O Φρέντι Μέρκιουρι (Freddie Mercury, 5 Σεπτεμβρίου 1946 – 24 Νοεμβρίου 1991),[3] γεννημένος ως Φαρόκ Μπουλσάρα (Γκουτζαράτι: ફારોખ બલસારા, λατινική μεταγραφή: Farrokh Bulsara), ήταν Βρετανός τραγουδιστής και μουσικός. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους και πιο χαρισματικούς τραγουδιστές όλων των εποχών[4] και είναι γνωστός για την φανταχτερή του περσόνα στη σκηνή και το τεσσάρων οκτάβων εύρος φωνής του.[5][6][4][7] Έγινε διάσημος ως τραγουδιστής και πιανίστας του βρετανικού ροκ συγκροτήματος Queen.
Πρώιμα χρόνια
Ο Μέρκιουρι γεννήθηκε ως Φαρόκ Μπουλσάρα στη Ζανζιβάρη, ένα αφρικανικό νησί που τότε ήταν βρετανική αποικία και σήμερα μέρος της Τανζανίας. Οι γονείς του, Μπόμι (1908–2003) και Τζερ Μπουλσάρα (1922–2016),[8] και η μικρότερη αδερφή του Κασμίρα, ήταν Παρσί με καταγωγή από την Ινδία. Ως Παρσί, η οικογένεια ασπαζόταν την θρησκεία του ζωροαστρισμού. Η οικογένεια είχε μεταναστεύσει στη Ζανζιβάρη για να μπορέσει να συνεχίσει ο πατέρας του την εργασία του ως ταμίας στο βρετανικό αποικιακό γραφείο.[9]
Το 1955 στάλθηκε πίσω στην Ινδία St. Peter's School, ένα αγγλικό οικοτροφείο αρρένων στο Panchgani, 250 χλμ. περίπου από τη Βομβάη (το σημερινό Mumbai). Εκεί πήρε το παρατσούκλι «Φρέντι» που θα κρατούσε για όλη του τη ζωή. Ο διευθυντής του σχολείου παρατήρησε το μουσικό ταλέντο του Φρέντι και πρότεινε στους γονείς του να κάνει μαθήματα πιάνου, πράγμα που έγινε όταν ήταν επτά ετών.[10] Επίσης τραγουδούσε στην χορωδία του σχολείου. Στην ηλικία δώδεκα ετών προσχώρησε στο πενταμελές μουσικό συγκρότημα The Hectics το οποίο έπαιζε σε διάφορες κυρίως σχολικές εκδηλώσεις. Το 1963 επέστρεψε στη Ζανζιβάρη, η οποία στα τέλη του της χρονιάς απέκτησε την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο. Αφού τον Ιανουάριο του 1964 ξέσπασε βίαιη επανάσταση κατά του σουλτάνου της Ζανζιβάρης ο δεκαεπτάχρονος τότε Φρέντι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το νησί μαζί με τους γονείς και την αδελφή του.[11]
Το 1968 οι Τιμ Στάφελ (τραγουδιστής και μπασίστας), Μπράιαν Μέι (κιθάρα) και Ρότζερ Τέιλορ (ντραμς) ίδρυσαν την μπάντα Smile.[12]
Η οικογένεια του Μέρκιουρι εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο, όπου ο Μέρκιουρι σπούδασε γραφιστική στο Ealing College of Art και αποφοίτησε το 1969.[12]
Μετά την αποφοίτησή του, ο Μέρκιουρι συμμετείχε σε έναν αριθμό συγκροτημάτων και πουλούσε μεταχειρισμένα ρούχα την Αγορά Κένσινγκτον στο Λονδίνο με την κοπέλα του, Μαίρη Όστιν. Επίσης, εργάστηκε ως αχθοφόρος στο Αεροδρόμιο Heathrow.[13]
