Ο Τζων Ντάλτον (αγγλικά: John Dalton FRS, 6 Σεπτεμβρίου 1766 – 27 Ιουλίου 1844) ήταν Άγγλος φαρμακοποιός, μετεωρολόγος και φυσικός. Είναι γνωστός για την πρωτοποριακή εργασία του στην ανάπτυξη της σύγχρονης ατομικής θεωρίας, και την έρευνά του για την αχρωματοψία, η οποία μερικές φορές αναφέρεται ως «δαλτονισμός» προς τιμή του.
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Ο Τζων Ντάλτον γεννήθηκε σε μια οικογένεια Κουάκερων στο Ήγκλσφιλντ (Eaglesfield), κοντά στο Κόκερμάουθ (Cockermouth) του Κάμπερλαντ (Cumberland) στην Αγγλία[9]. Ήταν γιος υφαντή. Συνεργάστηκε με το μεγαλύτερο αδελφό του Τζόναθαν σε ηλικία 15 ετών, στη λειτουργία ενός σχολείου κουάκερων κοντά στο Κένταλ (Kendal). Γύρω στο 1790 ο Ντάλτον σκεφτόταν να σπουδάσει νομική ή ιατρική, αλλά τα σχέδιά του δεν αντιμετωπίστηκαν ενθαρρυντικά από τους συγγενείς του - οι Άγγλοι διαφωνούντες είχαν αποκλειστεί από τη φοίτηση ή τη διδασκαλία σε αγγλικά πανεπιστήμια - και παρέμεινε στο Κένταλ μέχρι την άνοιξη του 1793, οπότε μετακόμισε στο Μάντσεστερ. Κυρίως μέσω του Τζων Γκαφ (John Gough), ενός τυφλού πολυμαθούς φιλόσοφου στου οποίου την άτυπη εκπαίδευση χρωστούσε ένα μεγάλο μέρος της επιστημονικής γνώσης του, ο Ντάλτον διορίστηκε καθηγητής μαθηματικών και φυσικής φιλοσοφίας στην ακαδημία New College στο Μάντσεστερ. Παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το 1800, όταν η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης του κολεγίου τον ανάγκασε να παραιτηθεί από τη θέση του και να αρχίσει μια νέα σταδιοδρομία στο Μάντσεστερ ως ιδιωτικός δάσκαλος μαθηματικών και φυσικής φιλοσοφίας.
Στα πρώτα χρόνια της ζωής του ο Ντάλτον επηρεάστηκε έντονα από τον Ελιχού Ρόμπινσον (Elihu Robinson)[10], έναν εξέχοντα κουακέρο, μετεωρολόγο και κατασκευαστή μουσικών οργάνων, ο οποίος του εμφύσησε το ενδιαφέρον του σχετικά με προβλήματα μαθηματικών και μετεωρολογίας. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Κένταλ, ο Ντάλτον συνέβαλε σε λύσεις προβλημάτων και ερωτήσεων σε διάφορα θέματα στο ημερολόγιο «Gentlemen's and Ladies' Diaries» και το 1787 άρχισε να κρατάει ένα ημερολόγιο μετεωρολογικών παρατηρήσεων στο οποίο, κατά τα επόμενα 57 χρόνια, καταχώρησε πάνω από 200.000 παρατηρήσεις[11]. Στην ίδια περίπου χρονική περίοδο, επαναδιατύπωσε τη θεωρία της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας του Τζωρτζ Χάντλεϊ (George Hadley), γνωστής σήμερα ως το κύτταρο Χάντλεϊ[12], το οποίο περιείχε τις αρχικές ιδέες των διαφόρων ανακαλύψεών του που ακολούθησαν. Ωστόσο, παρά την πρωτοτυπία των ιδεών του, ελάχιστη προσοχή δόθηκε σε αυτές από άλλους μελετητές. Ένα δεύτερο έργο του Ντάλτον, το Elements of English Grammar, δημοσιεύθηκε το 1801.
