Λώρενς Ντάρελ

Ο Λώρενς Τζωρτζ Ντάρελ (Lawrence George Durrell, 27 Φεβρουαρίου 1912 – 7 Νοεμβρίου 1990), ήταν εκπατρισμένος Βρετανός μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός, ταξιδιωτικός συγγραφέας και πράκτορας[11]. Αντιστεκόταν στη σύνδεσή του με τη Μεγάλη Βρετανία και προτιμούσε να λογίζεται ως «πολίτης του κόσμου»: χαρακτηρίσθηκε ως «άπατρις» το 1968, με την τροποποίηση της Commonwealth Immigrants Act του 1962[12]. Για τον λόγο αυτό του αρνήθηκαν το δικαίωμα εισόδου ή εγκατάστασης στη Βρετανία με τις νέες διατάξεις και ήταν υποχρεωμένος να κάνει αίτηση για βίζα για κάθε του είσοδο στη χώρα.

Το γνωστότερο έργο του είναι η τετραλογία Αλεξανδρινό κουαρτέτο, ενώ μεγάλο μέρος της δημιουργίας του έχει επηρεασθεί από τη μακρόχρονη διαμονή του στην Ελλάδα.

Ζωή και έργο

Ο Ντάρελ γεννήθηκε στο Τζαλαντάρ, των τότε Βρετανικών Ινδιών ως ο πρωτότοκος γιος επίσης γεννημένων στην Ινδία Βρετανών αποίκων: της Λουίζας (Louisa Dixie Durrell) και του Λώρενς Σάμουελ Ντάρελ (Lawrence Samuel Durrell). Το πρώτο του σχολείο ήταν το Κολέγιο του Αγίου Ιωσήφ στο Νταρτζίλινγκ. Σε ηλικία 11 ετών στάλθηκε στην Αγγλία, όπου παρακολούθησε για λίγο μαθήματα στο γυμνάσιο St. Olave's πριν εγγραφεί στο St. Edmund's School του Καντέρμπουρυ. Η εκπαίδευσή του ήταν τυπικά «αποτυχημένη», καθώς απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις για το πανεπιστήμιο, αλλά άρχισε να γράφει ποίηση από την ηλικία των 15 ετών και η πρώτη του ποιητική συλλογή, το Quaint Fragment, εκδόθηκε το 1931.
Στην Κέρκυρα

Στις 22 Ιανουαρίου 1935 ο Λώρενς Ντάρελ νυμφεύθηκε τη Νάνσυ Μάγιερς (Nancy Isobel Myers) στον πρώτο από τους 4 συνολικά γάμους του[13]. Ο Ντάρελ δεν αισθάνθηκε ποτέ ευτυχής στην Αγγλία και τον Μάρτιο του ίδιου έτους έπεισε τη σύζυγό του, τη μητέρα του και τα αδέλφια του (μεταξύ των οποίων ήταν και ο Τζέραλντ Ντάρελ, αργότερα σημαντικός υπέρμαχος της προστασίας των άγριων ζώων και δημοφιλής συγγραφέας ο ίδιος), να μετακομίσουν σε ένα ελληνικό νησί, συγκεκριμένα στην Κέρκυρα, όπου θα μπορούσαν να ζήσουν πιο οικονομικά και να ξεφύγουν τόσο από το αγγλικό κλίμα όσο και από την «απολιθωμένη» αγγλική κουλτούρα — αυτό που ο Ντάρελ αποκαλούσε και «αγγλικό θάνατο»[14].

Το 1935 εκδόθηκε και το πρώτο μυθιστόρημα του Ντάρελ, το Pied Piper of Lovers, από τον εκδοτικό οίκο Κάσελ. Την ίδια περίοδο διάβασε τυχαία το μυθιστόρημα του Χένρι Μίλερ Ο Τροπικός του Καρκίνου και του έγραψε εκφράζοντας τον θαυμασμό του για το έργο. Η επιστολή του Ντάρελ ξεκίνησε μια μακρά φιλία και αμοιβαία κριτική που κράτησε 45 χρόνια. Οι δύο συγγραφείς εξερευνούσαν παρόμοια θέματα στα έργα τους και το επόμενο μυθιστόρημα του Ντάρελ, το Panic Spring, ήταν βαθιά επηρεασμένο από το έργο του Μίλερ[15].