Οι τότε φίλοι του -αλλά και ο Ρότζερ Τέιλορ μετέπειτα- τον περιγράφουν ως έναν ήσυχο και ντροπαλό νεαρό με μεγάλο ενδιαφέρον στη μουσική.[14] Το 1969 συμμετείχε στο συγκρότημα από το Λίβερπουλ με όνομα Ibex, το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε Wreckage. Μπήκε στην μπάντα The Dovedale Towers για ένα σύντομο χρονικό διάστημα και, όταν αυτή απέτυχε,[15][16] μπήκε στους Sour Milk Sea, οι οποίοι επίσης διαλύθηκαν στις αρχές του 1970.[17]
Οι Smile διαλύθηκαν όταν ο Τιμ Στάφελ αποχώρησε και επανενώθηκαν τον Απρίλιο του 1970 με την προσθήκη του Μέρκιουρι (φωνητικά). Ο Τζον Ντίκον (μπάσο) εισήλθε στη μπάντα το 1971. Ο Μέρκιουρι επέλεξε για το συγκρότημα το καινούριο όνομα "Queen". Αργότερα δήλωσε ότι "είναι προφανώς πολύ μεγαλειώδες, και ακούγεται εξαίσιο. Είναι ένα δυνατό όνομα, πολύ οικουμενικό και άμεσο. Είχα σίγουρα επίγνωση των γκέι συνειρμών, αλλά αυτό ήταν μόνο μία πλευρά του". Περίπου την ίδια περίοδο άλλαξε και το επίθετό του, Μπουλσάρα, σε Μέρκιουρι. Σύμφωνα με τον Μπράιαν Μέι, υπάρχει σχέση με το κομμάτι του Μέρκιουρι My Fairy King από το πρώτο άλμπουμ των Queen. Αυτό περιέχει τον ακόλουθο στίχο: «Mother Mercury, look what they've done to me, I cannot run I cannot hide.» Αφού ηχογραφήθηκε το κομμάτι ο Φρέντι Μπουλσάρα ρωτήθηκε εάν η «Mother Mercury» του τραγουδιού αναφέρεται στην μητέρα του και αυτός απάντησε: «Yes, and from now on I'll be Freddie Mercury.»
Λίγο πριν την κυκλοφορία του πρώτου ομώνυμου άλμπουμ τους, ο Μέρκιουρι σχεδίασε το λογότυπο της μπάντας, γνωστό ως το "έμβλημα των Queen".[18] Το λογότυπο συνδυάζει ζωδιακά σύμβολα των τεσσάρων μελών των Queen: δύο λιονταριών για τους Ντίκον και Τέιλορ, έναν κάβουρα για τον Μέι, και δύο νεράιδες για τον Μέρκιουρι.[18] Τα λιοντάρια αγκαλιάζουν ένα καλλιγραφικό γράμμα Q, ο κάβουρας στέκεται πάνω από το γράμμα με φλόγες να βγαίνουν από πάνω του, και οι νεράιδες καταφεύγουν κάτω από το κάθε λιοντάρι.[18] Επίσης, μέσα στο Q υπάρχει ένα στέμμα και όλο το λογότυπο επισκιάζεται από έναν μεγάλο φοίνικα.
Καριέρα
Ο Φρέντι Μέρκιουρι το 1979.
To 1973, το συγκρότημα κυκλοφόρησε το πρώτο τους άλμπουμ με το όνομά τους αλλά δεν έκανε ιδιαίτερη αίσθηση. Την ίδια αλλά κάπως καλύτερη τύχη είχαν τα δύο επόμενα άλμπουμ Queen II και Sheer Heart Attack.
Λίγο πριν την κυκλοφορία του A Night at the Opera, οι Queen εμπιστεύτηκαν για προσωπική ακρόαση στον φίλο τους Κένι Έβερετ (γνωστός ραδιοφωνικός παραγωγός και κωμικός της Βρετανίας) το Bohemian Rhapsody, το οποίο εκείνος βρήκε υπέροχο. Λόγω της πρωτοτυπίας του τραγουδιού, το άλμπουμ A Night at the Opera σημείωσε επιτυχία. Παρέμεινε εννέα εβδομάδες το 1975 στο Νο1 στα charts της Αγγλίας και άλλες έξι το 1991, μετά τον θάνατο του Μέρκιουρι. Ανάμεσα στις πολλές διακρίσεις που έχει κατακτήσει το συγκεκριμένο τραγούδι, τοποθετήθηκε πρώτο στη λίστα British Hit Singles - Top 100 Singles του Βιβλίου Γκίνες.[19][20] Η προώθησή του συνοδεύτηκε από το πρώτο στην ιστορία σκηνοθετημένο βίντεοκλιπ.