Αχρωματοψία - δαλτονισμός
Το 1794, λίγο μετά την άφιξή του στο Μάντσεστερ, ο Ντάλτον εξελέγη μέλος της Λογοτεχνικής και Φιλοσοφικής εταιρείας «Lit & Phil» του Μαντσεστερ, και λίγες εβδομάδες αργότερα ανακοινώνει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο Εξαιρετικά γεγονότα που σχετίζονται με την αντίληψη των χρωμάτων, στο οποίο διατύπωσε την άποψη ότι η μειωμένη αντίληψη των χρωμάτων προκλήθηκε από τον αποχρωματισμό του υγρού του βολβού του ματιού. Στην πραγματικότητα, η έλλειψη αντίληψης των χρωμάτων σε μερικούς ανθρώπους δεν είχε επίσημα παρατηρηθεί μέχρι που ο Ντάλτον έγραψε για τη δική του. Δεδομένου ότι τόσο ο ίδιος όσο και ο αδελφός του είχαν αχρωματοψία, κατάλαβε ότι η πάθηση αυτή πρέπει να είναι κληρονομική.
Αν και το λάθος της θεωρίας του Ντάλτον αποδείχθηκε ενόσω ακόμα ζούσε, η διεξοδική και μεθοδική φύση της έρευνας πάνω στο προσωπικό του πρόβλημα όρασης ήταν τόσο ευρέως αναγνωρισμένη ώστε ο δαλτονισμός έγινε κοινός όρος για την αχρωματοψία. Η εξέταση του διατηρημένου βολβού του ματιού του, το 1995, έδειξε ότι ο Ντάλτον είχε στην πραγματικότητα μια λιγότερο γνωστή μορφή αχρωματοψίας, τη δευτεροανοπία (deuteroanopia), η οποία οφείλεται σε έλλειψη κωνίων ευαίσθητων στα μεσαίου μήκους οπτικά κύματα (αντί της ύπαρξης μεταλλαγμένων μορφών των κωνίων όπως συμβαίνει στον πιο κοινό τύπο αχρωματοψίας). Εκτός από το μπλε και μοβ του φάσματος ήταν σε θέση να αναγνωρίζει μόνο ένα χρώμα, το κίτρινο, όπως λέει ο ίδιος σε επιστημονικό του άρθρο.
Το δοκίμιο αυτό ακολουθήθηκε από πολλούς άλλους πάνω σε διάφορα θέματα που αφορούσαν τον υετό και τη δρόσο, την προέλευση του νερού των πηγών, τη θερμότητα, το χρώμα του ουρανού, τον ατμό, τα βοηθητικά ρήματα και τις αρχές της αγγλικής γλώσσας, την ανάκλαση και διάθλαση του φωτός.
Μετρώντας βουνά στο Lake District
Ο Ντάλτον παραθέριζε τακτικά στο Lake District, όπου οι μετεωρολογικές του μελέτες απαιτούσαν αναρρίχηση σε βραχώδεις περιοχές. Πριν τη χρήση αεροπλάνων και μετεωρολογικών μπαλονιών στη μετεωρολογία, ο μόνος τρόπος για τη μέτρηση της θερμοκρασίας, της υγρασίας, κλπ. σε υψόμετρο, ήταν η αναρρίχηση σε βουνό. Το ύψος στο οποίο γινόταν οι μετρήσεις υπολογιζόταν με τη χρήση βαρομέτρου. Αυτό σήμαινε ότι, έως ότου το περιοδικό “Ordnance Survey”, άρχισε να δημοσιεύει χάρτες για το Lake District στη δεκαετία του 1860, ο Ντάλτον ήταν μία από τις λίγες πηγές αυτών των πληροφοριών. Ο Ντάλτον συνοδευόταν συχνά στις επιχειρήσεις του στα βουνά από τον Jonathan Otley, ο οποίος ήταν βοηθός και φίλος του. Ο Otley ήταν μία από τις ελάχιστες αυθεντίες της εποχής πάνω στα ύψη των βουνών του Lake District.
Ατομική θεωρία
Το 1800, ο Ντάλτον έγινε γραμματέας τη Λογοτεχνικής και Φιλοσοφικής Εταιρείας του Μάντσεστερ και τον επόμενο χρόνο παρουσίασε προφορικά μια σειρά σημαντικών εργασιών, με τίτλο Πειραματικά Δοκίμια, σχετικά με τη σύσταση μικτών αερίων, την πίεση του ατμού και των αερίων σε διαφορετικές θερμοκρασίες, τόσο στο κενό όσο και στον αέρα, την εξάτμιση και την θερμική διαστολή των αερίων. Αυτά τα τέσσερα δοκίμια δημοσιεύθηκαν στα Απομνημονεύματα των Lit & Phil το 1802.
