πόλεμο που είχε ξεσπάσει στην Ευρώπη. Οι περισσότερες από τις ευθύνες για την αποτυχία της παράστασης, αποδόθηκαν στη σκηνοθεσία του Ολίβιε, αλλά και η Λι είχε επικριτές που σχολίασαν την άρθρωσή της. Το ζευγάρι είχε επενδύσει σχεδόν όλες τις οικονομίες τους στο σχέδιο, και η αποτυχία είχε σαν αποτέλεσμα την οικονομική τους καταστροφή.[21]

Επέστρεψαν στην Αγγλία το 1941, όπου γύρισαν την ταινία Λαίδη Χάμιλτον (That Hamilton Woman). Η ταινία αυτή γυρίστηκε για να αφυπνίσει το πατριωτικό ένστικτο των Άγγλων και για να δημιουργηθεί κλίμα συμπάθειας για τους Άγγλους από πλευράς του Αμερικάνικου κοινού. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ οργάνωσε δεξίωση με προσκεκλημένο τον Φράνκλιν Ρούζβελτ, στην οποία κανόνισε να προβληθεί η ταινία. Στην δεξίωση παρευρίσκονταν και το ζεύγος Ολίβιε, που από εκείνη τη στιγμή και μετά απέκτησαν φιλικές σχέσεις με τον Τσώρτσιλ.
Η Βίβιαν Λι με τον Λόρενς Ολίβιε το 1948

Το 1943 η Λι περιόδευσε στη Βόρεια Αφρική όπου εμψύχωνε τα στρατεύματα των συμμάχων, αλλά σύντομα αρρώστησε. Ο επίμονος βήχας και πυρετός την ταλαιπωρούσαν και την επόμενη χρονιά της διέγνωσαν φυματίωση του αριστερού πνεύμονα. Έμεινε αρκετές εβδομάδες στο νοσοκομείο, μέχρι να δείξει σημάδια καλυτέρευσης. Την επόμενη χρονιά κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας Καίσαρ και Κλεοπάτρα (Caesar And Cleopatra, 1945) ανακάλυψε ότι ήταν έγκυος, αλλά απέβαλε. Μετά την αποβολή έπεσε σε βαθιά κατάθλιψη και έφτασε σε σημείο να επιτεθεί προφορικά στον Ολίβιε μέχρι που έπεσε στο πάτωμα, σπαράζοντας με λυγμούς. Αυτή ήταν η πρώτη από μια σειρά εκρήξεων που προκαλούνταν από τη διπολική διαταραχή. Τα συμπτώματα που τη χαρακτήριζαν ήταν οι κρίσεις υπερκινητικότητας που ακολουθούνταν από μια περίοδο κατάθλιψης και μια εκρηκτικής συμπεριφοράς. Μετά τα επεισόδια η Λι δεν είχε καμία ανάμνηση της συμπεριφοράς της και κυριευόταν από αμηχανία.[22]
Η Βίβιαν Λι στην ταινία Καίσαρ και Κλεοπάτρα

Η Λι ήταν σε αρκετά καλή φυσική κατάσταση τα επόμενα χρόνια. Το 1946 συμμετείχε στη θεατρική παράσταση του Θόρντον Γουάιλντερ Με τα δόντια (The Skin of Our Teeth), αλλά οι ταινίες Καίσαρ και Κλεοπάτρα και Άννα Καρένινα που γύρισε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 δεν είχαν επιτυχία.

Το 1947, ο Ολίβιε χρίστηκε ιππότης και η Λι τον συνόδευσε στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ για την τελετή. Με αυτόν τον τρόπο έγινε Λαίδη Ολίβιε και μετά το διαζύγιό τους, αναφέρονταν στις κοσμικές στήλες ως Βίβιαν ή Λαίδη Ολίβιε.

Το 1948, ο Ολίβιε είχε γίνει διοικητικό στέλεχος του Old Vic Theatre και μαζί με τη Λι έκαναν εξάμηνη περιοδεία στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία για να μαζέψουν χρήματα για τη συντήρησή του. Ο Ολίβιε εμφανιζόταν στο θεατρικό του Σαίξπηρ Ριχάρδος ο Γ' (Richard III) και μαζί με τη Λι στο Σχολείο Σκανδάλων (School Of Scandal) του Ρίτσαρντ Σέρινταν και στο Με τα δόντια του Γουάιλντερ. Η περιοδεία έκανε επιτυχία. Η Λι αντεπεξήλθε στις απαιτήσεις και με εξαίρεση το γεγονός ότι για κάποια περίοδο είχε κρίσεις αϋπνίας, κατάφερνε πάντα, όπως επισήμανε ο Ολίβιε, να γοητεύει τον τύπο. Οι διαμάχες μεταξύ του ζευγαριού όμως δεν έλειψαν, μια φορά ο Ολίβιε αναγκάστηκε να τη χαστουκίσει, εφόσον αρνούνταν να εμφανιστεί στη σκηνή. Η Λι ανταπέδωσε. Το τέλος της περιοδείας βρήκε και τους δυο εξαντλημένους και άρρωστους. Ο Ολίβιε δήλωσε χρόνια αργότερα ότι «έχασε τη Βίβιαν στην Αυστραλία»[23].

Η επιτυχία της περιοδείας ενθάρρυνε το ζευγάρι να κάνει την πρώτη του κοινή θεατρική εμφάνιση στο West End, εκτελώντας τις ίδιες παραστάσεις, με μία προσθήκη. Η Λι ήθελε πάντα να παίξει σε αρχαία ελληνική τραγωδία και έπεισε τον Ολίβιε να συμπεριλάβουν και την Αντιγόνη στις παραστάσεις τους. Έτσι η Λι υποδύθηκε την Αντιγόνη στη θεατρική μεταφορά του Γάλλου δραματουργού Ζαν Ανούιγ.
Ως Μπλανς Ντυμπουά στην ταινία Λεωφορείον ο Πόθος

Το 1949 πρωταγωνίστησε στο αμφιλεγόμενο θεατρικό έργο του Τένεσι Ουίλιαμς Λεωφορείον ο Πόθος (A Streetcar Named Desire) με σκηνοθέτη το σύζυγό της. Το θεατρικό του Ουίλιαμς, που περιείχε παραπομπές σε ασυδοσία και ομοφυλοφιλία, καθώς και μια σκηνή βιασμού, ήταν το καταλληλότερο μέσο για να ξεδιπλωθεί το ταλέντο της Λι, η οποία πίστευε ακράδαντα στη σημασία του έργου.

