Ο Τόμας Μόρλεϋ (αγγλ. Thomas Morley, 1557 ή 1558 – Οκτώβριος 1602) ήταν Άγγλος συνθέτης, θεωρητικός της μουσικής, εκδότης και οργανίστας της περιόδου της ώριμης Αναγέννησης. Στις μέρες μας είναι περισσότερο γνωστός για τα μαδριγάλια του, τα οποία εντάσσονται στην Αγγλική Σχολή Μαδριγαλιστών· στην εποχή του ο Μόρλεϋ ήταν περίφημος για την κοσμική του μουσική, αλλά και ως οργανίστας του Καθεδρικού του Αγίου Παύλου. Μαζί με τον Ρόμπερτ Τζόνσον θεωρούνται οι μόνοι σύγχρονοι του Σαίξπηρ συνθέτες που μελοποίησαν έργα του.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Μόρλεϋ γεννήθηκε στο Νόργουιτς της Ανατολικής Αγγλίας· υιος ζυθοποιού, διετέλεσε χορωδός του τοπικού καθεδρικού ναού, όπου και εξελίχθηκε σε αρχιχορωδό το 1583. Κατά πάσα πιθανότητα ταξίδεψε σε νεαρή ηλικία στις γύρω περιοχές, όπου μαρτυρείται πως σπούδασε με τον Ουίλιαμ Μπερντ. Το 1588 λαμβάνει το πτυχίο Bachelor από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 1588 και στη συνέχεια απασχολείται ως οργανίστας στον καθεδρικό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο.
Την ίδια χρονιά, έχοντας χάσει τον πρώτο του υιο, εκδίδεται το έργο του Musica transalpina, μια συλλογή από ιταλικά μαδριγάλια, τα οποία έχει προσαρμόσει σε αγγλικό στίχο. Ο ζωηρός και πολύχρωμος χαρακτήρας τους γίνεται αμέσως πολύ δημοφιλής, κάνοντας το μαδριγάλι μια πολύ αγαπητή μουσική φόρμα της εποχής. Μέσα από το ιταλικό μαδριγάλι, ο Μόρλεϋ φαίνεται να έχει βρει την κατεύθυνσή του ως συνθέτης, γράφοντας έκτοτε δεκάδες μαδριγάλια, τα οποία εξέδωσε σταδιακά σε ένδεκα τόμους.
Σύγχρονος του Μόρλεϋ ήταν και ο Σαίξπηρ, ο οποίος διέμενε στην ίδια ενορία· πιθανότατα διατηρούσαν και προσωπικές επαφές, ωστόσο δεν υπάρχει αδιάψευστη μαρτυρία. Κάποια τραγούδια του πιθανώς να χρησιμοποιήθηκαν σε παραστάσεις του μεγάλου δραματουργού, καθώς περί τα 1590 ο Μόρλεϋ ήταν ήδη γνωστός· η επαφή των μουσικών με τον κόσμο του θεάτρου -όπως άλλωστε και στις μέρες μας- φαντάζει κάτι περισσότερο από προφανής, και υπ' αυτό το πρίσμα γίνεται λόγος για την παραπάνω εικασία.
Εκτός από τα κοσμικού χαρακτήρα μαδριγάλια, ο Μόρλεϋ έγραψε και κάποια θρησκευτικά έργα, στα οποία διαφαίνεται το ύφος του Μπερντ. Ωστόσο, το μαδριγάλι έμελε να καθορίσει την πορεία του ως συνθέτη, καθιστώντας τον έναν απ' τους κύριους συνεισφέροντες στο εν λόγω είδος. Πράγματι, τα μαδριγάλια αυτά παραμένουν στο ρεπερτόριο μέχρι τις μέρες μας, συνδιάζοντας εν πολλοίς τον εύστοχο παραλληλισμό κειμένου και αρμονίας, αλλά και επιδεικνύοντας μια ευφάνταση ποικιλία ρυθμικού στοιχείου, φόρμας και τεχνικής της εποχής. Σε σχέση με άλλους μαΐστορες στο αγγλικό μαδριγάλι, π.χ. τον Τόμας Ουίλκς και Τζων Ουίλμπυ, ο Μόρλεϋ δείχνει μια πιο ανάλαφρη διάθεση, που μπορεί να συγκριθεί άμεσα με το ιταλικό μαδριγάλι της εποχής.
Τα οργανικά έργα του Μόρλεϋ, παρότι λίγα σε αριθμό, δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητα. Ορισμένα κατέλαβαν επάξια μια θέση στο περίφημο Fitzwilliam Virginal Book, την υπέρτατη ανθολογία μουσικής για πληκτροφόρο της ελισαβετιανής περιόδου. Άλλα, για μικρά σύνολα δωματίου, εξεδόθησαν πολλές φορές, ενώ το έργο A Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke[4] (1597) αποτελεί μέχρι τις μέρες μας έναν αξιόπιστο οδηγό στη σύνθεση και εκτέλεση της σύγχρονής του μουσικής.
Παραπομπές
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb138977233. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb138977233. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Απλή και Εύκολη Εισαγωγή στην Πρακτική της Μουσικής»
Πηγές
Gustave Reese, Music in the Renaissance. New York, W.W. Norton & Co., 1954. ISBN 0-393-09530-4
"Thomas Morley" λήμμα στο The New Grove Dictionary of Music and Musicians, ed. Stanley Sadie. 20 vol. London, Macmillan Publishers Ltd., 1980. ISBN 1-56159-174-2
The University of Reading Library featuring: Thomas Morley, A Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke. London, 1597 [1]
Philip Ledger (ed) The Oxford Book of English Madrigals OUP 1978
The Madrigal, Jerome Roche, 1972. ISBN 0-09-113260-6
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Πρότυπο:ChoralWiki
Ελεύθερες παρτιτούρες από τον Thomas Morley στο International Music Score Library Project
Το έργο Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke από το University of North Texas Music Library's Virtual Rare Book Room
Φωτογραφίες από το έργο A Plaine and Easie Introduction to Practicall Musicke (αντίτυπο ιδιωτικής συλλογής) Digital Image Archive of Medieval Music (DIAMM)
Το ίδιο έργο σε μεταγραφή HTML: σσ. 1-68, 69-115, και 116-183 και end matter (στο Jacobs (University of Indiana) School of Music Center for the History of Music Theory and Literature)
Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