Το δεύτερο από τα δοκίμια ξεκινά με μία εντυπωσιακή παρατήρηση: Μετά τη διεξαγωγή πειραμάτων για να εξακριβώσει την πίεση του ατμού σε διάφορα σημεία μεταξύ 0 και 100 °C (32 και 212 °F), ο Ντάλτον κατέληξε από τις παρατηρήσεις του σχετικά με την πίεση των ατμών σε έξι διαφορετικά υγρά, ότι η διακύμανση της πίεσης των ατμών σε όλα τα υγρά είναι η ίδια όταν υπόκεινται σε ίδιες μεταβολές της θερμοκρασίας, κάνοντας τους υπολογισμούς σε οποιασδήποτε δεδομένη πίεση.
Νόμοι των αερίων
Υποστήριξε το νόμο Gay-Lussac (ή νόμος JAC Charles), που δημοσιεύθηκε το 1802 από τον Joseph Louis Gay-Lussac. Στα επόμενα δύο τρία χρόνια μετά την ανάγνωση αυτών των δοκιμίων, ο Ντάλτον δημοσίευσε πολλά άρθρα με παρόμοια θέματα σχετικά με την απορρόφηση των αερίων από το νερό και άλλα υγρά (1803), τα οποία περιέχουν το νόμο του περί μερικών πιέσεων των αερίων γνωστό σήμερα ως νόμο του Ντάλτον.
Οι πιο σημαντικές από όλες τις έρευνες του Ντάλτον είναι εκείνες στις οποίες μελέτησε την ατομική θεωρία στη χημεία, και με τις οποίες το όνομά του είναι άρρηκτα συνδεδεμένο. Έχει υποστηριχτεί ότι αυτή η θεωρία του ξεκίνησε είτε από έρευνες που έκανε πάνω στο αιθυλένιο και το μεθάνιο ή κατά τη διάρκεια αναλύσεων οξειδίου του αζώτου και διοξειδίου του αζώτου, και οι δύο εκδοχές στηρίζονται στο κύρος του Thomas Thomson. Ωστόσο, μια μελέτη των εργαστηριακών σημειώσεων του Ντάλτον, που ανακαλύφθηκαν στα δωμάτια του Lit & Phil, οδήγησε στο συμπέρασμα ότι o Ντάλτον κατά την αναζήτηση μιας εξήγησης του νόμου των πολλαπλών αναλογιών, σε συνδυασμό με την ιδέα ότι οι χημικές ενώσεις οφείλονται στην αλληλεπίδραση ατόμων συγκεκριμένου και χαρακτηριστικού βάρους, στο μυαλό του διαμορφώθηκε η ιδέα των ατόμων ως μια καθαρά φυσική έννοια που προέκυψε από τη μελέτη των φυσικών ιδιοτήτων της ατμόσφαιρας και άλλων αερίων. Οι πρώτες δημοσιευμένες αποτυπώσεις αυτής της ιδέας βρίσκονται στο τέλος της εργασίας του για την απορρόφηση των αερίων, που έχει ήδη αναφερθεί, η οποία διαβάστηκε στις 21 Οκτωβρίου 1803, αν και δεν είχε δημοσιευθεί μέχρι το 1805.
Ατομικά βάρη
Ο Ντάλτον προχώρησε στην εκτύπωση του πρώτου πίνακα με σχετικά ατομικά βάρη που δημοσιεύθηκε. Έξι στοιχεία εμφανίζονται σε αυτόν τον πίνακα, δηλαδή υδρογόνο, οξυγόνο, άζωτο, άνθρακας, θείο και φώσφορος, με το άτομο του υδρογόνου συμβατικά να ζυγίζει 1. Ο Ντάλτον δεν παρείχε καμία πληροφορία σε αυτό το πρώτο έγγραφο για το πως είχε φτάσει σε αυτά τα μεγέθη. Ωστόσο, στο εργαστηριακό του σημειωματάριο στην ημερομηνία 6 Σεπτεμβρίου 1803, φαίνεται ότι υπάρχει μια λίστα στην οποία καθορίζει σχετικά ατομικά βάρη ορισμένων στοιχείων, που προέρχονται από την ανάλυση του νερού, της αμμωνίας, του διοξειδίου του άνθρακα, κ.λπ. (από χημικούς της εποχής).
