Ο Ντένις Γκέιμπορ (Dénes Gábor, 5 Ιουνίου 1900 – 9 Φεβρουαρίου 1979) ήταν Ούγγρος ηλεκτρολόγος μηχανικός και φυσικός, γνωστός κυρίως για την επινόηση της ολογραφίας, για την οποία και βραβεύθηκε αργότερα με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 1971.[10]
Βιογραφία
Ο Γκέιμπορ γεννήθηκε στη Βουδαπέστη με το όνομα Γκύνσμπεργκ Ντένες, από γονείς Εβραίους της Ουγγαρίας, τους Μπέρνετ Γκύνσμπεργκ και Αντέλ Γιακόμποβιτς (Günszberg Bernát και Jakobovits Adél), των οποίων υπήρξε ο πρωτότοκος γιος. Το 1902 η οικογένεια πήρε την άδεια από τις αρχές να αλλάξει το επώνυμό της από Γκύνσμπεργκ σε Gábor. Ο Ντένες υπηρέτησε στο ουγγρικό πυροβολικό στη βόρεια Ιταλία κατά τον A΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[11] Στη συνέχεια σπούδασε στο Πολυτεχνείο της Βουδαπέστης (από το 1918), κατόπιν στη Γερμανία, στο Πολυτεχνείο του Σαρλότενμπουργκ, γνωστό σήμερα ως Πολυτεχνείο του Βερολίνου.[12] Στην αρχή της σταδιοδρομίας του ανέλυσε τις ιδιότητες των γραμμών μεταφοράς ηλεκτρισμού υψηλής τάσεως χρησιμοποιώντας ταλαντοσκόπια καθοδικών ακτίνων, πράγμα που ανέπτυξε το ενδιαφέρον του για την ηλεκτρονιακή οπτική.[12] Μελετώντας τις θεμελιώδεις αρχές του ταλαντοσκοπίου, ο Γκέιμπορ οδηγήθηκε σε άλλες συσκευές που λειτουργούσαν με ακτίνα ηλεκτρονίων, όπως είναι το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και οι τηλεοπτικές συσκευές. Ολοκλήρωσε τη διδακτορική διατριβή του για τον σωλήνα καθοδικών ακτίνων το 1927 και εργάσθηκε πάνω στις λυχνίες πλάσματος.[12]
Ο Γκέιμπορ έφυγε από τη ναζιστική Γερμανία εξαιτίας της εβραϊκής του καταγωγής το 1933, οπότε προσκλήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία για να εργασθεί στο τμήμα αναπτύξεως της Εταιρείας Thomson-Houston, στο Ράγκμπυ του Γουόργουικσάιρ. Κατά τη διαμονή του εκεί γνώρισε τη Μάρτζορι Μπάτλερ (Marjorie Butler) και τη νυμφεύθηκε το 1936. Απέκτησε τη βρετανική υπηκοότητα το 1946[13] και στα εργαστήρια της ίδιας εταιρείας εφεύρε την ολογραφία, το 1947.[14] Πειραματίστηκε με μία πολύ φιλτραρισμένη λυχνία ατμών υδραργύρου ως πηγή φωτός.[12] Ωστόσο, το πρώτο ολόγραμμα πραγματοποιήθηκε μόλις το 1964, αφού έπρεπε να εφευρεθεί προηγουμένως το λέιζερ, η πρώτη πηγή σύμφωνου φωτός. Μετά από αυτό το βήμα, η ολογραφία εξελίχθηκε σε μια εμπορικά διαθέσιμη τεχνολογία.