Στην Κέρκυρα ο Λώρενς και η σύζυγός του έζησαν μαζί σε μποέμικο στιλ. Τους πρώτους μήνες το ζεύγος έμεινε με την υπόλοιπη οικογένεια Ντάρελ στη Βίλα Ανεμογιάννη στο Κοντόκαλι. Στις αρχές του 1936 όμως το ζευγάρι μετακόμισε στο «`Ασπρο Σπίτι», την καλύβα ενός ψαρά στη βορειοανατολική ακτή της Κερκύρας, στο Καλάμι. Ο φίλος του Ντάρελ Θεόδωρος Στεφανίδης τους επισκεπτόταν συχνά, ενώ ο ίδιος ο Χένρι Μίλερ έμεινε στο `Ασπρο Σπίτι το 1939. Αυτή η περίοδος της παρεπιδημίας του στην Κέρκυρα περιγράφεται κάπως με λυρικό τρόπο στο Prospero's Cell, που είναι χρήσιμο να συγκριθεί με τις αναμνήσεις από την κερκυραϊκή εμπειρία που έγραψε ο Τζέραλντ Ντάρελ και επίσης εκδόθηκαν, κυρίως στο Η οικογένειά μου και άλλα ζώα και στα άλλα δύο έργα της αποκαλούμενης «Κερκυραϊκής Τριλογίας». Ο Τζέραλντ εκεί γράφει ότι ο Λώρενς έμενε μόνιμα με τη μητέρα και τα αδέρφια του (η Νάνσυ δεν αναφέρεται καθόλου), ενώ η αφήγηση του Λώρενς περιέχει αντιθέτως λίγες μόνο αναφορές σε μόνο ένα από τα αδέρφια του, τον Λέσλι, και δεν αναφέρει ότι η μητέρα του και δύο ακόμα αδέρφια έμεναν επίσης στο νησί. Οι αφηγήσεις καλύπτουν πάντως κάποια κοινά θέματα: π.χ. τόσο ο Τζέραλντ όσο και ο Λώρενς περιγράφουν τους ρόλους του Κερκυραίου ταξιτζή Σπύρου Αμερικάνου και του γιατρού, θετικού επιστήμονα και ποιητή Θεόδωρου Στεφανίδη στη ζωή τους εκεί. Στην Κέρκυρα απέκτησαν και μία άλλη φίλη, τη Μαρία Ασπιώτη, με την οποία ο Λώρενς συνεργάσθηκε στην έκδοση του Lear's Corfu[16].
Στο Παρίσι

Τον Αύγουστο 1937 ο Λώρενς και η Νάνσυ ταξίδεψαν στη Βίλα Σερά (Seurat) στο Παρίσι για να συναντήσουν τον Μίλερ και την Αναΐς Νιν. Μαζί με τον Άλφρεντ Perles, οι Νιν, Μίλερ και Ντάρελ «άρχισαν μία συνεργασία με σκοπό τη δημιουργία δικού τους λογοτεχνικού κινήματος»[17]. Επίσης άρχισαν τη «Σειρά της Βίλας Σερά» προκειμένου να εκδώσουν το Μαύρο Βιβλίο του Ντάρελ, τον Μαξ και τα λευκά φαγοκύτταρα του Μίλερ και το Winter of Artifice της Νιν με τον Jack Kahane του εκδοτικού οίκου Obelisk Press.

Το πρώτο αξιόλογο μυθιστόρημα του Ντάρελ, το Μαύρο Βιβλίο, ήταν έντονα επηρεασμένο από τον Χένρι Μίλερ και εκδόθηκε στο Παρίσι το 1938, αλλά κυκλοφόρησε στη Βρετανία μόλις το 1973. Στην υπόθεσή του, ο βασικός ήρωας Λώρενς Λούσιφερ παλεύει για να δραπετεύσει από την πνευματική στειρότητα της αποστομένης Αγγλίας και βρίσκει τη ζεστασιά και τη γονιμότητα της Ελλάδας.

Με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, η μητέρα και οι αδελφοί του Ντάρελ επέστρεψαν στην Αγγλία, ενώ εκείνος και η Νάνση παρέμειναν στην Κέρκυρα. Το 1940 απέκτησαν μία κόρη, την Πηνελόπη-Βερεγγαρία. Μετά την έναρξη της γερμανικής κατοχής η οικογένεια διέφυγε μέσω Κρήτης στην Αλεξάνδρεια. Ωστόσο ο γάμος τους ήδη αντιμετώπιζε προβλήματα και οι Ντάρελ και Νανσή χώρισαν το 1942, με τη Νανσή να παίρνει τη μικρή Πηνελόπη στην Ιερουσαλήμ.

Στα χρόνια της παραμονής του στην Κέρκυρα ο Ντάρελ είχε κρατήσει σημειώσεις για ένα βιβλίο για το νησί, αλλά μόλις στο τέλος του πολέμου στην Κέρκυρα μπόρεσε να το γράψει. Στο βιβλίο Prospero's Cell ο Ντάρελ περιγράφει την Κέρκυρα ως «αυτό το λαμπερό κομματάκι νησιού στο Ιόνιο» με νερά «σαν τον χτύπο της καρδιάς του ίδιου του κόσμου».
Στην Αίγυπτο

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Ντάρελ υπηρέτησε ως ακόλουθος τύπου στη βρετανική πρεσβεία στην Αίγυπτο, πρώτα στο Κάιρο και μετά στην Αλεξάνδρεια. Στην Αλεξάνδρεια συνάντησε την Εύα (Υβέτ) Κοέν, μία Αλεξανδρινή Εβραία, που θα γινόταν η έμπνευσή του για τον χαρακτήρα της Ζυστίν στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Αλεξανδρινού κουαρτέτου. Το 1947, αφού εκδόθηκε το διαζύγιό του με τη Νάνσυ, η Εύα παντρεύτηκε τον Ντάρελ και το 1951 απέκτησαν μαζί μία κόρη, τη Σαπφώ-Τζέιν, που ονομάσθηκε προς τιμή της αρχαίας Ελληνίδας ποιήτριας Σαπφούς. (Η Σαπφώ Ντάρελ αυτοκτόνησε το 1985.)
Στη Ρόδο
Το σπίτι του Ντάρελ στη Ρόδο, με κίτρινο επίχρισμα και μεσογειακή αρχιτεκτονική (με τα δύο αυτοκίνητα μπροστά). Εδώ έμεινε από τις 20 Μαΐου 1945 μέχρι τις 10 Απριλίου 1947.