Φαίνεται, λοιπόν, ότι αντιμέτωπος με το πρόβλημα του υπολογισμού της σχετικής διαμέτρου των ατόμων από την οποία ήταν πεπεισμένος πως όλα τα αέρια προέρχονταν, χρησιμοποίησε τα αποτελέσματα της χημικής ανάλυσης. Βοηθούμενος από την παραδοχή ότι η χημική ένωση πραγματοποιείται πάντα με τον απλούστερο δυνατό τρόπο, οδηγήθηκε στην ιδέα ότι η χημική ένωση λαμβάνει χώρα μεταξύ σωματιδίων διαφορετικού βάρους, και ήταν αυτό που διαφοροποίησε τη θεωρία του από τις ιστορικές εικασίες αρχαίων Ελλήνων, όπως ο Δημόκριτος και ο Λουκρήτιος.
Η εφαρμογή αυτής της ιδέας σε όλες τις ουσίες γενικά τον οδήγησε στη διαμόρφωση του νόμου των πολλαπλών αναλογιών η επιβεβαίωση του οποίου με τα αποτελέσματα πειραμάτων τον δικαίωσε πανηγυρικά. Σε ένα έγγραφο σχετικά με το ποσοστό των αερίων ή ελαστικών υγρών που αποτελούν την ατμόσφαιρα, που διαβάστηκε από τον ίδιο το Νοέμβριο του 1802, ο νόμος των πολλαπλών αναλογιών φαίνεται να αποτυπώνεται ως εξής: «Τα στοιχεία του οξυγόνου μπορούν να συνδυαστούν με μια ορισμένη ποσότητα υποξειδίου του αζώτου ή με το διπλάσιο αυτής της ποσότητας, αλλά όχι με ενδιάμεσες ποσότητες", βέβαια υπάρχουν υποψίες ότι αυτή η πρόταση μπορεί να προστέθηκε κάποια στιγμή μετά την ανάγνωση του εγγράφου, το οποίο δεν είχε δημοσιευθεί μέχρι το 1805. Οι ενώσεις καταχωρήθηκαν ως δυαδικές τριμερείς, κλπ. (μόρια που αποτελούνται από δύο, τρία, τέσσερα, κλπ. άτομα) στο Νέο Σύστημα της Χημικής Φιλοσοφίας ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων που είχε μια ένωση στην απλούστερη, εμπειρική μορφή της.
Υπέθεσε πως η δομή των χημικών ενώσεων μπορεί να παρασταθεί με αναλογίες ακέραιων αριθμών. Έτσι, ένα άτομο του στοιχείου Χ που ενώνεται με ένα άτομο του στοιχείου Υ αποτελούν μια δυαδική χημική ένωση. Ένα άτομο του στοιχείου X που ενώνεται με δύο στοιχεία του Υ ή το αντίστροφο, είναι μια τριαδική ένωση. Πολλές από τις πρώτες χημικές ενώσεις που αναφέρονται στο Νέο Σύστημα Χημικής Φιλοσοφίας συμφωνούν με τις σύγχρονες απόψεις, αλλά υπάρχουν και άλλες που δεν συμφωνούν.
Ο Ντάλτον χρησιμοποίησε τα δικά του σύμβολα του να εμφανίζει οπτικά την ατομική δομή των ενώσεων. Αυτά εμφανίστηκαν στο Νέο Σύστημα Χημικής Φιλοσοφίας, όπου ο Ντάλτον κατέγραψε σημαντικό αριθμό στοιχείων και κοινών ενώσεων.
Τα πέντε κύρια σημεία της ατομικής θεωρίας του Ντάλτον
Τα στοιχεία αποτελούνται από εξαιρετικά μικρά σωματίδια που ονομάζονται άτομα.
Τα άτομα ενός συγκεκριμένου στοιχείου είναι ίδια σε μέγεθος, μάζα, και άλλες ιδιότητες. Τα άτομα διαφορετικών στοιχείων διαφέρουν σε μέγεθος, μάζα, και άλλες ιδιότητες.
Τα άτομα δεν μπορούν να υποδιαιρεθούν, να δημιουργηθούν ή να καταστραφούν.
Άτομα διαφορετικών στοιχείων συνδυάζονται σε απλές ακέραιες αναλογίες για να σχηματίσουν χημικές ενώσεις.
Στις χημικές αντιδράσεις, τα άτομα συνδυάζονται, διαχωρίζονται, ή αναδιατάσσονται.
Ο Ντάλτον πρότεινε έναν πρόσθετο «κανόνα μέγιστης απλότητας», ο οποίος δημιούργησε διαμάχες, δεδομένου ότι δεν μπορούσε να επιβεβαιωθεί.