Η έρευνα του Γκέιμπορ επικεντρώθηκε στην είσοδο και την έξοδο των ηλεκτρονίων, κάτι που τον οδήγησε στην εφεύρεση της επανολογραφίας (re-holography).[12] Η βασική ιδέα ήταν ότι για τέλεια οπτική απεικόνιση πρέπει να χρησιμοποιείται όλη η πληροφορία: όχι μόνο το πλάτος-ένταση του φωτός, όπως στη συνηθισμένη απεικόνιση, αλλά και η φάση. Με τον τρόπο αυτό μια πλήρης χωρική εικόνα μπορεί να αποκτηθεί.[12] Ο Γκέιμπορ δημοσίευσε τις θεωρίες του για την επανολογραφία σε μία σειρά ερευνητικών εργασιών ανάμεσα στο 1946 και το 1951.[12]
Ο Γκέιμπορ επίσης ερεύνησε το πώς ακούν και επικοινωνούν οι άνθρωποι: το αποτέλεσμα των ερευνών του αυτών υπήρξε η θεωρία της granular synthesis, παρότι ο `Ελληνας συνθέτης Ιάνης Ξενάκης ισχυρίσθηκε ότι εκείνος ήταν ο πρώτος εισηγητής αυτής της τεχνικής.[15] Η εργασία του Γκέιμπορ σε αυτό και άλλα πεδία υπήρξε θεμελιώδης για την ανάπτυξη της ανάλυσης χρόνου-συχνότητας.
Το 1948 ο Γκέιμπορ μετακόμισε στο Imperial College, στο Λονδίνο, και το 1958 εκλέχθηκε εκεί καθηγητής της Εφαρμοσμένης Φυσικής μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1967. Παρότι μετά περνούσε τον περισσότερο χρόνο του στην Ιταλία, διατήρησε μια σχέση με το Imperial College ως "Senior Research Fellow" και επίσης ως επιστήμονας (Staff Scientist) των εργαστηρίων της CBS, στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ. Εκεί, συνεργάσθηκε με τον παλαιό του φίλο, διευθυντή των Εργαστηρίων δρα. Πίτερ Καρλ Γκόλντμαρκ, σε πολλά νέα σχέδια για την επικοινωνία και την οπτική παρουσίαση πληροφοριών. Ο Γκέιμπορ ενδιαφέρθηκε για την κοινωνική ανάλυση και εξέδωσε το βιβλίο The Mature Society: a view of the future (Η ώριμη κοινωνία: μια εικόνα του μέλλοντος) το 1972.[16]
Μετά την ταχεία ανάπτυξη των λέιζερ και την ευρεία ποικιλία των εφαρμογών της ολογραφίας (π.χ. τέχνη, αποθήκευση πληροφοριών, αναγνώριση μορφών), ο Γκέιμπορ γνώρισε τη διεθνή φήμη αργά στη ζωή του.[12] Πέθανε στο Λονδίνο σε ηλικία 78 ετών.
Διακρίσεις και βραβεύσεις
Πολυάριθμες είναι οι διακρίσεις που απέσπασε ο Ντένις Γκέιμπορ, εκτός από το Βραβείο Νόμπελ:
1956 – Μέλος (Fellow) της Βασιλικής Εταιρείας
1964 – Επίτιμο μέλος της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών
1964 – Επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου
1967 – Βραβείο και Μετάλλιο Γιανγκ για διακεκριμένη έρευνα στο πεδίο της οπτικής
1967 – Βραβείο Κολόμβου του Διεθνούς Ινστιτούτου Επικοινωνιών, στη Γένοβα
1968 – Το πρώτο Μετάλλιο Άλμπερτ Α. Μάικελσον από το Ινστιτούτο Φραγκλίνου στη Φιλαδέλφεια.[17]
1968 – Μετάλλιο Ράμφορντ της Βασιλικής Εταιρείας
1970 – Επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον
1970 – Το «Μετάλλιο Τιμής» του IEEE
1970 – Το βρετανικό παράσημο "Commander of the Order of the British Empire" (CBE)
1971 – Το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής, «για την εφεύρεση και την ανάπτυξη της ολογραφικής μεθόδου»
1971 – Επίτιμος διδάκτορας του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου του Ντελφτ (Ολλανδία)
1972 – Βραβείο Holweck της Γαλλικής Εταιρείας Φυσικής (Société Française de Physique)
Ονομάσθηκαν προς τιμή του
Ο αστεροειδής 72071 Γκάμπορ (Gabor), που ανακαλύφθηκε το έτος 2000.
Ο κοιτώνας "Gabor Hall" του Imperial College του Λονδίνου, που άνοιξε το 2009.
Η Dennis-Gabor-Straße, οδός στο Πότσνταμ όπου βρίσκεται το Κέντρο Τεχνολογίας του Πότσνταμ (Potsdamer Centrum für Technologie).