Όταν το Λεωφορείον ο Πόθος έκανε πρεμιέρα τον Οκτώβριο του 1949, ορισμένοι κριτικοί του θεάτρου κατήγγειλαν τόσο το έργο του Ουίλιαμς, όσο και την ερμηνεία της Λι, την οποία χαρακτήρισαν πολύ καλοαναθρεμμένη για να είναι πιστευτή. Ο Ολίβιε και η Λι υποστήριξαν ότι η επιτυχία του θεατρικού είχε να κάνει με το γεγονός, ότι το κοινό ήθελε να παρακολουθήσει μια πικάντικη και αισθησιακή παράσταση και όχι την ελληνική τραγωδία που οραματίζονταν οι κριτικοί. Η παράσταση είχε όμως και ένθερμους υποστηρικτές,[24] όπως τον Νόελ Κάουαρντ που χαρακτήρισε την Λι θαυμάσια.[25]

Η αυλαία του Λεωφορείον ο Πόθος έπεσε στο Γουέστ Έντ του Λονδίνου, μετά από 326 παραστάσεις. Ωστόσο, σύντομα η Λι προσλήφθηκε για να υποδυθεί την Μπλανς στην κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου. Η ηθοποιός κατάφερε να αποκτήσει καλές σχέσεις με το συμπρωταγωνιστή της Μάρλον Μπράντο, λόγω της καυστικής και πρόστυχης αίσθησης του χιούμορ που τη χαρακτήριζε, αλλά είχε δυσκολία με το σκηνοθέτη της ταινίας Ελία Καζάν, ο οποίος δεν την είχε σε μεγάλη εκτίμηση ως ηθοποιό. Ο Καζάν προτιμούσε για το ρόλο της Μπλανς την Τζέσικα Τάντι η οποία τον είχε ερμηνεύσει στο Μπρόντγουεϊ. Αργότερα είπε ότι η Λι είχε μικρό ταλέντο και πως όσο προχωρούσαν με τα γυρίσματα άρχισε να την θαυμάζει για τη μεγάλη της αποφασιστικότητα να τα καταφέρει να κερδίσει τις εντυπώσεις και πως σε περίπτωση που ήταν απαραίτητο ήταν ικανή να πατήσει πάνω σε σπασμένα γυαλιά. Η Λι θεώρησε τον ρόλο εξαντλητικό και σχολίασε στην εφημερίδα Los Angeles Times ότι αφότου υποδύθηκε την Μπλανς Ντυμπουά επί εννέα μήνες την είχε πλέον εξουσιάσει.

Ο Ολίβιε τη συνόδεψε στο Χόλιγουντ, όπου ο ίδιος επρόκειτο να πρωταγωνιστήσει στην ταινία του Γουίλιαμ Γουάιλερ Συντρίμμια του Έρωτα (Carrie, 1952).

Η Λι, όπως και η ταινία, έλαβε διθυραμβικές κριτικές και τιμήθηκε με το Βραβείο Κριτικών της Νέας Υόρκης, με βραβείο της Βρετανικής Ακαδημία Κινηματογράφου (BAFTA) και με βραβείο Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου το 1951, το δεύτερο στην καρέρα της, 12 χρόνια μετά την πρώτη της νίκη για το Όσα παίρνει ο άνεμος. Ο Ουίλιαμς δήλωσε ότι η Λι έφερε στον ρόλο όλα όσα είχε την πρόθεση, και πολλά περισσότερα, που ποτέ δεν είχε ονειρευτεί. Όμως, στα χρόνια που ακολούθησαν, η Λι δήλωσε για το ρόλο της Μπλανς ότι την οδήγησε στην τρέλα.[26]
Στροφή στο θέατρο και σποραδικές κινηματογραφικές εμφανίσεις (1951-1958)

Το 1951, οι Λι και Ολίβιε πρωταγωνίστησαν σε άλλα δυο θεατρικά έργα το Αντώνιος και Κλεοπάτρα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ και το Καίσαρ και Κλεοπάτρα του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω και κέρδισαν καλές κριτικές. Μετέφεραν την παραγωγή στη Νέα Υόρκη το 1952 όπου παρουσίασαν τις παραστάσεις στο θέατρο Ζίγκφελντ. Τα σχόλια ήταν ως επί το πλείστον θετικά, αλλά εξοργίστηκαν από τις δηλώσεις του κριτικού Κένεθ Τάιναν, πως η Λι ήταν ένα μέτριο ταλέντο που ανάγκαζε τον Ολίβιε να υποβιβάζει το δικό του. Τα δυσφημιστικά σχόλια του Τάιναν τρομοκράτησαν τη Λι, που θέλοντας να καταφέρει το καλύτερο, έδωσε σημασία στη δυσφήμιση αγνοώντας τα θετικά σχόλια των υπόλοιπων κριτικών.[27]

Τον Ιανουάριο του 1953, η Λι ταξίδεψε στην Κεϋλάνη, σημερινή Σρι Λάνκα, για να ξεκινήσει τα γυρίσματα της επόμενης ταινίας της Στο δρόμο των ελεφάντων (Elephant's Walk) με τον Πίτερ Φιντς. Αμέσως μετά από την έναρξη των γυρισμάτων υπέστη νευρικό κλονισμό και η εταιρία Paramount Pictures την αντικατέστησε με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ. Επέστρεψε στο σπίτι της στην Αγγλία, όπου μέσα σε παραλήρημα η Λι είπε στον Ολίβιε ότι ήταν ερωτευμένη με τον Φιντς και ότι είχαν σχέση. Με το πέρασμα του χρόνου, η Λι ξεπέρασε και εκείνη την κρίση. Ως αποτέλεσμα αυτού του επεισοδίου, πολλοί από τους φίλους του ζευγαριού έλαβαν γνώση για τα προβλήματά της.