Οι Queen είχαν πλέον καθιερωθεί αναπτύσσοντας τη δική τους προσωπικότητα. Η ιδιαίτερη φωνή του Μέρκιουρι και ο ξεχωριστός ήχος της κιθάρας του Μπράιαν Μέι (κιθάρα την οποία κατασκεύασε ο ίδιος) τους έφεραν στην κορυφή.
Το επόμενο άλμπουμ τους A Day at the Races περιείχε το Somebody to Love, το οποίο είχε επίσης αρκετά στοιχεία οπερετικών φωνητικών. Ακόμη πιο ψηλά ανέβηκαν με το άλμπουμ News of the World από το οποίο βγήκαν οι επιτυχίες We Will Rock You και We Are the Champions.
Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1970 ακολούθησαν τα άλμπουμ Jazz και The Game. Από το τελευταίο ξεχώρισε το Another One Bites the Dust. Οι Queen άρχισαν να πειραματίζονται και με άλλα είδη μουσικής. Αυτό έγινε πιο έντονο με την κυκλοφορία του άλμπουμ Hot Space στις αρχές του 1980. Δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία αν και υπήρχε ένα πολύ αξιόλογο κομμάτι ντουέτο με τον Ντέιβιντ Μπόουι, το Under Pressure.
Ο Φρέντι Μέρκιουρι το 1984.
Οι Queen άλλαξαν αρκετά και το παρουσιαστικό τους. Άφησαν πίσω το glam στυλ που επέβαλε η ροκ κουλτούρα της δεκαετίας του 1970 και προσαρμόστηκαν στο κλίμα της εποχής. Ο Μέρκιουρι άφησε μουστάκι και εμφανιζόταν πλέον χωρίς μακιγιάζ και μαύρα νύχια.
Λίγο αργότερα έγραψαν τη μουσική για την ταινία Flash Gordon (1980).[21][22] To 1984 κυκλοφόρησαν το άλμπουμ The Works. Πιο γνωστά κομμάτια από αυτό είναι το I Want to Break Free, Radio Ga Ga και το Hammer to Fall.
Το 1985 συμμετείχαν στο Live Aid μαζί με πολλούς γνωστούς καλλιτέχνες και «έκλεψαν την παράσταση», όπως είχε παραδεχτεί ο στενός τους φίλος Έλτον Τζον.[23] Εμπνευσμένοι από το κλίμα του Live Aid, ηχογράφησαν το One Vision που συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ A Kind of Magic. Κομμάτια του άλμπουμ αποτέλεσαν εν μέρη το soundtrack της ταινίας Highlander (1986), συγκεκριμένα τα A Kind of Magic και Princes of the Universe, ενώ επίσης ο Μέι εμπνεύστηκε από την ταινία και έγραψε γι' αυτή το Who Wants to Live Forever.[24][25] Η τελευταία περιοδεία του συγκροτήματος ονομάζεται Magic Tour και πραγματοποιήθηκε με 26 συναυλίες στην Ευρώπη το 1986.[26][27][28]
Οι Queen, αν και δεν διαλύθηκαν το επόμενο διάστημα, άφησαν περιθώρια για πιο προσωπικές μουσικές εξορμήσεις. Ο Φρέντι Μέρκιουρι, που είχε ήδη κάνει μια solo δουλειά με το άλμπουμ Mr. Bad Guy που κυκλοφόρησε το 1985,[29] τώρα συνεργάστηκε με τη ντίβα της όπερας Μονσερά Καμπαγιέ και μαζί κυκλοφόρησαν το άλμπουμ Barcellona.[30] Λέγεται ότι ο Φρέντι έδωσε τον καλύτερο του εαυτό σε αυτό το άλμπουμ, τόσο γιατί εκτιμούσε βαθύτατα την Καμπαγιέ και τον κόσμο της όπερας, όσο και γιατί φοβόταν ότι θα μπορούσε να είναι η τελευταία του δουλειά. Το ομότιτλο τραγούδι Barcellona συνόδευε τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992.[31]
Το 1989, οι Queen επανήλθαν με το άλμπουμ The Miracle. Ο Μέρκιουρι, αν και εμφανίζεται πολύ δυναμικός κι ενεργητικός στα video clips, παρουσιάζει μεγάλη αλλαγή στην εμφάνιση του, έχοντας αραιωμένα μαλλιά και όντας αδυνατισμένος.[32] Οι Queen δεν περιόδευσαν για να προωθήσουν το άλμπουμ τους από το οποίο προέκυψαν οι επιτυχίες I Want It All, Breakthru και The Invisible Man.
