Ο σερ Τσαρλς Σκοτ Σέρινγκτον (Charles Scott Sherrington, 27 Νοεμβρίου 1857 – 4 Μαρτίου 1952) ήταν Βρετανός νευροφυσιολόγος, ιστολόγος, βακτηριολόγος, και παθολόγος, Πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας. Βραβεύθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής μαζί με τον Έντγκαρ Άντριαν το 1932 για την έρευνά τους επί της λειτουργίας των νευρώνων[5][6]. Πριν από την έρευνά τους, πιστευόταν ότι τα ανακλαστικά αποτελούσαν μεμονωμένη δραστηριότητα που περιοριζόταν σε ένα τόξο ανακλαστικών. Ο Σέρινγκτον κατέδειξε ότι τα ανακλαστικά απαιτούν ολοκληρωμένη ενεργοποίηση και απέδειξε την αντίστροφη νευρική εντολή στους μύες (Νόμος του Σέρινγκτον)[7][8]. Η εναλλακτική του εξήγηση της επικοινωνίας των νευρικών κυττάρων (νευρώνων) δια των συνάψεων βοήθησε στη διαμόρφωση της σύγχρονης κατανοήσεως του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Βιογραφία
Οικογένεια και εκπαίδευση
Ο Τσαρλς Σκοτ Σέρινγκτον γεννήθηκε στο Ίζλιντον του Λονδίνου. Παρότι οι επίσημες βιογραφίες ισχυρίζονταν ότι ήταν γιος του ιατρού Τζέιμς Νόρτον Σέρινγκτον και της συζύγου του Ανν Μπρουκς (Anne Brookes, το γένος Thurtell)[9], ο Τσαρλς και οι αδελφοί του Γουίλιαμ και Τζωρτζ ήταν στην πραγματικότητα σχεδόν με βεβαιότητα νόθα τέκνα της Ανν Μπρουκς και του Κάλεμπ Ρόουζ (Caleb Rose), ενός εξέχοντα χειρουργού του Ίπσουιτς. Ο Τζέιμς Νόρτον Σέρινγκτον, πρώτος σύζυγος της Ανν, δεν ήταν γιατρός, αλλά έμπορος σιδερικών στο Γιάρμουθ, όπου και απεβίωσε το 1848, δηλαδή 9 σχεδόν χρόνια πριν τη γέννηση του Τσαρλς[10][11]. Οι γεννήσεις των τριών γιων της Ανν δεν φαίνεται να έχουν καταγραφεί επισήμως. Είναι γνωστό ότι βαφτίστηκαν στις 17 Ιουλίου 1863 στην ενοριακή εκκλησία του Αγίου Ιακώβου στο Κλέρκενγουελ[12]. Οι Κάλεμπ και Ανν παντρεύτηκαν μόλις το 1880,[13], μετά τον θάνατο της πρώτης συζύγου του Κάλεμπ στο Εδιμβούργο την 1η Οκτωβρίου 1880.[14].
Ο Κάλεμπ Ρόουζ είχε σημαντικές γνώσεις κλασικής φιλολογίας και αρχαιολογίας. Στο σπίτι της οικογένειας στο Ίπσουιτς υπήρχε καλή συλλογή πινάκων, βιβλίων και γεωλογικών δειγμάτων[15]. Ο μικρός Τσαρλς απέκτησε έτσι μία εκτίμηση για την τέχνη[16]. Το σπίτι επισκέπτονταν συχνά διανοούμενοι και πριν πάει στο γυμνάσιο ο Τσαρλς είχε διαβάσει το έργο του Γιόχαν Μύλερ «Στοιχεία Φυσιολογίας» που τού είχε δώσει ο πατέρας του.
