Ο Σερ Άρθουρ Τζον Γκίλγκουντ (Sir Arthur John Gielgud, 14 Απριλίου 1904 - 21 Μαΐου 2000) ήταν Άγγλος ηθοποιός και θεατρικός σκηνοθέτης. Μαζί με τον Λώρενς Ολίβιε και τον Ραλφ Ρίτσαρντσον απετέλεσε την τριάδα των ηθοποιών που βασίλεψε στο Βρετανικό θέατρο για το μεγαλύτερο μέρος του Εικοστού αιώνα.
Βιογραφία
Τα πρώτα χρόνια
Ο Τζον Γκίλγκουντ γεννήθηκε στο Σάουθ Κένσιγκτον του Λονδίνου και ήταν γιος του Φρανκ Χένρυ Γκίλγκουντ (1860-1949), που εργαζόταν ως χρηματιστής στο Σίτυ του Λονδίνου και της Κέιτ Τέρρυ-Γκίλγκουντ (1868-1958). Οι πρόγονοι του πατέρα του κατάγονταν από το χωριό Gielgaudskis της Λιθουανίας. Η μητέρα του προερχόταν από μια σπουδαία οικογένεια θεατράνθρωπων, την περίφημη «δυναστεία των Τέρρυ»[12]. Είχε εργαστεί και αυτή ως ηθοποιός, αλλά εγκατέλειψε το σανίδι όταν παντρεύτηκε.
Και οι δυο γονείς του ήταν θεατρόφιλοι αλλά δεν ενθάρρυναν τα παιδιά τους ν’ ακολουθήσουν θεατρική καριέρα. Στα 17 του, ο Γκίλγκουντ τους έπεισε με δυσκολία να του επιτρέψουν να ακολουθήσει θεατρικές σπουδές, δίνοντας την υπόσχεση πως αν μέχρι τα 25 του χρόνια δεν κατάφερνε να βγάζει τα προς το ζην, θα εγκατέλειπε και θα αναζητούσε μια δουλειά γραφείου. Ξεκίνησε τη θεατρική του μαθητεία σε μια ιδιωτική σχολή, η ιδιοκτήτρια της οποίας, είχε αμέσως σχολιάσει το ότι περπατούσε σαν ραχιτική γάτα. Πριν και μετά τη σχολή αυτή συμμετείχε σε διάφορες ερασιτεχνικές παραστάσεις. Τον Νοέμβριο του 1921 έκανε την πρώτη του εμφάνιση σε επαγγελματικό θίασο, αλλά χωρίς να αμείβεται: έπαιξε τον Κήρυκα στον Ερρίκο τον Ε’ στο Ολντ Βικ, όπου είχε μια και μοναδική ατάκα.
Την επόμενη χρονιά προσελήφθη από τον θίασο της εξαδέλφης του Φύλλις Νίλσον-Τέρρυ. Ένας συνάδελφος διέκρινε ταλέντο σε αυτό το νεαρό αγόρι, αλλά παρατηρώντας ότι του έλειπε η τεχνική, τον σύστησε στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης. Ο Γκίλγκουντ κατάφερε να γίνει δεκτός με υποτροφία και φοίτησε καθ’ όλη τη διάρκεια του 1923. Το 1924 άρχισε να παίζει μικρούς ρόλους σε διάφορους θιάσους, σε κλασσικά και μοντέρνα έργα, βελτιώνοντας σιγά σιγά τις τεχνικές του ικανότητες. Ο ρόλος που χάρηκε ιδιαίτερα ήταν αυτός του Τροφίμωφ στο Βυσσινόκηπο και ήταν η πρώτη του εμπειρία σε τσεχωφικό έργο. Όπως λέει και ο ίδιος: «ήταν η πρώτη φορά που βγήκα στη σκηνή νιώθοντας ότι ίσως και να μπορούσα να γίνω ηθοποιός».
Το 1924 έκανε το κινηματογραφικό του ντεμπούτο στην βωβή ταινία Who Is the Man? Την επόμενη χρονιά εργάστηκε για πρώτη φορά στο ραδιόφωνο του BBC, μια συνεργασία που κράτησε για 70 χρόνια. Την ίδια χρονιά συμμετείχε σε ένα νέο πολύ επιτυχημένο ανέβασμα του Βυσσινόκηπου, παράσταση που προκάλεσε τσεχωφική μανία στη βρετανική θεατρική σκηνή και καθιέρωσε τον Γκίλγκουντ ως βασικό ερμηνευτή των έργων του Τσέχωφ. Τον Οκτώβρη του 1925 έπαιξε τον Κονσταντίν στον Γλάρο και στη συνέχεια τον βαρόνο Τούσεμπαχ στη βρετανική πρεμιέρα των Τριών Αδελφών.
Το 1927 ο Γκίλγκουντ κέρδιζε πλέον αρκετά χρήματα ώστε ν’ αφήσει την πατρική στέγη και να πιάσει μόνος του ένα διαμέρισμα. Αυτή την εποχή είχε και την πρώτη σοβαρή ερωτική σχέση της ζωής του, με τον Τζον Πέρρυ, ηθοποιό και μετέπειτα συγγραφέα, με τον οποίον παρέμειναν φίλοι για όλη τους τη ζωή και μετά το τέλος της σχέσης τους. Ο Μόρλεϋ, βιογράφος του Γκίλγκουντ, υποστηρίζει ότι ήταν τέτοιο το πάθος του για το θεατρικό σανίδι ώστε επέλεγε ερωτικούς συντρόφους που δεν εμπόδιζαν τη θεατρική του δουλειά και τις φιλοδοξίες του[13].
Το 1928 κάνει το ντεμπούτο του στο Μπρόντγουεϊ. Το έργο, Ο πατριώτης, δεν είχε επιτυχία αλλά στον Γκίλγκουντ άρεσε η Νέα Υόρκη και ο ίδιος έλαβε θετικές κριτικές για το παίξιμό του. Το 1928 έπαιξε στη δεύτερη ταινία του, το The Clue of the New Pin, η οποία διαφημίστηκε ως η πρώτη βρετανική μεγάλου μήκους ομιλούσα ταινία.