Αφού έδειξε σημάδια βελτίωσης, συμπρωταγωνίστησε με τον Ολίβιε στην θεατρική παράσταση του Τέρενς Ράντιγκαν Ο κοιμώμενος πρίγκιπας (The Sleeping Prince), και το 1955 εμφανίστηκαν για ολόκληρη τη χρονιά στη γενέτειρα του Σαίξπηρ, το Στράτφορντ, όπου παρουσίασαν τα εξής έργα του: Δωδέκατη Νύχτα, Μάκβεθ, και Τίτος Ανδρόνικος. Έπαιξαν σε σπίτια και απέσπασαν γενικά καλές κριτικές, όμως η υγεία της Λι ήταν φαινομενικά σταθερή.

Το 1956 η Λι ανέλαβε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην παράσταση του Νόελ Κάουαρντ South Sea Bubble, αλλά έμεινε έγκυος και αποσύρθηκε από την παραγωγή. Αρκετές εβδομάδες αργότερα, απέβαλε και εισήλθε σε μια περίοδο κατάθλιψης που διήρκεσε μήνες. Έπειτα ακολούθησε τον Ολίβιε σε μια Ευρωπαϊκή περιοδεία με το Τίτος Ανδρόνικος, αλλά η περιοδεία αμαυρώθηκε από τις συχνές εκρήξεις της Λι ενάντια στον Ολίβιε και στα άλλα μέλη του θιάσου. Μετά την επιστροφή τους στο Λονδίνο, ο πρώην σύζυγός της, Λι Χόλμαν, που συνέχιζε να ασκεί σημαντική επιρροή πάνω της, έμεινε με το ζευγάρι και τη βοήθησε να ηρεμήσει.
Τελευταία χρόνια και θάνατος (1958-1967)

Ο Μέριβεϊλ είχε σταθεροποιητικό ρόλο στη ζωή της Λι, αλλά εκμυστηρεύτηκε στη δημοσιογράφο Ρέιντι Χάρις ότι:

Θα προτιμούσα να ζήσω μια σύντομη ζωή με τον Λάρι [Ολίβιε], από το αντίκρισμα ενός μακριού δρόμου χωρίς εκείνον.[28]

Φωτογραφία της Λι από το 1958

Ο πρώτος σύζυγός της, Λι Χόλμαν, τη στήριξε πολύ σε αυτή την περίοδο της ζωής της και ο Μέριβεϊλ εμφανίστηκε δίπλα της σε μια περιοδεία της στην Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τη Λατινική Αμερική που διήρκεσε ένα χρόνο και έλαβε καλές κριτικές. Η Λι αποσπούσε πλέον καλές κριτικές χωρίς να χρειάζεται να μοιράζεται το προσκήνιο με τον Ολίβιε. Αν και βασανιζόταν ακόμα από περιόδους κατάθλιψης, συνέχισε να εργάζεται στο θέατρο και το 1963 κέρδισε βραβείο ΤΟΝΥ για τη συμμετοχή της στο μιούζικαλ Τόβαριτς (Tovarich). Παράλληλα εμφανίστηκε επίσης στις ταινίες Το τέλος μιας αγάπης (The Roman Spring of Mrs. Stone, 1961) και στο Πλοίο των Τρελών (Ship Of Fools, 1965).[29] Περιστασιακά εμφανίσθηκε στην τηλεόραση σε συνεντεύξεις και συζητήσεις.[30]

Τον Μάιο του 1967, υπέστη υποτροπή της φυματίωσης, ενώ έκανε πρόβα με τον Μάικλ Ρέντγκρεϊβ για να εμφανιστεί στη θεατρική παράσταση του Έντουαρντ Άλμπι Ευαίσθητη ισορροπία (A Delicate Balance).[31] Μετά από αρκετές εβδομάδες ξεκούρασης, φάνηκε να ανακάμπτει. Τη νύχτα της 7ης Ιουλίου 1967, ο Μέριβεϊλ την άφησε, ως συνήθως, να πραγματοποιήσει την εμφάνισή της στο θέατρο και επέστρεψε στο σπίτι γύρω στα μεσάνυχτα, όπου τη βρήκε κοιμισμένη. Περίπου τριάντα λεπτά αργότερα, επέστρεψε στην κρεβατοκάμαρα και βρήκε το σώμα της να κείτεται στο πάτωμα. Είχε σηκωθεί και είχε προσπαθήσει να περπατήσει μέχρι το μπάνιο και κατέρρευσε, καθώς οι πνεύμονες της ήταν γεμάτοι με υγρό[32]. Ύστερα ο Μέριβεϊλ επικοινώνησε με τον Ολίβιε, ο οποίος υποβαλλόταν σε θεραπεία για καρκίνο του προστάτη σε κοντινό νοσοκομείο. Στην αυτοβιογραφία του, ο Ολίβιε περιέγραψε την αγωνία που τον κατέβαλε καθώς όδευε προς το σπίτι της Λι. Όταν έφτασε εκεί διαπίστωσε ότι ο Μέριβεϊλ είχε μετακινήσει το σώμα της πάνω στο κρεβάτι. Ο Ολίβιε εξέφρασε τη θλίψη του και πριν βοηθήσει το Μέριβεϊλ με τα διαδικαστικά της κηδείας, «στάθηκε και προσευχήθηκε για συγχώρεση για όλα τα κακά που είχαν ξεφυτρώσει μεταξύ τους».[33]

Η Βίβιαν Λι πέθανε σε ηλικία 54 ετών ταλαιπωρημένη από ένα κλονισμένο νευρικό σύστημα το οποίο την οδήγησε συχνά σε ψυχιατρικές κλινικές[34]. Το σώμα της αποτεφρώθηκε στο κρεματόριο Golders Green και η τέφρα της σκορπίστηκε στη λίμνη δίπλα στο σπίτι της, το Τίνκερέιτζ Μιλ, που βρισκόταν στο ανατολικό Σάσεξ, στην Αγγλία.
Θεατρική καριέρα