Ο Τσαρλς Σέρινγκτον γνώρισε στο γυμνάσιο τον ποιητή Τόμας Ας (Thomas Ashe, 1836-1889), που δίδασκε εκεί και του ενεφύσησε μία αγάπη για τους κλασικούς συγγραφείς και μία επιθυμία να ταξιδέψει. Ο Ρόουζ ωστόσο τον είχε ήδη ωθήσει προς την ιατρική και ο Τσαρλς άρχισε να φοιτά στο Βασιλικό Κολέγιο Χειρουργών της Αγγλίας, ενώ επεδίωξε να σπουδάσει και στο Κέμπριτζ, αλλά μία τραπεζική χρεοκοπία είχε φτωχύνει την οικογένεια. Ο νεαρός Σέρινγκτον επέλεξε να εγγραφεί στο Νοσοκομείο του Σαιν Τόμας στο κεντρικό Λονδίνο τον Σεπτέμβριο του 1876 ως μαθητευόμενος. Οι ιατρικές σπουδές εκεί περιελάμβαναν μαθήματα στο Κολέγιο Gonville and Caius του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, όπου ο Σέρινγκτον επέλεξε να παρακολουθήσει μαθήματα από τον «πατέρα της βρετανικής φυσιολογίας» σερ Μάικλ Φόστερ[9].
Ο Σέρινγκτον έπαιζε και ποδόσφαιρο, αρχικά στη σχολική ομάδα και στη συνέχεια για τον γνωστό τοπικό σύλλογο, ενώ ήταν μέλος της ομάδας κωπηλασίας της Οξφόρδης[17]. Τον Απρίλιο του 1878 πέρασε την Κύρια Εξέταση για την ιδιότητα του μέλους του Βασιλικού Κολεγίου Χειρουργών και 12 μήνες αργότερα την εξέταση για υποτροφία, μετά την επιτυχία στην οποία, τον Οκτώβριο του 1879, εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ[18], όπου διακρίθηκε ως αριστούχος στη φυσιολογία, μαζί με τον συμφοιτητή του Γουίλιαμ Μπέιτσον[19], ενώ το 1881 αναφέρεται ότι είχε τους υψηλότερους βαθμούς στο έτος του και στη βοτανική και την ανθρώπινη ανατομία, αλλά και στον μέσο όρο όλων των μαθημάτων. Ο καθηγητής του Τζων Νιούπορτ Λάνγκλεϋ μοιραζόταν το ενδιαφέρον του για το πώς η ανατομική δομή εκφραζόταν στη φυσιολογική λειτουργία[9].
Ο Σέρινγκτον έγινε μέλος του Βασιλικού Κολεγίου Χειρουργών στις 4 Αυγούστου 1884 και το επόμενο έτος πήρε το πτυχίο της «Ιατρικής και Χειρουργικής» (M.B., Bachelor of Medicine and Surgery) από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.
Το 7ο Διεθνές Ιατρικό Συνέδριο
Με την ευκαιρία της διεξαγωγής του Διεθνούς Ιατρικού Συνεδρίου στο Λονδίνο το 1881 ο Σέρινγκτον άρχισε τις έρευνές του στη νευρολογία. Σε εκείνο το συνέδριο εκδηλώθηκε μία επιστημονική διαμάχη: Ο φυσιολόγος Φρήντριχ Γκολτζ από το Στρασβούργο είχε την άποψη ότι δεν υπήρχαν τοπικές λειτουργίες εγκεφαλικό φλοιό, μετά από πειράματα με σκύλους στους οποίους είχαν αφαιρεθεί τμήματα του εγκεφάλου. Ο Σκωτσέζος νευρολόγος Ντέιβιντ Φέριερ, ίνδαλμα του Σέρινγκτον, διαφωνούσε. Το ισχυρότερο επιχείρημά του ήταν ένας πίθηκος που είχε πάθει ημιπληγία μετά από εγκεφαλικό τραύμα.
Συστάθηκε μία επιτροπή, στην οποία συμμετείχε και ο Λάνγκλεϋ, για την έρευνα του θέματος, και έτσι ο Σέρινγκτον συμμετείχε στην ιστολογική εξέταση του ενός ημισφαιρίου του εγκεφάλου του παραπάνω σκύλου ως βοηθός του Λάνγκλεϋ, αποτέλεσμα της οποίας ήταν η πρώτη δημοσίευση του Σέρινγκτον, το 1884.