Όταν τα άτομα συνδυάζονται σε μια μόνο αναλογία, «.. θα πρέπει να θεωρείται ότι είναι δυαδική, εκτός αν κάποιο αίτιο οδηγεί στο αντίθετο συμπέρασμα».
Αυτό ήταν απλώς μια υπόθεση προερχόμενη από την πίστη στην απλότητα της φύσης. Δεν υπήρχαν τότε διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία ώστε οι επιστήμονες να συμπεράνουν πόσα άτομα από κάθε στοιχείο συνδυάζονται για να σχηματίσουν σύνθετα μόρια. Αλλά αυτός ή κάποιος άλλος τέτοιος κανόνας ήταν απολύτως απαραίτητος σε κάθε αρχική θεωρία, δεδομένου ότι χρειάζεται ένας υποτιθέμενος μοριακός τύπος, προκειμένου να υπολογιστούν τα σχετικά ατομικά βάρη. Σε κάθε περίπτωση, ο «κανόνας της μέγιστης απλότητας» του Ντάλτον τον ανάγκασε να υποθέσει ότι ο τύπος για το νερό ήταν ΟΗ και αμμωνίας ήταν NH, αρκετά διαφορετικά από τις σύγχρονες αντιλήψεις μας.
Παρά τις αβεβαιότητες για την ατομική θεωρία του Ντάλτον, οι αρχές της επέζησαν. Η πεποίθηση πως τα άτομα δεν μπορούν να διαιρεθούν, να δημιουργηθούν ή να καταστραφούν σε μικρότερα σωματίδια όταν συνδυαστούν, διαχωριστούν ή ανακαταταχθούν κατά τη διάρκεια χημικών αντιδράσεων, έρχεται σε αντίθεση με την ύπαρξη της πυρηνικής σχάσης και της πυρηνικής σύντηξης, όμως αυτές οι διαδικασίες είναι πυρηνικές αντιδράσεις και όχι χημικές. Επιπρόσθετα, η ιδέα πως όλα τα άτομα ενός στοιχείου είναι ίδια ως προς τις φυσικές και χημικές τους ιδιότητες δεν είναι ακριβής, διότι πλέον γνωρίζουμε πως τα ισότοπα των στοιχείων έχουν ελαφρώς διαφορετικά βάρη. Ωστόσο, ο Ντάλτον είχε διατυπώσει μια πολύ ισχυρή και σημαντική θεωρία. Πράγματι, η καινοτόμος θεωρία του Ντάλτον αποδείχτηκε εξίσου σημαντική για το μέλλον της επιστήμης όπως υπήρξε και αυτή του Αντουάν Λαβουαζιέ σχετικά με την βασισμένη στο οξυγόνο χημεία.
Eπόμενα χρόνια
Ο Ντάλτον ανακοίνωσε την ατομική θεωρία του στον Τόμσον, ο οποίος, με τη συναίνεσή του, περιέλαβε ένα περίγραμμα από αυτή στην τρίτη έκδοση του «Σύστημα Χημείας» (1807), και ο Ντάλτον έκανε μια περαιτέρω αναφορά σε αυτή στο πρώτο μέρος του πρώτου τόμου του «Νέο Σύστημα της Χημικής Φιλοσοφίας» (1808). Το δεύτερο μέρος του πρώτου τόμου δημοσιεύτηκε το 1810, αλλά το πρώτο μέρος του δεύτερου τόμου δεν είχε εκδοθεί μέχρι το 1827. Η καθυστέρηση αυτή δεν εξηγείται από κάποια υπερβολική φροντίδα στην ετοιμασία του. Ένα μεγάλο μέρος του θέματος ήταν ξεπερασμένο και το προσάρτημα που δίνει τις τελευταίες απόψεις του συγγραφέα είναι το μόνο τμήμα που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το δεύτερο μέρος του δεύτερου τόμου δεν εμφανίστηκε ποτέ. Στην Rees’s Cyclopaedia ο Ντάλτον συνέβαλε με άρθρα σχετικά με τη Χημεία και τη Μετεωρολογία, αλλά τα θέματα δεν είναι γνωστά.
