Αρχιπέλαγος Τσάγκος

.

Ηνωμένο Βασίλειο

Το Αρχιπέλαγος Τσάγκος (προηγούμενη ονομασία Bassas de Chagas[1] και αργότερα Νησιά του Ελαίου) είναι μια συστάδα από 7 ατόλλες με συνολικά 65 τροπικά νησιά, περίπου στο κέντρο του Ινδικού Ωκεανού.

Το Τσάγκος βρίσκεται περίπου 500 χιλιόμετρα νότια από τις Μαλδίβες, την πλησιέστερη χώρα, 1.600 χιλιόμ. νοτιοδυτικά της Ινδίας, στο μισό της απόστασης μεταξύ Τανζανίας και Ιάβας.

Το αρχιπέλαγος είναι ένας συνδυασμός διαφορετικών κοραλλιογενών δομών πάνω σε μια υποθαλάσσια ράχη που έχει κατεύθυνση προς τον νότο στο κέντρο του Ινδικού Ωκεανού, και έχει δημιουργηθεί από ηφαίστεια πάνω από το θερμό σημείο Ρεϊνιόν. Αντίθετα με τις Μαλδίβες δεν υπάρχει ένα καθαρά διακριτό μοτίβο παράταξης των ατολλών, κάτι που κάνει ολόκληρο το αρχιπέλαγος να μοιάζει κάπως χαοτικό. Οι περισσότερες από τις κοραλλιογενείς δομές του Τσάγκος είναι βυθισμένοι ύφαλοι.

Επίσημα τμήμα του Βρετανικού Εδάφους Ινδικού Ωκεανού, το Τσάγκος ήταν το σπίτι για τους Τσαγκόσσιους για παραπάνω από 1,5 αιώνα μέχρι τη βίαιη εκδίωξη τους τη δεκαετία του 1960 από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες.[2]

Τον Φεβρουάριο του 2019 το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το οποίο αποτελεί το ανώτατο δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών, αποφάνθηκε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να τερματίσει τον έλεγχο του επί του Αρχιπελάγους Τσάγκος «το γρηγορότερο δυνατό». Ο Μαυρίκιος ισχυρίζεται ότι το αρχιπέλαγος αποσπάστηκε παράνομα από τη νησιωτική χώρα το 1965, με αντάλλαγμα την ανεξαρτησία του από το Ηνωμένο Βασίλειο, που επιτεύχθηκε τρία χρόνια αργότερα. [3]
Γεωγραφία

Η συνολική χερσαία έκταση των νησιών είναι μόλις 63,17 τ.χλμ., με το μεγαλύτερο νησί, το Ντιέγκο Γκαρσία, να έχει έκταση 27,2 χλμ². Η συνολική έκταση, συμπεριλαμβανομένων των λιμνοθαλασσών μέσα στις ατόλλες, όμως, είναι μεγαλύτερη από 15.000 χλμ², εκ των οποίων τα 12.642 χλμ² βρίσκονται στο Μεγάλο Τσάγκος Μπάγκος, τη δεύτερη μεγαλύτερη δομή ατόλλης στον κόσμο (μετά την εντελώς βυθισμένη ατόλλη Σάγια ντε Μάλια Μπάγκος). Η περιοχή υφαλοκρηπίδας είναι 20.607 χλμ², και η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, που συνορεύει με την αντίστοιχη ζώνη των Μαλδίβων στα βόρεια, έχει έκταση 636.600 χλμ² (συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υδάτων).

Τα μεγαλύτερα νησιά είναι τα: Ντιέγκο Γκαρσία (27,2 χλμ²), Αετού Νήσος (Μεγάλο Τσάγκος Μπάγκος, 2,45 χλμ²), Πιέρ Νήσος (Πέρος Μπάνηος, 1,5 χλμ²), Ανατολική Έγκμοντ Νήσος (Έγκμοντ Νήσοι, 1,5 χλμ²), Ίλ ντου Κόιν (Πέρος Μπάνηος, 1,28 χλμ²), και Μπόνταμ Νήσος (Σάλομον Νήσοι, 1,08 χλμ²).

Ο αριθμός των ατολλών στα Νησιά Τσάγκος δίνεται ως 4 ή 5 στις περισσότερες πηγές, συν 2 νησιωτικές ομάδες και 2 μοναχικά νησιά, κυρίως επειδή δεν αναγνωρίζεται το Μεγάλο Τσάγκος Μπάγκος ως μια τεράστια δομή ατόλλης (περιλαμβάνει τις 2 εκείνες νησιωτικές ομάδες και τα 2 μοναχικά νησιά), και επειδή δεν αναγνωρίζεται ότι ο Ύφαλος Μπλενχάιμ έχει νησίδες ή κης πάνω από ή μόλις να αγγίζουν το ανώτατο σημείο της πλημμυρίδας.