Τον Μάιο του 1945 ο Ντάρελ γνώρισε ένα ακόμα ελληνικό νησί όταν αποσπάσθηκε από την υπηρεσία του στη Ρόδο. Τα Δωδεκάνησα είχαν δοθεί στην Ιταλία μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Με την παράδοση των Ιταλών το 1943 οι μέχρι τότε σύμμαχοί τους Γερμανοί κατέλαβαν τα περισσότερα από αυτά και τα κράτησαν, όπως και την Κρήτη, μέχρι το τέλος του πολέμου. Η ηπειρωτική Ελλάδα ήταν παγιδευμένη τότε στον εμφύλιο πόλεμο και έτσι τα Δωδεκάνησα περιήλθαν υπό προσωρινή βρετανική στρατιωτική διοίκηση μέχρι που τα νησιά παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα το 1947.

Ο Ντάρελ εγκαταστάθηκε στο σπιτάκι του φύλακα του παλιού τουρκικού νεκροταφείου, καθώς βρισκόταν ακριβώς απέναντι του δρόμου από το κτίσμα που χρησιμοποιούσε η βρετανική διοίκηση (σήμερα στεγάζει το Καζίνο της Ρόδου). Εκεί συγκατοικούσε με την Εύα Κοέν.

Από εκείνη την εποχή χρονολογείται το βιβλίο του Reflections on a Marine Venus, μία λυρική εξύμνηση του νησιού, στην οποία ο Ντάρελ τείνει να αποφεύγει κάτι περισσότερο από μία περαστική αναφορά στην ταραχή των καιρών.
Στην Αργεντινή και στο Βελιγράδι

Το 1947 ο Ντάρελ διορίσθηκε διευθυντής του Βρετανικού Συμβουλίου στην Κόρντομπα της Αργεντινής, όπου για τους επόμενους 18 μήνες έδινε διαλέξεις πάνω σε πολιτιστικά θέματα[18]. Επέστρεψε στο Λονδίνο με την Εύα το καλοκαίρι του 1948, περί την εποχή που ο ηγέτης της Γιουγκοσλαβίας στρατάρχης Τίτο διέκοψε τους δεσμούς με την COMINFORM του Στάλιν, οπότε ο Ντάρελ αποσπάσθηκε στο Βελιγράδι[19], όπου και παρέμεινε μέχρι το 1952. Αυτή η περίοδος του έδωσε υλικό για το βιβλίο του Λευκοί αετοί πάνω από τη Σερβία (1957).
Στην Κύπρο

Το 1952 η Εύα νοσηλεύθηκε στην Αγγλία. Ο Ντάρελ μετακόμισε στην Κύπρο με την κόρη τους Σαπφώ, όπου αγόρασε σπίτι και πήρε θέση καθηγητή των αγγλικών στο Παγκύπριο Γυμνάσιο για να στηρίξει οικονομικά τη συγγραφική του δραστηριότητα, ενώ εργάσθηκε και ως διευθυντής του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών της αποικιοκρατικής διοίκησης (1954-1956).[20] Για την περίοδο της Κύπρου έγραψε στο έργο του Bitter Lemons, που κέρδισε το Βραβείο Duff Cooper το 1957. Το 1954 Ο Λώρενς Ντάρελ έγινε μέλος (Fellow) της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας. Ο Ντάρελ εγκατέλειψε την Κύπρο τον Αύγουστο 1956, όταν η αναταραχή είχε εξελιχθεί στον κυπριακό αντιαποικιακό αγώνα και η θέση του ως κυβερνητικού υπαλλήλου οδήγησε σε επανειλημμένες δολοφονικές απόπειρες εναντίον του[21].
Το Αλεξανδρινό κουαρτέτο

Το 1957 ο Ντάρελ δημοσίευσε το μυθιστόρημα Ζυστίν, που θα γινόταν το πρώτο μέρος του γνωστότερου έργου του, του Αλεξανδρινού κουαρτέτου, τα 4 μέρη του οποίου, τα Ζυστίν, Μπαλτάζαρ (1958), Mountolive (1958) και Κλέα (1960), αφηγούνται γεγονότα που διαδραματίζονται στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου πριν και κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Τα πρώτα τρία βιβλία αφηγούνται ουσιαστικά την ίδια ιστορία από διαφορετικές πλευρές, μία τεχνική που ο Ντάρελ χαρακτήρισε στην εισαγωγική σημείωσή του στο Μπαλτάζαρ ως «σχετικιστική». Μόνο στο τελευταίο μέρος, το Κλέα, προχωρεί την ιστορία στον χρόνο και φθάνει σε μία κατάληξη.