Η Λι προτιμούσε να δουλεύει στο θέατρο, παρά την επιτυχημένη της πορεία στον κινηματογράφο. Ξεκίνησε από το θέατρο το 1935 και συνέχισε να το υπηρετεί μέχρι και το θάνατό της το 1967. Έκανε το ντεμπούτο της στο θεατρικό σανίδι με την παράσταση The Green Sash το οποίο ακολούθησε η εμφάνιση της στο θεατρικό έργο των Καρλ Στέρνχαϊμ και Άσλεϊ Ντιουκς The Masc Of Virtue το Μάιο του 1935 που παρουσιάστηκε στο θέατρο Ambassadors του Λονδίνου. Η Λι απέσπασε διθυραμβικές κριτικές για την ερμηνεία της στο The Masc Of Virtue [9] και την επόμενη χρονιά ερμήνευσε το ρόλο της βασίλισσας Άννας στο έργο του Γουίλιαμ Σαίξπηρ Ριχάρδος Β' που σκηνοθέτησε ο Τζορτζ Γκίλγκουντ. Η συνάντησή της με τον Λόρενς Ολίβιε το 1935 και η μετέπειτα συνεργασία τους στην ταινία Μέσα στις φλόγες το 1937, αποτέλεσε σταθμό για την καριέρα της. Οι δυο τους αποτέλεσαν ζευγάρι τόσο στη ζωή, όσο στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Πρώτη τους θεατρική συνεργασία αποτέλεσε η μεταφορά του έργου του Σαίξπηρ Άμλετ, ενώ συνέχισαν μια σταθερή παράλληλη πορεία στο χώρο του θεάτρου με παραστάσεις όπως: Ρωμαίος και Ιουλιέτα το 1940, Ριχάρδος Γ' το 1948, Αντιγόνη το 1949, Καίσαρ και Κλεοπάτρα και Αντώνιος και Κλεοπάτρα το 1951, Ο κοιμώμενος πρίγκιπας το 1953, Δωδέκατη νύχτα και Μάκβεθ το 1955 και Τίτος Ανδρόνικος το 1955 και το 1957. Ο Ολίβιε τη σκηνοθέτησε επίσης στις παραστάσεις: Με τα δόντια το 1945 και Λεωφορείον ο Πόθος το 1949. Οι δυο τους χώρισαν το 1960 και έτσι διεκόπη η συνεργασία τους, η Λι συνέχισε να εργάζεται στο θέατρο πάραυτα, κερδίζοντας βραβείο Τόνυ για την ερμηνεία της στο μιούζικαλ Τόβαριτς το 1963. Τελευταία της θεατρική εμφάνιση αποτέλεσε η παράσταση Ιβάνωφ του Αντόν Τσέχωφ, ενώ ετοιμαζόταν να πρωταγωνιστήσει στη θεατρική παράσταση Ευαίσθητη Ισορροπία του Έντουαρντ Άλμπι πριν το θάνατό της το 1967.
Προσωπική ζωή

Η Ολίβιε παρακολούθησε το Masc Of Virtue και με τον Λόρενς Ολίβιε έγιναν φίλοι αφότου εκείνος τη συνεχάρη για την ερμηνεία της. Το ειδύλλιό τους όμως ξεκίνησε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας Μέσα στις φλόγες (Fire Over England, 1937). Ο Ολίβιε, όπως και εκείνη, ήταν παντρεμένος με την ηθοποιό Τζιλ Έσμοντ. Εκείνη την περίοδο, η Λι διάβασε το μυθιστόρημα της Μάργαρετ Μίτσελ Όσα παίρνει ο άνεμος (Gone With The Wind) και ζήτησε από τον Αμερικανό πράκτορά της να προτείνει το όνομά της στο Ντέιβιντ Ο' Σέλζνικ, που προετοίμαζε την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος και έψαχνε την κατάλληλη ηθοποιό για το ρόλο της Σκάρλετ Ο' Χάρα. Η ίδια είχε προβλέψει ότι θα ενσάρκωνε την ηρωίδα της Μίτσελ, όταν σε δήλωσή της στην αγγλική εφημερίδα The Observer εξέπληξε τους πάντες λέγοντας:

Εγώ θα ενσαρκώσω τη Σκάρλετ Ο' Χάρα. Ο Λόρενς δεν πρόκειται να υποδυθεί το Ρετ Μπάτλερ, αλλά εγώ θα ενσαρκώσω τη Σκάρλετ. Περιμένετε και θα δείτε.[35]

Τον Φεβρουάριο του 1940 ο Χόλμαν συμφώνησε να χωρίσει τη Λι, αλλά διατήρησαν μεταξύ τους μια ισχυρή φιλία για το υπόλοιπο της ζωής της. Από τη στιγμή εκείνη ο Χόλμαν ανέλαβε την κηδεμονία της Σούζαν. Η Έσμοντ παραχώρησε επίσης διαζύγιο στον Ολίβιε και της χορηγήθηκε επιμέλεια του γιου τους Ταρκίν. Στις 31 Αυγούστου 1940 ο Λόρενς Ολίβιε και η Βίβιαν Λι παντρεύτηκαν στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνια, σε μια τελετή που παρακολούθησαν μόνο οι μάρτυρες τους, Κάθριν Χέπμπορν και Γκάρσον Κέινιν. Η σχέση τους κράτησε με πολλούς κλυδωνισμούς, λόγω κυρίως του εύθραυστου ψυχισμού της Βίβιαν Λι, ως το 1960.

Το 1958, η Λι θεωρώντας ότι ο γάμος της είχε πλέον λήξει, σύναψε ερωτική σχέση με τον ηθοποιό Τζακ Μέριβεϊλ, ο οποίος γνώριζε την ιατρική κατάσταση της Λι και διαβεβαίωσε τον Ολίβιε ότι θα τη φρόντιζε. Την επόμενη χρονιά εμφανίστηκε με επιτυχία στην κωμωδία του Νόελ Κάουαρντ Look After Lulu.