Ταξίδια
Τον χειμώνα 1884–1885 ο Σέρινγκτον πήγε στο Στρασβούργο και συνεργάσθηκε με τον Γκολτζ, ο οποίος άσκησε επίσης επάνω του θετική επίδραση. Ο Σέρινγκτον είπε αργότερα για αυτόν ότι: «δίδασκε ότι σε όλα τα πράγματα μόνο το καλύτερο είναι αρκετά καλό».[15]
Το 1885 εκδηλώθηκε στην Ισπανία μία επιδημία ασιατικής χολέρας. Κάποιος Ισπανός ιατρός ισχυριζόταν ότι είχε παρασκευάσει ένα εμβόλιο για την καταπολέμησή της. Με τη στήριξη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, της Βασιλικής Εταιρείας και της Ενώσεως Ιατρικών Ερευνών, μία τριμελής ομάδα συστάθηκε και ταξίδεψε στην Ισπανία για να ερευνήσει το θέμα, μέλος της οποίας ήταν ο Σέρινγκτον. Στην αναφορά της προς τη Βασιλική Εταιρεία μετά την επιστροφή από το Τολέδο η ομάδα απέρριψε τους ισχυρισμούς του Ισπανού ιατρού.
Το ίδιο έτος ο Σέρινγκτον ταξίδεψε στο Βερολίνο για να συναντήσει τον Ρούντολφ Βίρχοβ προκειμένου να εξετάσει δείγματα βακτηρίων χολέρας που είχε πάρει ο Σέρινγκτον από την Ισπανία. Αργότερα ο Βίρχοβ έστειλε τον Σέρινγκτον στον Ρόμπερτ Κοχ για ένα μάθημα τεχνικής που κράτησε 6 εβδομάδες, αλλά ο Σέρινγκτον έμεινε μαζί του επί ένα έτος για έρευνες διάφορων βακτηρίων.
Το 1886 ο Σέρινγκτον πήγε στην Ιταλία, και πάλι για να διερευνήσει μία επιδημία χολέρας. Εκεί πέρασε πολλές ώρες στα μουσεία και τις πινακοθήκες, ενώ η αγάπη του για τα σπάνια βιβλία εξελίχθηκε σε πάθος.
Σταδιοδρομία
Οι Ρόυ και Σέρινγκτον (δεξιά) στην πόρτα του Παλαιού Εργαστηρίου Παθολογίας στο Κέιμπριτζ, το 1893
Το 1891 ο Σέρινγκτον διορίσθηκε στο Ινστιτούτο Προηγμένων Ερευνών Φυσιολογίας και Παθολογίας Μπράουν (Brown Institute for Advanced Physiological and Pathological Research) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου[16]. Εκεί εργάσθηκε πάνω στην κατανομή των νεύρων της σπονδυλικής στήλης, χαρτογράφησε τις περιοχές των αισθητικών νεύρων του δέρματος και το 1892 ανεκάλυψε ότι οι μυϊκές ίνες εκκινούν το ανακλαστικό του τεντώματος των μυών. Το ινστιτούτο τού επέτρεψε να μελετήσει πολλά ζώα, μεγάλα και μικρά, διαθέτοντας αρκετό χώρο για τη συντήρηση μεγάλων πρωτευόντων.
Η πρώτη πανεπιστημιακή θέση του Σέρινγκτον ήταν στην έδρα Χολτ της Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, την οποία κατέλαβε το 1895. Εκεί εγκατέλειψε πλέον την έρευνα στην παθολογία[15] και αφοσιώθηκε στο νευρικό σύστημα. Πειραματιζόμενος με γάτες, σκύλους και πιθήκους που είχαν υποστεί λοβοτομή, συμπέρανε ότι τα ανακλαστικά πρέπει να θεωρούνται συνεργατικές δραστηριότητες πολλών μερών του οργανισμού και όχι αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων των λεγόμενων «τόξων ανακλαστικών» (reflex-arcs), όπως πιστευόταν γενικώς μέχρι τότε.