Το Αλεξανδρινό κουαρτέτο εντυπωσίασε τους κριτικούς με τον υφολογικό πλούτο του, την ποικιλία και τη ζωηράδα των χαρακτήρων του, τις εναλλαγές του ανάμεσα στο προσωπικό και στο πολιτικό στοιχείο, καθώς και τις εξωτικές τοποθεσίες μέσα και γύρω από την πόλη, τις οποίες ο Ντάρελ παρουσιάζει ως τον πρωταγωνιστή: «Η πόλη, που μας χρησιμοποίησε σαν την πανίδα της, έβρεξε μέσα μας συγκρούσεις που ήταν δικές της και που τις πήραμε για δικές μας: αγαπημένη Αλεξάνδρεια!» Η παρουσίαση του Κουαρτέτου στο The Times Literary Supplement σημείωνε: «Αν ποτέ ένα έργο έφερε μία άμεσα αναγνωρίσιμη υπογραφή σε κάθε του φράση, τότε είναι αυτό». Υπήρχε κάποια πρόταση να προταθεί ο Ντάρελ για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, αλλά αυτό δεν υλοποιήθηκε.

Με δεδομένο το πολυσύνθετο του έργου, ήταν πιθανώς αναπόφευκτο ότι η απόπειρα του Τζωρτζ Κιούκορ το 1969 να μεταφέρει το έργο στον κινηματογράφο (ως Ζυστίν) απλοποίησε την ιστορία σε βαθμό μελοδράματος και απέτυχε.
Τα τελευταία χρόνια στη Γαλλία

Ο Ντάρελ πήρε διαζύγιο από την Εύα Κοέν το 1955 και ξαναπαντρεύτηκε το 1961 μία άλλη Αλεξανδρινή Εβραία, την Κλωντ-Μαρί Βενσεντόν (Vincendon), που την είχε γνωρίσει στην Κύπρο. Ο Ντάρελ κατέρρευσε όταν η Κλωντ-Μαρί πέθανε από καρκίνο το 1967. Ο τέταρτος και τελευταίος γάμος του έγινε το 1973, με μία Γαλλίδα, την Γκισλαίν ντε Μποϋσσόν (Ghislaine de Boysson), από την οποία πήρε διαζύγιο το 1979.

Ο Ντάρελ εγκαταστάθηκε στο Σομιέρ (Sommières), ένα μικρό χωριό στο Λανγκεντόκ της Γαλλίας, όπου αγόρασε ένα μεγάλο σπίτι, απομονωμένο πίσω από τη μεγάλη περίφραξή του στην άκρη του χωριού. Εδώ συνέγραψε το The Revolt of Aphrodite με δύο μέρη, το Tunc (1968) και το Nunquam (1970), καθώς και το Κουιντέτο της Αβινιόν, που επιχειρούσε να επαναλάβει την επιτυχία του Αλεξανδρινού κουαρτέτου και στο οποίο ο συγγραφέας επισκέπτεται και πάλι πολλά από τα μοτίβα και τα στιλ του Κουαρτέτου. Το μεσαίο από τα 5 βιβλία του Κουιντέτου, το Κονστάνς, που απεικονίζει τη Γαλλία υπό τη γερμανική κατοχή, χρίσθηκε υποψήφιο για το Βραβείο Μπούκερ το 1982, ενώ το πρώτο του βιβλίο, το Monsieur, τιμήθηκε το 1974 με το James Tait Black Memorial Prize. Το 1974 ο Ντάρελ πήρε την υποτροφία Andrew Mellon για επισκέπτης καθηγητής των επιστημών του ανθρώπου στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνια[22].

Την ίδια αυτή τελευταία περίοδο της ζωής του έγραψε τα έργα Sicilian Carousel (που εξυμνεί τη Σικελία), τα Ελληνικά νησιά και το Caesar's Vast Ghost, που αφορά κυρίως τη γαλλική επαρχία της Προβηγκίας.

Ο Ντάρελ υπέφερε από εμφύσημα για πολλά χρόνια. Πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο στο σπίτι του Σομιέρ σε ηλικία 78 ετών. Ο φίλος του Άλαν Τόμας δώρησε μία συλλογή βιβλίων και περιοδικών που σχετίζονται με τον Ντάρελ στη Βρετανική Βιβλιοθήκη, συλλογή η οποία διατηρείται ως η ξεχωριστή Lawrence Durrell Collection.

