Με τον όρο commedia erudita ή λόγια λατινική κωμωδία εννοείται η ερασιτεχνική, λόγια[1] κωμωδία σε πέντε πράξεις, που ακολουθεί το κλασικό πρότυπο της πρότασης, της επίτασης και της καταστροφής ή λύσης. Ο αριθμός των χαρακτήρων και συνεπώς των ηθοποιών της commedia erudita είναι συνήθως μικρός, ενώ τα δρώμενα ακολουθούν μια συγκεκριμένη χωροχρονική ενότητα (μία ημέρα), σε αντίθεση με την Commedia dell' arte[2].

Το είδος

Ως γηγενές -ιταλικό- κωμικό είδος του 16ου αι. άντλησε τα μέγιστα από προγενέστερους Ρωμαίους δραματιστές όπως ο Πλαύτος και ο Τερέντιος. Αν και η δράση, η δομή και ορισμένοι χαρακτήρες στηρίζονται στα ανάλογα ρωμαϊκά μοντέλα, ωστόσο ο τόπος και ο χρόνος είναι οι αστικές περιοχές της Ιταλίας του 16ου αιώνα. Σε ό,τι αφορά στα δρώμενα που αναπτύσσονται σε αυτό το κωμικό είδος η πλοκή αντλεί από μια ευρεία θεματολογία της μετακλασικής μυθιστορίας, όπως επίσης από λατινικές πηγές. Τα τυπικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εραστές βρίσκουν τη λύση τους συνήθως στον γάμο, μετά από αρκετές δολοπλοκίες και παρεμβάσεις τυπικών κωμικών χαρακτήρων, που απαντώνται και στην commedia dell' arte[3]. Η λογοτεχνική κριτική έχει αναφερθεί σε έλλειψη «διδακτικού» σκοπού και ηθικότητας στο συγκεκριμένο είδος, θεωρώντας το μέσον διασκέδασης. Ωστόσο η έρευνα αναζητά εκείνα τα στοιχεία σάτιρας και κοινωνικής κριτικής που επαναπροσδιορίζουν τη διδακτική θέση του έργου[4].

Αντιπροσωπευτικά έργα

Ως σημαντικά παραδείγματα της commedia erudita θα μπορούσαν να αναφερθούν έργα όπως το La cassaria του Αριόστο, το 1508 το La calandria του Μπιμπιένα, το 1513 και τα La triunizia και I lucidi του Φιρεντζουόλα το 1549.

Σε μεταγενέστερα δείγματα του συγκεκριμένου θεατρικού είδους η πλοκή διευρύνθηκε με την ανάπτυξη ηθικών και ρομαντικών στοιχείων, γεγονός που αποδίδεται στην αυξανόμενη επίδραση της commedia dell'arte.

Συγγραφείς

Ως αντιπροσωπευτικοί συγγραφείς αυτού του διακριτού είδους θα μπορούσαν να αναφερθούν οι:

* Λοντοβίκο Αριόστο (Lodovico Ariosto) (1474-1533).

* Νικολό Μακιαβέλι (Niccolo Machiavelli) (1496-1527).

* Πιέτρο Αρετίνο (Pietro Aretino) (1492-1556).

* Άντζελο Μπεόλκο (Angelo Beolco) (περ. 1501-1542)[5]

Ως συγγραφείς της τελευταίας μεταβατικής περιόδου της Commedia erudita αναφέρονται οι:

* Άντον Φραντζέσκο Γκρατσίνι (Anton Francesco Grazzini).

* Τζιοβάνι Μαρία Κέτσι (Giovanni Maria Cecchi) (1518–87).

* Ανιμπάλε Κάρο (Annibale Caro).

* Τζιαμπατίστα ντελα Πόρτα (Giambattista della Porta).

* Φραντσέσκο ντ' Άμπρα (Francesco d' Ambra).(1499–1558)[6].

Βλ. επίσης

* commedia dell' arte

Παραπομπές σημειώσεις

1. ↑ Σε γλώσσα ενίοτε δύσκολα κατανοήσιμη. Βλ. Britannica online λήμμα «Commedia erudita»

2. ↑ Wayne Turney "A Glimpse of Theatre History".

3. ↑ The Free Dictionary λήμμα «commedia erudita»

4. ↑ Ukas Michael 1959, «Didactic Purpose in the "Commedia Erudita"» Italica, Vol. 36, 198-205.

5. ↑ Wayne Turney "A Glimpse of Theatre History".

6. ↑ The Free Dictionary λήμμα «commedia erudita»

Θέατρο