Τζων Γκούντρικ

Ο Τζων Γκούντρικ (John Goodricke, 17 Σεπτεμβρίου 1764 – 20 Απριλίου 1786) ήταν Άγγλος ερασιτέχνης αστρονόμος. Είναι περισσότερο γνωστός για τις παρατηρήσεις του μεταβλητού αστέρα Αλγκόλ (β Περσέως) το 1782 και την ερμηνεία της μεταβλητότητάς του (Μεταβλητοί δι' εκλείψεων αστέρες).

Ζωή και έργο

Ο Γκούντρικ, που πήρε το όνομα του προπάππου του, του βαρονέτου σερ Τζων Γκούντρικ (1617-1670), γεννήθηκε στο Χρόνινγκεν της Ολλανδίας, αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Αγγλία. Από την παιδική του ηλικία ήταν κουφός εξαιτίας μιας σοβαρής ασθένειας.[3] Οι γονείς του τον έστειλαν στη σχολή κωφών του Τόμας Μπρέιντγουν, στο Εδιμβούργο, και το 1778 στην «Ακαδημία Γουόρινγκτον».

Μετά την αποφοίτησή του από εκεί, ο Γκούντρικ επέστρεψε στο σπίτι των γονέων του στην Υόρκη. Εκεί έγιναν φίλοι με τον γείτονά του Έντουαρντ Πίγκοτ, του οποίου ο πατέρας, Ναθάνιελ Πίγκοτ, είχε χτίσει ένα ιδιωτικό αστεροσκοπείο. Ο Έντουαρντ ενδιαφερόταν ήδη για τους μεταβλητούς αστέρες (αστέρες που μεταβάλλουν το φαινόμενο μέγεθος, δηλαδή τη φωτεινότητά τους) και έδωσε και στον Γκούντρικ έναν κατάλογο όσων από αυτούς πίστευε ότι άξιζαν να παρατηρηθούν. Οι δύο φίλοι αποφάσισαν να μελετήσουν τους ελάχιστους αυτούς αστέρες και να ανακαλύψουν ίσως νέους μεταβλητούς. Σύντομα ο Γκούντρικ αντιλήφθηκε ότι ο γνωστός από τους Άραβες αστέρας Αλγκόλ είχε μία συγκεκριμένη περίοδο στις μεταβολές του: οι μειώσεις της φωτεινότητας συνέβαιναν κάθε 70 περίπου ώρες. Τον Μάιο του 1783, ο δεκαοκτάχρονος Γκούντρικ πρότεινε σε αναφορά του προς τη Βασιλική Εταιρεία ότι οι μεταβολές του Αλγκόλ οφείλονται σε έναν πρωτάκουστο όσο και απλό λόγο: ο Αλγκόλ αποτελείται από δύο αστέρες που βρίσκονται πολύ κοντά ο ένας στον άλλον και που περιφέρονται περί το κοινό κέντρο μάζας τους. Αυτό που εμείς βλέπουμε ως φως του Αλγκόλ είναι το συνδυασμένο φως από τα δύο μέλη του συστήματος. Η Γη όμως βρίσκεται σε τέτοια θέση, ώστε σε δύο αντίθετες φάσεις της τροχιάς συμβαίνει ο ένας αστέρας να μας αποκρύπτει τον άλλον, οπότε το φως που φθάνει σε μας είναι μειωμένο. Αυτή ήταν η πρώτη απόπειρα εξηγήσεως του γιατί ένας αστέρας είναι μεταβλητός.

Κατά τον επόμενο αιώνα ανακαλύφθηκαν αρκετοί άλλοι παρόμοιοι μεταβλητοί αστέρες, χρειάσθηκε όμως η φασματοσκοπική μέτρηση της τροχιακής ταχύτητας του λαμπρότερου μέλους του Αλγκόλ (Φόγκελ 1890) ώστε να πεισθούν και οι πλέον δύσπιστοι ότι ο Γκούντρικ είχε απόλυτο δίκιο. Οι αστέρες αυτοί ονομάζονται «μεταβλητοί δι’ εκλείψεων».

Ο Γκούντρικ θεωρείται επίσης ότι ανεκάλυψε ο ίδιος την περιοδική μεταβολή του αστέρα δ Κηφέως, που έδωσε το όνομά του στους Κηφείδες (είδος παλλόμενων μεταβλητών αστέρων).