Ο Σέρινγκτον απέδειξε ότι η διέγερση των μυών ήταν αντιστρόφως ανάλογη της καταστολής μιας ανταγωνιστικής ομάδας μυών. Ως προς τη σχέση διεγέρσεως και καταστολής, συμπέρανε ότι «η επιβολή αποχής από τη δράση μπορεί να είναι εξίσου πραγματική με την ανάληψη δράσεως». Συνέχισε επίσης τις έρευνές του στην αντίστροφη νευρική εντολή, που υπήρξαν αξιοσημείωτη συνεισφορά στη γνώση της σπονδυλικής στήλης[15].
Το 1913 το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης προσέφερε στον Σέρινγκτον την έδρα Waynflete της Φυσιολογίας[15]. Οι εκλέκτορες τον πρότειναν ομόφωνα, χωρίς να εξετάσουν κάποιον άλλον υποψήφιο. Ως καθηγητής στην Οξφόρδη, ο Σέρινγκτον είχε την τιμή να διδάξει πολλούς ιδιοφυείς φοιτητές, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν ο Γουάιλντερ Πένφηλντ και οι τιμηθέντες με Νόμπελ Τζων Κ. Εκλς, Ράγκναρ Γκράνιτ και Χάουαρντ Φλόρεϋ[20]. Ο Σέρινγκτον επηρέασε επίσης τον πρωτοπόρο Αμερικανό νευροχειρουργό Χάρβεϋ Κάσινγκ.
Κουτί με δείγματα μικροσκοπίου που φέρει την επιγραφή: «Δείγματα ιστολογικών επιδείξεων του σερ Τσαρλς Σέρινγκτον / Νοσοκομείο Σαιν Τόμας / 1886–1895 / Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ 1895–1915 / Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης 1914–1935»
Στην Οξφόρδη ο Σέρινγκτον διατηρούσε εκατοντάδες δείγματα μικροσκοπίου μέσα σε ένα ειδικά κατασκευασμένο κουτί με την επιγραφή «Δείγματα ιστολογικών επιδείξεων του σερ Τσαρλς Σέρινγκτον». Το κουτί, που διατηρείται ακόμα, περιέχει και δείγματα που ίσως να σχετίζονται με ανακαλύψεις του, όπως ο εντοπισμός λειτουργιών σε τμήματα του εγκεφαλικού φλοιού, αλλά και δείγματα άλλων σημαντικών επιστημόνων της εποχής του, όπως των Α. Ρουφφίνι, Γκ. Φριτς, Τζων Μπέρντον-Σάντερσον, και του συνεργάτη του στην Οξφόρδη Ντέρεκ Ντένυ-Μπράουν[21].
Η διδασκαλία του Σέρινγκτον στην Οξφόρδη διακόπηκε από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που τον άφησε με 9 μόνο φοιτητές στο μάθημα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου ο Σέρινγκτον εργάσθηκε σκληρά σε ένα εργοστάσιο κατασκευής οβίδων προς στήριξη της πολεμικής προσπάθειας και για να μελετήσει την κόπωση στους βιομηχανικούς εργάτες. Το ωράριό του εκεί ήταν από τις 7:30 π.μ. ως τις 8:30 μ.μ. και τα Σαββατοκύριακα από τις 7:30 π.μ. ως τις 6:00 μ.μ..
Τον Μάρτιο του 1916 ο Σέρινγκτον πάλεψε για το δικαίωμα των γυναικών να φοιτούν στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Ο Τσαρλς Σέρινγκτον συνταξιοδοτήθηκε το 1936[15], οπότε επέστρεψε στην πόλη των παιδικών του χρόνων, το `Ιπσουιτς, όπου έχτισε σπίτι[9] και από όπου συνέχισε να επικοινωνεί με επιστολές με πρώην φοιτητές του και άλλους επιστήμονες από ολόκληρο τον κόσμο. Από το 1944 μέχρι τον θάνατό του ήταν πρόεδρος του Μουσείου του `Ιπσουιτς.
Οι διανοητικές ικανότητές του διατηρούνταν στο ακέραιο μέχρι την ημέρα του αιφνίδιου θανάτου του, που προκλήθηκε από καρδιακή ανεπάρκεια σε ηλικία 94 ετών. Σωματικά πάντως υπέφερε από αρθρίτιδα, εξαιτίας της οποίας κυρίως πέρασε τον τελευταίο χρόνο της ζωής του σε οίκο φροντίδας[20].