1929-1949
Old Vic
Το 1929 εγκαταλείπει τα θέατρα του Γουέστ Εντ, όπου βρίσκονταν οι κύριες θεατρικές σκηνές, και πηγαίνει να εργαστεί στο Old Vic. Το εν λόγω θέατρο βρισκόταν σε υποβαθμισμένη γειτονιά του Λονδίνου, νότια του Τάμεση, είχε φθηνό εισιτήριο και απευθυνόταν στην εργατική τάξη. Το θέατρο ήταν γνωστό για το κλασσικό του ρεπερτόριο, κυρίως με έργα του Σαίξπηρ και πολλοί ηθοποιοί, παρόλο που έπαιρναν χαμηλή αμοιβή, πήγαιναν να εργαστούν εκεί γιατί ήταν το ιδανικό μέρος για να εντρυφήσουν στη σαιξπηρική τεχνική και να δοκιμάσουν νέες ιδέες.
Κατά την πρώτη σεζόν στο Old Vic, ο Γκίλγκουντ έπαιξε τον ρόλο του Ρωμαίου στο έργο του Σαίξπηρ, τον ρόλο του Αντώνιου στον Έμπορο της Βενετίας, τον Κλεάνθη στον Κατά φαντασίαν Ασθενή και ενσάρκωσε τον Ριχάρδο τον Β’ στο ομώνυμο έργο. Ο Ρωμαίος δεν πήρε ιδιαίτερα καλές κριτικές αλλά ως Ριχάρδος αναγνωρίστηκε από τους κριτικούς ως γνήσιος σαιξπηρικός ηθοποιός, με ευαισθησία και στιβαρότητα στο παίξιμο και απαράμιλλη εκφορά του λόγου. Ο Άλεκ Γκίνες, πολλά χρόνια αργότερα, θα περιγράψει τη φωνή του σαν «ασημένια τρομπέτα τυλιγμένη στο βελούδο».
Τον Απρίλη του 1930 έπαιξε τον Άμλετ. Το ανέβασμα αυτό έμεινε στην ιστορία γιατί το έργο δεν ανέβηκε με τις περικοπές που γίνονταν στις προηγούμενες παραγωγές αλλά διατήρησε ολόκληρο το κείμενο. Η πεντάωρη παράσταση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό τόσο από το κοινό όσο και από την κριτική. Το έργο απέκτησε τόση φήμη ώστε προσέλκυσε και θεατρόφιλο κοινό από την κεντρική θεατρική πιάτσα του Γουέστ Εντ. Η ερμηνεία του Γκίλγκουντ κρίθηκε συγκλονιστική και θεωρήθηκε η καλύτερη της εποχής. Τον ρόλο του Άμλετ τον επανέλαβε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της καριέρας του.
Αμέσως μετά έπαιξε έναν άλλο ρόλο που θεωρείται κι αυτός σταθμός στην καριέρα του, τον ρόλο του Τζον Γουόρθινγκ στο έργο Η σημασία του να είσαι σοβαρός του Όσκαρ Ουάιλντ. Ο βιογράφος του, Τζόναθαν Κρόλλ, σχολιάζει ότι αυτοί οι δυο ρόλοι αναπαριστούν τις δυο όψεις της προσωπικότητας του Γκίλγκουντ: από τη μια ο ρομαντικός και συγκινητικός Άμλετ και από την άλλη ο πνευματώδης και επιφανειακός Γουόρθινγκ[14].
Τη σεζόν 1930-31 συνεχίζει τη συνεργασία του με το Old Vic, νέο μέλος του οποίου είναι πλέον και ο Ραλφ Ρίτσαρντσον. Οι δυο ηθοποιοί έχουν αρκετά διαφορετικούς χαρακτήρες και αρχικά οι σχέσεις τους δεν είναι και οι καλύτερες αλλά βελτιώνονται όταν ανεβάζουν την Τρικυμία, με τον Γκίλγκουντ ως Πρόσπερο και τον Ρίτσαρντσον στο ρόλο του Κάλιμπαν. Η φιλία τους και ο επαγγελματικός τους σύνδεσμος θα κρατήσει για πάνω από 50 χρόνια, μέχρι τον θάνατο του Ρίτσαρντσον.
Γουέστ Εντ
Επιστρέφοντας στο Γουέστ Εντ, πρωταγωνίστησε στο έργο του Πρίστλεϋ Οι καλοί σύντροφοι, έργο που απετέλεσε την πρώτη μεγάλη εμπορική επιτυχία του Γκίλγκουντ, κάτι που μαρτυρούν οι 331 παραστάσεις που δόθηκαν. Η επιτυχία ήταν τέτοια ώστε το 1933 το έργο έγινε κινηματογραφική ταινία. Σε ένα γράμμα που απηύθυνε σε ένα φίλο του εκείνη την εποχή, ο Γκίλγκουντ φανερώνει την άποψή του για τον κινηματογράφο, λέγοντας ότι η συμμετοχή του στην ταινία «προκαλεί φρίκη στην ψυχή του αλλά γοητεύει την τσέπη του». Γι’ αυτό και για αρκετά χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συμμετείχε σε πολύ λίγες ταινίες. Το 1994 μάλιστα δήλωσε τα εξής: «Ήμουν αρκετά βλάκας ώστε να χώσω το κεφάλι μου στο σανίδι ενώ έβλεπα τον Λάρυ (Λώρενς Ολίβιε) και τον Ραλφ (Ραλφ Ρίτσαρντσον) να υπογράφουν πλουσιοπάροχα συμβόλαια με κινηματογραφικά στούντιο».