Το 1960 εκδόθηκε το διαζύγιό της με τον Ολίβιε και εκείνος παντρεύτηκε την ηθοποιό Τζόαν Πλόουραϊτ. Στην αυτοβιογραφία του, αποκάλυψε τα χρόνια προβλήματα που είχαν υποστεί λόγω της ασθένειας της Λι:

Κατά τη διάρκεια της περιόδου που βρισκόταν αιχμάλωτη στα δίχτυα εκείνου του πανούργου τέρατος, της μανιοκατάθλιψης, κατάφερε να διατηρήσει την εξυπνάδα της, μια χρήσιμη ικανότητα που τη βοηθούσε να αποκρύψει την πραγματική ψυχική της κατάσταση σχεδόν από όλους εκτός από μένα, για τον οποίο της ήταν δύσκολο να κάνει τον κόπο.[3]

Προσφορά & Κριτικές
Vivienleighblackandwhite.jpg

Από τις ωραιότερες και πλέον ταλαντούχες Αγγλίδες ηθοποιούς του θεάτρου και του κινηματογράφου, η Βίβιαν Λι θεωρείτο μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς όλων των εποχών, πράγμα που επισκίασε το μεγάλο της ταλέντο. Τόσο ο σύζυγός της, Λόρενς Ολίβιε, όσο ο σκηνοθέτης Τζορτζ Κιούκορ και ο σεναριογράφος Γκάρσον Κέινιν σχολίασαν το γεγονός αυτό, εκθειάζοντας το ταλέντο της και τονίζοντας ότι οι ωραίες γυναίκες σπάνια θεωρούνται καλές ηθοποιοί καθώς δεν απαιτείται από εκείνες κάτι τέτοιο. Η Λι όμως αποτελούσε εξαίρεση στον κανόνα καθώς ήταν φιλόδοξη και προσπαθούσε να ξεπερνά τον εαυτό της σε κάθε της εμφάνιση[36][37][38].

Υποδύθηκε πολλούς διαφορετικούς χαρακτήρες, αρχικά σε δραματικά έργα και έπειτα πρόσθεσε και την κωμωδία στο ρεπερτόριό της ερμηνεύοντας θεατρικά έργα του Νόελ Κάουαρντ και συμμετέχοντας σε μιούζικαλ. Η ίδια υποστήριξε ότι:

Είναι πιο εύκολο να κάνεις το κοινό να κλάψει από το να γελάσει.[11]

Έλαβε αναγνωρισιμότητα αμέσως μετά τις πρώτες της θεατρικές εμφανίσεις στην Αγγλία και έγινε γνωστή και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού με τη συμμετοχή της στο Όσα Παίρνει ο Άνεμος για την οποία οι New York Times έγραψαν ότι:

Η επιλογή της ως Σκάρλετ Ο'Χάρα δικαίωσε το παράλογο κυνήγι ταλέντων από το οποίο αναδείχτηκε νικήτρια. Είναι τόσο κατάλληλη για το ρόλο όσον αφορά ταλέντο και εμφάνιση που οποιαδήποτε άλλη επιλογή θα ήταν ασύλληπτη.[39]

Ο ρόλος της αλησμόνητης Σκάρλετ Ο' Χάρα, με την Βίβιαν Λι να στροβιλίζεται στην αγκαλιά του Ρετ Μπάτλερ, είναι αυτός που την καθιέρωσε στο κινηματογραφικό στερέωμα, χαρίζοντάς της παράλληλα και το πρώτο Όσκαρ ερμηνείας. Ο κριτικός κινηματογράφου Λίοναρντ Μέιτλιν χαρακτήρισε το Όσα Παίρνει ο Άνεμος ως μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, τονίζοντας το γεγονός ότι η Λι υποδύθηκε το ρόλο της Σκάρλετ αγγίζοντας την τελειότητα,[40] ενώ η κριτικός Πολίν Κάελ, σχολιάζοντας το Λεωφορείον ο Πόθος, έγραψε ότι η Λι και ο Μπράντο έδωσαν δυο από τις καλύτερες ερμηνείες όλων των εποχών[41]. Ο ρόλος της Μπλανς Ντιμπουά στο Λεωφορείον ο Πόθος του Ελία Καζάν της απέφερε ένα δεύτερο Όσκαρ.

Όσον αφορά τις θεατρικές της εμφανίσεις η Λι έλαβε τόσο την εύνοια, όσο και την απόρριψη ορισμένων κριτικών που την έβλεπαν απλά ως τη σύζυγο του Λόρενς Ολίβιε. Κύριος πολέμιός της υπήρξε ο Κένεθ Τάιναν, ο οποίος σχολίασε αρνητικά τόσο την εμφάνισή της στο Τίτος Ανδρόνικος, ως Λαβίνια, όσο και την εμφάνισή της στο Μάκβεθ, ως Λαίδη Μάκβεθ.[42][43]
Βραβεία και υποψηφιότητες

Βραβεία Ακαδημίας Κινηματογράφου (Όσκαρ)
Βράβευση:

1939: Α' Γυναικείου Ρόλου για την ταινία Όσα Παίρνει ο Άνεμος[44]
1951: Α' Γυναικείου Ρόλου για την ταινία Λεωφορείον ο Πόθος[44]

Χρυσές Σφαίρες
Υποψηφιότητα:

1951: Γυναικείας Ερμηνείας σε δράμα για την ταινία Λεωφορείον ο Πόθος[45]

Βραβεία Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου
Βράβευση:

1951: Καλύτερης Βρετανίδας Ηθοποιού για την ταινία Λεωφορείον ο Πόθος[46]

Βραβεία Κύκλου Κριτικών Νέας Υόρκης
Βράβευση:

1939: Γυναικείας Ερμηνείας για την ταινία Όσα Παίρνει ο Άνεμος[47]
1951: Γυναικείας Ερμηνείας για την ταινία Λεωφορείον ο Πόθος[48]

Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας
Βράβευση:

1951: Κύπελλο Volpi για την καλύτερη γυναικεία ερμηνεία για την ταινία Λεωφορείον ο Πόθος[46]

Βραβεία Τόνυ
Βράβευση:

1963: Καλύτερη γυναικεία ερμηνεία σε πρωταγωνιστικό ρόλο για το μιούζικαλ Τόβαριτς[49]