Επιπρόσθετα, στις επτά ατόλλες με ξηρά που φτάνει τουλάχιστον το ανώτατο σημείο της πλημμυρίδας, υπάρχουν ακόμα εννιά ύφαλοι και μπάγκος, με τα περισσότερα εξ αυτών να θεωρούνται κυρίως βυθισμένες δομές ατόλλης. Στη λίστα παρατίθενται από βορρά προς νότο:
Ατόλλη/Ύφαλος/Μπάγκος
(εναλλακτικό όνομα) τύπος χερσαία
έκταση
(χλμ²) συνολική
έκταση
(χλμ²) αριθμός
νησιών Θέση
0 ανώνυμο μπάγκος βυθισμένο μπάγκος - 3 - 04°25′S 72°36′E
1 Ύφαλος Κολβοκορέσσες βυθισμένη ατόλλη - 10 - 04°54′S 72°37′E
2 Σπήκερς Μπάγκος ατόλλη χωρίς βλάστηση >0 582 11 04°55′S 72°20′E
3 Ύφαλος Μπλενχάιμ (Ύφαλος Πρεντάσσα) ατόλλη χωρίς βλάστηση 0,3 30 4 05°12′S 72°28′E
4 Ξέρες Μπενάρες βυθισμένος ύφαλος - 2 - 05°15′S 71°40′E
5 Πέρος Μπάνηος ατόλλη 13 503 32 05°20′S 71°51′E
6 Σάλομον Νήσοι ατόλλη 5 36 11 05°22′S 72°13′E
7 Βίκτορυ Μπάγκος βυθισμένη ατόλλη - 21 - 05°32′S 72°14′E
8α Νέλσονς Νήσος τμήματα της
μέγα-ατόλλης
Μεγάλο Τσάγκος Μπάγκος 0,81 12.642 1 05°41′S 72°02′E
8β Τρεις Αδερφοί Νήσοι (Τρουά Φρερς) 0,37 3 06°09′S 71°31′E
8γ Αετού Νήσοι 2,63 3 06°12′S 71°19′E
8δ Επικίνδυνη Νήσος 0,66 1 06°23′S 71°16′E
9 Έγκμοντ Νήσοι ατόλλη 4 29 7 06°39′S 71°23′E
10 Κωβέν Μπάγκος βυθισμένη ατόλλη - 12 - 06°46′S 72°22′E
11 Όουεν Μπάγκος βυθισμένο μπάγκος - 4 - 06°48′S 70°14′E
12 Πιττ Μπάγκος βυθισμένη ατόλλη - 1.317 - 07°04′S 72°31′E
13 Ντιέγκο Γκαρσία ατόλλη 30 174 42 07°19′S 72°25′E
14 Γάγγης Μπάγκος βυθισμένη ατόλλη - 30 - 07°23′S 70°58′E
15 Γουάιτ Μπάγκος (Λευκό Μπάγκος) βυθισμένη ατόλλη - 3 - 07°25′S 71°31′E
16 Σεντούριον Μπάγκος βυθισμένη ατόλλη - 25 - 07°39′S 70°50′E
Τσάγκος Αρχιπέλαγος Αρχιπέλαγος 63,17 15.420 65 04°54'S έως 07°39'S
70°14'E έως 72°37'
1 ένας αριθμός από στεγνά αμμώδη κης
2 το κυρίως νησί και τρεις νησίδες στο βόρειο άκρο
Πόροι

Οι κύριοι φυσικοί πόροι της περιοχής είναι οι καρύδες και τα ψάρια, καθώς και η αδειοδότηση για την εμπορική αλιεία στην περιοχή, που προσφέρει ένα ετήσιο εισόδημα των περίπου 2 εκατομμύριων δολαρίων στις αρχές του Βρετανικού Εδάφους Ινδικού Ωκεανού.