Το 1991 το συγκρότημα δημιούργησε το τελευταίο του άλμπουμ με τίτλο Innuendo. Το τελευταίο τραγούδι είναι το The Show Must Go On, του οποίου οι στίχοι φανερώνουν ότι ο Μέρκιουρι γνώριζε πως δεν θα ήταν για πολύ καιρό ακόμη στη ζωή. Τα video clips του Innuendo ήταν επεξεργασία παλιότερων video εκτός από τα These Are the Days of Our Lives και I'm Going Slightly Mad τα οποία είναι ασπρόμαυρα και στα οποία ο Μέρκιουρι εμφανίζεται αποστεωμένος και αδύναμος.
Προσωπική ζωή
Σύντροφος του Μέρκιουρι ήταν για αρκετά χρόνια της δεκαετίας του 1970 η Μαίρη Όστιν, την οποία γνώρισε μέσω του Μπράιαν Μέι και για την οποία έγραψε και το τραγούδι Love of My Life.[33] Αρραβωνιάστηκαν το 1973, ωστόσο η σχέση τους έληξε όταν ο Μέρκιουρι παραδέχτηκε την αμφιφυλοφιλία του.[34] Οι δύο διατήρησαν στο εξής στενή φιλία και αργότερα η Όστιν έγινε η κύρια κληρονόμος της περιουσίας του. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Μέρκιουρι ζούσε στη Νέα Υόρκη και στο Μόναχο, όπου ηχογράφησε διάφορα άλμπουμ έχοντας σχετικά ήσυχη προσωπική ζωή. Στα μέσα της δεκαετίας μετακόμισε στο Κένσινγκτον του Λονδίνου. Σύντροφός του από το 1985 μέχρι το τέλος της ζωής του ήταν ο Τζιμ Χάτον, τον οποίο γνώρισε σε ένα κλαμπ.[33]
Ασθένεια και θάνατος
Τον Οκτώβριο του 1986, ο βρετανικός τύπος ανέφερε ότι ο Μέρκιουρι έκανε αιματολογικές εξετάσεις για HIV/AIDS στην κλινική Harley Street. Ο ρεπόρτερ της βρετανικής εφημερίδας The Sun, Χιου Γουάιτοου, ρώτησε τον Μέρκιουρι σχετικά με την ιστορία στο Heathrow Airport, καθώς επέστρεφε από ένα ταξίδι στην Ιαπωνία. Τότε, ο Μέρκιουρι αρνήθηκε ότι έπασχε από την ασθένεια.[35] Σύμφωνα με τον σύντροφό του, Τζιμ Χάτον, ο Μέρκιουρι διαγνώστηκε με AIDS στα τέλη του Απριλίου του 1987.[36]
Στις 23 Νοεμβρίου του 1991 ο τραγουδιστής έκανε ανακοίνωση στον τύπο, που είχε κατασκηνώσει έξω από το σπίτι του στο Κένσινγκτον στο Λονδίνο, ότι έπασχε από AIDS.[37] Μία μέρα αργότερα πέθανε στο σπίτι του. Όλο το προηγούμενο διάστημα ήταν κοντά του οι γονείς του και η Μαίρη Όστιν (πρώην σύντροφός του).[38] Ωστόσο, σε καθημερινή 24ωρη βάση μαζί του ήταν ο έξι χρόνια σύντροφός του, Τζιμ Χάτον, ο Πίτερ Φρίστοουν (προσωπικός του γραμματέας και στενός φίλος) και ο Τζο Φανέλι (πρώην εραστής και σεφ του).[37]
Κληρονομιά
Άγαλμα του Φρέντι Μέρκιουρι στο Μοντρέ της Ελβετίας
Ο Φρέντι Μέρκιουρι θεωρείται από τις πλέον κορυφαίες προσωπικότητες της μουσικής σκηνής παγκοσμίως και ξεχωρίζει για την καλλιτεχνική του τόλμη και έμπνευση. Άλλωστε ο ίδιος συνήθιζε να λέει «I'm just a musical prostitute, my dear».[39] Μία ακόμη διάσημη δήλωσή του είναι: «I won't be a rock star. I will be a legend».[40]
Freddie Mercury Tribute Concert
Το 1992, οι εναπομείναντες Queen οργάνωσαν μία συναυλία στο Γουέμπλεϊ προς τη μνήμη του με σκοπό τα χρήματα της συναυλίας να δοθούν στους ασθενείς με AIDS. Στη γιορτή εκείνη συμμετείχαν ονόματα όπως Τζορτζ Μάικλ, Τζέιμς Χέτφιλντ, Ρόμπερτ Πλαντ, Guns N' Roses, Έλτον Τζον, Ντέιβιντ Μπόουι, Τσούκερο, Λάιζα Μινέλι, Άνι Λένοξ, Scorpions και άλλοι. Οι Μπράιαν Μέι, Ρότζερ Τέιλορ και Τζιμ Μπιτς ιδρύθηκε η Mercury Phoenix Trust, οργάνωση για την ενίσχυση των ασθενών του AIDS.[41][42]