Ο Τόμας υπήρξε επίσης επιμελητής μιας ανθολογίας πρόσθετων κειμένων, επιστολών και ποιήσεως υπό τον γενικό τίτλο "Spirit Of Place," η οποία περιέχει πολλά που συμπληρώνουν τα βιβλία του Ντάρελ.
Ποίηση

Η ποίηση του Ντάρελ επισκιάσθηκε από τα μυθιστορήματά του. Ο ποιητής Πίτερ Πόρτερ γράφει στην εισαγωγή του στα «Επιλεγμένα ποιήματα του Λώρενς Ντάρελ»[23] για τον Ντάρελ ως ποιητή: «`Ενας από τους καλύτερους των τελευταίων εκατό ετών. Και ένας από τους πλέον «απολαύσιμους»... ...(η ποίησή του) είναι πάντοτε όμορφη ως ήχος και σύνταξη. Η καινοτομία του έγκειται στην άρνησή του να είναι περισσότερο υψιλόφρων από ό,τι το θέμα του, μαζί με τον χειρισμό που επιφυλάσσει σε ολόκληρο το λεξικό της γλώσσας.»[24]
Δουλειά με τη βρετανική κυβέρνηση

Ο Ντάρελ πέρασε αρκετά χρόνια στην υπηρεσία του Φόρεϊν Όφις. Υπήρξε ανώτερος υπάλληλος του τμήματος τύπου στις βρετανικές πρεσβείες στην Αθήνα και το Κάιρο, ακόλουθος τύπου στις πρεσβείες στην Αλεξάνδρεια και το Βελιγράδι, διευθυντής του Βρετανικού Συμβουλίου στην Καλαμάτα και στην Κόρντομπα, διευθυντής δημόσιων σχέσεων στη Δωδεκάνησο και στην Κύπρο. Αργότερα ο Ντάρελ αρνήθηκε να τιμηθεί με το παράσημο Commander of the Order of St. Michael and St. George για τις υπηρεσίες του[25]. Τα χιουμοριστικά έργα του Ντάρελ Esprit de Corps και Stiff Upper Lip μιλούν για τη ζωή στο διπλωματικό σώμα, ιδιαίτερα στη Σερβία.

Ισχυρίσθηκε ότι είχε αντιπαθήσει τόσο την Αίγυπτο όσο και την Αργεντινή[26], πάντως πολύ περισσότερο είχε αντιπαθήσει τη Γιουγκοσλαβία.

Εργογραφία
Μυθιστορήματα

Pied Piper of Lovers (1935)
Panic Spring, υπό το ψευδώνυμο Charles Norden (1937)
The Black Book (1938)
Cefalu (1947 - επανεκδόθηκε το 1958 με τον τίτλο The Dark Labyrinth)
White Eagles Over Serbia (1957)
The Alexandria Quartet (1962)
Justine (1957)
Balthazar (1958)
Mountolive (1958)
Clea (1960)
The Revolt of Aphrodite (1974)
Tunc (1968)
Nunquam (1970)
The Avignon Quintet (1992)
Monsieur: or, The Prince of Darkness (1974)
Livia: or, Buried Alive (1978)
Constance: or, Solitary Practices (1982)
Sebastian: or, Ruling Passions (1983)
Quinx: or, The Ripper's Tale (1985)

Ταξιδιωτικά

Prospero's Cell: A guide to the landscape and manners of the island of Corcyra [Corfu] (1945, επανέκδοση το 2000 με ISBN 0-571-20165-2)
Reflections on a Marine Venus (1953)
Bitter Lemons (1957 - επανεκδόθηκε το 2001 με τον τίτλο Bitter Lemons of Cyprus 2001)
Blue Thirst (1975)
Sicilian Carousel (1977)
The Greek Islands (1978)
Caesar's Vast Ghost (1990)

Ποίηση

Quaint Fragments (1931)
Ten Poems (1932)
Transition: Poems (1934)
A Private Country (1943)
Cities, Plains and People (1946)
On Seeming to Presume (1948)
Selected Poems: 1953–1963 (επιμέλεια Άλαν Ρος, 1964)
The Ikons (1966)
The Suchness of the Old Boy (1972)
Collected Poems: 1931–1974 (επιμέλεια Τζέιμς Α. Μπράιαμ, 1980)
Selected Poems of Lawrence Durrell (επιμέλεια Πίτερ Πόρτερ, 2006)

Θεατρικά έργα

Bromo Bombastes, υπό το ψευδώνυμο Gaffer Peeslake (1933)
Sappho: A Play in Verse (1950)
An Irish Faustus: A Morality in Nine Scenes (1963)
Acte (1964)

Χιουμοριστικά

Esprit de Corps (1957)
Stiff Upper Lip (1958)
Sauve Qui Peut (1966)
Antrobus Complete (1985), μία συλλογή διηγημάτων που είχαν δημοσιευθεί παλαιότερα σε διάφορα περιοδικά, με θέμα τη ζωή στο διπλωματικό σώμα.