Όλη η οικονομική δραστηριότητα συγκεντρώνεται στο μεγαλύτερο νησί του Ντιέγκο Γκαρσία, όπου βρίσκονται οι κοινές στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών. Τα κατασκευαστικά έργα και διάφορες υπηρεσίες που χρειάζονται για την υποστήριξη των στρατιωτικών εγκαταστάσεων γίνονται από στρατιωτικό και συμβασιούχο προσωπικό από το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Μαυρίκιο, τις Φιλιππίνες και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επί του παρόντος δεν υπάρχουν βιομηχανικές ή γεωργικές δραστηριότητες στα νησιά. Όταν επιστρέψουν οι Τσαγκόσσιοι σχεδιάζουν να επανακαθιέρωσουν την παραγωγή κόπρας και την αλιεία.
Κλίμα

Το κλίμα είναι τροπικό θαλάσσιο, με ζέστη και υγρασία αλλά μετριάζεται από τους αλιγείς ανέμους. Το κλίμα χαρακτηρίζεται από άφθονη ηλιοφάνεια, ζεστές θερμοκρασίες, ψιλόβροχα και ελαφρά αεράκια. Από τον Δεκέμβριο έως τον Φεβρουάριο θεωρείται η περίοδος των βροχών (θερινοί μουσώνες), οι τυπικές συνθήκες καιρού περιλαμβάνουν ελαφριούς δυτικούς – βορειοδυτικούς ανέμους και θερμότερες θερμοκρασίες με περισσότερη βροχόπτωση. Από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο θεωρείται η ξηρότερη περίοδος (χειμώνας), χαρακτηρίζεται από μέτριους νοτιοανατολικούς ανέμους, ελαφρώς ψυχρότερες θερμοκρασίες και λιγότερη βροχόπτωση. Η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι 2.600 χιλιοστά, και ποικίλλει από τα 105 χιλιοστά κατά τον Αύγουστο έως τα 350 χιλιοστά κατά τον Ιανουάριο.
Ιστορία

Οι Μαλδιβιανοί ναυτικοί ήξεραν τα Νησιά Τσάγκος καλά. Στη Μαλδιβιανή παράδοση είναι γνωστά ως Φολχαβάχι ή Χολλχαβάι (το τελευταίο όνομα στις κοντινότερες Νότιες Μαλδίβες). Σύμφωνα με την προφορική παράδοση των Νότιων Μαλδίβων, έμποροι και ψαράδες περιστασιακά χάνονταν στη θάλασσα και προσάραζαν σε κάποιο από τα νησιά Τσάγκος. Τελικά τους έσωζαν και τους επέστρεφαν πίσω. Όμως, τα νησιά αυτά κρίθηκαν ότι ήταν πολύ μακριά από τις Μαλδίβες για μόνιμη εγκατάσταση από τους Μαλδιβιανούς. Για το λόγο αυτό για αιώνες τα Τσάγκος αγνοήθηκαν από τους βόρειους γείτονες τους.

Ο πρώτος Ευρωπαίος εξερευνητής που είδε τα Τσάγκος ήταν ο Βάσκο ντα Γκάμα στις αρχές του 16ου αιώνα. Πορτογάλοι θαλασσοπόροι ονόμασαν τη συστάδα και κάποιες από τις ατόλλες, αλλά ποτέ δεν έκαναν αυτά τα νησιά μέρος της θαλάσσιας αυτοκρατορίας τους. Έκριναν ότι αυτή η μοναχική και απομονωμένη συστάδα δεν ήταν ενδιαφέρουσα οικονομικά και πολιτικά.

Οι Γάλλοι ήταν οι πρώτοι που διεκδίκησαν τα Τσάγκος αφού είχαν εγκατασταθεί στο Ρεϊνιόν και στο Ιλ ντε Φρανς (Νησί της Γαλλίας) που αργότερα μετονομάστηκε σε Μαυρίκιο.

Στις 27 Απριλίου 1786 τα Νησιά Τσάγκος και το Ντιέγκο Γκαρσία διεκδικήθηκαν από τη Βρετανία. Όμως η περιοχή προσαρτήθηκε από το Ηνωμένο Βασίλειο με συνθήκη μόνον μετά την ήττα του Ναπολέοντα, το 1814. Στις 31 Αυγούστου 1903 το Αρχιπέλαγος Τσάγκος διαχωρίστηκε διοικητικά από τις Σεϋχέλλες και προσκολλήθηκε στον Μαυρίκιο. Τα νησιά παρέμειναν ως τμήμα του Βρετανικού Εδάφους Ινδικού Ωκεανού όταν ο Μαυρίκιος απέκτησε την ανεξαρτησία του. Από το 1976, το αρχιπέλαγος συμπίπτει με το Βρετανικό Έδαφος Ινδικού Ωκεανού, αλλά το διεκδικούν ο Μαυρίκιος και οι Σεϋχέλλες.

