Ο σερ Τζων Κένεθ Τάβενερ, (John Kenneth Tavener, 28 Ιανουαρίου 1944 − 12 Νοεμβρίου 2013) ήταν Βρετανός συνθέτης, γνωστός για τα μινιμαλιστικά του έργα θρησκευτικής μουσικής, όπως τα The Whale και Funeral Ikos. Δεν πρέπει να συγχέεται με τον συνθέτη του 16ου αιώνα Τζον Τάβερνερ, παρότι ο ίδιος ισχυριζόταν ότι είναι απευθείας απόγονός του[9]. Ο Τάβενερ ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του θριαμβευτικά: το 1968, σε ηλικία 24 ετών, περιγράφηκε από τον Guardian ως «η μουσική ανακάλυψη της χρονιάς», ενώ οι Times έγραψαν ότι ήταν «μεταξύ των καλύτερων δημιουργικών ταλέντων της γενιάς του». Το έτος 2000 του απονεμήθηκε ο τίτλος του ιππότη (σερ) «για τις υπηρεσίες του στη μουσική», ενώ είχε κερδίσει και το σημαντικό βρετανικό Βραβείο Άιβορ Νοβέλο[10].
Ο Τζων Τάβενερ γεννήθηκε στο Γουέμπλεϊ του Λονδίνου. Φοίτησε στο σχολείο Χάιγκέιτ, όπου ένας από τους συμμαθητές του ήταν ο Τζων Ράτερ, και στη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής, όπου ένας από τους καθηγητές του ήταν ο σερ Λένοξ Μπέρκλεϋ. Αναδείχθηκε το 1968 με τη δραματική του καντάτα The Whale, βασισμένη στην ιστορία του Ιωνά και του κήτους από την Παλαιά Διαθήκη. Η πρεμιέρα του έργου ήταν και η πρώτη συναυλία της ορχήστρας London Sinfonietta, ενώ αργότερα εκδόθηκε σε δίσκο από την Apple Records, όπως και το έργο του Κελτικό Ρέκβιεμ. Το επόμενο έτος άρχισε να διδάσκει στο Trinity College of Music στο Λονδίνο. Το 1977, σε ηλικία 33 ετών, ο Τάβενερ βαπτίσθηκε Ορθόδοξος Χριστιανός. Η ορθόδοξη θεολογία και οι λειτουργικές παραδόσεις της Ορθοδοξίας επηρέασαν σημαντικά το έργο του. Μελέτησε και μελοποίησε γραπτά των Πατέρων της Εκκλησίας, ολοκληρώνοντας μία Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, τη βασική λειτουργία της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Από τα δημοφιλέστερα και συχνότερα παρουσιαζόμενα έργα του Τάβενερ είναι η σύντομη απόδοση για χορωδία του Αμνού του Ουίλλιαμ Μπλέηκ σε 4 μέρη, γραμμένη μέσα σε ένα απόγευμα το 1982 για τον ανιψιό του Σάιμον με την ευκαιρία των τρίτων γενεθλίων του. Αυτό το απλό, ομοφωνικό κομμάτι εκτελείται συνήθως ως χριστουγεννιάτικο. Σημαντικότερες, ωστόσο, υπήρξαν οι εξερευνήσεις του στον ρωσικό και τον νεοελληνικό πολιτισμό, όπως αναδεικνύονται στα έργα του Ρέκβιεμ της Αχμάτοβα και 16 χαϊκού του Σεφέρη. Ανάμεσα στα αξιόλογα μεταγενέστερα έργα του Τάβενερ συγκαταλέγονται τα Ο Ακάθιστος των Ευχαριστιών (1987, γραμμένο ως εορτασμός για τα χίλια χρόνια της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας), The Protecting Veil (που πρωτοεκτελέσθηκε από τον τσελίστα Στήβεν Ίσερλις και τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου στα Proms του 1989) και Song for Athene (1993, εκτελέσθηκε στην κηδεία της Πριγκίπισσας Νταϊάνα). Ο Τάβενερ επίσης συνέθεσε και αφιέρωσε στη μνήμη της Νταϊάνα το κομμάτι Eternity's Sunrise, βασισμένο σε ποίηση του Ουίλλιαμ Μπλέηκ.