Για τις παρατηρήσεις και την ερμηνεία του για τη μεταβλητότητα του Αλγκόλ, η Βασιλική Εταιρεία απένειμε στον Γκούντρικ το Μετάλλιο Copley εκείνου του έτους. Επιπλέον, εκλέχθηκε εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας στις 16 Απριλίου 1786. Ωστόσο, δεν έμαθε ποτέ για την τιμητική αυτή εκλογή, καθώς πέθανε 4 ημέρες αργότερα από πνευμονία[4], άγαμος και χωρίς να αφήσει απογόνους.
Ο Γκούντρικ στο Γιόρκσιρ
Αναμνηστική πλάκα για τον Τζων Γκούντρικ στην Υόρκη της Αγγλίας

Ο Τζων Γκούντρικ τάφηκε στο προαύλιο του ναού του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή του χωριού Hunsingore, στο βόρειο Γιόρκσιρ, όπου και οι τάφοι πολλών συγγενών του.[5]

Σήμερα υπάρχει μία αναμνηστική πλάκα κοντά στη θέση του αστεροσκοπείου του στην Υόρκη.

Από τον Οκτώβριο του 2005 μέχρι τον Μάρτιο του 2006 οι φοιτητές Σων Έλινχαμ (Sean Ellingham) και Τζέιμς Βάλνερ (James Valner) του Πανεπιστημίου της Υόρκης αναζήτησαν τη θέση του αστεροσκοπείου του Γκούντρικ με βάση τα δεδομένα που είχε καταγράψει. Μια μελέτη από το 1949 του Σίντνεϋ Μέλμορ[6] είχε ήδη δείξει πως ο Γκούντρικ παρατηρούσε από το Treasurer's House, πολύ κοντά στον καθεδρικό ναό του Αγίου Πέτρου, στην Υόρκη. Αναπαράγοντας τις παρατηρήσεις του, οι Έλινχαμ και Βάλνερa συμπέραναν ότι παρατηρούσε από το ανατολικότερο παράθυρο του δεύτερου ορόφου, κοιτάζοντας προς τα νότια, προς τον ναό.
Ονομάσθηκαν προς τιμή του

Ο αστεροειδής 3116 Γκούντρικ (Goodricke), που ανακαλύφθηκε το 1983.
Το Κολέγιο Γκούντρικ του Πανεπιστημίου της Υόρκης, που ιδρύθηκε το 1968 (υπάρχει ένα μοντέρνο γλυπτό ονόματι «Αλγκόλ» στο προαύλιο).
Το ιδιωτικό Αστεροσκοπείο «Γκούντρικ-Πίγκοτ» στο Τουσόν της Αριζόνα, που εγκαινιάσθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1996, με πρώτο παρατηρηθέν ουράνιο σώμα τον Κομήτη Χέιλ-Μποπ.
`Ενας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε στην Αρμενία από μια ομάδα ερασιτεχνών αστρονόμων το 2012.

Παραπομπές

(Αγγλικά) SNAC. w67t0dsj. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 37768417. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
BBC News Magazine (18 Δεκεμβρίου 2012). «Disability history month: John Goodricke the deaf astronomer». BBC. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2013.
John Goodricke: The Discovery of the Occultating Variable Stars
Goodricke, C.A. (1912). «Letter accompanying the gift to the Society of a portrait of John Goodricke». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 73 (1): 3–4. doi:10.1093/mnras/73.1.1. Bibcode: 1912MNRAS..73....3G.

Melmore, Sydney (1949). «The Site of John Goodricke's Observatory». The Observatory 65: 95–99. Bibcode: 1949Obs....69...95M.

Βιβλιογραφία

Gilman, Carolyn (1978). «John Goodricke and His Variable Stars». Sky and Telescope 56 (11): 400–403. Bibcode: 1978S&T....56..400G.
Goodricke, John (1784). «On the Periods of the Changes of Light in the Star Algol. In a Letter from John Goodricke, Esq. to the Rev. Anthony Shepherd, D.D.F.R.S. Professor of Astronomy at Cambridge». Philosophical Transactions of the Royal Society of London 74 (0): 287–292. doi:10.1098/rstl.1784.0023.
Goodricke, John; Englefield, H.C. (1785). «Observations of a New Variable Star. By John Goodricke, Esq.; Communicated by Sir H.C. Englefield, Bart. F.R.S. and A.S.». Philosophical Transactions of the Royal Society of London 75 (0): 153–164. doi:10.1098/rstl.1785.0009. Bibcode: 1785RSPT...75..153G.
Goodricke, John (1786). «A Series of Observations on, and a Discovery of, the Period of the Variation of the Light of the Star Marked δ by Bayer, Near the Head of Cepheus. In a Letter from John Goodricke, Esq. to Nevil Maskelyne, D.D.F.R.S. and Astronomer Royal». Philosophical Transactions of the Royal Society of London (Printed by T.N. for J. Martyn and J. Allestyry, Printers to the Royal Society) 76 (0): 48–61. doi:10.1098/rstl.1786.0002.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

«Goodricke's life and astronomical work». - Με κινήσεις των διάφορων κατηγοριών μεταβλητών αστέρων
Ο Τζων Γκούντρικ στο «Βρες τον τάφο του»