Επιστολές και δοκίμια

A Key to Modern British Poetry (1952)
Lawrence Durrell and Henry Miller: A Private Correspondence (1962, επιμέλεια George Wickes)
Spirit of Place: Letters and Essays on Travel (1969, επιμέλεια Alan G. Thomas)
Literary Lifelines: The Richard Aldington—Lawrence Durrell Correspondence (1981, επιμέλεια Ian S. MacNiven και Harry T. Moore)
A Smile in the Mind's Eye (1982)
"Letters to T.S. Eliot" (1987) στο Twentieth Century Literature, τόμος 33, No. 3 σσ. 348–358
The Durrell-Miller Letters: 1935–80 (1988, επιμέλεια Ian S. MacNiven)
Letters to Jean Fanchette (1988, επιμέλεια Jean Fanchette)

Μεταφράσεις και επιμέλειες

Wordsworth; Selected by Lawrence Durrell (1973), επιμέλεια
New Poems 1963: A P.E.N. Anthology of Contemporary Poetry (1963), επιμέλεια
The Best of Henry Miller (1960), επιμέλεια
The Curious History of Pope Joan (1954), μετάφραση της Πάπισσας Ιωάννας του Εμμανουήλ Ροΐδη
The King of Asine and Other Poems (1948), μετάφραση ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη μαζί με τους Μπέρναρντ Σπένσερ και Νάνο Βαλαωρίτη
Six Poems From the Greek of Sikelianós and Seféris (1946), μετάφραση

Ελληνικές εκδόσεις

Η Θαλάσσια Αφροδίτη, εκδ. Κανάκη, 2000 ISBN 960-7420-61-6
Αλεξανδρινό κουαρτέτο, εκδ. Μεταίχμιο
Η σπηλιά του Πρόσπερου
Τα ελληνικά νησιά, εκδ. Μεταίχμιο, 2006 ISBN 960-455-074-8
Πικρολέμονα, εκδ. Γρηγόρης
Το ουράνιο τόξο, εκδ. Κριτική
Ο σκοτεινός Λαβύρινθος, εκδ. Κανάκη
Προπάντων τα προσχήματα, εκδ. ΟΛΚΟΣ

Αναφορές στον Ντάρελ

Ο αστεροειδής 2231 Ντάρελ, που ανακαλύφθηκε το 1941, πήρε το όνομά του προς τιμή του Λώρενς Ντάρελ.
Lawrence Durrell, τραγούδι του Μικ Τόμας
California Split — ο χαρακτήρας της Gwen Welles διακρίνεται να διαβάζει το βιβλίο, ενώ και η ταινία γενικά έχει αρκετά κοινά με το μυθιστόρημα
Stranger than Fiction — Το Αλεξανδρινό κουαρτέτο μνημονεύεται σε μία σκηνή με τους Ντάστιν Χόφμαν και Γουίλ Φερέλ στην ταινία του 2006, ενώ τα εξής είναι γραμμένα στον μαυροπίνακα πίσω τους: «το πονεμένο αυτί του Mountolive, η τύφλωση της Λίζα, το κομμένο χέρι της Κλέα, η ευλογιά της Λεϊλά, η αποπληξία της Ζυστίν, η αρθρίτιδα του Pombal», που αντιπαρατίθενται προς την επικείμενη «λογοτεχνική» μοίρα του Χάρολντ Κρικ.
Wonder Boys — στο μυθιστόρημα αυτό του Michael Chabon, μία από τις ηρωίδες λέγεται ότι κουβαλά μία φωτογραφία του Λώρενς Ντάρελ στο πορτοφόλι της

Σημειώσεις-παραπομπές

(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11901410h. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Αγγλικά) Internet Movie Database. nm0244357. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2015.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Lawrence-Durrell. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w60047qn. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
The Peerage. p43178.htm#i431777. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 11538487. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Internet Speculative Fiction Database. 16325. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
NooSFere. -1086867120. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
Emmanuel K. Akyeampong, Henry Louis Gates: «Dictionary on African Biography». (Αγγλικά) Dictionary of African Biography. Oxford University Press. Νέα Υόρκη. 2012. ISBN-13 978-0-19-538207-5.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11901410h. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
http://mignatiou.com/2013/07/bitter-lemons-%CF%84%CE%B1-%CF%80%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-lawrence-durrell-%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85-%CF%80%CF%81/
Ezard, John (29 April 2002). «Durrell Fell Foul of Migrant Law». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 30 January 2007..
MacNiven, Ian S. (1998). Lawrence Durrell: A Biography. Faber and Faber. ISBN 0-571-17248-2. σελ. xiii.
"Lawrence Durrell" της Anna Lillios, στο Magill's Survey of World Literature, τόμος 7, σσ. 2334-2342. Copyright © 1995, Salem Press, Inc.
Karl Orend, "New Bibles", Times Literary Supplement 22 Αυγούστου 2008, σελ. 15
Anna Lillios (2004). Lawrence Durrell and the Greek world. Susquehanna University Press, σελ. 260–. ISBN 978-1-57591-076-5. Ανακτήθηκε στις 26 March 2012.
Dearborn, Mary V. (1992). The Happiest Man Alive: A Biography of Henry Miller. Touchstone Books. ISBN 0-671-77982-6. σελ. 192 και λεζάντες των εικόνων.
Συνέντευξη με τον Marc Alyn, εκδ. στο Παρίσι το 1972, μετάφρ. Francine Barker(1974). Περιέχεται στο Lawrence Durrell: Conversations του Earl G. Ingersoll (Associated University Presses, 1998, ISBN 0-8386-3723-X), σελ. 138.
Alyn, ένθ. ανωτ. Ingersoll, σελ. 139
Βασιλική Καραγιάννη, «Η Κύπρος (1953-1956) μέσα από τα Bitter-Lemons-Lawrence Durell: Φιλέλλην ή αποικιοκράτης;», Κυπριακαί Σπουδαί, τομ.ΞΖ'-ΞΗ' (2003-2004),σελ.385
Anna Lillios, επιμ. (2004). «Introduction». Lawrence Durrell and the Greek world. Rosemont Publishing and Priting Corp., σελ. 27. ISBN 1-57591-076-4, 978-1-57591-076-5.
Andrews, Deborah. (ed)., επιμ. (1991). The Annual Obituary 1990. Gale. σελ. 678.
Porter, P. (ed)., επιμ. (2006). Lawrence Durrell: Selected Poems. Faber and Faber.
Porter, ένθ. ανωτ., σελ. xxi.
Lillios, Anna (2004). Lawrence Durrell and the Greek world. Susquehanna University Press, σελ. 185.