Κρυστάλλινος Αστέρας Καλύτερης Ξένης Ηθοποιού
Βράβευση:

1966: για την ταινία Το πλοίο των τρελών[46]

Εμφανίσεις στον κινηματογράφο
Έτος Τίτλος Ελληνικός τίτλος Σημειώσεις
1935 The Village Squire
1935 Things Are Looking Up
1935 Look Up and Laugh
1935 Gentlemen's Agreement
1937 Fire Over England Μέσα στις φλόγες Πρώτη κινηματογραφική συνεργασία με το Λόρενς Ολίβιε
1937 Dark Journey Το μυστικό του 8ου γραφείου κατασκοπείας
1937 Storm in a Teacup
1938 A Yank at Oxford Ατίθασα νιάτα
1938 Sidewalks of London
1939 Gone with the Wind Όσα Παίρνει ο Άνεμος Νικήτρια - Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου
1940 21 Days
1940 Waterloo Bridge Η γέφυρα της αμαρτίας
1941 That Hamilton Woman Λαίδη Χάμιλτον
1945 Caesar and Cleopatra Καίσαρ και Κλεοπάτρα
1948 Anna Karenina Άννα Καρένινα
1951 A Streetcar Named Desire Λεωφορείον ο πόθος Νικήτρια - Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου
1955 The Deep Blue Sea Βαθιά γαλάζια θάλασσα
1961 The Roman Spring of Mrs. Stone Το τέλος μιας αγάπης / Η ρωμαΐκη άνοιξη της κας Στόουν
1965 Ship of Fools Το πλοίο των τρελών
Επιλεγμένες θεατρικές συμμετοχές

1935 The Green Sash (Ντεμπονέρ Σιλβέστερ και Τ.Π. Γουντ)
1935 The Mask of Virtue (Καρλ Στέρνχαϊμ και Άσλεϊ Ντιουκς)
1936 Ριχάρδος Β' (Richard II) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1936 Ερρίκος Η' (Henry VIII) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1937 Άμλετ (Hamlet) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1937 Όνειρο θερινής νυχτός (A Midsummer Night's Dream) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1940 Ρωμαίος και Ιουλιέτα (Romeo And Juliet) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1942 The Doctor's Dilemma (Τζορτζ Μπέρναρντ Σω)
1942 Σχολείο Σκανδάλων (The School for Scandal) (Ρίτσαρντ Σέρινταν)
1945 Με τα δόντια (The Skin of Our Teeth) (Θόρντον Γουάιλντερ)
1948 Ριχάρδος Γ' (Richard III) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1949 Αντιγόνη (Antigone) (Ζαν Ανούιγ)
1949 Λεωφορείον ο Πόθος (A Streetcar Named Desire) (Τένεσι Γουίλιαμς)
1951 Καίσαρ και Κλεοπάτρα (Caesar and Cleopatra) (Τζορτζ Μπέραρντ Σω)
1951 Αντώνιος και Κλεοπάτρα (Antony and Cleopatra) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1953 Ο κοιμώμενος πρίγκιπας (The Sleeping Prince) (Τέρενς Ράτινγκαν)
1955 Δωδέκατη Νύχτα (Twelfth Night) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1955 Μάκβεθ (Macbeth) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1957 South Sea Bubble (Νόελ Κάουαρντ)
1957 Τίτος Ανδρόνικος (Titus Andronicus) (Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
1958 Μονομαχία Αγγέλων (Duel of Angels) (Ζαν Ζιρωντού)
1959 Look After Lulu (Νόελ Κάουαρντ)
1961 The Lady of the Camellias (Η κυρία με τας καμελίας) (Αλέξανδρος Δουμάς (υιός)
1963 Tovarich (Τόβαριτς) (Πίτερ Γκλένβιλ)
1965 The Contessa (Ρόμπερτ Χέλπμαν)
1966 Ivanov (Ιβάνωφ) (Αντόν Τσέχωφ)

Παραπομπές

(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13896517c. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Obituary Variety Obituaries, 12 Ιουλίου 1967, σελίδα 63.
Laurence Olivier, Confessions Of an Actor, Simon and Schuster, 1982, ISBN 014006888-0 σελ. 174
«AFI's 50 Greatest American Screen Legends». American Film Institute. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2006.
Maureen O'Sullivan - No average Jane, by David Fury, Artist's Press, Μινεσότα, ΗΠΑ 2006, ISBN 0-924556-06-4
Anne Edwards, Vivien Leigh, A Biography, Coronet Books, έκδοση του 1978. ISBN 0-340-23024-X σελ. 12–19
Edwards, σελ. 25–30
Edwards, σελ. 30–43
Coleman, Terry, Olivier, The Authorised Biography, Bloomsbury Publishing, 2005, ISBN 0-7475-8306-4 σελ. 74
Edwards, σελ. 50–55
Actors Talk About Acting – Vivien Leigh interview (1961) Επεξεργασμένη από τους John E. Boothe και Lewis Funke. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου 2006
Coleman, p. 92
Coleman, σελ. 97–98
Coleman, σελ. 97
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ : Στα «ύψη» της ωραίας ερωμένης
Berg, A. Scott. Goldwyn, Sphere Books, 1989. ISBN 0-7474-0593-X, σελ. 323
Ronald Haver. David O. Selznick's Hollywood, Bonanza Books, Νέα Υόρκη, 1980. ISBN 0-517-47665-7; σελ. 259
Taylor, John Russell. Vivien Leigh, Elm Tree Books, 1984. ISBN 0-241-11333-4, σελ. 22–23
«The Washington Examiner». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-12-12. Bob Thomas, The Associated Press, δημοσιεύθηκε 3 Ιανουαρίου 2006. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου 2006, απόφθεγμα της Olivia de Havilland
Taylor, σελ. 22–23
Holden, Anthony, Olivier, Sphere Books Limited, 1989, ISBN 0-7221-4857-7, σελ. 189–190
Holden, σελ. 221–222
Holden, σελ. 295
Coleman, σελ. 227–231
Holden, σελ. 312
Holden, σελ. 312–313
Edwards, σελ. 196–197
Walker, Alexander. Vivien, The Life of Vivien Leigh, Grove Press, 1987. ISBN 0-8021-3259-6 p290
Edwards, σελ. 266–272
Vivien Leigh Interview-Part One Small World - YouTube
"Actress Vivien Leigh, Who Achieved Fame a Scarlett O'Hara, Dies at 53"[νεκρός σύνδεσμος]
Vivien Leigh's death certificate
Olivier, σελ. 273–274
«Φεύγουν» από τη ζωή άνθρωποι του πνεύματος και του θεάματος, Ιστορικό Λεύκωμα 1967, σελ. 150, Καθημερινή (1997)
Coleman, σελ. 76–77, 90, 94–95
Shipman, David, Movie Talk, St Martin's Press, 1988. ISBN 0-312-03403-2; σελ. 126
Coleman, σελ. 227
Shipman, σελ. 125
Haver, σελ. 305
Leonard Maltin, 1998 Movie and Video Guide, Signet Books, 1997, σελ. 522
Pauline Kael, 5001 Nights At The Movies, Zenith Books, 1982, ISBN 0-09-933550-6; σελ. 564
Guardian Unlimited Ellis, Samantha, for The Guardian, 23 Ιουνίου 2003 (απόφθεγμα από Kenneth Tynan). Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου 2005. Μετά το θάνατό της ωστόσο πολλοί κριτικοί έσπευσαν να γράψουν ότι η ερμηνεία της ως Λαίδη Μάκβεθ αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στο χώρο του θεάτρου
Taylor, σελ. 99
Search for awards won by Vivien Leigh Academy Awards Database. Oscars.org. Accessed 24 May 2008.
Search for Golden Globe Awards won by Vivien Leigh[νεκρός σύνδεσμος] Hollywood Foreign Press Association. Ανακτήθηκε 24 Μαΐου 2008.
«British Academy of Film and Television Arts Awards, A Streetcar Named Desire». British Academy of Film and Television Arts. Ανακτήθηκε στις 2008-05-22.
1939 Awards New York Film Critics Circle. Ανακτήθηκε 24 Μαΐου 2008.
1951 Awards New York Film Critics Circle. Ανακτήθηκε 24 Μαΐου 2008.