Η Διεθνής Εταιρεία Οπτικής Μηχανικής (SPIE) απονέμει το ετήσιο Βραβείο Ντένις Γκέιμπορ «για εξέχοντα επιτεύγματα στις τεχνολογίες περιθλαστικού μετώπου κύματος, ιδιαιτέρως όσα προχωρούν την ανάπτυξη εφαρμογών της ολογραφίας και μετρολογίας.»[18]
Το `Ιδρυμα NOVOFER της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών απονέμει κάθε χρόνο το Διεθνές Βραβείο Ντένις Γκάμπορ σε «εξέχοντες νέους επιστήμονες που ερευνούν στη φυσική και στην τεχνολογία».
Το «Μετάλλιο Γκέιμπορ» απονέμεται από τη Βασιλική Εταιρεία του Λονδίνου για «αναγνωρισμένη διεπιστημονική εργασία μεταξύ των βιοεπιστημών και άλλων γνωστικών πεδίων».[19]
Δείτε επίσης
Φίλτρο Γκέιμπορ
Μετασχηματισμός Γκέιμπορ
Άτομο Γκέιμπορ ή συνάρτηση Γκέιμπορ
Βιβλία του με γενικότερο ενδιαφέρον
Inventing the Future (Επινοώντας το μέλλον, Secker & Warburg, 1963)
«Το μέλλον δεν μπορεί να προβλεφθεί, αλλά μπορεί να επινοηθεί. Είναι η ικανότητα του ανθρώπου να επινοεί που έχει καταστήσει την ανθρώπινη κοινωνία αυτό που είναι.»
Innovations: Scientific, Technological, and Social (Καινοτομίες: Επιστημονικές, τεχνολογικές και κοινωνικές, 1970)
The Mature Society. A View of the Future (Η ώριμη κοινωνία: μια εικόνα του μέλλοντος, 1972)
Beyond the Age of Waste: A Report to the Club of Rome (Πέρα από την εποχή της σπατάλης: Μία αναφορά προς τη Λέσχη της Ρώμης, Pergamon international library of science, technology, engineering and social studies, χαρτόδετο, 1978)
Σημειώσεις
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2014.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) BnF authorities. data.bnf.fr/ark:/12148/cb126073349. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
(Αγγλικά) SNAC. w6z039jj. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γερμανικά) Munzinger-Archiv. 00000013127. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. gabor-dennis.
Czech National Authority Database. skuk0002581. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2019.
Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη, Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου, Βαυαρική Κρατική Βιβλιοθήκη, Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας: Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
biography/Dennis-Gabor. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2018.
(Αγγλικά) Nobelprize.org. data.nobelprize.org/page/laureate/93. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2018.
Eric A. Ash (1979-08-02). «Dennis Gabor, 1900-1979». Nature 280: 431–433. doi:10.1038/280431a0.
Johnston, Sean (2006). «Wavefront Reconstruction and beyond». Holographic Visions. σελ. 17. ISBN 978-0-19-857122-3.
[|Bor, Zsolt] (1999). «Optics by Hungarians». Fizikai Szemle 5: 202. ISSN 0015-3257. Bibcode: 1999AcHA....5..202Z. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2010.
Tyler Wasson; Gert H. Brieger (1987). Nobel Prize Winners: An H.W. Wilson Biographical Dictionary. H.W. Wilson. σελίδες 359. ISBN 0-8242-0756-4.
GB685286 GB patent GB685286, British Thomson-Houston Company, published 1947
Xenakis, Iannis (2001). Formalized Music: Thought and Mathematics in Composition. 9 (2η έκδοση). Pendragon Pr. σελίδες preface xiii. ISBN 1-57647-079-2.
IEEE Global History Network (2011). «Dennis Gabor». IEEE History Center. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2011.
«Franklin Laureate Database - Albert A. Michelson Medal Laureates». Franklin Institute. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2011.
«Dennis Gabor Award». SPIE. 2010. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2010.
«The Gabor Medal (1989)». Royal Society. 2009. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2010.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Σύντομη βιογραφία
Διάλεξη του Γκέιμπορ με την ευκαιρία της απονομής του Βραβείου Νόμπελ
Παρουσίαση από τον καθηγητή `Ερικ `Ινγκελσταμ της Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών για το Βραβείο Νόμπελ
Βιογραφία
Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