Lawrence Durrell in Cyprus: A Philhellene against Enosis, published in Epos in 2003, by José Ruiz Mas; [1] σελ. 230.

Πηγές και παραπέρα διάβασμα

Βιογραφίες και συνεντεύξεις

Andrewski, Gene & Mitchell, Julian (Autumn-Winter 1959–1960). «Lawrence Durrell, The Art of Fiction No. 23». Paris Review.
Bowker, Gordon. Through the Dark Labyrinth: A Biography of Lawrence Durrell. Νέα Υόρκη: St. Martin's Press, 1997.
Chamberlin, Brewster. A Chronology of the Life and Times of Lawrence Durrell. Κέρκυρα: Durrell School of Corfu, 2007.
Durrell, Lawrence. The Big Supposer: An Interview with Marc Alyn. Νέα Υόρκη: Grove P, 1974.
MacNiven, Ian. Lawrence Durrell — A Biography. Λονδίνο: Faber & Faber, 1998.

Διάφορα

Haag, Michael. Alexandria: City of Memory. Λονδίνο και New Haven: Yale U P, 2004. (διαπλεγμένες βιογραφίες των Λώρενς Ντάρελ, E.M. Φόρστερ και Κ.Π. Καβάφη στην Αλεξάνδρεια)
Haag, Michael. Vintage Alexandria: Photographs of the City 1860–1960. Κάιρο και Νέα Υόρκη: The American U of Cairo Press, 2008. (Περιέχει μία εισαγωγή στην ιστορική, κοινωνική και λογοτεχνική σημασία της Αλεξάνδρειας και φωτογραφίες με εκτεταμένες λεζάντες από την κοσμοπολίτικη πόλη και τους κατοίκους της, ανάμεσα στους οποίους και του Ντάρελ και ανθρώπων που γνώριζε.)
Todd, Daniel Ray. An Annotated, Enumerative Bibliography of the Criticism of Lawrence Durrell's Alexandria Quartet and his Travel Works. Νέα Ορλεάνη: Tulane U, 1984. (διδακτορική διατριβή)
Ingersoll, Earl. Lawrence Durrell: Conversations. Cranbury: Ashgate, 1998.
Alexandre-Garner, Corinne, ed. Lawrence Durrell Revisited : Lawrence Durrell Revisité. Confluences 21. Nanterre: Université Paris X, 2002.
Alexandre-Garner, Corinne, ed. Lawrence Durrell: Actes Du Colloque Pour L'Inauguration De La Bibliothèque Durrell. Confluences 15. Nanterre: Université Paris-X, 1998.
Alexandre-Garner, Corinne. Le Quatuor D'Alexandrie, Fragmentation Et Écriture : Étude Sur Lámour, La Femme Et L'Écriture Dans Le Roman De Lawrence Durrell. Anglo-Saxon Language and Literature 136. Νέα Υόρκη: Peter Lang, 1985.
Begnal, Michael H., ed. On Miracle Ground: Essays on the Fiction of Lawrence Durrell. Lewisburg: Bucknell U Press, 1990.
Cornu, Marie-Renée. La Dynamique Du Quatuor D'Alexandrie De Lawrence Durrell: Trois Études. Montréal: Didier, 1979.
Fraser, G. S. Lawrence Durrell: A Study. Λονδίνο: Faber & Faber, 1968.
Friedman, Alan Warren, ed. Critical Essays on Lawrence Durrell. Βοστώνη: G.K. Hall, 1987.
Friedman, Alan Warren. Lawrence Durrell and "The Alexandria Quartet": Art for Love's Sake. Norman: U of Oklahoma Press, 1970.
Herbrechter, Stefan. Lawrence Durrell, Postmodernism and the Ethics of Alterity. Postmodern Studies 26. `Αμστερνταμ: Rodopi, 1999.
Hoops, Wiklef. Die Antinomie Von Theorie Und Praxis in Lawrence Durrells Alexandria Quartet: Eine Strukturuntersuchung. Φρανκφούρτη: Peter Lang, 1976.
Isernhagen, Hartwig. Sensation, Vision and Imagination: The Problem of Unity in Lawrence Durrell's Novels. Bamberg: Bamberger Fotodruck, 1969.
Kaczvinsky, Donald P. Lawrence Durrell's Major Novels, or The Kingdom of the Imagination. Selinsgrove: Susquehanna U Press, 1997.
Lampert, Gunther. Symbolik Und Leitmotivik in Lawrence Durrells Alexandria Quartet. Bamberg: Rodenbusch, 1974.
Lillios, Anna, ed. Lawrence Durrell and the Greek World. Λονδίνο: Associated U Presses, 2004.
Moore, Harry T., ed. The World of Lawrence Durrell. Carbondale: Southern Illinois U Press, 1962.
Morrison, Ray. A Smile in His Mind's Eye: A Study of the Early Works of Lawrence Durrell. Toronto: U of Toronto Press, 2005.
Pelletier, Jacques. Le Quatour D'Alexandrie De Lawrence Durrell. Lawrence Durrell's Alexandria Quartet. Παρίσι: Hachette, 1975.
Pine, Richard. Lawrence Durrell: The Mindscape. Κέρκυρα: Durrell School of Corfu, αναθεωρημένη έκδοση, 2005.
Pine, Richard. The Dandy and the Herald: Manners, Mind and Morals From Brummell to Durrell. Νέα Υόρκη: St. Martin's Press, 1988.
Raper, Julius Rowan, et al, eds. Lawrence Durrell: Comprehending the Whole. Columbia: U of Missouri Press, 1995.
Rashidi, Linda Stump. (Re)constructing Reality: Complexity in Lawrence Durrell's Alexandria Quartet. Νέα Υόρκη: Peter Lang, 2005.
Ruprecht, Walter Hermann. Durrells Alexandria Quartet: Struktur Als Belzugssystem. Sichtung Und Analyse. Swiss Studies in English 72. Βέρνη: Francke Verlag, 1972.
Sajavaara, Kari. Imagery in Lawrence Durrell's Prose. Mémoires De La Société Néophilologique De Helsinki 35. Ελσίνκι: Société Néophilologique, 1975.
Sertoli, Giuseppe. Lawrence Durrell. Civilta Letteraria Del Novecento: Sezione Inglese—Americana 6. Μιλάνο: Mursia, 1967.
Potter, Robert A., και Brooke Whiting. Lawrence Durrell: A Checklist. Los Angeles: U of California, Los Angeles Library, 1961.
Thomas, Alan G., και James Brigham. Lawrence Durrell: An Illustrated Checklist. Carbondale: Southern Illinois U Press, 1983.
Καραγιάννη Βασιλική, «Η Κύπρος (1953-1956) μέσα από τα Bitter-Lemons-Lawrence Durell: Φιλέλλην ή αποικιοκράτης;», Κυπριακαί Σπουδαί, τομ.ΞΖ'-ΞΗ' (2003-2004),σελ.385-410