Προσωπική ζωή
Στις 27 Αυγούστου 1891 ο Σέρινγκτον νυμφεύθηκε την Έθελ Μαίρυ Ράιτ (Wright), η οποία πέθανε το 1933, και απέκτησαν μαζί ένα παιδί, τον Καρ, που γεννήθηκε το 1897.[9] Τα Σαββατοκύριακα στην Οξφόρδη το ζεύγος προσκαλούσε πολλούς φίλους και γνωστούς στο σπίτι του[15].
Αξιόλογες δημοσιεύσεις
The Integrative Action of the Nervous System (1906)
Συλλογή 10 διαλέξεων που δόθηκαν στο Πανεπιστήμιο Γέιλ το 1904.[22] Γίνεται λόγος για τη θεωρία των νευρώνων και των «συνάψεων» (όρος που είχε εισαγάγει ο ίδιος το 1897), και για την επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων. Οι έρευνες αυτές ουσιαστικά έδωσαν τέλος στη διαμάχη μεταξύ της νευρωνικής και της δικτυακής θεωρίας στα θηλαστικά, διαμορφώνοντας έτσι τη σημερινή αντίληψη για το ΚΝΣ[22]. Σε αυτές τις διαλέξεις ο Σέρινγκτον διατυπώνει τη θεωρία του ότι το νευρικό σύστημα δρα ως ο συντονιστής διάφορων μερών του σώματος και ότι τα ανακλαστικά αποτελούν τις απλούστερες εκφράσεις της αλληλεπιδραστικής λειτουργίας του, καθιστώντας ικανό ολόκληρο το σώμα να δράσει προς ένα σκοπό κάθε φορά. Η συλλογή είναι αφιερωμένη στον Ντέιβιντ Φέριερ[9].
Man on His Nature (Ο άνθρωπος επί της φύσεως αυτού, 1940)
Μία παράθεση της φιλοσοφικής σκέψεως του Σέρινγκτον. Ο Σέρινγκτον είχε μελετήσει επί πολλά χρόνια το έργο του Γάλλου ιατρού του 16ου αιώνα Ζαν Φερνέλ, που είχε επινοήσει τον όρο «φυσιολογία». Το βιβλίο αυτό βασίζεται στις διαλέξεις Gifford που είχε δώσει ο Σέρινγκτον το 1937 και το 1938 στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, οι οποίες εστίαζαν στον Φερνέλ και στην εποχή του, Μια αναθεωρημένη έκδοση κυκλοφόρησε το 1951. Εδώ εξερευνώνται φιλοσοφικές σκέψεις για τη νόηση, την ανθρώπινη ύπαρξη και τον Θεό, σε σχέση με τη φυσική θεολογία.[23]
Τιμητικές διακρίσεις
Βιτρώ στην τραπεζαρία του Κολεγίου Gonville & Caius του Κέιμπριτζ προς τιμή του Τσαρλς Σ. Σέρινγκτον
1893 Ο Σέρινγκτον εκλεγεται εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας (FRS)[15]
1899 Χρυσό Μετάλλιο Baly του Βασιλικού Κολεγίου Ιατρών του Λονδίνου
1905 Βασιλικό Μετάλλιο της Βασιλικής Εταιρείας
1922 Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας
1922 Πρόεδρος της Βρετανικής Επιστημονικής (British Science Association) για τα έτη 1922–1923[24]
1924 Τάγμα της Αξίας (Order of Merit)
1932 Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής
Μέχρι τον θάνατό του ο Σέρινγκτον είχε ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτορας 22 πανεπιστημίων, μεταξύ των οποίων ήταν και αυτά της Οξφόρδης, των Παρισίων, του Στρασβούργου, της Ουψάλα, της Βουδαπέστης, των Αθηνών και του Χάρβαρντ[15]
Ονομάσθηκαν προς τιμή του
Ανακλαστικό Λίντελ-Σέρινγκτον (Liddell-Sherrington reflex)
Ανακλαστικό Σιφ-Σέρινγκτον (Schiff-Sherrington reflex)
Πρώτος νόμος του Σέρινγκτον
Δεύτερος νόμος του Σέρινγκτον ή νόμος της αντίστροφης νευρικής εντολής
Φαινόμενο Βυλπιάν-Χάιντενχάιν-Σέρινγκτον (Vulpian-Heidenhain-Sherrington phenomenon)
Παραπομπές
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12435321r. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
«Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Charles-Scott-Sherrington. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Αγγλικά) SNAC. w6z89b7z. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
(Ιταλικά) www.accademiadellescienze.it. charles-scott-sherrington. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2020.