Οι πρώτοι κάτοικοι του αρχιπελάγους έφτασαν τον 18ο αιώνα. Ήταν οι λεπροί από το Ιλ ντε Φρανς (Μαυρίκιο) που μεταφέρθηκαν εκεί το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Αμέσως μετά, σχεδιάστηκε από τους Γάλλους η εποίκηση των Τσάγκος και η προσπάθεια να τα κάνουν επικερδή. Εργάτες στάλθηκαν από το Ιλ ντε Φρανς και εγκαταστάθηκαν σε κάποια από τα μεγαλύτερα νησιά, για ένα εκτενές Γαλλικό σχέδιο να καθιερωθούν οι φυτείες καρύδας και η παραγωγή ελαίου. Συνεπώς, σε κάποιους χάρτες της εποχής τα Τσάγκος ήταν γνωστά ως «Όιλ Νήσοι (Ελαίου Νήσοι)». Οι περισσότεροι από αυτούς τους εργάτες ήταν αφρικανικής προέλευσης, αλλά είναι πιθανό να υπήρχαν και μερικοί Ινδοί ανάμεσα τους. Οι επιστάτες των φυτειών ήταν πιθανότατα Γάλλοι και οι εργάτες ήταν μάλλον σαν σκλάβοι, αλλά πολύ λίγα έχουν καταγραφεί για τις συνθήκες στα νησιά κατά την περίοδο αυτή.

Στα μέσα του 20ού αιώνα οι φυτείες ελαίου είχαν αποτύχει, αλλά οι αρχικοί εργάτες και οι οικογένειες τους είχαν εγκατασταθεί σε κάποια από τα μεγαλύτερα νησιά και επιβίωναν εκεί. Οι νησιώτες ήταν γνωστοί ως Ιλουάζ (μια γαλλική κρεολή λέξη για τους «νησιώτες») και αριθμούσαν περίπου 2.000 κατοίκους. Ήταν μικτής αφρικανικής και ινδικής καταγωγής, και ζούσαν πολύ απλές, λιτές ζωές στο απομονωμένο τους αρχιπέλαγος. Λίγα υπολείμματα της κουλτούρας τους έχουν απομείνει, εκτός από κάποια ερείπια κατοικιών και μιας πέτρινης εκκλησίας που μπορεί κάποιος να δει ακόμα στο Ντιέγκο Γκαρσία.

Ξαφνικά, μεταξύ 1967 και 1971, ολόκληρος ο πληθυσμός δια της βίας εκδιώχθηκε από τα νησιά και μεταφέρθηκε στον Μαυρίκιο για να δημιουργηθεί μια κοινή στρατιωτική βάση των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου στο Ντιέγκο Γκαρσία. Φαινομενικά, τα εκδιωγμένα άτομα έλαβαν μια αρχική χρηματοδότηση 650 λιρών για να βρουν σπίτι από τη Βρετανική Κυβέρνηση, αλλά οι νησιώτες πήραν ελάχιστα από αυτή τη χρηματοδότηση και κατέληξαν να ζουν σε μια φτωχογειτονιά του Μαυρικίου.

Στα Τσάγκος, τα σπίτια των Τσαγκόσσιων εγκαταλήφθηκαν και ερείπωσαν. Τώρα η βλάστηση έχει κυριαρχήσει και σε κάποια από τα νησιά είναι δύσκολο να προσδιοριστεί που υπήρξε κάποτε το χωριό. Ιδιοκτήτες γιώτ που περνούν μέσα από το αρχιπέλαγος συχνά προσπαθούν να βρουν τα ερείπια και δεν τα καταφέρνουν.

Επί του παρόντος, η μόνη εγκατάσταση είναι η κοινή αμυντική και ναυτική εγκατάσταση υποστήριξης στο Ντιέγκο Γκαρσία. Άλλα ακατοίκητα νησιά, ειδικά στη συστάδα Σάλομον, αποτελούν κοινό σημείο στάθμευσης για άτομα με γιότ που ταξιδεύουν σε μεγάλες αποστάσεις από τη Νοτιοανατολική Ασία προς την Ερυθρά Θάλασσα ή τις ακτές της Αφρικής.
Πολιτική

Η σπουδαιότερη πτυχή της πολιτικής στα Νησιά Τσάγκος σχετίζεται με τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα για το μέλλον των πρώην κατοίκων των νησιών που εξορίστηκαν τις δεκαετίες του 1960 και 1970 ως μέρος του διακανονισμού μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών για την ίδρυση μιας στρατιωτικής εγκατάστασης στο νησί του Ντιέγκο Γκαρσία. Η θέση των νησιωτών έχει καταγραφεί, περιλαμβάνοντας και ένα ντοκυμαντέρ του δημοσιογράφου ερευνητή Τζων Πίλγκερ, με τίτλο «Κλέβοντας ένα Έθνος», που κέρδισε το Βραβείο Καλύτερου Ντοκυμαντέρ το 2004 από τη Βρετανική Βασιλική Ένωση Τηλεόρασης.

