Ο Τζον Μπίζλι (Σερ Τζον Ντέιβιντσον Μπίζλι Sir John Davidson Beazley) (13 Σεπτεμβρίου 1885 - 6 Μαΐου 1970) ήταν Βρετανός κλασικός αρχαιολόγος και ιστορικός της τέχνης, γνωστός κυρίως για την ταξινόμηση των αττικών αγγείων βάσει του καλλιτεχνικού στιλ. Ήταν καθηγητής της κλασικής αρχαιολογίας και τέχνης στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης από το 1925 έως το 1956[8].

Πρώιμος βίος

Ο Μπίζλι γεννήθηκε στη Γλασκώβη της Σκωτίας στις 13 Σεπτεμβρίου 1885[9] και ήταν γιος του Μαρκ Τζον Μάρει Μπίζλι (θ. 1940) και της Μαίρης Κάθριν Μπίζλι (πατρ. Ντέιβιντσον)[10] Έλαβε τη βασική του εκπαίδευση στο σχολείο Κινγκ Έντουαρντ VI, στο Σαουθάμπτον και στο Κράιστς Χόσπιταλ, στο Σάσεξ[9]. Κατόπιν παρακολούθησε το Μπάλιολ Κόλετζ, στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Αποφοίτησε με ΒΑ το 1907[10]. Όντας στην Οξφόρδη συνδέθηκε με στενή φιλία με τον ποιητή Τζέιμς Ελρόι Φλέκερ (James Elroy Flecker)[10].
Ακαδημαϊκή σταδιοδρομία

Μετά την αποφοίτησή του ο Μπίζλι πέρασε αρκετό χρόνο στη Βρετανική Σχολή Αθηνών. Επέστρεψε στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ως φοιτητής και επιμελητής των Κλασικών Σπουδών στον Κράιστ Τσερτς της Οξφόρδης[10]

Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μπίζλι υπηρέτησε στη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών[10]. Τη μεγαλύτερη περίοδο του πολέμου εργάστηκε στην Αίθουσα 40, του Τμήματος Ναυτικών Πληροφοριών του Ναυαρχείου[9], με τον προσωρινό βαθμό του σημαιοφόρου από τον Μάρτιο[11] έως τον Οκτώβριο του 1916[12], όταν αποσπάστηκε στον στρατό ξηράς.

Το 1925 έγινε καθηγητής της κλασικής αρχαιολογίας και τέχνης στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης[10]. Εξειδικεύτηκε στην αρχαιοελληνική κεραμική (ιδιαίτερα στον μελανόμορφο και τον ερυθρόμορφο ρυθμό), γενόμενος παγκοσμίως αυθεντία επί του θέματος. Υιοθέτησε την ιστορικο-καλλιτεχνική προσέγγιση του Τζιοβάνι Μορέλλι (Giovanni Morelli) για να αποδώσει το ιδιαίτερο στιλ συγκεκριμένων εργαστηρίων και καλλιτεχνών, ακόμα και σε ανυπόγραφα αγγεία, όπως για παράδειγμα ο Ζωγράφος του Βερολίνου. Ουσιαστικά μέσω της μελέτης ολοκληρωμένων αγγείων αλλά και μικρών ή μεγάλων ενεπίγραφων οστράκων κατόρθωσε να διαμορφώσει την ιστορία των εργαστηρίων και των καλλιτεχνών στην αρχαία Αθήνα.
Ζωγράφοι Αττικών αγγείων

Η ενασχόλησή του με τους ζωγράφους των αττικών αγγείων άρχισε το 1911, όταν ασχολήθηκε με το Ζωγράφο του Βερολίνου. Συνέχισε το 1919 με το βιβλίο «Attic Red-Figure Vases in American Museums». Το 1925 εξέδωσε στη γερμανική γλώσσα το Attische Vasenmaler des rotfigurigen Stils, έναν κατάλογο ερυθρόμορφων αγγείων συσχετισμένο με τους δημιουργούς - καλλιτέχνες τους. Η αγγλική έκδοση του βιβλίου, «Attic Red-figure Vase painters για τους ζωγράφους ερυθρόμορφων αγγείων, έγινε το 1942. Το 1956 εκδόθηκε το «Attic Black-figure Vase-painters» (γνωστού στη βιβλιογραφία για την αρχαία ελληνική κεραμική ως ABV). Το 1956 εξέδωσε την τελική έκδοση, σε τρεις τόμους, του Attic Red-figure Vase painters για τους ζωγράφους των μελανόμορφων αγγείων. Συνέχισε να γράφει και να ενημερώνει τα βιβλία αυτά για την υπόλοιπη ζωή του.
Ύστερος βίος

Ο Μπίζλι συνταξιοδοτήθηκε το 1956, αλλά συνέχισε να εργάζεται ως τον θάνατό του. Το προσωπικό του αρχείο βρισκόταν στο Ασμόλειο Μουσείο, αλλά το 2007 επονομάστηκε ως "Ερευνητικό κέντρο κλασικής τέχνης" και μετακινήθηκε στη σχολή Κλασικών Σπουδών της Οξφόρδης, με δικό του διαδικτυακό τόπο ("The Beazley Archive"). Πέθανε στην Οξφόρδη στις 6 Μαΐου 1970[9].
Τιμητικές διακρίσεις και αναγνώριση