Search Vivien Leigh Tony Awards Database. Ανακτήθηκε 24 Μαΐου 2008.

Βιβλιογραφία

A. Scott Berg, Goldwyn, Sphere Books, 1989. ISBN 0-7474-0593-X
Coleman, Terry, Olivier, The Authorised Biography, Bloomsbury Publishing, 2005, ISBN 0-7475-8306-4
Anne Edwards, Vivien Leigh, A Biography, Coronet Books, έκδοση του 1978. ISBN 0-340-23024-X
Ronald Haver, David O. Selznick's Hollywood, Bonanza Books, Νέα Υόρκη, 1980. ISBN 0-517-47665-7
Phyllis Hartnoll, The Concise Companion to the Theatre, Omega Books, 1972, ISBN 1-85007-044-X
Anthony Holden, Olivier, Sphere Books Limited, 1989, ISBN 0-7221-4857-7
Pauline Kael|, 5001 Nights At The Movies, Zenith Books, 1982, ISBN 0-09-933550-6
McGilligan, Patrick. Alfred Hitchcock, A Life in Darkness and Light, Wiley Press, 2003. ISBN 0-470-86973-9
Olivier, Confessions Of an Actor, Simon and Schuster, 1982, ISBN 0-14-006888-0
David O. Selznick, Behlmer, Rudy, editor. Memo from David O. Selznick, Modern Library, Νέα Υόρκη, 2000. ISBN 0-375-75531-4
David Shipman, Movie Talk, St Martin's Press, 1988. ISBN 0-312-03403-2
John Russell Taylor, Vivien Leigh, Elm Tree Books, 1984. ISBN 0-241-11333-4
Hugo Vickers, Vivien Leigh Little, Brown and Company, έκδοση του 1988.
Alexander Walker, Vivien, The Life of Vivien Leigh, Grove Press, 1987. ISBN 0-8021-3259-6

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Cine.gr
Internet Movie Database(Αγγλικά)
Θεατρικές εμφανίσεις της Λι στο Μπρόντγουεϊ(Αγγλικά)
Βιογραφικό[νεκρός σύνδεσμος], Σοφία Γκανιάτσου, Το ΒΗΜΑ onLine 21/07/2002, ανάκτηση 24/09/2007
Όσα παίρνει ο άνεμος, in.gr, Όσκαρ: 73 χρόνια ιστορίας

Βραβεία της Βίβιαν Λι

Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου (1928–1940)

Τζάνετ Γκέινορ (1928) Μαίρη Πίκφορντ (1929) Νόρμα Σίρερ (1930) Μαρί Ντρέσλερ (1931) Έλεν Χέιζ (1932) Κάθριν Χέπμπορν (1933) Κλοντέτ Κολμπέρ (1934) Μπέτι Ντέιβις (1935) Λουίζ Ράινερ (1936) Λουίζ Ράινερ (1937) Μπέτι Ντέιβις (1938) Βίβιαν Λι (1939) Τζίντζερ Ρότζερς (1940)

Πλήρης κατάλογος (1928–1940) (1941–1960) (1961–1980) (1981–2000) (2001–2020)

Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου (1941–1960)

Τζόαν Φοντέιν (1941) Γκριρ Γκάρσον (1942) Τζένιφερ Τζόουνς (1943) Ίνγκριντ Μπέργκμαν (1944) Τζόαν Κρόφορντ (1945) Ολίβια ντε Χάβιλαντ (1946) Λορέτα Γιανγκ (1947) Τζέιν Γουάιμαν (1948) Ολίβια ντε Χάβιλαντ (1949) Τζούντι Χόλιντεϊ (1950) Βίβιαν Λι (1951) Σίρλεϊ Μπουθ (1952) Όντρεϊ Χέπμπορν (1953) Γκρέις Κέλλυ (1954) Άννα Μανιάνι (1955) Ίνγκριντ Μπέργκμαν (1956) Τζοάν Γούντγουορντ (1957) Σούζαν Χέιγουορντ (1958) Σιμόν Σινιορέ (1959) Ελίζαμπεθ Τέιλορ (1960)