Το 1935 ανέβηκε ο Ρωμαίος και Ιουλιέτα με τους Γκίλγκουντ και Ολιβιέ να παίζουν τους ρόλους του Ρωμαίου και του Μερκούτιου εναλλάξ. Το έργο έσπασε όλα τα ρεκόρ εισπράξεων και δόθηκαν συνολικά 189 παραστάσεις. Οι διθυραμβικές κριτικές για τον Γκίλγκουντ ενόχλησαν τον Ολιβιέ και η φιλία μεταξύ των δυο ανδρών χάλασε.
Το 1936 γύρισε την τελευταία πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ταινία του. Ήταν ο Μυστικός πράκτορας του Άλφρεντ Χίτσκοκ. Η αναισθησία του σκηνοθέτη προς τους ηθοποιούς εκνεύρισε τον Γκίλγκουντ και αύξησε τη δυσφορία του για τα γυρίσματα ταινιών.
Από τον Σεπτέμβρη του 1936 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1937 πήγε περιοδεία στην Β. Αμερική παίζοντας τον Άμλετ. Ξεκίνησε από το Τορόντο και συνέχισε στη Νέα Υόρκη και τη Βοστόνη. Στο Μπρόντγουεϊ έλαβε χώρα αυτό που ο Τύπος ονόμασε «Η μάχη των Άμλετ», γιατί την ίδια περίοδο ανέβηκε το ίδιο έργο με πρωταγωνιστή τον Λέσλι Χάουαρντ. Η παράσταση με τον Γκίλγκουντ έσπασε τα ρεκόρ του Μπρόντγουεϊ, ενώ αυτή με τον Χάουαρντ έκλεισε μέσα σε ένα μήνα.
Τα κέρδη του από την περιοδεία στην Αμερική τα επένδυσε στη δημιουργία δικού του θιάσου. Τη σεζόν 1937-8[15] ανέβασε τον Ριχάρδο τον Β' , το Σχολείο σκανδάλων, Τις τρεις αδελφές και τον Έμπορο της Βενετίας.
Με την αρχή του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου ο Γκίλγκουντ προσφέρθηκε να υπηρετήσει εθελοντής αλλά του είπαν ότι άντρες της ηλικίας του (ήταν 35 ετών) δεν χρειάζονταν για τουλάχιστον 6 μήνες. Έτσι, έκανε ότι πολλοί άλλοι συνάδελφοί του εκείνη την εποχή, έδινε παραστάσεις σε στρατόπεδα για την ψυχαγωγία και την εμψύχωση των στρατιωτών.
1950-1980
Το 1950 ανέλαβε τον ρόλο του Άγγελου στο ανέβασμα, από τον Πίτερ Μπρουκ του σαιξπηρικού Με το ίδιο μέτρο. Η συνεργασία τους συνεχίστηκε σε 3 ακόμη σαιξπηρικά έργα. Το 1953 γύρισε την πρώτη του χολιγουντιανή ταινία, το Ιούλιος Καίσαρ, με συμπρωταγωνιστές τον Μάρλον Μπράντο ως Αντώνιο και τον Τζέιμς Μέισον ως Βρούτο. Ο Γκίλγκουντ θεωρούσε ότι έμαθε πολλά για την τεχνική του κινηματογράφου από τον Μέισον[16].
Το βράδυ της 20ής Οκτωβρίου 1953 ο Γκίλγκουντ συνελήφθη για αναζήτηση ερωτικού συντρόφου στις δημόσιες τουαλέτες του Τσέλσι[13]. Την εποχή εκείνη στη Μ. Βρετανία ήταν ακόμη σε ισχύ οι αυστηρότατοι βικτωριανοί νόμοι κατά της ομοφυλοφιλίας. Όταν ο Τύπος ανέφερε την είδηση, ο Γκίλγκουντ φοβήθηκε ότι η καριέρα του θα καταστρεφόταν. Το κοινό όμως αδιαφόρησε για το τι έκανε στην ιδιωτική του ζωή και συνέχισε να τον αγαπά και να τον σέβεται γι’ αυτό που του πρόσφερε πάνω στη σκηνή. Η καριέρα του είχε σωθεί αλλά εξαιτίας του περιστατικού έπαθε νευρικό κλονισμό μερικούς μήνες αργότερα. Προς το τέλος της δεκαετίας του '50 η καριέρα του πάντως γνώρισε κάμψη γιατί το αγγλικό θέατρο πέρασε σε πιο πρωτοποριακά έργα νέων συγγραφέων ενώ ο Γκίλγκουντ παρέμενε ένας γνήσια σαιξπηρικός ερμηνευτής.
Σκηνοθέτησε κάποια έργα, όπως τους Τρώες του Μπερλιόζ στο Κόβεντ Γκάρντεν, αλλά η βασική παράσταση για την καριέρα του από το 1956 έως το 1967 ήταν το The Ages of Man, ένα one-man show με ανθολογία από σαιξπηρικούς μονολόγους και σονέτα. Σ' αυτήν την παράσταση, που πήγε και παγκόσμια περιοδεία, ξεδίπλωνε όλο το ταλέντο του και δίδασκε κυριολεκτικά από σκηνής πως πρέπει να εκφέρεται ο σαιξπηρικός λόγος. Έτσι, έγινε γνωστός και στο νεότερο θεατρόφιλο κοινό που δεν είχε προλάβει να παρακολουθήσει τις ιστορικές παραστάσεις των δεκαετιών '30 και '40. Η δυσκολία αυτής της παράστασης σχολιάζεται από τον ίδιο ως εξής: «Οκτώ παραστάσεις την εβδομάδα μόνος μου, και να κάθομαι ολομόναχος στα καμαρίνια, στα διαλείμματα, ήταν μια πολύ μοναχική και καταθλιπτική δουλειά». [17]
Το 1962 ο Γκίλγκουντ γνώρισε τον Μάρτιν Χένσλερ (1932-1999), έναν εξόριστο Ούγγρο διακοσμητή και σύναψε μαζί του μόνιμη σχέση, η οποία κράτησε μέχρι τον θάνατο του Χένσλερ. Μόνο στα μισά της δεκαετίας του '60 ο Γκίλγκουντ πήρε στα σοβαρά τη βιομηχανία του κινηματογράφου και έδωσε εντολή στον ατζέντη του να δέχεται κάθε λογική πρόταση. Όσον αφορά στο θέατρο, εργάστηκε περισσότερο ως σκηνοθέτης. Ως ηθοποιός γύρισε και αρκετά θεατρικά έργα για την τηλεόραση. Το 1970 ο Γκίλγκουντ είχε μεγάλη επιτυχία στο έργο Home με συμπρωταγωνιστή τον Ραλφ Ρίτσαρντσον. Το έργο ξεκίνησε στο Τσέλσι, συνεχίστηκε σε κεντρική σκηνή του Λονδίνου, μεταφέρθηκε στο Μπρόντγουεϊ και το 1972 μαγνητοσκοπήθηκε για την τηλεόραση. Ο Γκίλγκουντ συνέχισε τη συνεργασία του με τον Ρίτσαρντσον στο έργο του Πίντερ Νεκρή ζώνη. Η παράσταση είχε εξαιρετική επιτυχία και συνεχίστηκε για 3 χρόνια.