Made in Heaven
Τον Νοέμβριο του 1995 κυκλοφόρησε το άλμπουμ Made in Heaven[43] το οποίο περιείχε τα τελευταία ηχογραφημένα κομμάτια με τη φωνή του Μέρκιουρι: A Winter's Tale, You Don't Fool Me και Mother Love, τα οποία ο Μέρκιουρι ηχογράφησε λίγους μήνες πριν πεθάνει. Επειδή το κομμάτι Mother Love ηχογραφήθηκε σταδιακά, ο Μέρκιουρι δεν πρόλαβε να τραγουδήσει την τελευταία του στροφή, την οποία τελικά τραγούδησε ο Μπράιαν Μέι μετά τον θάνατό του.[44]
Παραπομπές
Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2018.
LIBRIS. 31 Μαΐου 2012. libris.kb.se/katalogisering/0xbfmllj4grb1xg. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018.
«Freddie Mercury | Biography, Songs, & Facts». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
Stone, Rolling; Stone, Rolling (2010-12-03). «100 Greatest Singers of All Time». Rolling Stone (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«Dance: Deux the fandango - Times Online». web.archive.org. 2011-06-15. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«Depp tipped for Freddie Mercury film role». The Independent (στα Αγγλικά). 2006-12-23. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
Dazed (2016-11-25). «Everything that made Freddie Mercury a style icon». Dazed (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«November 2016». www.brianmay.com. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«10 Things You Might Not Know About Freddie Mercury». mentalfloss.com (στα Αγγλικά). 2018-11-02. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«Queen Online › History › Band». web.archive.org. 2010-08-08. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
DeRiso, Nick. «Freddie Mercury's Sexuality Remained a Mystery Even to Queen». Ultimate Classic Rock (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«Freddie Mercury | Biography, Songs, & Facts». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
Arts Correspondent, David Sanderson (2018-09-05). «Freddie Mercury fans hit Heathrow to celebrate Queen star’s stint as a baggage handler» (στα αγγλικά). The Times. ISSN 0140-0460. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
www.mercury-and-queen.com http://www.mercury-and-queen.com/peopleaboutfreddie.htm. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26. Missing or empty |title= (βοήθεια)
Hodkinson, Mark (1995), Queen The Early Years, Omnibus Press, σελ. 117, ISBN 978-0-7119-6012-1
«The pub that hosted John lennon and Freddie Mercury needs your band... - Liverpool Echo - Jade's Music Blog». web.archive.org. 2014-02-02. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«Freddie Mercury: Early days [QueenConcerts]». www.queenconcerts.com. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«Queen Logo». Famous Logos (στα Αγγλικά). 2012-10-06. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«CNN.com - Queen in Rhapsody over hit award - May 9, 2002». web.archive.org. 2007-11-09. Ανακτήθηκε στις 2019-01-25.