Διετέλεσε πρόεδρος της Lit & Phil από το 1817 μέχρι το θάνατό του, συμβάλλοντας με 116 απομνημονεύματα. Από αυτά τα προγενέστερα είναι τα πιο σημαντικά. Σε ένα από αυτά, το οποίο διαβάστηκε το 1814, εξηγεί τις αρχές της ογκομετρικής ανάλυσης, με την οποία ήταν ένας από τους πρώτους που ασχολήθηκαν. Το 1840 μια εργασία του πάνω στα φωσφορικά άλατα και τα άλατα αρσενικού, που συχνά θεωρείται ως μια πιο αδύναμη δουλειά, απορρίφθηκε από τη Royal Society και αυτό τον εξαγρίωσε τόσο που το δημοσίευσε ο ίδιος. Το ίδιο ακριβώς συνέβη αμέσως μετά με τέσσερις άλλες δημοσιεύσεις, δύο εκ των οποίων (‘Από την ποσότητα των οξέων, βάσεων και αλάτων σε διάφορες ποικιλίες των αλάτων’ και ‘Σε μια νέα και εύκολη μέθοδο ανάλυσης της ζάχαρης’) περιέχουν την ανακάλυψή του η οποία εθεωρείτο από τον ίδιο ως η δεύτερη σε σημασία μετά την ατομική θεωρία. Σύμφωνα με αυτή ορισμένες άνυδρες ουσίες (anhydrates), όταν διαλύονται στο νερό δεν προκαλούν αύξηση του όγκου οδηγώντας τον έτσι στο συμπέρασμα ότι τα άλατα εισέρχεται μέσα στους πόρους του νερού.
Ο Τζέιμς Πρέσκοτ Τζάουλ ήταν διάσημος μαθητής του Ντάλτον.
Πειραματική μέθοδος Ντάλτον
Ως ερευνητής, ο Ντάλτον ήταν συχνά ικανοποιημένος με την χρήση πρόχειρων και ανακριβών οργάνων αν και είχε τη δυνατότητα να αποκτήσει καλύτερα. Ο Σερ Χάμφρεϊ Ντέιβι τον περιέγραψε ως ένα «χονδροειδή πειραματιστή» ο οποίος βρήκε σχεδόν όλα τα απαιτούμενα αποτελέσματα, πιστεύοντας στο κεφάλι του και όχι τα χέρια του. Από την άλλη, ιστορικοί που έχουν επαναλάβει μερικά από τα κρίσιμα πειράματα του, έχουν επιβεβαιώσει την ικανότητα και την ακρίβεια του Ντάλτον. Στον πρόλογο του δεύτερου μέρους του τόμου Ι του “Νέου Συστήματος” του, λέει πως είχε τόσο συχνά παραπλανηθεί θεωρώντας ως δεδομένα τα αποτελέσματα των άλλων, ώστε αποφάσισε να γράφει “όσο είναι δυνατόν λιγότερα εκτός από αυτά που μπορώ να βεβαιώσω με την δική μου εμπειρία”, όμως αυτή του η αυτάρκεια έφθανε σε σημείο που μερικές φορές έμοιαζε με έλλειψη δεκτικότητας. Έτσι δεν εμπιστευόταν και πιθανά ποτέ δεν αποδέχθηκε τα συμπεράσματα του Γκαι-Λυσάκ σχετικά με τις ενώσεις όγκων των αερίων. Είχε ασυνήθεις απόψεις για τη χλωρίνη. Ακόμα και όταν η χημική της σύνθεση είχε οριστικοποιηθεί από τον Ντέιβι, επέμενε να χρησιμοποιεί τα ατομικά βάρη που είχε προσδιορίσει ο ίδιος αν και είχαν ήδη αντικατασταθεί από πιο ακριβείς υπολογισμούς άλλων χημικών. Είχε πάντα αντιρρήσεις ως προς τη χημική σημειογραφία που επινοήθηκε από τον Γιονς Γιάκομπ Μπερτσέλιους, αν και οι περισσότεροι πίστευαν ότι ήταν πολύ απλούστερη και πιο χρηστική από το δικό του δυσκίνητο σύστημα κυκλικών συμβόλων.
Δημόσια και προσωπική ζωή
Πριν αναπτύξει την ατομική θεωρία, είχε ήδη αποκτήσει σημαντική επιστημονική φήμη. Το 1803, επιλέχτηκε για να δώσει μια σειρά διαλέξεων στην φυσική φιλοσοφία στο Βασιλικό Ίδρυμα του Λονδίνου, όπου παρέδωσε άλλη μια σειρά διαλέξεων το 1809-1810. Ωστόσο, ορισμένοι μάρτυρες ανέφεραν πως είχε έλλειψη των ικανοτήτων που κάνουν ένα λέκτορα ελκυστικό, έχοντας σκληρή και δυσδιάκριτη άρθρωση, αναποτελεσματικότητα στην επεξεργασία του θέματος του, και έλλειψη ιδιομορφίας στην διατύπωση και στην απεικόνιση.