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

The International Lawrence Durrell Society Επίσημος ιστοτόπος της «Διεθνούς Εταιρείας Λώρενς Ντάρελ»
Durrell 2012: Η εκατονταετηρίδα του Lawrence Durrell
Η Σχολή Ντάρελ της Κέρκυρας, αφιερωμένη στα έργα και τη ζωή των Λώρενς και Τζέραλντ Ντάρελ
Η Βιβλιοθήκη Lawrence Durrell στην πανεπιστημιούπολη της Ναντέρ (Γαλλία) - περιέχει 2.500 ντοκουμέντα σχετικά με τον Ντάρελ
Εορτασμοί για τον Ντάρελ στην Αλεξάνδρεια
Υλικό κριτικής για τον Ντάρελ: Μία βιβλιογραφική λίστα ελέγχου
Βιβλιογραφία του Λ. Ντάρελ από την Inventions of Spring
Lawrence Durrell (1912–1990)
Ο τάφος του Λ. Ντάρελ με φωτογραφία από το Find a Grave
Τραγούδια του γαλάζιου και του χρυσού της Ντέμπορα Λώρενσον – ένα έργο μυθοπλασίας που διαδραματίζεται στην Κέρκυρα και βασίζεται χαλαρά πάνω στη ζωή του Ντάρελ

Αρθρογραφία

Andrewski, Gene (23 April 1959). «Lawrence Durrell: The Art of Fiction No. 23 (συνέντευξη)». The Paris Review. Ανακτήθηκε στις 1 July 2006. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
Gifford, James (30 July 2004). «Lawrence Durrell: Text, Hypertext, Intertext». Agora: An Online Graduate Journal. Ανακτήθηκε στις 14 October 2007.
Gifford, James (30 November 2001). «Forgetting A Homeless Colonial: Gender, Religion and Transnational Childhood in Lawrence Durrell's Pied Piper Of Lovers». Jouvert: A Journal of Postcolonial Studies. Ανακτήθηκε στις 14 October 2007.
"Lawrence Durrell in the ambiguous white metropolis": δοκίμιο για το Αλεξανδρινό κουαρτέτο από το TLS, 27/8/2008.
Η συλλογή Lawrence Durrell στις Ειδικές Συλλογές του Πανεπιστημίου της Βικτώριας
Οι δημοσιεύσεις του Λ. Ντάρελ, 1933–1971 στο Southern Illinois University Carbondale (Special Collections Research Center)