Pearce, J. M. (2004). «Sir Charles Scott Sherrington (1857-1952) and the synapse». Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry 75 (4): 544. doi:10.1136/jnnp.2003.017921. PMID 15026492.
Penfield, W. (1962). «Sir Charles Sherrington, O.M., F.R.S. (1857-1952): An Appreciation». Notes and Records of the Royal Society 17 (2): 163–168. doi:10.1098/rsnr.1962.0015.
«"Sir Charles Sherrington – Nobel Lecture: Inhibition as a Coordinative Factor"». Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2012.
«Sir Charles Scott Sherrington». Encyclopædia Britannica, Inc. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2012.
Kusurkar, R.A. (2004). «Sir Charles Sherrington (1857-1952)». Journal of postgraduate medicine 50 (3): 238–239. PMID 15377819.
GRO index: 1848 Dec, Yarmouth 13, 258
Will of James Norton Sherrington, proved at London 5 March 1849, National Archives Catalogue Reference:Prob 11/2090, image 171
Baptisms solemnized in the Parish of St James Clerkenwell, in the County of Middlesex in the Year 1863, p. 558, nos 5826, 5827 & 5828 (ancestry.co.uk)
GRO index: 1880 Dec, Ipswich 4a, 1377
Death certificate: 1880 Deaths in the District of St George in the City of Edinburgh, page 362, no. 1086
Liddell, E.G.T. (1952). «Charles Scott Sherrington. 1857-1952». Obituary Notices of Fellows of the Royal Society 8 (21): 241–226. doi:10.1098/rsbm.1952.0016.
Karl Grandin, ed. (1932). «Sir Charles Sherrington Biography». Les Prix Nobel. The Nobel Foundation. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2008.CS1 maint: Extra text: authors list (link)
Granit, R. (1967). Charles Scott Sherrington: An Appraisal. Garden City, NY: Double Day & Company. σελ. 3. OCLC 573353.
«Sherrington, Charles Scott (SHRN879CS)». A Cambridge Alumni Database. University of Cambridge
University of Cambridge Calendar, 1894-95, σελ. 330
Gibson, W.C. (2001). «Chapter 1: Sir Charles Sherrington, O.M., P.R.S. (1857–1952)» (PDF). Twentieth Century Neurology: The British Contribution. Λονδίνο: Imperial College Press. σελίδες 4–6. ISBN 1-86094-245-8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 26 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2008.
Molnar, Zoltan; Brown, Richard (Ιούνιος 2010). «Insights into the life and work of Sir Charles Sherrington». Nature Reviews Neuroscience 11: 429–436. doi:10.1038/nrn2835. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2013.
Burke, RE (Απρίλιος 2007). «Sir Charles Sherrington's the integrative action of the nervous system: a centenary appreciation». Brain 130 (Pt 4): 887–94. doi:10.1093/brain/awm022. PMID 17438014.
Charles Scott Sherrington Αρχειοθετήθηκε 2005-10-18 στο Wayback Machine. R. Scott Spurlock, University of Edinburgh
Προεδρικός λόγος του Σέρινγκτον προς τη Συνέλευση της British Association, Χαλ 1922
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Karl Grandin, ed. (1932). «Sir Charles Sherrington Biography». Les Prix Nobel. The Nobel Foundation. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2008.CS1 maint: Extra text: authors list (link)
«Sir Charles Sherrington's Histology Demonstration Slides». History of Medical Sciences. Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2013.
Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου
Hellenica World - Scientific Library
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
