Ο Τζων Χάντλεϋ (John Hadley, 16 Απριλίου 1682 – 14 Φεβρουαρίου 1744) ήταν Βρετανός αστρονόμος και μαθηματικός, που εφεύρε τον οκτάντα, ένα αστρονομικό όργανο που προηγήθηκε του εξάντα, γύρω στο 1730.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Χάντλεϋ γεννήθηκε στο Μπλούμσμπερυ του Λονδίνου και ήταν γιος της Κάθριν Φιτστζέιμς (FitzJames) και του Τζωρτζ Χάντλεϋ. Το 1717 ο Τζων έγινε μέλος (και αργότερα αντιπρόεδρος) της Βασιλικής Εταιρείας. Στις 6 Ιουνίου 1734 νυμφεύθηκε την Ελίζαμπεθ Χότζες, κόρη εύπορης οικογένειας. Απέκτησαν ένα παιδί, τον Τζων, ο οποίος γεννήθηκε το 1738.
Ο οκτάντας του Χάντλεϋ

Ο οκτάντας χρησιμοποιείται για τη μέτρηση του ύψους του Ηλίου ή κάποιου άλλου ουράνιου σώματος πάνω από τον ορίζοντα στη θάλασσα. Στη συσκευή που επινόησε ο Χάντλεϋ, ένας κινητός βραχίονας που φέρει ένα κάτοπτρο και μπορεί να περιστρέφεται ως προς ένα βαθμονομημένο τόξο, δίνει ένα είδωλο του ουράνιου σώματος, το ύψος του οποίου μετρείται όταν το είδωλο αυτό συμπέσει με τη γραμμή του ορίζοντα, η οποία παρατηρείται απευθείας[1]. Αν η θέση του σώματος στην ουράνια σφαίρα και ο χρόνος της παρατηρήσεως είναι γνωστά, είναι εύκολο να υπολογισθεί το γεωγραφικό πλάτος στο οποίο βρίσκεται ο χρήστης. Ο οκτάντας αποδείχθηκε πολύτιμος για τη ναυσιπλοΐα και αντικατέστησε άλλα όργανα, όπως το τεταρτοκύκλιο.

Ο Αμερικανός εφευρέτης Τόμας Γκόντφρεϋ επινόησε ανεξάρτητα τον οκτάντα περίπου την ίδια εποχή.
Κι άλλες επινοήσεις

Ο Χάντλεϋ ανέπτυξε επίσης μεθόδους για την κατασκευή ασφαιρικών (χωρίς σφαιρικό σφάλμα), παραβολικών κυρίων κατόπτρων για κατοπτρικά τηλεσκόπια. Το 1721 επέδειξε το πρώτο Νευτώνειο τηλεσκόπιο με παραβολικό κάτοπτρο στη Βασιλική Εταιρεία[2]. Το όργανο αυτό, έχοντας κύριο κάτοπτρο διαμέτρου 6 ιντσών (15,24 cm), συγκρινόταν ευνοϊκά με τα μεγάλα διοπτρικά τηλεσκόπια της εποχής[3]. Ο Χάντλεϋ κατασκεύασε επίσης γρηγοριανά τηλεσκόπια με κάτοπτρα που είχαν πολύ ακριβές σχήμα [4][5].

Ο Χάντλεϋ πέθανε στο Ηστ Μπάρνετ του Χέρτφορντσάιρ της Αγγλίας σε ηλικία 62 ετών.
Ονομάσθηκαν προς τιμή του

Το Όρος Χάντλεϋ και το Ρήγμα Χάντλεϋ στη Σελήνη
Η ακαδημία του Oasis Trust στο Άνφιλντ Γουός αποκαλείται Oasis Academy Hadley[6].

Σημειώσεις

Ινστιτούτο και Μουσείο της Ιστορίας της Επιστήμης στη Φλωρεντία: Εικόνα του οκτάντα του Χάντλεϋ [1]
amazing-space.stsci.edu - Hadley’s Reflector
The complete Amateur Astronomer - John Hadley's Reflector
Henry C. King - The history of the telescope - σελ. 77
telescopeѲptics.net - 8.2. Two-mirror telescopes

Oasis Academy in NE Enfield Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2009

Εξωτερικός σύνδεσμος

Η βιογραφία του Χάντλεϋ