Το 2000 το Αγγλικό Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι το τοπικό Διάταγμα που έγινε από τον Επίτροπο του Βρετανικού Εδάφους Ινδικού Ωκεανού με το οποίο εξορίστηκαν οι νησιώτες ήταν παράνομο, μια απόφαση που δέχτηκε ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών, Ρόμπιν Κουκ. Μετά από αυτή την απόφαση, η Βρετανική κυβέρνηση προσπάθησε να επιτύχει τη μη επιστροφή των νησιωτών χρησιμοποιώντας το Βασιλικό Δικαίωμα, μια στρατηγική που επίσης κρίθηκε παράνομη από το Ανώτατο Δικαστήριο. Η κυβέρνηση έκανε έφεση στην απόφαση, αλλά στις 23 Μαΐου 2007 το Εφετείο απέρριψε την έφεση κρίνοντας ότι οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν για να σταματήσουν τις οικογένειες από το Τσάγκος να επιστρέψουν στα νησιά ήταν «παράνομοι» και «μια κατάχρηση εξουσίας». Η κυβέρνηση αρνήθηκε να προσφύγει στη Βουλή των Λόρδων, αλλά δήλωσε την πρόθεση της να προσφύγει στους Λόρδους κατά αυτής της άρνησης.

Συνεπώς, αν και οι κρίσεις του δικαστηρίου κατέστησαν νόμιμο για τους νησιώτες να επιστρέψουν σε όλα τα νησιά εκτός από το Ντιέγκο Γκαρσία – που επί του παρόντος είναι το μόνο νησί του αρχιπελάγους που βάσει συνθήκης επιβάλλεται η χρήση του από τις Ηνωμένες Πολιτείες για αμυντικούς σκοπούς – φαίνεται απίθανο να πραγματοποιηθεί η επανεγκατάσταση στα νησιά μέχρι να ολοκληρωθούν οι νομικές διαδικασίες.

Εάν αυτές οι κρίσεις του δικαστηρίου επικυρωθούν, το μακροπρόθεσμο μέλλον του αρχιπελάγους φαίνεται αβέβαιο. Στο πιο άμεσο μέλλον η εκμίσθωση του Ντιέγκο Γκαρσία από τις Η.Π.Α. βάσει της συνθήκης λήγει το 2016, αν και, και οι δύο κυβερνήσεις έχουν το δικαίωμα επέκτασης της για άλλα 20 χρόνια εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Μετά από αυτήν την ημερομηνία, φαίνεται από τις δηλώσεις που έκανε ο Μαυρίκιος στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δεσμευθεί να επιστρέψει τα νησιά στον Μαυρίκιο όταν δεν θα τα χρειάζονται πλέον οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Όμως, αυτή η δέσμευση φαίνεται να έγινε με τη βεβαίωση ότι τα νησιά θα συνέχιζαν να είναι ακατοίκητα, εάν οι Τσαγκόσσιοι επιτύχουν στην επανεγκατάσταση τους, το Ηνωμένο Βασίλειο ίσως αποφασίσει να μεταχειριστεί τα νησιά σύμφωνα με τις γενικές αρχές της αυτοδιάθεσης, παραδίδοντας σταδιακά το γεωπολιτικό μέλλον των νησιών στα χέρια των κατοίκων τους.
Γλώσσα

Οι κάτοικοι των Τσάγκος μιλούσαν Ιλουάζ, μια γαλλική κρεολή γλώσσα που δεν έχει ερευνηθεί ικανοποιητικά από γλωσσολογικής πλευράς.

Τα ονόματα των νησιών είναι ένας εμφανής συνδυασμός πορτογαλικών, γαλλικών, αγγλικών και κρεολών ονομάτων. Λίγα μέρη στον κόσμο μπορούν να επιδείξουν τέτοια ποικιλία στην τοπική ονοματολογία.

