.
Ο Surveyor 6 (ελλ. επιθεωρητής) ήταν το έκτο διαστημικό σκάφος στα πλαίσια του ομώνυμου προγράμματος για την εξερεύνηση της Σελήνης. Εκτοξεύτηκε στις 7 Νοεμβρίου 1967, και προσσεληνώθηκε στις 10 Νοεμβρίου 1967 στη θάλασσα Sinus Medii. Κατά την προσσελήνωση είχε βάρος 299,6 κιλά και διαβίβασε στη Γη σημαντικό φωτογραφικό υλικό, που έφτασε συνολικά τις 30.027 φωτογραφίες.
Σύνοψη
Ήταν το τέταρτο σκάφος τύπου Surveyor που κατόρθωσε επιτυχημένη ομαλή προσσελήνωση. Έβγαλε και διαβίβασε σημαντικό αριθμό τηλεοπτικών φωτογραφιών μετά την πτήση.
Διενήργησε πειράματα για τον καθορισμό της σύστασης και την αφθονία των χημικών στοιχείων στο σεληνιακό έδαφος, καταμέτρησε τις μηχανικές δυνάμεις κατά την προσσελήνωση, μέτρησε την ανακλαστικότητας της θερμότητας και των κυμάτων ραντάρ, και πραγματοποίησε ένα πείραμα διάβρωσης μηχανών Vernier.
Παρόμοιο με τον Surveyor 5, αυτό το διαστημικό σκάφος έφερε μια τηλεοπτική φωτογραφική μηχανή, έναν μικρό ραβδοειδή μαγνήτη στον ένα πόδα, και ένα όργανο οπισθοσκέδασης άλφα καθώς επίσης και τον απαραίτητο εξοπλισμό επιστημονικών πειραμάτων.
Προσγειώθηκε στις 10 Νοεμβρίου 1967, στην θάλασσα Medii, στις συντεταγμένες 0,49° Ν και 1,40° W - το κέντρο του ορατού ημισφαιρίου της Σελήνης.
Το σκάφος εκπλήρωσε όλους τους προγραμματισμένους στόχους της αποστολής εκτελώντας επίσης ένα επιτυχημένο άλμα ύψους περίπου 4 μ και απόστασης περίπου 2,5 μ στη σεληνιακή επιφάνεια. Η επιτυχής ολοκλήρωση αυτής της αποστολής ικανοποίησε τις υποχρεώσεις του προγράμματος Surveyor έναντι του προγράμματος Απόλλο. Στις 24 Νοεμβρίου 1967, το διαστημικό σκάφος διέκοψε την λειτουργία του για τη διάρκεια της σεληνιακής νύχτας δύο εβδομάδων. Η επαφή αποκαταστάθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1967, αλλά έκτοτε δεν έγινε μετάδοση άλλων χρήσιμων στοιχείων.
Για την εξέταση του εδάφους χρησιμοποιήθηκαν φωτογραφικές και άλλες μέθοδοι καταγραφής σωματιδίων a. Παρόμοιο όργανο, το APXS (φασματόμετρο ακτίνων Χ και σωματιδίων άλφα), χρησιμοποιήθηκε επί διάφορων αποστολών στον Άρη.
Σε μια περαιτέρω διαστημική δοκιμή ο Surveyor 6 πυροδότησε τις μηχανές εκτόξευσης του και έκανε καύση διαρκείας 2,5 δευτερολέπτων για την πρώτη αποσελήνωση. Η δοκιμή αυτή δημιούργησε ώθηση 700 Ν που ανύψωσαν το όχημα στα 4 μ από τη σεληνιακή επιφάνεια. Αφού διάνυσε 2,5 μ δυτικά, το διαστημικό σκάφος έκανε άλλη μια φορά επιτυχημένη ομαλή προσσελήνωση και συνέχισε τις εργασίες χωρίς καμιά βλάβη.
Επιστημονικός εξοπλισμός
Τηλεοπτικές κάμερες
Η τηλεοπτική κάμερα του Surveyor 6 έφερε οπτικό σωλήνα vidicon (εφεύρεση του 1950 της εταιρείας RCA), φακούς εστιακής απόστασης 25 και 100 χιλ., κλείστρο, διάφραγμα και οπτικά πολωτικά φίλτρα, αντί για τα χρωματικά φίλτρα που χρησιμοποιήθηκαν στις προηγούμενες αποστολές. Η κάμερα ήταν προσαρμοσμένη σε σχεδόν κάθετη θέση και βρισκόταν τοποθετημένη κάτω από έναν καθρέφτη με μοτεράκι διακριτικών βημάτων και δυνατότητα μεταβολής της γωνίας κλίσης τόσο οριζόντια όσο και κάθετα.
Τα πολωτικά φίλτρα είχαν σκοπό την ανίχνευση του εν μέρει γραμμικά πολωμένου φωτός που θα ανακλούσε η επιφάνεια της σελήνης. Η επιφάνεια της σελήνης φωτογραφήθηκε συστηματικά παρέχοντας πανοραμική κάλυψη 360 μοιρών οριζόντια και από περίπου +90 μοίρες άνω του οριζόντιου επιπέδου της κάμερας, μέχρι -60 μοίρες κάτω από αυτό. Η τηλεοπτική κάμερα είχε δύο μεγέθη λήψης φωτογραφιών: πλαίσιο 600 γραμμών (σάρωσης) και πλαίσιο 200 γραμμών (σάρωσης), που χρησιμοποιήθηκαν και οι δύο. Η μηχανή πλαισίου 200 γραμμών είχε ταχύτητα φωτογράφισης 61,8 δευτερόλεπτα ανά εικόνα και τις διαβίβαζε στην συχνότητα 1,2 kHz με ταχύτητα ένα πλαίσιο ανά 20 δευτερόλεπτα μέσω της πανκατευθυντικής κεραίας.