Το 1977 γύρισε αυτή που ο ίδιος θεωρούσε την πιο συγκλονιστική ταινία της καριέρας του, το Προβιντάνς του Αλέν Ρενέ.
1980-2000
Στη δεκαετία του 80 συμμετείχε σε περισσότερες από 20 ταινίες, με πιο σημαντικές τον Άνθρωπο ελέφαντα, τους Δρόμους της φωτιάς, τον Γκάντι κ.α. Το 1983 συμμετείχε στην ταινία Βάγκνερ, τη μόνη ταινία στην οποία εμφανίζεται μαζί με τον Ρίτσαρντσον και τον Ολίβιε.
Τη δεκαετία του ’90 συνέχισε να εργάζεται για το ραδιόφωνο, όπως είχε κάνει σε όλη του την καριέρα. Υπάρχουν περισσότερες από 50 ραδιοφωνικές παραγωγές του BBC με θεατρικά έργα στα οποία πρωταγωνιστεί ο Γκίλγκουντ από το 1929 έως το 1994. Για τον εορτασμό των ενενηκοστών γενεθλίων του ηχογράφησε για το BBC για τελευταία φορά τον Βασιλιά Ληρ[18], παραγωγή για την οποία ο Κένεθ Μπράνα συγκέντρωσε ένα καστ διακεκριμένων ηθοποιών όπως ο Ντέρεκ Τζάκομπι, ο Μπομπ Χόσκινς, η Τζούντι Ντεντς, η Έμμα Τόμσον κ.α.
Συνέχισε να κάνει μικρές εμφανίσεις σε ταινίες μέχρι και το 2000. Το 1999 πέθανε ο σύντροφός του, Μάρτιν Χένσλερ, γεγονός που οδήγησε τον Γκίλγκουντ σε απότομη σωματική και ψυχολογική κατάπτωση. Πέθανε την επόμενη χρονιά στο σπίτι του, στην ηλικία των 96 χρόνων. Σύμφωνα με την επιθυμία του, η νεκρώσιμος ακολουθία έγινε σε στενό ιδιωτικό κύκλο, μόνο για τα μέλη της οικογένειας και στενούς φίλους.
Ο Γκίλγκουντ πέρα από τα κινηματογραφικά βραβεία και τις θεατρικές βραβεύσεις, είχε λάβει διάφορους τιμητικούς τίτλους όπως αυτόν του ιππότη (Knight Bachelor, Μ. Βρετανία 1953), της Λεγεώνας της τιμής (Γαλλία 1960), Companion of Honour (Μ. Βρετανία 1977) και Order of Merit (Μ. Βρετανία 1996).
Για τη θεατρική του πορεία, είχε γράψει ο ίδιος το 1979: «το θέατρο ήταν παραπάνω από απασχόληση ή επάγγελμα, για μένα ήταν η ζωή».
Θεατρικές παραστάσεις
- 1921 Ερρίκος ο Ε’ του Σαίξπηρ
- 1922 Βασιλιάς Ληρ του Σαίξπηρ
- 1922 Πέερ Γκυντ του Ερρίκου Ίψεν
- 1922 Όπως Αγαπάτε του Σαίξπηρ
- 1922 Βατ Τάιλερ, η εξέγερση των χωρικών
- 1922 Ο ερωτευμένος γιατρός του Μολιέρου
- 1922 Η κωμωδία των παρεξηγήσεων του Σαίξπηρ
- 1922 The Wheel του Τζέημς Φάγκαν
- 1922 The Masque of Comus του Τζον Μίλτον
- 1923 Η Ζωή των Εντόμων των αδελφών Κάρελ και Γιόζεφ Τσάπεκ
- 1923 Η θεία του Charley του Μπράντον Τόμας
- 1924 Ο προσηλυτισμός του κάπταιν Μπράσμπαουντ του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω
- 1924 Mr Pim Passes By του Άλαν Αλεξάντερ Μιλν
- 1924 Love for Love του Γουίλιαμ Κόνγκριβ
- 1924 She Stoops to Conquer του Όλιβερ Γκόλντσμιθ
- 1924 Monna Vanna του Μωρίς Μαίτερλινκ
- 1924 Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Σαίξπηρ
- 1924 Κάντιντα του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω
- 1924 Deirdre of the Sorrows του Τζον Μίλλινγκτον Συνγκ
- 1924 Everybody's Husband του Γκίλμπερτ Κάνναν
- 1924 The Cradle Song του Γκρεγκόριο Μαρτίνεζ Σιέρρα
- 1924 Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν του Ερρίκου Ίψεν
- 1924 His Widow's Husband του Χαθίντο Μπεναβέντε
- 1924 Madame Pepita του Γκρεγκόριο Μαρτίνεζ Σιέρρα
- 1925 Ο βυσσινόκηπος του Αντόν Τσέχωφ
- 1925 The Vortex του Νόελ Κάουαρντ
- 1925 The Orphan του Τόμας Άτγουεϊ
- 1925 The High Constable's Wife του Ονορέ ντε Μπαλζάκ
- 1925 Η Κυρά της θάλασσας του Ερρίκου Ίψεν
- 1925 Ο άνθρωπος με το λουλούδι στο στόμα του Λουίτζι Πιραντέλλο
- 1925 Οι δυο άρχοντες από τη Βερόνα του Σαίξπηρ
- 1925 Ο γλάρος του Αντόν Τσέχωφ
- 1925 Δόκτωρ Φαούστους του Κρίστοφερ Μάρλοου
- 1925 L'école des cocottes των Πωλ Αρμόν και Μαρσέλ Ζερμπιντόν
- 1926 Η Τρικυμία του Σαίξπηρ
- 1926 Οι τρεις αδελφές του Αντόν Τσέχωφ
- 1926 Άμλετ του Σαίξπηρ
- 1926 Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Σαίξπηρ
- 1926 Η κυρία με τις καμέλιες του Αλέξανδρου Δουμά
- 1926 The Constant Nymph της Μάργκαρετ Κέννεντυ
- 1927 Οθέλλος του Σαίξπηρ
- 1927 Ο μέγας θείος Μπράουν του Ευγένιου Ο'Νηλ
- 1928 Οι βρικόλακες του Ερρίκου Ίψεν
- 1929 Ο γλάρος του Αντόν Τσέχωφ
- 1929 The Lady with a Lamp του Ρέτζιναλντ Μπέρκλεϊ
- 1929 Shall We Join the Ladies? του Τζέιμς Μάθιου Μπάρι