Πλήρης κατάλογος (1928–1940) (1941–1960) (1961–1980) (1981–2000) (2001–2020)

AFI 100 Χρόνια...100 Αστέρες
Αρσενικοί θρύλοι

Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ Κάρι Γκραντ Τζέιμς Στιούαρτ Μάρλον Μπράντο Φρεντ Ασταίρ Χένρι Φόντα Κλαρκ Γκέιμπλ Τζέιμς Κάγκνεϊ Σπένσερ Τρέισι Τσάρλι Τσάπλιν Γκάρι Κούπερ Γκρέγκορι Πεκ Τζον Γουέιν Λόρενς Ολίβιε Τζιν Κέλι Όρσον Ουέλς Κερκ Ντάγκλας Τζέιμς Ντιν Μπαρτ Λάνκαστερ Αδελφοί Μαρξ Μπάστερ Κίτον Σίντνεϊ Πουατιέ Ρόμπερτ Μίτσαμ Έντουαρντ Τζ. Ρόμπινσον Ουίλλιαμ Χόλντεν

Θηλυκοί θρύλοι
Κάθριν Χέπμπορν Μπέτι Ντέιβις Όντρεϊ Χέπμπορν Ίνγκριντ Μπέργκμαν Γκρέτα Γκάρμπο Μέριλιν Μονρόε Ελίζαμπεθ Τέιλορ Τζούντι Γκάρλαντ Μάρλεν Ντίτριχ Τζόαν Κρόφορντ Μπάρμπαρα Στάνγουικ Κλοντέτ Κολμπέρ Γκρέις Κέλι Τζίντζερ Ρότζερς Μέι Ουέστ Βίβιαν Λι Λίλιαν Γκις Σίρλεϊ Τεμπλ Ρίτα Χέιγουορθ Λορίν Μπακόλ Σοφία Λόρεν Τζιν Χάρλοου Κάρολ Λόμπαρντ Μαίρη Πίκφορντ Άβα Γκάρντνερ
AFI 100 Years...

BAFTA Καλύτερου Α΄ Γυναικείου Ρόλου
1952–1967

Βίβιαν Λι Βρετανή & Σιμόν Σινιορέ αλλοδαπή (1952) Όντρεϊ Χέπμπορν Βρετανή & Λέσλι Κάρον αλλοδαπή (1953) Ίβον Μίτσελ Βρετανή & Κόρνελ Μπόρτσερς αλλοδαπή (1954) Κέιτι Τζόνσον Βρετανή & Μπέτσι Μπλέρ αλλοδαπή (1955) Βιρτζίνια Μακένα Βρετανή & Άννα Μανιάνι αλλοδαπή (1956) Χέδερ Σηρς Βρετανή & Σιμόν Σινιορέ αλλοδαπή (1957) Αϊρίν Γουόρθ Βρετανή & Σιμόν Σινιορέ αλλοδαπή (1958) Όντρεϊ Χέπμπορν Βρετανή & Σίρλεϊ Μακ Λέιν αλλοδαπή (1959) Ρέιτσελ Ρόμπερτς Βρετανή & Σίρλεϊ Μακ Λέιν αλλοδαπή (1960) Ντόρα Μπράιαν Βρετανή & Σοφία Λόρεν αλλοδαπή (1961) Λέσλι Κάρον Βρετανή & Αν Μπάνκροφτ αλλοδαπή (1962) Ρέιτσελ Ρόμπερτς Βρετανή & Πατρίσια Νιλ αλλοδαπή (1963) Όντρεϊ Χέπμπορν Βρετανή & Αν Μπάνκροφτ αλλοδαπή (1964) Τζούλι Κρίστι Βρετανή & Πατρίσια Νιλ αλλοδαπή (1965) Ελίζαμπεθ Τέιλορ Βρετανή & Ζαν Μορό αλλοδαπή (1966) Έντιθ Έβανς Βρετανή & Ανούκ Εμέ αλλοδαπή (1967)

1968–σήμερα
Κάθριν Χέπμπορν (1968) Μάγκι Σμιθ (1969) Κάθριν Ρος (1970) Γκλέντα Τζάκσον (1971) Λάιζα Μινέλι (1972) Στεφάν Οντράν (1973) Τζοάν Γούντγουορντ (1974) Έλεν Μπέρστιν (1975) Λουίζ Φλέτσερ (1976) Ντάιαν Κίτον (1977) Τζέιν Φόντα (1978) Τζέιν Φόντα (1979) Τζούντι Ντέιβις (1980) Μέριλ Στριπ (1981) Κάθριν Χέπμπορν (1982) Τζούλι Γουόλτερς (1983) Μάγκι Σμιθ (1984) Πέγκι Άσκροφτ (1985) Μάγκι Σμιθ (1986) Αν Μπάνκροφτ (1987) Μάγκι Σμιθ (1988) Πολίν Κόλινς (1989) Τζέσικα Τάντι (1990) Τζόντι Φόστερ (1991) Έμμα Τόμσον (1992) Χόλι Χάντερ (1993) Σούζαν Σαράντον (1994) Έμμα Τόμσον (1995) Μπρέντα Μπλέθιν (1996) Τζούντι Ντεντς (1997) Κέιτ Μπλάνσετ (1998) Ανέτ Μπένινγκ (1999) Τζούλια Ρόμπερτς (2000) Τζούντι Ντεντς (2001) Νικόλ Κίντμαν (2002) Σκάρλετ Γιόχανσον (2003) Ιμέλντα Στόντον (2004) Ρις Γουίδερσπουν (2005) Έλεν Μίρεν (2006) Μαριόν Κοτιγιάρ (2007) Κέιτ Γουίνσλετ (2008) Κάρεϊ Μάλιγκαν (2009) Νάταλι Πόρτμαν (2010) Μέριλ Στριπ (2011) Εμανουέλ Ριβά (2012) Κέιτ Μπλάνσετ (2013) Τζούλιαν Μουρ (2014) Μπρι Λάρσον (2015) Έμμα Στόουν (2016) Φράνσις ΜακΝτόρμαντ (2017)

Βρετανοί

Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License