Ο Μπίζλι εκλέχθηκε μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας το 1927[9][13]. Έγινε ιππότης (Knight Bachelor) το 1949[10][14]. Το 1954, έγινε μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών[15]. Έγινε μέλος του Τάγματος των Συντρόφων της Τιμής το 1959 "Για τις υπηρεσίες του στη γνώση"[16]. Επίσης ήταν μέλος της Ελληνικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, της Academie des Inscriptions et Belles Lettres , της Αmerican Philosophical Society, του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, της Pontificia Academia Romana , της Academia dei Lincei, της Ακαδημίας της Δανίας, της Αυστριακής Ακαδημίας. [17]
Προσωπικός βίος

Το 1919, ο Μπίζλι νυμφεύτηκε τη χήρα Μαρί Έζρα (γεν. Μπλούμφιλντ), ο πρώτος σύζυγος της οποίας σκοτώθηκε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Μαρί Έζρα απεβίωσε το 1967[10]. Η θετή του κόρη Τζιοβάνα Μαρί Τερέζ Μπαμπέτ "Μέρι" Έζρα παντρεύτηκε τον Ιρλανδό ποιητή Λούις ΜακΝις[18].
Έργα
Βιβλία

Attic Red-figured Vases in American Museums, 1918
Attische Vasenmaler des rotfigurigen Stils. Tübingen, 1925

αγγλική έκδοση: Attic Red-Figure Vase-Painters, Clarendon Press, Oxford, 1942, 2a ed. 1963

Greek Vases in Poland, 1928
The Pan Painter, 1931 και 1974
The Berlin Painter, 1932 και 1974
The Kleophrades Painter, 1933 και 1974
Attic Red-figure Vase-painters, Oxford, 1942
Potter and Painter in Ancient Athens, 1944
Attic White Lekythoi, 1946
Etruscan vase painting. Oxford, 1947
The Development of Attic Black-figure. Berkeley 1951. Revised edition Dietrich von Bothmer und Mary B. Moore. Berkeley: University of California Press, 1986 ISBN 0-520-05593-4
Attic Black-Figure Vase-Painters, Clarendon Press, Oxford, 1956
Donna C. Kurtz (a cura di). Paralipomena: additions to Attic black-figure vase-painters and to Attic red-figure vase-painters. Oxford University Press, Oxford, 1971
Donna C. Kurtz (a cura di). Greek Vases, Lectures by J. D. Beazley. Oxford, 1989

Δημοσιεύσεις

Μερικές από τις δημοσιεύσεις του Μπίζλι:

Master of the Achilles Amphora in the Vatican, in Journal of Hellenic Studies, 34, 1914, pp. 179–226.
Citharoedus, in Journal of Hellenic Studies, 42, 1922, pp. 70–98
The little Master Cups, in Journal of Hellenic Studies, 52, 1932, pp. 167–204

Επιπλέον βιβλιογραφία

(Αγγλικά) Herbert A. Cahn. John Davidson Beazley στο: Kleine Schriften zur Münzkunde und Archäologie. Basel, 1975, pp. 168–170
(Αγγλικά) Martin Robertson: Beazley and after στο: Münchner Jahrbuch, 27, 1976, pp. 29–46
(Αγγλικά) Donna Kurtz (Hrsg.): Beazley and Oxford. Lectures delivered at Wolfson College, Oxford on 28 June 1985. Oxford, 1985. ISBN 0-947816-10-0
(Αγγλικά) Philippe Rouet. Approaches to the study of Attic vases. Beazley and Pottier. Oxford 2001. ISBN 0-19-815272-8

Αναφορές

Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12399195s. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Αγγλικά) SNAC. w6gq9vzq. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. beazley-john-davidson.
LIBRIS. 25 Σεπτεμβρίου 2012. libris.kb.se/katalogisering/xv8bb05g062k0sd. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12399195s. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Dictionary of Art Historians» (Αγγλικά) beazleyj. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2022.
«The Collection and Reception of Sexual Antiquities in the Late Nineteenth and Early Twentieth Century». The Collection and Reception of Sexual Antiquities in the Late Nineteenth and Early Twentieth Century. σελ. 43.
«Sir John Beazley». University of Oxford. 12 Ιουνίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2012.
Martin Robertson (2004). «Beazley, Sir John Davidson (1885–1970)». Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2012. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
«Beazley, J[ohn] D[avidson], Sir». Dictionary of Art Historians. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2012.
No. 29513. 17 March 1916
No. 29774. 3 October 1916
«BEAZLEY, Sir». British Academy Fellows Archive. The British Academy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2012.
No. 38553. 4 March 1949
«Book of Members, 1780-2010: Chapter B» (PDF). American Academy of Arts and Sciences. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2011.
No. 41589. 30 December 1958
Μανώλης Ανδρόνικος, «Sir John Beazley (1885-1970)», Ελληνικά, τομ.23 (1970),σελ.434
«Louis MacNeice». Poetry Foundation. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2012.