- 1929 Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Σαίξπηρ
- 1929 Ο Έμπορος της Βενετίας του Σαίξπηρ
- 1929 Ο κατά φαντασίαν ασθενής του Μολιέρου
- 1929 Ριχάρδος ο Β' του Σαίξπηρ
- 1929 Ντουομόν του Ε. Μιούλερ
- 1929 Όνειρο Θερινής Νυκτός του Σαίξπηρ
- 1930 Ιούλιος Καίσαρ του Σαίξπηρ
- 1930 Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Σαίξπηρ
- 1930 Όπως Αγαπάτε του Σαίξπηρ
- 1930 Ο Ανδροκλής και το λιοντάρι του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω
- 1930 Μάκβεθ του Σαίξπηρ
- 1930 Ο άνθρωπος με το λουλούδι στο στόμα του Λουίτζι Πιραντέλλο
- 1930 Άμλετ του Σαίξπηρ
- 1930 Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός του Όσκαρ Ουάιλντ
- 1930 Ερρίκος ο Δ' του Σαίξπηρ
- 1930 Η Τρικυμία του Σαίξπηρ
- 1930 Η ζηλιάρα σύζυγος του Τζωρτζ Κόλμαν του Πρεσβύτερου
- 1930 Ριχάρδος ο Β' του Σαίξπηρ
- 1930 Αντώνιος και Κλεοπάτρα του Σαίξπηρ
- 1931 Δωδέκατη νύχτα του Σαίξπηρ
- 1931 Η Τρικυμία του Σαίξπηρ
- 1931 Τα όπλα και τον άνθρωπο του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω
- 1931 Πολύ κακό για το τίποτα του Σαίξπηρ
- 1931 Βασιλιάς Ληρ του Σαίξπηρ
- 1931 The Good Companions του Τζον Πρίστλεϊ
- 1932 Ριχάρδος του Μπορντό του Γκόρντον Ντέβιοτ
- 1932 Δωδέκατη νύχτα του Σαίξπηρ
- 1933 Ριχάρδος ο Β' του Σαίξπηρ
- 1933 A Kiss for Cinderella του Τζέιμς Μάθιου Μπάρι
- 1934 Ριχάρδος του Μπορντό του Γκόρντον Ντέβιοτ
- 1934 Σονέτα του Σαίξπηρ
- 1934 Άμλετ του Σαίξπηρ
- 1935 Ριχάρδος του Μπορντό του Γκόρντον Ντέβιοτ
- 1935 Άμλετ του Σαίξπηρ
- 1935 Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Σαίξπηρ
- 1936 Ο γλάρος του Αντόν Τσέχωφ
- 1936 Άμλετ του Σαίξπηρ
- 1937 He was Born Gay του Έμλυν Ουίλιαμς
- 1937 Ριχάρδος ο Β' του Σαίξπηρ
- 1937 Σχολείο σκανδάλων του Ρίτσαρντ Σέρινταν
- 1938 Οι τρεις αδελφές του Αντόν Τσέχωφ
- 1938 Ο Έμπορος της Βενετίας του Σαίξπηρ
- 1938 Αγαπητό χταπόδι της Ντόροθυ Σμιθ
- 1939 Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός του Όσκαρ Ουάιλντ
- 1940 The Beggar's Opera του Τζον Γκέι
- 1940 Βασιλιάς Ληρ του Σαίξπηρ
- 1940 Η Τρικυμία του Σαίξπηρ
- 1940 Fumed Oak του Νόελ Κάουαρντ
- 1940 Hands Across the Sea του Νόελ Κάουαρντ
- 1940 The Dark Lady of the Sonnets του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω
- 1941 Dear Brutus του Τζέιμς Μάθιου Μπάρι
- 1942 Μάκβεθ του Σαίξπηρ
- 1942 Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός του Όσκαρ Ουάιλντ
- 1942 The Way of the World του Γουίλιαμ Κόνγκριβ
- 1943 Το δίλημμα του γιατρού του Τζορτζ Μπέρναρντ Σω
- 1943 Love for Love του Γουίλιαμ Κόνγκριβ
- 1944 Άμλετ του Σαίξπηρ
- 1944 Love for Love του Γουίλιαμ Κόνγκριβ
- 1945 Όνειρο Θερινής Νυκτός του Σαίξπηρ
- 1945 Η δούκισσα του Αμάλφι του Τζον Γουέμπστερ
- 1945 Άμλετ του Σαίξπηρ
- 1945 Φάντασμα με γόβες του Νόελ Κάουαρντ
- 1946 Έγκλημα και τιμωρία του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
- 1946 Μάκβεθ του Σαίξπηρ
- 1947 Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός του Όσκαρ Ουάιλντ
- 1947 Έγκλημα και τιμωρία του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
- 1948 Η επιστροφή του ασώτου του Τζον Χάνκιν
- 1949 The Lady's Not for Burning του Κρίστοφερ Φράυ
- 1949 Ερρίκος ο Δ' του Σαίξπηρ
- 1950 Με το Ίδιο Μέτρο του Σαίξπηρ
- 1950 Ιούλιος Καίσαρ του Σαίξπηρ
- 1950 Πολύ κακό για το τίποτα του Σαίξπηρ
- 1950 Βασιλιάς Ληρ του Σαίξπηρ
- 1951 Το Χειμωνιάτικο Παραμύθι του Σαίξπηρ
- 1952 Πολύ κακό για το τίποτα του Σαίξπηρ
- 1952 Ριχάρδος ο Β' του Σαίξπηρ
- 1953 The Way of the World του Γουίλιαμ Κόνγκριβ
- 1953 Venice Preserv'd του Τόμας Άτγουεϊ
- 1953 Μια μέρα στη θάλασσα του Νόρμαν Τσαρλς Χάντερ
- 1955 Βασιλιάς Ληρ του Σαίξπηρ
- 1955 Πολύ κακό για το τίποτα του Σαίξπηρ
- 1956 Nude with Violin του Νόελ Κάουαρντ
- 1957 Η Τρικυμία του Σαίξπηρ
- 1958 The Potting Shed του Γκράχαμ Γκρην
- 1958 Ερρίκος ο Η' του Σαίξπηρ
- 1960 Το τελευταίο αστείο της Ένιντ Μπάνιολντ
- 1961 Οθέλλος του Σαίξπηρ
- 1961 Ο βυσσινόκηπος του Αντόν Τσέχωφ
- 1962 Σχολείο σκανδάλων του Ρίτσαρντ Σέρινταν