Μετά το 2000 είχε αναφερθεί, ιδιαίτερα στον βρετανικό τύπο, ότι ο Τάβενερ είχε αφήσει την Ορθοδοξία για να εξερευνήσει άλλες θρησκευτικές παραδόσεις, όπως τον Ινδουισμό και το Ισλάμ, καθώς και ότι είχε γίνει ακόλουθος του μυστικιστή φιλοσόφου Φρίτγιοφ Σουόν[11][12]. Πάντως, παρότι τα τελευταία του χρόνια είχε ενσωματώσει στοιχεία μη δυτικής μουσικής στις συνθέσεις του, ο Τάβενερ παρέμεινε Ορθόδοξος Χριστιανός: Στη δεύτερη περίοδο της τηλεοπτικής σειράς Sacred Music, που μεταδόθηκε στη Βρετανία από το BBC Four στις 2 Απριλίου 2010, ο Τάβενερ περιέγραψε τον εαυτό του ως «ουσιαστικά Ορθόδοξο».
Το 2003 ο Τάβενερ συνέθεσε το πολύωρο έργο The Veil of the Temple («Το πέπλο του ναού»), που έκανε πρεμιέρα στην Temple Church της Φλητ Στρητ του Λονδίνου και βασίζεται σε κείμενα από διάφορες θρησκείες. Είναι γραμμένο για 4 χορωδίες, αρκετές ορχήστρες και σολίστες, και διαρκεί τουλάχιστον επτά ώρες. Η πρεμιέρα, το 2004, του κομματιού του Προσευχή της καρδιάς, που είναι γραμμένο για (και εκτελέσθηκε από) την Μπιόρκ, εκδόθηκε σε CD και ενσωματώθηκε ως μουσική κάλυψη στην εγκατάσταση του Τζέικ Λέβερ Centre + Circumference (2008, Wallspace, All Hallows on the Wall, City of London).
Παρότι τα παλαιότερα έργα του Τάβενερ ήταν επηρεασμένα από τον Ίγκορ Στραβίνσκι και (λιγότερο) από τον Ολιβιέ Μεσιάν, θυμίζοντας συχνά τον ηχητικό κόσμο των έργων του Στραβίνσκι Requiem Canticles και A Sermon, a Narrative and a Prayer, καθώς και την εκστατική ποιότητα διάφορων έργων του Μεσιάν, η μεταγενέστερη μουσική του Τάβενερ είναι συνήθως διατονική. Ορισμένοι σχολιαστές διακρίνουν μία ομοιότητα με τα έργα του Άρβο Περτ, από την κοινή θρησκευτική θεματολογία τους ως τις τεχνικές λεπτομέρειες του μήκους των μουσικών φράσεων, του διατονισμού και της χρήσεως των κρουστών.
Η ύστερη μουσική του Τάβενερ είχε μετακινηθεί από τη διάφανη απλότητα της δεκαετίας του 1980 προς ένα πολύ πιο κορεσμένο αρμονικά ύφος, όπως εμφαίνεται ιδιαίτερα στα έργα του Atma Mass (2003) και Requiem (2008).
Ο Τάβενερ υπέφερε από σοβαρά προβλήματα με την υγεία του: μετά από ένα έμφραγμα στα τριάντα του, εγχείρηση στην καρδιά και την αφαίρεση ενός όγκου[13], είχε υποστεί δύο διαδοχικές καρδιακές προσβολές που τον άφησαν πολύ ευπαθή[14]. Κυριότερη αιτία αυτών των προβλημάτων ήταν ότι έπασχε από Σύνδρομο Μαρφάν[15][16]. Η σύζυγός του Μαριάννα είχε απευθύνει μία φιλανθρωπική έκκληση στο ραδιόφωνο του BBC τον Οκτώβριο 2008 για ενίσχυση του Marfan Trust[17].
Σταθμοί στη σταδιοδρομία του
1969 - Πρεμιέρα του The Whale από τη London Sinfonietta.
1971 - Το Κελτικό Ρέκβιεμ κυκλοφορεί σε δίσκο από την Apple Records.
1973 - Γράφεται η πρώτη του όπερα, το Thérèse, η ιστορία της Αγίας Θηρεσίας του Λιζιέ, μετά από παραγγελία της `Οπερας του Λονδίνου.
1989 - Πρεμιέρα του The Protecting Veil στο Λονδίνο.
2000 - Πρεμιέρα του Fall and Resurrection στον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο (4 Ιανουαρίου).
2000 - Χρίεται ιππότης (σερ).
2001 - Συνθέτει τη μουσική για το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους του Βέρνερ Χέρτσογκ Pilgrimage.
2003 - Πρεμιέρα της αγρυπνίας The Veil of the Temple από τους Holst Singers και τη Χορωδία της Temple Church στην Temple Church του Λονδίνου.
2005 - Πρεμιέρα της Laila (Amu), του πρώτου μπαλέτου του, με τη Random Dance company σε χορογραφία του Γουέιν Μακγκρέγκορ[18].