Το 1810, ο Χάμφρεϊ Ντέιβυ του ζήτησε να θέσει υποψηφιότητα για την υποτροφία του Royal Society, αλλά αρνήθηκε, ενδεχομένως, για οικονομικούς λόγους. Ωστόσο, το 1822 προτάθηκε εν αγνοία του, και με την εκλογή του κατέβαλε τη συνήθη αμοιβή. Έξι χρόνια νωρίτερα, είχε γίνει αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας των Επιστημών, και το 1830 εξελέγη ως ένας από τους οκτώ ξένους συνεργάτες της στη θέση του Ντέιβυ. Το 1833, η κυβέρνηση του Earl Grey του απένειμε σύνταξη 150 λιρών, η οποία αυξήθηκε το 1836 σε 300 λίρες.
Ο Ντάλτον ποτέ δεν παντρεύτηκε και είχε μόνο λίγους στενούς φίλους. Ως Κουακέρος έζησε μία σεμνή και λιτή ζωή.
Έζησε για περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα με τον φίλο του τον αιδεσιμότατο W. Johns (1771-1845), στην George Street, στο Μάντσεστερ, όπου η καθημερινή του εργασία στο εργαστήριο και διδασκαλία διακοπτόταν μόνο από τις εκδρομές στο Lake District κάθε χρόνο και τις περιστασιακές επισκέψεις στο Λονδίνο. Το 1822 πραγματοποίησε σύντομη επίσκεψη στο Παρίσι, όπου συναντήθηκε με πολλούς διακεκριμένους επιστήμονες. Παρακολούθησε αρκετές από τις πρώτες συνεδριάσεις της Βρετανικής Ένωσης στο Γιορκ, στην Οξφόρδη, στο Δουβλίνο και στο Μπρίστολ.
Θάνατος και κληρονομιά
Ο Ντάλτον υπέστη ένα μικρό εγκεφαλικό επεισόδιο το 1837, και ένα δεύτερο το 1838 τον άφησε με προβλήματα ομιλίας, αν και παρέμεινε σε θέση να κάνει πειράματα. Τον Μάιο του 1844 είχε ένα ακόμη εγκεφαλικό επεισόδιο. Στις 26 Ιουλίου κατέγραψε με τρεμάμενο χέρι την τελευταία μετεωρολογική παρατήρησή του. Στις 27 Ιουλίου, στο Μάντσεστερ, ο Ντάλτον έπεσε από το κρεβάτι του και βρέθηκε νεκρός από τον υπηρέτη του. Περίπου 40.000 άνθρωποι πέρασαν από το φέρετρό του, που εκτέθηκε στο Δημαρχείο του Μάντσεστερ. [32] Θάφτηκε στο Μάντσεστερ, στο νεκροταφείο Ardwick. Στο χώρο του νεκροταφείου υπάρχει πλέον ένα πάρκο, αλλά εικόνες του αρχικού τάφου υπάρχουν δημοσιευμένες σε έντυπο υλικό. [34] [37]
Μια προτομή του Ντάλτον φιλοτεχνήθηκε από τον Chantrey, μετά από δημόσιο διαγωνισμό [39] και τοποθετήθηκε στην είσοδο του Royal Institution του Μάντσεστερ. Ο Chantrey φιλοτέχνησε επίσης ένα μεγάλο άγαλμα του Ντάλτον, που βρίσκεται τώρα στο Δημαρχείο του Μάντσεστερ. Το άγαλμα στήθηκε ενώ Ντάλτον ήταν ακόμα ζωντανός και έχει ειπωθεί:. "Αυτός είναι ίσως ο μόνος επιστήμονας για τον οποίο έγινε άγαλμα στη διάρκεια της ζωής του» [40]
Προς τιμήν του έργου του Ντάλτον, πολλοί χημικοί και βιοχημικοί χρησιμοποιούν την (ακόμη ανεπίσημη) μονάδα Ντάλτον (συντομογραφία Da) για να υποδηλώσουν μία μονάδα ατομικής μάζας, ή 1/12 του βάρους ενός ουδέτερου ατόμου του άνθρακα-12. Επίσης υπάρχει «οδός Τζων Ντάλτον», που συνδέει το Deansgate με το Albert Square, στο κέντρο του Μάντσεστερ.