- 1963 The Ages of Man
- 1964 Άμλετ του Σαίξπηρ
- 1964 Tiny Alice του Έντουαρντ Άλμπι
- 1965 Ιβάνοφ του Αντόν Τσέχωφ
- 1967 Οιδίπους Τύραννος, Όπερα-ορατόριο του Ιγκόρ Στραβίνσκι
- 1967 Ταρτούφος του Μολιέρου
- 1968 Οιδίπους του Σενέκα
- 1968 Forty Years On του Άλαν Μπέννετ
- 1968 A Talent to Amuse του Νόελ Κάουαρντ
- 1970 The Battle of Shrivings του Πήτερ Σάφερ
- 1970 Home του Ντέιβιντ Στόρεϋ
- 1971 Καίσαρ και Κλεοπάτρα του Σαίξπηρ
- 1974 Η Τρικυμία του Σαίξπηρ
- 1974 Μπίνγκο του Έντουαρντ Μποντ
- 1975 Νεκρή ζώνη του Χάρολντ Πίντερ
- 1976 Νεκρή ζώνη του Χάρολντ Πίντερ
- 1977 Ιούλιος Καίσαρ του Σαίξπηρ
- 1977 Βολπόνε του Μπεν Τζόνσον
- 1978 Half-Life του Τζούλιαν Μίτσελ
- 1988 The Best of Friends του Χιού Γουάιτμορ
- 1988 Ιστορία δυο πόλεων του Ντίκενς
Εκτός από τα παραπάνω έργα, στα οποία εργάστηκε ως ηθοποιός, σκηνοθέτησε περισσότερες από 50 παραστάσεις.
Φιλμογραφία
| Έτος | Πρωτότυπος τίτλος | Ελληνικός τίτλος |
|---|---|---|
| 1924 | Who Is the Man? | |
| 1929 | The Clue of the New Pin | |
| 1932 | Insult | |
| 1933 | The Good Companions | |
| 1936 | Secret Agent | Μυστικός πράκτωρας |
| 1941 | The Prime Minister | |
| 1953 | Julius Caesar | Ιούλιος Καίσαρ |
| 1954 | Romeo and Juliet | Ρωμαίος και Ιουλιέτα |
| 1955 | Richard III | Ριχάρδος ο Γ' |
| 1956 | Around the World in Eighty Days | Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες |
| 1956 | Nude with Violin | |
| 1957 | The Barretts of Wimpole Street | Ο μεγάλος έρως της μις Μπάρετ |
| 1957 | Jeanne d'Arc | Ζαν Ντ'Αρκ |
| 1962 | The Cherry Orchard | |
| 1964 | Becket | Μπέκετ |
| 1964 | Hamlet | |
| 1965 | The Loved One | Να ζήσει ο μακαρίτης |
| 1965 | Falstaff | Φάλσταφ: Οι καμπάνες του μεσονυκτίου |
| 1966 | Alice in Wonderland | |
| 1968 | Sebastian | Ένας άνδρας με εκατό κορίτσια σε επικίνδυνη αποστολή |
| 1968 | From Chekhov with Love | |
| 1968 | The Charge of the Light Brigade | Η επέλασις της ελαφράς ταξιαρχίας |
| 1968 | Assignment to Kill | Μυστική αποστολή δολοφονίας |
| 1968 | The Shoes of the Fisherman | Ο άνθρωπος από το Κρεμλίνο |
| 1969 | Oh! What a Lovely War | Αυτός ο υπέροχος πόλεμος |
| 1970 | Julius Caesar | Ιούλιος Καίσαρ |
| 1971 | Hassan | |
| 1972 | Eagle in a Cage | Εξόριστος αετός |
| 1972 | Probe | |
| 1973 | Lost Horizon | Χαμένος ορίζων |
| 1973 | Frankenstein: The True Story | Η αληθινή ιστορία του Φρανκενστάιν |
| 1974 | 11 Harrowhouse | |
| 1974 | Gold | Χρυσάφι και αίμα |
| 1974 | Murder on the Orient Express | Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές |
| 1975 | Galileo | Γαλιλαίος |
| 1976 | Peter Pan | |
| 1976 | Aces High | Οι ουρανοί έσταζαν αίμα |
| 1977 | Providence | Προβιντάνς |
| 1977 | Joseph Andrews | |
| 1977 | A Portrait of the Artist as a Young Man | |
| 1978 | No Man's Land | |
| 1978 | Romeo & Juliet | Ρωμαίος και Ιουλιέτα |
| 1978 | King Richard the Second | Ριχάρδος ο Β' |
| 1978 | Les Miserables | Οι άθλιοι |
| 1979 | Murder by Decree | Έγκλημα στον Τάμεση |
| 1979 | Caligola | Καλιγούλας |
| 1979 | The Human Factor | Ανθρώπινος παράγων |
| 1980 | Dyrygent | Ο μαέστρος |
| 1980 | Why Didn't They Ask Evans? | |
| 1980 | The Elephant Man | Ο άνθρωπος ελέφαντας |
| 1980 | The Formula | Η μυστική φόρμουλα |
| 1981 | Sphinx | Η κατάρα της σφίγγας |
| 1981 | Seven Dials Mystery | |
| 1981 | Chariots of Fire | Οι Δρόμοι της Φωτιάς |
| 1981 | Lion of the Desert | Το λιοντάρι της ερήμου |
| 1981 | Arthur | Άρθουρ, αυτός ο καταπληκτικός κύριος 10 |
| 1981 | Priest of Love | |
| 1982 | The Hunchback of Notre Dame | |
| 1982 | Inside the Third Reich | |
| 1982 | Gandhi | Γκάντι |
| 1982 | A Christmas Carol | |
| 1983 | Invitation to the Wedding | |
| 1983 | The Scarlet and the Black | |
| 1983 | The Wicked Lady | Η διεφθαρμένη ζωή της λαίδης Μπάρμπαρα |
| 1984 | Scandalous | |
| 1984 | The Master of Ballantrae | |
| 1984 | Camille | |
| 1984 | Frankenstein | |
| 1985 | The Shooting Party | |
| 1985 | Romance on the Orient Express | |