Παραπομπές

«Track of the Calcutta East Indiaman, over the Bassas de Chagas in the Indian Ocean». Catalogue.nla.gov.au. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2012.
Nichols, Michelle (22 Ιουνίου 2017). «U.N. asks international court to advise on Chagos; Britain opposed». Reuters. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2017.

Chagos Islands dispute: UK obliged to end control - UN, BBC News, 25 Φεβρουαρίου 2019.

πσε

Ατόλλες του Αρχιπελάγους Τσάγκος (Βρετανικό Έδαφος Ινδικού Ωκεανού)
Ατόλλες με χερσαία έκταση

Ντιέγκο Γκαρσία Έγκμοντ Νήσοι Πέρος Μπάνιος Σάλομον Νήσοι Ύφαλος Μπλενχάιμ

Μεγάλο Τσάγκος Μπάγκος

Νέλσονς Νήσος Τρεις Αδερφοί Νήσοι Αετού Νήσοι Επικίνδυνη Νήσος

Βυθισμένοι ύφαλοι

Σπήκερς Μπάγκος Ύφαλος Κολβοκορέσσες Ξέρες Μπενάρες Βίκτορυ Μπάγκος Κωβέν Μπάγκος Πιττ Μπάγκος Γάγγης Μπάγκος Γουάιτ Μπάγκος Σεντούριον Μπάγκος Όουεν Μπάγκος

πσε

Εξωτερικά Εδάφη των Ευρωπαϊκών Κρατών
Εδάφη υπό Ευρωπαϊκή κυριαρχία αλλά πλησιέστερα ή σε άλλες ηπείρους εκτός Ευρώπης
Δανία
Γροιλανδία
Γαλλία
Κλίππερτον Νήσος · Γαλλική Γουιάνα · Γαλλική Πολυνησία · Γαλλικά Νότια και Ανταρκτικά Εδάφη (Νήσος Άμστερνταμ - Νήσος Αγίου Παύλου - Αρχιπέλαγος Κροζέ - Αρχιπέλαγος Κεργκελέν - Γη Αδελαΐδας1 - Διάσπαρτες Νήσοι Ινδικού Ωκεανού (Γαλλικά Νότια και Ανταρκτικά Εδάφη): Ύφαλος Ινδίας - Νήσος Ευρώπη - Ένδοξες Νήσοι - Νήσος Χουάν ντε Νόβα - Νήσος Τρομελέν) · Γουαδελούπη · Μαρτινίκα · Μαγιότ · Νέα Καληδονία · Ρεϋνιόν · Άγιος Βαρθολομαίος · Άγιος Μαρτίνος · Σαιν Πιερ και Μικελόν · Ουαλίς και Φουτουνά
Ιταλία
Παντελλερία · Πελάγους Νήσοι (Λαμπεντούζα · Λαμπιόνε · Λινόζα)
Ολλανδία
Αρούμπα · Ολλανδικές Αντίλλες (Μποναίρ - Κουρασάο - Σάμπα - Άγιος Μαρτίνος - Άγιος Ευστάθιος)
Νορβηγία
Μπουβέ · Νησί του Πέτρου Α' · Γη της Βασίλισσας Μάουντ1
Πορτογαλία
Αζόρες · Μαδέρα
Ισπανία
Κανάριες Νήσοι · Θέουτα · Μελίγια · Αλμποράν Νήσος · Περεχίλ Νήσος · Πενιόν ντε Αλουθέμας · Πενιόν ντε Βέλεθ ντε λα Γκομέρα · Τσαφαρίνας Νήσοι
Ηνωμένο Βασίλειο
Ανγκουίλα · Νήσος Αναλήψεως · Βερμούδες · Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι · Νησιά Καϋμάν · Νήσοι Φώκλαντ · Μοντσερράτ · Νήσος Αγίας Ελένης · Τριστάν ντα Κούνια · Τερκς και Κάικος · Βρετανική Ανταρκτική Περιοχή1 · Βρετανικό Έδαφος Ινδικού Ωκεανού (Τσάγκος Αρχιπέλαγος) · Νήσοι Πίτκαιρν · Νότιος Γεωργία και Νότιοι Σάντουιτς Νήσοι
1Οι διεκδικήσεις κυριαρχίας σε περιοχές της Ανταρκτικής επί του παρόντος έχουν ανασταλεί υπό το Σύστημα Ανταρκτικής Συνθήκης.

Εγκυκλοπαίδεια του Ηνωμένου Βασιλείου

Κόσμος

Αλφαβητικός κατάλογος

Hellenica World - Scientific Library

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License