2007 - Πρεμιέρα του έργου The Beautiful Names από τη Συμφωνική Χορωδία του BBC και τη Συμφωνική Ορχήστρα του BBC στον Καθεδρικό του Γουεστμίνστερ. Το έργο, τραγουδισμένο στην αραβική γλώσσα, είναι μία απόδοση των 99 ονομάτων του Θεού που βρίσκονται στο Κοράνιο. Του απονέμεται επίτιμος τίτλος σπουδών από το Πανεπιστήμιο του Γουίντσεστερ.
2008 - Παγκόσμια πρεμιέρα του «ύμνου» στον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου με την παρουσία της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄ και του Δούκα του Εδιμβούργου.
Μάρτιος 2009 - Η Ορχήστρα Δωματίου της Φιλαδέλφειας παρουσιάζει την παγκόσμια πρεμιέρα του Tu ne sais pas, έργου για μεσόφωνο, τύμπανα και έγχορδα. Η Κάθριν Πραχτ τραγουδά τα κείμενα, ποιήματα του Γάλλου ποιητή Ζαν Μπιέ και προσαρμογές από ισλαμικές και ινδουιστικές πηγές.
Σημαντικά έργα
The Whale (1966), «αβάν-γκαρντ» ορατόριο για σολίστες, αφηγητή, χορωδία, παιδική χορωδία και ορχήστρα
Κελτικό Ρέκβιεμ (1969) για σόλο υψίφωνο, χορωδία, παιδική χορωδία και οργανικό σύνολο
Thérèse, όπερα, 1973
The Protecting Veil (1988) για βιολοντσέλο και έγχορδα. Βασίζεται στο θαύμα της εμφανίσεως της Θεοτόκου στις Βλαχέρνες (βλ. Αγία Σκέπη).
Αγία Μαρία η Αιγυπτία (1991), όπερα
Εικόνα της Γεννήσεως (1991) για χορωδία a cappella
Song for Athene (1993) για χορωδία
Fall and Resurrection (2000, αφιερωμένο στον Πρίγκιπα της Ουαλλίας)
Lamentations and Praises (2001) για 12 ανδρικές φωνές, κουαρτέτο εγχόρδων, φλάουτο, μπάσο τρομπόνι και κρουστά
The Veil of the Temple (2002) για υψίφωνο, χορωδία, παιδική χορωδία και οργανικό σύνολο
Schuon Lieder (2003) για υψίφωνο και οργανικό σύνολο
Laila (Amu) (2004) για υψίφωνο, τενόρο και ορχήστρα
Θρήνος για την Ιερουσαλήμ (2006) για υψίφωνο, κόντρα-τενόρο, χορωδία και ορχήστρα
Επιλεγμένες ηχογραφήσεις
The Protecting Veil - Virgin 561849-2
Schuon Lieder - Black Box BBM1101
The Veil of the Temple - RCA 82876661542
Songs of the Sky Signum Records SIGCD149
Σημειώσεις
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2014.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13941497h. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/John-Tavener. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w6tc382d. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 120221071. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Sir John Tavener: Composer dies aged 69».
LIBRIS. 19 Νοεμβρίου 2013. libris.kb.se/katalogisering/vs6892pd2sccdxf. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2015.
David Mason. "Greene's biographical encyclopedia of composers". Doubleday, 1995. 31. ISBN 0-385-14278-1
Sherwin, Adam (18 January 2010). «Not just a blip: Ivor Novello awards to recognise computer game music». Times Online. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2010.
Βλ. σελ. 30 of Morrison, Richard (November 2004). «99 Names for God: John Tavener Turns his Back on Orthodoxy». BBC Music.
McCleery, David. «The Beautiful Names: John Tavener». bbc.co.uk. Ανακτήθηκε στις 2007-06-22.
Liz Todd Prince Charles's favourite composer John Tavener in fight for life Daily Mail 09 March 2008
Michael White A rare meeting with Sir John Tavener, The Times May 1, 2009
BBC News 27 December 1999 - Music for a new millennium
The Independent, 20 June 2004 - John Tavener: God be in my head
BBC Radio 4 Appeal - Marfan Trust
Amu Review The Independent, September 19, 2005. Retrieved 2010
Πηγές
Stewart, Michael (2000). «John Tavener Talks to Michael Stewart about the Recent Festival Ikons of Light». Image and Music. Ανακτήθηκε στις 2007-05-23.
Sheahen, Laura. «Sell Cleverness, Buy Wonder: The Music of Sir John Tavener: Composer Tavener, a Devout Orthodox Christian, Believes that Neither Music nor Religion can be Exclusive». Beliefnet. Ανακτήθηκε στις 2007-06-22.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Ο Τάβενερ στο ChesterNovello
Επίσημος ιστοτόπος
Τα έργα του μέχρι το 2008
Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