Emusician. «Bohemian Rhapsody voted best single of all time». EMusician (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-25.
Bell, Max (2017-07-27). «Queen – Flash Gordon». uDiscoverMusic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«Queen - Flash Gordon (Original Soundtrack Music)». Discogs (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
DeRiso, Nick. «How Queen Stole the Show at Live Aid». Ultimate Classic Rock (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-27.
Bartkowiak, Mathew J. (2010-03-10). Sounds of the Future: Essays on Music in Science Fiction Film. McFarland. ISBN 9780786456505.
«Michael Kamen & Queen - Highlander (The Motion Picture Soundtrack)». Discogs (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«Queen on tour: Magic tour 1986 [QueenConcerts]». www.queenconcerts.com. Ανακτήθηκε στις 2019-01-27.
«Queen Interviews - Queen - 12-17-2004 - Daily Mail - We Will Rock You (Again)! - Queen Archives: Freddie Mercury, Brian May, Roger Taylor, John Deacon, Interviews, Articles, Reviews». www.queenarchives.com. Ανακτήθηκε στις 2019-01-27.
www.queenlive.ca http://www.queenlive.ca/queen/86-08-09.htm. Ανακτήθηκε στις 2019-01-27. Missing or empty |title= (βοήθεια)
DeRiso, Nick. «Why Freddie Mercury (Briefly) Went Solo With 'Mr. Bad Guy'». Ultimate Classic Rock (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-27.
«Μονσεράτ Καμπαγιέ : Η σοπράνο που λάτρευε ο Φρέντι Μέρκιουρι». ΤΑ ΝΕΑ. 2018-10-06. Ανακτήθηκε στις 2019-01-25.
Songfacts. «Barcelona by Freddie Mercury - Songfacts». www.songfacts.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-27.
Editors (2016-11-23). «Ο Φρέντι Μέρκιουρι πεθαίνει από Έιτζ και το ταμπού σπάει. Ήταν μόλις 45 ετών. Μια μέρα πριν το θάνατό του, είχε προγραμματίσει να μιλήσει δημόσια για το έιτζ (βίντεο)». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 2019-01-25.
«The rarely told love story of Freddie Mercury & his partner Jim Hutton». The Vintage News (στα Αγγλικά). 2018-07-11. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
Desta, Yohana. «Bohemian Rhapsody: The True Story Behind Freddie Mercury's Relationships». HWD (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
«Do I Look Like I'm Dying Of Aids? Fumes Freddie», The Sun, 18 October 1986
Teeman, Tim (2006-09-07). «I couldn’t bear to see Freddie wasting away» (στα αγγλικά). The Times. ISSN 0140-0460. Ανακτήθηκε στις 2019-01-25.
Richards, Matt; Langthorne, Mark (2016-11-22). «Why Freddie Mercury cut his best friend out his life for good». mirror. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
”Mary Austin Shares Her Memories” – March, 17th 2000. OK! Magazine. Retrieved 27 September 2014
«A quote by Freddie Mercury». www.goodreads.com. Ανακτήθηκε στις 2019-01-25.
«A quote by Freddie Mercury». www.goodreads.com. Ανακτήθηκε στις 2019-01-25.
«About us». www.mercuryphoenixtrust.com. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
Gomez, Laura (24 Ιανουαρίου 2019). «Orphanages, Schools, Education, Medicines, Hospitals Donate 2019 Whatever you do, don't make me boring, Freddie Mercury ' The Mercury Phoenix Trust ' 703 projects in 2018». http://www.klassikmagazine.com. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2019. Εξωτερικός σύνδεσμος στο |website= (βοήθεια)
«Freddie Mercury | Biography, Songs, & Facts». Encyclopedia Britannica (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
Moreton, Cole (2013-12-01). «Inside the studio where Freddie Mercury sang his last song» (στα αγγλικά). ISSN 0307-1235. Ανακτήθηκε στις 2019-01-26.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Δισκογραφία στο Discogs
Φρέντι Μέρκιουρι στο AllMusic
Φρέντι Μέρκιουρι στο IMDb
Queen Archives - Συνεντεύξεις (αγγλικά)
Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