Η κάμερα πλαισίου 600 γραμμών ήτανε πιο ταχείας τεχνολογίας. Με ρυθμό 3,6 δευτερόλεπτα ανά πλαίσιο, η μηχανή έπαιρνε φωτογραφίες πλαισίου 600 γραμμών και τις έστελνε μέσω κατευθυντικής κεραίας στη συχνότητα των 220 kHz με ταχύτητα 1 πλαίσιο ανά δευτερόλεπτο.
Αν και το δυναμικό εύρος και η ευαισθησία της φωτογραφικής μηχανής ήταν ελαφρώς χαμηλότερα από τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά των φωτογραφικών μηχανών του Surveyor 6, η ανάλυση και η ποιότητα των φωτογραφιών ήταν άριστες και χάρη στην νέα τεχνολογία των καθρεφτών, οι καλύτερες όλων των μέχρι τότε αποστολών.
Στην γη οι φωτογραφίες προβάλλονταν σε οθόνη με χαμηλή ταχύτητα σάρωσης, επιστρωμένη με φώσφορο, ώστε η μεταδιδόμενη εικόνα να αργεί να σβήσει. Η ικανότητα διατήρησης φωτοβολίας του φωσφόρου επιλέχθηκε να είναι αντίστοιχη της ταχύτητας μετάδοσης των δεδομένων. Τα δεδομένα στην συνέχεια μαγνητοσκοπήθηκαν σε ταινίες βίντεο 70 χιλιοστών.
Μεταξύ της πρώτης προσσελήνωσης, της δεύτερης προσσελήνωσης, και του σεληνιακού ηλιοβασιλέματος της πρώτης ημέρας στις 24 Νοεμβρίου 1967, λήφθηκαν και διαβιβάστηκαν στην γη 29.914 εικόνες.
Αναλυτής επιφάνειας σκέδασης άλφα
Η συσκευή ανάλυσης της επιφάνειας μέσω σκέδασης σωματιδίων a σχεδιάστηκε για να μετρήσει άμεσα την περιεκτικότητα των σημαντικότερων στοιχείων της σεληνιακής επιφάνειας.
Η κατασκευή αποτελείτο από μια ραδιενεργή πηγή σωματιδίων a (κιούριο 242) και δυο παράλληλα αλλά και ανεξάρτητα συστήματα καταμέτρησης φορτισμένων σωματιδίων. Το ραδιενεργό κιούριο ακτινοβολούσε σωματίδια a διαμέσου ενός ανοίγματος διαμέτρου 10 χιλιοστών στο κάτω μέρος του οργάνου όπου βρίσκονταν τα προς ανάλυση δείγματα.
Το ένα από τα δύο συστήματα, που περιείχε δυο αισθητήρες, ανίχνευε το ενεργειακό φάσμα των σωματιδίων a που σκεδάζονταν από τη σεληνιακή επιφάνεια, ενώ το άλλο σύστημα, που περιείχε τέσσερις αισθητήρες, ανίχνευε το ενεργειακό φάσμα των πρωτονίων που παρήχθησαν μέσω της αντίδρασης (a και p) στο δείγμα του εδάφους.
Οι καταμετρητές ήταν συνδεδεμένοι με μια συσκευή ανάλυσης ύψους παλμών. Μια συστοιχία ψηφιακών ηλεκτρονικών, που βρισκόταν μέσα σε ένα διαμέρισμα του διαστημικού σκάφους, διαβίβαζε τα αποτελέσματα των αναλύσεων στη γη καθ' όλη την διάρκεια του πειράματος. Τα φάσματα περιείχαν την ποσοτική περιεκτικότητα καθ' ενός από τα σημαντικότερα στοιχεία στα δείγματα εκτός από το υδρογόνο, το ήλιο και το λίθιο.
Κατά την διάρκεια του πειράματος, το κιούριο εμπλούτιζε την ταινία ευθυγράμμισης των ακτίνων (collimator) και σκεδαζόταν στην επίχρυση εσωτερική κάλυψη στο κατώτατο σημείο του αισθητήρα, με αποτέλεσμα να κάνει όλο και περισσότερο παράσιτα αλλοιώνοντας το αποτέλεσμα του πειράματος, αφού η ευαισθησία ανίχνευσης βαρέων στοιχείων σταδιακά μειώνονταν. Λόγω αυτού του γεγονότος, ένας ανιχνευτής πρωτονίων τέθηκε κατά τη διάρκεια της δεύτερης ημέρας των πειραμάτων εκτός λειτουργίας, λόγω της μειωμένης αποδοτικότητας. Συνολικά το πείραμα λειτούργησε 43 ώρες διαβιβάζοντας στοιχεία από τις 11 έως τις 24 Νοεμβρίου του 1967. Η τελευταία μετάδοση έγινε 4 ώρες μετά από το τοπικό ηλιοβασίλεμα. Εντούτοις, μετά από το άλμα του διαστημικού σκάφους στις 17 Νοεμβρίου 1967, ο αισθητήριας μετακινήθηκε και βρέθηκε σε ανάποδη θέση. Οι μετρήσεις συνεχίστηκαν προκειμένου να ληφθούν οι πληροφορίες για τα ηλιακά πρωτόνια και τις κοσμικές ακτίνες. Επομένως, τα στοιχεία με σκοπό τη χημική ανάλυση του σεληνιακού υλικού επιφάνειας λήφθηκαν μόνο κατά τη διάρκεια των πρώτων 30 ωρών του πειράματος. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, στοιχεία διάρκειας 27 ωρών και 44 λεπτών ήταν ελεύθερα θορύβου.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Surveyor Program Results (PDF) 1969
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