| 1985 | Plenty | Η ασυμβίβαστη |
| 1985 | Leave All Fair | |
| 1986 | The Canterville Ghost | |
| 1986 | The Whistle Blower | Η εξαφάνιση ενός κατασκόπου |
| 1987 | Barbablù, Barbablù | |
| 1988 | Appointment with Death | Ραντεβού με το θάνατο |
| 1988 | Arthur 2: On the Rocks | Άρθουρ 2: Απένταρος εκατομμυριούχος |
| 1988 | A Man for All Seasons | Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές |
| 1989 | Getting It Right | |
| 1990 | Strike It Rich | |
| 1991 | Prospero's Books | Τα βιβλία του Πρόσπερο |
| 1991 | The Best of Friends | |
| 1992 | Shining Through | Λάμψη στο σκοτάδι |
| 1992 | The Power of One | Η δύναμη του ενός |
| 1994 | A Summer Day's Dream | |
| 1995 | First Knight | Λάνσελοτ, ο πρώτος ιππότης |
| 1995 | Haunted | Στοιχειωμένοι |
| 1996 | Shine | Ο σολίστας |
| 1996 | DragonHeart | Η καρδιά του δράκου |
| 1996 | The Portrait of a Lady | Το πορτρέτο μιας κυρίας |
| 1996 | Hamlet | Άμλετ |
| 1998 | Quest for Camelot | Το μαγικό σπαθί - Αναζητώντας το Κάμελοτ |
| 1998 | The Tichborne Claimant | |
| 1998 | Elizabeth | Ελίζαμπεθ |
Βραβεία
| Ταινία/Παράσταση/Ηχογράφηση | Έτος | Βραβείο | Κατηγορία |
|---|---|---|---|
| Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός | 1948 | Βραβεία Τόνυ | Αλλοδαπού θιάσου |
| Ιούλιος Καίσαρ | 1954 | Βραβεία BAFTA | Καλύτερου Βρετανού ηθοποιού |
| The Ages of Man | 1959 | Βραβεία Τόνυ | Ειδικό βραβείο εξαιρετικής συνεισφοράς στα έργα του Σαίξπηρ |
| Μεγάλο ψάρι, μικρό ψάρι | 1961 | Βραβεία Τόνυ | Σκηνοθεσίας |
| Νεκρή ζώνη | 1975 | Βρετανικά βραβεία ταινιών Ίβνινγκ Στάνταρντ | Καλύτερου ηθοποιού |
| Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές | 1975 | Βραβεία BAFTA | Β΄ Ανδρικού Ρόλου |
| Προβιντάνς | 1977 | Βραβεία Ένωσης κριτικών κινηματογράφου Ν. Υόρκης (NYFCO) | Καλύτερου ηθοποιού |
| The Ages of Man – Ηχογραφήσεις από τον Σαίξπηρ | 1979 | Βραβείο Γκράμι | Καλύτερη ηχογράφηση ντοκιμαντέρ ή έργου |
| Άρθουρ | 1981 | Βραβεία Ένωσης κριτικών κινηματογράφου Ν. Υόρκης (NYFCO) | Β΄ Ανδρικού Ρόλου |
| Άρθουρ | 1981 | Βραβεία Ένωσης κριτικών κινηματογράφου Λος Άντζελες (LAFCA) | Β΄ Ανδρικού Ρόλου |
| Άρθουρ | 1981 | Χρυσές Σφαίρες | Β΄ Ανδρικού Ρόλου |
| Άρθουρ | 1982 | Όσκαρ | Β΄ Ανδρικού Ρόλου |
| 1982 | Βρετανικά βραβεία ταινιών Ίβνινγκ Στάνταρντ | Ειδικό βραβείο για το σύνολο της καριέρας | |
| 1985 | Βραβείο Λώρενς Ολιβιέ | Ειδικό βραβείο | |
| Η ασυμβίβαστη και The Shooting Party | 1985 | Βραβεία Ένωσης κριτικών κινηματογράφου Λος Άντζελες (LAFCA) | Β΄ Ανδρικού Ρόλου |
| Η ασυμβίβαστη | 1986 | Βραβεία BAFTA | Β΄ Ανδρικού Ρόλου |
| A Christmas Carol | 1988 | Βραβείο Γκράμι | Καλύτερη μη μουσική ηχογράφηση |
| War and Remembrance | 1988 | Χρυσές Σφαίρες | Β΄ Ανδρικού Ρόλου σε σίριαλ ή τηλεταινία |
| Summer's Lease | 1991 | Βραβεία Έμμυ | Καλύτερη Α' Αντρική Ερμηνεία σε Μίνι Σειρά ή Τηλεταινία |
| 1992 | Βραβεία BAFTA | Βραβείο για το σύνολο της καριέρας |
Παραπομπές
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. 134591968. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2015.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13894453g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/John-Gielgud. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w6kh0q39. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Internet Broadway Database. 9565. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Internet Broadway Database. 76870. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Internet Broadway Database. 96197. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 10527. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
The Peerage. p47917.htm#i479167. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Discogs. 432960. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
filmportal.de. 432fbb3f27c340c1bd15a1d7a6f53fea. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Sir John Gielgud». Encyclopaedia Britannica. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2016.