To πανεπιστήμιο Manchester Metropolitan έχει ένα κτίριο με το όνομά του, το οποίο χρησιμοποιείται από την Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας και στο οποίο γίνονται οι περισσότερες διαλέξεις και τα μαθήματα Επιστημών και Μηχανολογίας. Ένα άγαλμα βρίσκεται έξω από το κτίριο Τζων Ντάλτον του Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ στην οδό Chester, το οποίο έχει μεταφερθεί από το Piccadilly. Ήταν το έργο του William Theed (μετά τον Τσάντρεϋ) και φέρει ημερομηνία 1855 (ήταν στο Piccadilly μέχρι το 1966).
Το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ έχει έναν κοιτώνα που ονομάζεται Ντάλτον Hall. Θέσπισε επίσης δύο υποτροφίες για χημεία, δύο υποτροφίες μαθηματικών, και ένα βραβείο Φυσικής Ιστορίας με το όνομά του. Υπάρχει και ένα «Μετάλλιο Ντάλτον», που απονέμεται περιστασιακά από τη Βιβλιοθήκη του Μάντσεστερ και τη Λογοτεχνική και Φιλοσοφική Εταιρεία (μόνο 12 φορές συνολικά).
Το Ντάλτον Township στο νότιο Οντάριο ονομάστηκε έτσι προς τιμή του Ντάλτον. Από το 2001, έχει απορροφηθεί από την πόλη της Kawartha Lakes. Ωστόσο ο δήμος χρησιμοποίησε το όνομα για ένα τεράστιο νέο πάρκο το Ντάλτον Digby Wildlands Provincial Park, το οποίο ονομάστηκε έτσι το 2002. Ένας σεληνιακός κρατήρας φέρει το όνομα Ντάλτον προς τιμή του. Ακόμα σημαντικότερο, ένα κοινό συνώνυμο για την αχρωματοψία είναι η λέξη δαλτωνισμός (και στα γαλλικά: «Daltonien»).
Το τμήμα ανόργανης χημείας του Ηνωμένου Βασιλείου Royal Society of Chemistry πήρε το όνομά του από τον Ντάλτον (Dalton Division), και το ακαδημαϊκό περιοδικό της Εταιρείας για την ανόργανη χημεία φέρει και το όνομά του (Dalton Transactions).
Το όνομα Ντάλτον μπορεί συχνά να ακουστεί στις αίθουσες πολλών σχολείων Κουακέρων, ως παράδειγμα και ένα από τα σχολικά κτίρια στην Coram House, στο σχολικό συγκρότημα Ackworth, ονομάζεται Ντάλτον.
Μεγάλο μέρος των έργων του καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού της Λογοτεχνικής και Φιλοσοφικής Εταιρείας του Μάντσεστερ στις 24 Δεκεμβρίου 1940. Το γεγονός αυτό ώθησε τον Ισαάκ Ασίμωφ να πει: «τα αρχεία του Τζων Ντάλτον, που προσεκτικά είχαν διατηρηθεί για έναν αιώνα, καταστράφηκαν κατά τον βομβαρδισμό του Μάντσεστερ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν είναι μόνο οι ζωντανοί που σκοτώνονται στον πόλεμο». Τα κατεστραμμένα έγγραφα βρίσκονται τώρα στη βιβλιοθήκη John Rylands του πανεπιστημίου.
Παραπομπές
www.biography.com/people/john-dalton-9265201. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2019.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13746608g. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2016.
(Αγγλικά) SNAC. w6wd46cz. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) Find A Grave. 15112509. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13746608g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/John-Dalton. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
«Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Great Russian Entsiklopedia, JSC. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
(Γαλλικά) BNF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb13746608g. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
http://www.chemheritage.org/discover/online-resources/chemistry-in-history/themes/the-path-to-the-periodic-table/dalton.aspx
Davis, Peter. "Robinson, Elihu". Oxford Dictionary of National Biography (online ed.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/53552. (Subscription or UK public library membership required.)
Smith, R. Angus: Memoir of John Dalton and History of the Atomic Theory, εκδ. H. Bailliere, Λονδίνο 1856, σελ. 279, ISBN 1-4021-6437-8. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2007.
George Hadley Encyclopædia Britannica. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2009.
Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