Sheridan Morley (2001). John G.: The Authorised Biography of John Gielgud. Hodder & Stoughton. ISBN 0340368039.
Jonathan Croall (2000). Gielgud – A Theatrical Life, 1904–2000. London: Methuen. ISBN 0413745600.
Nicholas de Jongh (22 Μαΐου 2000). «Obituary: Sir John Gielgud». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2016.
John Gielgud (1979). An Actor and His Time. London: Sidgwick and Jackson, σελ. 199. ISBN 0283985739.
Alan Bennett (20 Δεκεμβρίου 1979). «Gielgud’s Achievements». London Review of Books 1: σσ. 8-10.
Alan Strachan (23 Μαΐου 2000). «Obituary: Sir John Gielgud». The Independent: σελ. 6.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
«John Gielgud». imdb.com.
Βραβείο Όσκαρ Β' Ανδρικού Ρόλου
1936–1950
Γουόλτερ Μπρέναν (1936) Γιόζεφ Σιλντκράουτ (1937) Γουόλτερ Μπρέναν (1938) Τόμας Μίτσελ (1939) Γουόλτερ Μπρέναν (1940) Ντόναλντ Κρισπ (1941) Βαν Χέφλιν (1942) Τσαρλς Κόμπερν (1943) Μπάρι Φίτζεραλντ (1944) Τζέιμς Νταν (1945) Χάρολντ Ράσελ (1946) Έντμουντ Γκούεν (1947) Γουόλτερ Χιούστον (1948) Ντιν Τζάγκερ (1949) Τζορτζ Σάντερς (1950)
1951–1975
Καρλ Μάλντεν (1951) Άντονι Κουίν (1952) Φρανκ Σινάτρα (1953) Έντμοντ Ο'Μπράιεν (1954) Τζακ Λέμον (1955) Άντονι Κουίν (1956) Ρεντ Μπάτονς (1957) Μπερλ Άιβς (1958) Χιου Γκρίφιθ (1959) Πίτερ Ουστίνοφ (1960) Τζορτζ Τσακίρης (1961) Εντ Μπέκγλι (1962) Μέλβιν Ντάγκλας (1963) Πίτερ Ουστίνοφ (1964) Μάρτιν Μπάλσαμ (1965) Γουόλτερ Ματάου (1966) Τζορτζ Κένεντι (1967) Τζακ Άλεμπερτσον (1968) Γκιγκ Γιανγκ (1969) Τζον Μιλς (1970) Μπεν Τζόνσον (1971) Τζόελ Γκρέι (1972) Τζον Χάουσμαν (1973) Ρόμπερτ Ντε Νίρο (1974) Τζορτζ Μπερνς (1975)
1976–2000
Τζέισον Ρόμπαρντς (1976) Τζέισον Ρόμπαρντς (1977) Κρίστοφερ Γουόκεν (1978) Μέλβιν Ντάγκλας (1979) Τίμοθι Χάτον (1980) Τζον Γκίλγκουντ (1981) Λούις Γκόσετ Τζ. (1982) Τζακ Νίκολσον (1983) Χάινγκ Σ. Νγκορ (1984) Ντον Αμίσι (1985) Μάικλ Κέιν (1986) Σον Κόνερι (1987) Κέβιν Κλάιν (1988) Ντένζελ Ουάσινγκτον (1989) Τζο Πέσι (1990) Τζακ Πάλανς (1991) Τζιν Χάκμαν (1992) Τόμι Λι Τζόουνς (1993) Μάρτιν Λαντάου (1994) Κέβιν Σπέισι (1995) Κούμπα Γκούντινγκ Τζ. (1996) Ρόμπιν Ουίλιαμς (1997) Τζέιμς Κόμπερν (1998) Μάικλ Κέιν (1999) Μπενίσιο ντελ Τόρο (2000)
2001–present
Τζιμ Μπρόντμπεντ (2001) Κρις Κούπερ (2002) Τιμ Ρόμπινς (2003) Μόργκαν Φρίμαν (2004) Τζορτζ Κλούνεϊ (2005) Άλαν Άρκιν (2006) Χαβιέρ Μπαρδέμ (2007) Χιθ Λέτζερ (2008) Κρίστοφ Βαλτς (2009) Κρίστιαν Μπέιλ (2010) Κρίστοφερ Πλάμερ (2011) Κρίστοφ Βαλτς (2012) Τζάρεντ Λέτο (2013) Τζ. Κ. Σίμονς (2014) Μαρκ Ράιλανς (2015) Μαχερσάλα Αλί (2016) Σαμ Ρόκγουελ (2017)
Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
